|
| |
| |
| |
Beschryvingh Van de Eerste Uytrustingh Van 't Schip
KOmt nu Liefhebbers, die de Zeevaert hoogh gepresen
Haer rechte gront naer eysch, met lust begeert te lesen,
Zo luystert met verdrag, 'ksal u beschrijven gaen
Hoe dat 's Lants welvaert, door de Zeevaert moet bestaen,
En wie sijn kost van 't Schip, en Schipvaert al moet winnen;
Zo sal 'k met d'Ambachts-man, voor eerst hier gaen beginnen;
En met den Timmerman en 't Hout eerst vangen aen,
En wat elck Leverier moet brengen hier ter baen;
Doch vint ghy 't na den eysch niet recht van my beschreven,
En heb ick fout begaen, ick bidt wilt my vergeven;
'k Zal echter doen mijn best. En met een rijpe sin,
Zoo ty ick voort aen 't werck; en luyster, dits begin.
| |
| |
SIet hoe den Timmerman hier gaet uyt boomen houwen,
Kiel, Stevens, Bande, Knies, en balcken om te bouwen
Het Schip also 't behoort, strackx neemt hy 't volck vast an,
En tijt terstont te werck; elck arr'beyt als een man,
En vroet hier om de kost; hy laet mee plancken sagen,
Op lange Sitters, en veel houts nae sijn behagen,
En voeght soo 't hol te gaer met nagels hecht en sterck:
De Smit die levert Bouts, de Pluyster Mos en Werck:
Soo pickt en brewt hy 't dicht daer eenigh gadt is open,
En rampt het van de Werf, en laet 't in 't water loopen,
En maeckt het vaerdigh of; soo datter niets aen faelt,
Bestelt het volck de kroegh, en yder hy betaelt.
Hier is sijn werck gedaen, nu soeckt hy sonder dralen
Een schipper die het Hol wil kopen en betalen:
De Reeders raeckten koop: men setter Sjouwers aen,
Die halen 't van de Werf, en brengen 't aen de kraen.
De Mastemaecker voort moet hier de Masten geven,
Een groot' en Focke-Mast, Besaens-Mast, oock daer neven
Een Boegspriet, Stenge-Roe, en elcke Mast een Ree,
Braem-stenge, Boven-blindt, en oock een Kruystengh mee,
| |
| |
De Esels hoofde moet hy mee daer net op maecken:
En daer mee magh hy voort sijn arrebeyt dan staecken.
Nu komt de Smit in 't spel, hoort eens wat dat Vulckaen
Tot dienstbaerheyt van 't Schip, alhier moet leev'ren gaen:
Vier Anckers, met een Dregh, Bouts, Spijckers, Kousen, Haecken,
Tangh, Rooster, Vorck, Harpoen, en Elger moet hy maecken,
En Juffers, met beslagh, en Beugels my gelooft,
Met Bouts geslooten vast aen elck Esels hooft:
Splitshoorens, Marrelpriem, Bijl, Moocker, en Koevoeten,
Met Wigge, Emmertjes, die hy beslaen sal moeten,
En Schoppen met beslagh, en kramm' en pomp en haeck,
En Yserwerck tot Roer en Schrapers: en ick staeck
De rest van 't kleyne goet, als Kousjes, Kramme, Ringen,
Met Haecke, Spijle, Bouts, en noch meer ysere dingen,
Als Spijckers groot en kleyn van veelerhande soort,
Heel netjes gesorteert in Manden, soo 't behoort,
Nu na de Baen-Man toe, en laet ons sonder dralen
Eens sien wat Taeckelingh dat men van hem moet halen;
Wand, Stage, Repe en Kardielle hecht en goet,
Met Schoote, Smijte, en Weeftlijn daer wesen moet,
| |
| |
Vier sware dicke, en twee nieuwe Kabel-Touwen,
Mantels, Boey-reeps, en Tallyreeps ter goeder trouwen,
Met Brasse Boeylijns, Gytouwe, Gordings' fijn,
Oock Broekinghs, Racketous, Portuer en Paerdelijn,
Oock Huysingh, Marlijn, en Lordingh moet niet falen,
Perdoens en Valle: en ick kan 't niet al verhalen;
Als Trosjes groot en klein, van veelerhande slag;
Op datter in de noot doch niet ontbreecken magh,
Als Talijs, Loopent goet, tot Pispotjes, Sortouwe,
En oock de Mag're man, wie kan het al onthouwe,
Wat datter al toe hoort! Komt nu Blokmaker aen,
En wilt ons tot het Schip dees Blocken halen gaen;
Kardiel, Jijn, Hanger-blockx, en Blocken tot de Schooten,
Mat Taeckel Gytou-blockx, met Sleeden en met Klooten
Tot Rackx, en Salinge, met Marse hecht en sterck,
Doodtshoofde, Emmertjes, met Hartjes goet voor 't werck,
Oock Val en Toppenants, en Schoot-Blockx voor de Nocken,
Met Scheer-lijn, Kinne-backx, Boelijns en andere Blocken,
En Anckerstocken, en Roopaerden, oock met ien
Van Wielen, Yserwerck en Spijlen wel versien,
Oock Nagels, Hoos-vaten, Mos-kuylen ende Pompen,
Met Juffers op voorraet, en noch meer andere lompen,
| |
| |
't Is tijt ick scheyer uyt; Wie komt hier nu te baen?
