't Volmaeckte en toe-geruste schip

[p. 110]

De rechte practijck en wetenschap om een schip wel te wercken in zee, met alderhande weer.

DE aert van de Practijck van Navigation, welck is na te komen by 't verstant en weetenschap van 't wercken van een Schip in zee. 't Is dan onmogelick voor yemant te beschrijven de rechte regels daer van, of demonstratie by woorden daer van te doen, aen die ghene die onwetende zijn van Marijne, ofte Zee onervarene, dat sy souden eenigh verstant of profijt by het selve bekomen. Al hoe wel waer is, dat de geheele Practijck mach worden begrepen en uytgeleyt, alleen in propere Zee-discoursen, accordeerende tot elcx verscheyden matery, belangende en toebehoorende tot een Schip, compleet toegerust, met het ghebruyck van elcx verscheyden Tou, in 't wercken en setten van de zeylen in zee. Maer ick bid u, wie soude of konde mogelijck apprenhenderen, de reden van sulk een demonstration except een pertinent Stuerman; dewelcke u alsoo weynigh sal dancken van de moeyte om hem te onderwijsen, in die dinge daer hy al sijn leven in opghebracht is, als of ghy aen boort van een Schip ginckt, ende de Schipper wilde wijsen welcke de groote Boelijn was. Maer also alle aert en wetenschap zijn gescheyden, bestaende in twee verscheyden parten, ofte principale punten, namentlijck de Theory ende Practijck. Ende in regart dat het onmogelijck is voor yemandt compleet te wesen, sonder de rechte wetenschap van die beyde: het welcke twee onscheydelijcke compagnions

[p. 111]

zijn de welcke wachten op perfection. Daerom konde ick mijn pen niet langer commandeeren om eenigsints meer voorwaert te gaen, voor ende aleer ick eerst recht ge-expresseert en uytgedruckt hadt, de propere en gemeene menier, om een Schip wel te bewercken in allerhande Weer in zee; opdat het mach voorkomen het oordeel van alsulcke, als ick verseeckert ben, die heel curieus zijn in ondervragingh, of ick niet lam gevonden mochte wesen in die leden, ende soo, gelijck sy selfs mochten schijnen ongefondeert. Want ick nu met moeyelijckheyt spreecke. De aert of wetenschap van Navigatien, hadt noyt meer mancke en kreupele lieden (geprefereert door faveur en fortuyn) als nu. Soo dat nu in onse dagen laet yemant in een Schip aen boort komen in Zee, en het sal heel raer zijn om geen onwetentheyt in de Hut te vinden; maer gemeenelijck vint men beter Stuerluy, en meer bequamer mannen van de Practijck voor de Mast, de welcke nu maer hael Boeylijns zijn, om, ick weet niet wat voor foute, ick soude wenschen en blijt wesen om een meerder rechte Ballans te sien gebruycken, om het vervorderen en incouragieren van mannen die het verdienen, door haer wercken, want soo dese ongelijcke partyschap langh soude continueeren, ick soude vreesen dat in korten tijt de rechte en kompleete Stuerman qualijck soude te vinden weesen aen boort van eenigh Schip; jae al socht men schoon van achteren tot vooren; tot groote schande van dese onse Hollandse Natie, de welke in vermaertheyt geroemt zijn door de gantsche wereldt. Ick wil mijn tecxt niet verder uyt breyden; uyt vreese, mijn Retorica soude niet smaecken in de ooren van alle man. Maer wil wederkeeren tot de Practijck hier vooren verhaelt; op dat het magh uyt schijnen in pro-

[p. 112]

pere Zee-discoursen: hoe een toegemaekt Schip wel gereegeert sou moeten worden, van beyts, by en voor de Windt, in goet en quaet weder, niet vertrouwende dat yemandt daer verstant soude uyt rapen; maer dat Zee- en Stuerluyden mogen oordeelen; ende daer na in de Practijck voortvaren, gelijck hier naer volght.