Christelijke religie

Artikel 30.
Van de regering der Kerk door kerkelijke ambten. - de politia ecclesiastica -

I.

In dit artikel domineert de polis-gedachte. De polis-idee wordt uit. gewerkt in het begrip senatus. De slordige handelingen met de kerkelijke tucht, en mitsdien de scheuring der kerken heeft gevoerd tot het feit, dat een Kerkeraad een belachelijk ding is geworden. In Kampen zijn er misschien wel twintig.

Maar wij moeten ontsnappen aan de mentaliteit, dat een gemeenteraadslid meer is dan een ouderling. De Kerkeraad, hoe klein ook, is een regeercollege. Pas op voor de vervloekte mentaliteit, dat iemand, die een mondje latijn kent, meer is dan een eenvoudig Kerkeraadslid. Maar laten we in de Kerk altijd respect hebben en eerbied voor de senatum, hoe eenvoudige mannetjes ook.

De Kerkeraad heeft de regering. Sinds 1930 is er al strijd gevoerd door K.S. en Prof. Dr. S. Greijdanus voor het gezag van de Kerkeraad.

[p. 8]

In de hele Kerk is geen grotere macht dan die van de Kerkeraad. De meerdere vergadering is voor de meeste mensen een hoger college. Dat blijkt uit het spraakgebruik: een beroep doen op een Synode enz. Maar: meerder (largior) = breder, en niet hoger (superior).

Een classis en een synode bestaat uit leden, die gedelegeerd zijn. Hun potestas is geen eerstehands, maar tweede-handsgezag, afgeleid gezag.

Kunnen ze dan wel besluiten nemen? Jawel, want de plaatselijke Kerken, die, op zo'n vergadering samenkomen, beloven bij voorbaat aan elkaar de gezamenlijke besluiten over de zaken, die alle kerken aangaan, uit te voeren. De afgevaardigden zijn gebonden aan hun instructies, en vanzelf ook aan de algemene eis: gebonden aan de Heilige Schrift.

De benoeming van Prof. Dr. H.N. Ridderbos was een symptoom van Hervormd Kerkrecht: de Synode (opperkerkeraad) ging z'n boekje te buiten.

II.

Art. 31 K.O. Dit artikel bestaat uit 2 delen, die bij elkaar horen. Pas poging geweest om dit artikel om te werken. Dr. F.L. Bos- Ds v. Teylingen (Zie hierover de Reformatie en De Roeper). Hier wordt evenwel het mes gezet in een levend lijf. Het artikel bestaat in twee delen. Alles uitvoeren, tenzij het strijdig is met de H.S. Prof. P. Deddens heeft betoogd: De synode maakt van tenzij: totdat.

Vg. evenwel de volgende zin: We gaan uit naar de Triezelenberg, tenzij het regent. We gaan uit naar de Triezelenberg, totdat het regent.

Tenzij is niet totdat.

Tenzij: kan niet betekenen dat men zich conformeert totdat het bewijs van de strijdigheid met de H.S. is geleverd en aangenomen, bijv. op een volgende synode, die eerst over 3 jaar samenkomt.

Dit steunt op de N.G.B. art. 7. Geen concilie of meerdere vergadering heeft meer gezag dan de H.S. In het algemeen kunnen de beginselen der K.O. worden teruggevoerd op de N.G.B.; zij is een practische uitwerking daarvan. Het is dus maar geen reglementje, zoals in de Ned. Herv. Kerk.

De 2 delen van art. 31 hebben dus wel degelijk een klip aan de éne kant en één aan de andere kant willen vermijden. Pas wel op voor alle vermijden van ‘eenzijdigheden’, want dan doet men vaak helemaal niets. Toch hier twee klippen, n.l.

a)	Independentisme
b)	Hierarchie.

Independent .a)

als regel neemt men aan de besluiten uit te voeren. Tenzij: geeft de grens aan, waarbinnen. Nooit mag men een besluit verwerpen, dat je zelf niet aanstaat. Het Kamper promotie-recht bijv. is jarenlang afgewezen op allerlei onzinnige argumentatie: ‘De Heere wil't niet’ enz. Maar dát geeft geen recht om niet te conformeren. Dan zou je elke dag een nieuwe kerk erbij krijgen.

[p. 9]

Hierarchie b)

tenzij in strijd met de Kerkenorde en Gods Woord.

Dan is zich conformeren niet geoorloofd.

Dit tegen de hierarchie. Ja mag niet zó maar zeggen, dat de besluiten wel juist zullen zijn, als de hierarchie menselijke besluiten aanvaardt en oplegt.

Dat was wel zo in het O.T. maar na de Pinksterdag niet meer in de nieuwe bedeling.

Bij de Roomsen is dat ook zo, denk aan de termen bijv.: fides caeca - oboedentia caeca.

Ook Ridderbos zei dat: ‘die besluiten voorlopig uitvoeren, 3 jaar lang, dan kun je bewijzen (of niet), dat ze zondig zijn. Het is een groot schandaal in de Kerk, je weet nooit of je zo'n belofte mag houden.