De Kooperslager, om de Kombuys te beslaen
Met Kooper, voor den brant, noch moet men van hem halen
Ketels, Potten, Pannen, en Klocke van Metalen,
Schaft Lepel, Neuckertje, Doop-smoor-pan, en schuymspaen,
Met Lampe-snuyters, en oock Kandelaer en Kraen.
Ziet hier de Metselaer die wil mee Gelt verdienen,
En Metselt de Kombuys met Kalck, sement en stienen,
En maeckt het vaerdigh of, ontfanght sijn Gelt naer eysch,
Wenst stucken, de Kombuys, en 't schip behouden reys.
De Schilder met sijn Verf die staet hier mee te jancken,
En spoeyt hem voort na Boort, leyt grontverf op de plancken,
En schildert dan daer nae veel stucken schoon en eel,
Alsoo de schipper wil, door hulpe van 't Penseel.
De Kistemaecker komt, het moet u niet verdrieten,
Om de Kajuyt met Banck en spijntjes te beschieten,
Een Zeylkoy dicht en wel, een Kamer tot het Broot,
Oock schotten, Tafels en een Kackhuys voor de noot.
De Schuytemaecker was vergeten, hoogh van waerden,
Die levert hier de Boot, met Braetspit, Roer, en swaerden,
| |
| |
En Doften na den eysch, en dan heeft hy gedaen
Wil van de Boommaecker de rest dan halen gaen:
Als Deelen, Wintboomen, oock Riemen, en Hantspaecken,
Mast, Gijck, en Branthout mee, en Sparren tot Bootshaecken,
En soo der noch yets meer, aen Boot of Schuyt Manqueert
Dat levert hy u all's, soo datter niet faljeert.
De Beelthouwer vol konst, die gaet hier 't hout bediss'len,
De Beytel doet hy 't Block hier in een beelt verwiss'len,
En fatsoeneert het wel, en maeckt het seer bequaem:
Men set het achter 't Schip, en voert daer na sijn Naem.
De Zeyllemaker moet hier sien aen doeck te raecken
En ons voor 't nieuwe Schip voort twee pack Zeyllen maecken,
Al t'saem van Hollands doeck, met Lijcke wel versien,
Ly-Braemzeyls, Boven-blint, en Stagh-Fock, oock met ien
Een Kruys-Zeyl, Lap-doeck, oock Zeylnaelden en Zeylgaren,
Met een Besaen en Fock, om met de boot te varen,
Bonets, en Broeckinghs, oock Poort-Zeylen tot de Poort,
Presenninghs dick geteert, voor Luycken so 't behoort,
Mammieringhs, Hammacke, en Dweylen mee wilt weeten;
En Platen, Smeerhooren die moet gy niet vergeten.
| |
| |
Siet nu den Leverier van Koegels, Schut en Kruyt,
Die levert Wissers, om het Schut te wissen uyt,
Musquetten, Bandeliers, Pistolen onder allen,
Braetspitten, Houwers blanck, met Piecken, Kneppels, Mallen,
En Hoorens, Koockers, en Kardoes-stocke verstaet,
Pampier, Lont, Lontstocke, ansetters op de maet,
Een Hamertje, Root aert, en Platloot moet niet falen,
Lepels, en Varckenstaert, om proppen uyt te halen,
Beursvaetje, Schale, Wicht, een Dief-Lantaren hoort,
Met Koegels groot en kleyn van allerhande soort,
Lootwit, roo Mueny, Swart, Seep, Kurck tot buyten proppen,
Soet, en Lijn-oly, Talck en Roet, om dicht te stoppen,
Oock Garen, Naelden, Trechters, Maten tot het Kruyt
Met Servinghs, Dommekracht, en voort, ick scheyers uyt
Van al het kleyne goet, als Laet Priemen en Booren,
't Welck de Konstapel al moet hebben na behooren;
Of anders is 't geen deegh. Nu laet ons sien met spoet,
Wat de Compasmaecker al levert hier voor goet,
Vlagge, Wimpels, Geus, van afteren, boven, vooren,
| |
| |
en Vleugels, Heckjes, Spil, en Klootjes na behooren,
Lantarens achter op, met Vlaggestocke fijn,
Compasse, Glasen, met Looden en Loodt-lijn;
Oock Swarsel Quasten, om te swarten en te teeren,
Draeplooden, Hoecken, Verf, ghy vint daer u begeeren.