Gehoorzaamheid

Het is waar: hen, die boven ons staan, moeten we behoorlijke gehoorzaamheid bewijzen. Behoorlijk, ja, theoprepès; eerst God gehoorzamen, dan de mensen. En dàt, wat je je ouders nog niet mag beloven, zou je een synode (geen hoger gezag) wel beloven! Dit is Ethisch onjuist.

2e hands gezag.

Synode-deputaten zijn geen Heeren, maar knechtjes. Zo komen we ook tot de kwestie van eerste-hands- en tweede-hands-gezag. Hiervoor gaan we terug naar Voetius.

1e hands-gezag.

Volgens hem is de kerkeraad het enige college met eerste-hands-gezag met oorspronkelijke macht. De plaatselijke Kerk is een sooma tou Christou, heeft een potestas, die van rechtswege, van Christus, haar toekomt.

Als die Kerkeraden nu afgezanten zenden, dan hebben die (vergaded in classis, P.S. en G.S.) slechts potestas delegata. Ze ontvangen die potestas, beperkt door hun instructie-brief. Wij beloven bij voorbaat de besluiten uit te voeren, tenzij.....Dat houdt nu in:

Wie is een spelbreker?

Wie is een leugenaar?

Alleen zij, die de besluiten niet uitvoeren, in strijd met de H.S.?

Ja, dat zijn spelbrekers, maar aan de andere kant: alle alle synod. dominées zijn woordbrekers. Zij hebben de afspraak gebroken om alle besluiten in strijd met de H.S. niet uit te voeren.

Goed nauw opletten.

Ambt der gelovigen.

Terugroepen van synode-leden is iets anders dan terugroep-baar verklaren.

Denk aan de brief van K.S. aan de Kemper Kerkeraad. Een Kerkeraad kan niet terugroepen. Ze moet dat doen via het ambt der gelovigen.

Een Kerkeraad mag wel namens de gemeente de roeping laten uitgaan tot dienaren, ouderlingen en diakenen. Zij mag bijv. wel het beroepingswerk leiden, bijv. door het stellen van twee-tallen. Maar waar de Gemeente voor het eerst samenkomt, stemt en kiest de gemeente de ambtsdragers. Het ambt aller gelovigen is primair. Het bijzondere ambt mag wel leiding geven, maar niet heersen.

[p. 10]

III De Lutherse Kerk.

Vertoont de Lutherse Kerk de kenmerken van de ware Kerk? Zij werden in de Reformatietijd veelal als ware Kerk beschouwd door de Calvinisten. Zij hebben aan het kenmerk der ware kerk in zoverre vastgehouden, dat ze zich bonden aan het Woord en niet vervolgden, die heilig wilden leven.

Maar thans is het iets heel anders. Nu is het Lutheranisme uitgekomen bij het Modernisme en is in Duitsland één der sterkste uitvalspoorten van het Barthianisme.

De tegenstelling tussen het Calvinisme en het Lutheranisme is dat het le in hoofdzaak gelijk gebleven is, het 2e daarentegen niet.

We moeten niet zeggen, dat de oude Gereformeerden veel gunstiger stonden tegenover de Lutheranen dan thans. Maresius' woord, gebaseerd op 1 Cor. 3:11 en Col. 2:19 geldt nu niet meer ten aanzien van de huidige Lutherse Kerk.

Vandaag geeft men fundamenten (van de leer) en caput (de hoofdzaken van de leer) cadeau. Dogmatische verschillen op kleine puntjes is mogelijk, als je niet diep genoeg doordenkt. Maar als je goed werkt en tot de fundamenten doorstoot, dan raak je altijd het caput (de hoofdzaak).

Wie inzake de openbaring denkt à la Barth en philosophen als Schleiermacher en Hegel de Kerk binnenhaalt, die heeft fundamenten en caput versneden.

I. Dus geen pluriformiteitsproblemen oplossen met oude tolerantie van Gereformeerden (Maresius).

Je kunt Episcopius en Uytenboogaerdt met genoegen (niet met stichting) lezen, maar de huidige Remonstranten zijn een heel beetje anders!

II. Denk ook hieraan: de vorst bepaalde in zijn gebied de religie. Nu kan een baron nog wel eens beslissen of er een moderne of confessionele dominee komt. Zo heeft dus de soc. constructie invloed op de ontwikkelingsgang der kerk.

Thans betekent een politieke invloedssfeer niets meer: de U.N.O. maakt de politiek. Huiveringwekkend, dat zo makkelijk de Nederlandse souvereiniteit wordt cadeau gegeven (Koningin bij de gratie Gods).

Om op Luther terug te komen: we moeten erkennen, dat God de historie gemaakt heeft. Hij werkte Reformatie, hier zus, elders zo. De feiten niet normatief, maar ze dwingen wel bij het aanleggen van de norm. Als ze caput en fundamenten evertere, is er geen ware kerk meer. De notae blijven zinvol.

In een ander land dus aansluiten bij de bestaande kerken.

In K.O. nadere interpretatie van dit artikel, n.l. middelmatige dingen. adiaphora - dingen, die er niet op aankomen.

Eigenlijk zijn er geen adiaphora, want niets ontsnapt aan Gods norm. Maar niet altijd kunnen we Gods norm verstaan. Dus we laten elkaar, ook de buitenlandse kerken, daarin vrij. Maar de notae ecclesiae blijven gelden.