De Schoenmaker Crispijn, O! dats een grooten Heer,
Die levert hier aen 't Schip, sijn Huyden en Pompleer.
De Tinnegieter most ick hier oock niet vergeten,
Te halen Lepels, Kom, en Schuttels, uyt te eeten,
met Kannen groot en kleyn, en oock een Soutvat ree,
Met Tafelborden, en een Mosterpot oock mee.
Nu de Teerkooper O! die moet hier mee al leeven,
Van Teer, Pick, Werck, Harpuys, dats al dat hy kan geven.
Siet de Wijnkooper komt hier mee met sijn Azijn;
En stuert benevens dat oock Brand-en-France-Wijn,
Als Nantes en Lagons, en seyt: mijn groote maetjen
Het is van 't alderbest, ja 't is uyt Paters vaetjen.
Hier komt nu noch een Man die 'k hadt vergeten schier,
Hy glimt van Smeer en Smout, siet, 't is een Vettewarier;
Die levert vleesch en Speck, Seep, Smeer, oock veelerhanden,
Met Oly en Kattoen, en Keersen om te branden,
| |
| |
Sout, en oock Swavelstock dat vint ghy na den eys;
En voor het alderlaest oock Hammen en Roock-Vleys.
De Houtverkooper komt hier met sijn Backen stappen,
Soutdoos, Lockjes, Vierslagh, met houte Watertappen,
En noch meer ander goet van houtwerck, kleyn en groot,
Het welck de Kock altsaem gebruycken moet in noot;
Een Peper-moolen die voor al niet luyt moet rasen,
En dan een Blaesbalck mee om 't vier wel op blasen.
Siet nu de Boeren aen ter Marckt staen seer geree
Met Erten, Boonen, Gort, oock Kaes en Butter mee
Van veelerhande slagh, hier koopt en gaet men 't wegen;
De Sleeper staet gereet, de Kruyer om te dregen,
Elck biet sijn dienst om 't seerst soo vaerdigh als hy kan.
Maer hier komt nog een vrient, wie ist? de Mostertman,
Met Sause voor de Vis. De Viskooper met eeren
Die levert Platvis hier, of Rontvis na begeeren.
De Brouwer geeft hier Bier en Water voor sijn deel.
De Backer weeck Broot en oock hart Broot, en oock Meel.
| |
| |
De Neyster moet ons hier oock mee Gordijne maecken,
Servette wel gesoomt, en meer het Tafellaecken,
En dan wat meer, laet sien; O 'k had vergeeten schier!
Een Doos wel toe gemaeckt, voor 't Schip, van de Kruynier.
De Schuytevoerder Jan moet al dit goetjen halen,
En brengen 't wel aen boort; op datter niets magh falen,
Ja niet het minste ding moet feylen van den hoop;
Want op de Boeghspriet t'Zee, is niet met al te koop.
Soud ick het altemael, als 't wesen moet, beschrijven,
Mijn hooft is veel te kranck, dies laet ick 't schrijven blijven.
De Kaeghman, Ballast-pont, die mosten hier mee aen,
En hoe veel Winckeliers, dat is niet om te raen
Hier noch wel mosten zijn eer 't Schip sijn last sou krijgen;
Ja 'k loof dat in de Stadt niet een sou achter blijven
Die hier geen gelt verdient. Jan Hagel, met een woort,
Brenght in sijn kiste mee, van alle dingh aen boort:
Als nobel Indies kruyt, Taback dient niet vergeeten
En Pijpen, Doosje, en noch boven dat wilt weeten
Het vaetje Brandewijn, want dat 's Matroos sijn lijf
Al bleef'er niet een duyt, van 't maentgelt t'huys by 't wijf.
| |
| |
't Is tijdt ick scheyer uyt. Maer laet ons eens verhalen
Wie 't Schip met al dit goet, en 't volck al moet betalen,
Waer vinden wy die Man? ick sta geheel verstelt,
Siet hier komt hy ter Beurs, de Koopman schiet dit gelt
Daer elck van leven moet, hy gaet hier miltheydt pleegen,
En stuert op Godts genaed 't Schip t'Zee, verwacht sijn zeegen
Naer een behouden reys, hy stuert het aen een Vrient,
Met sulcke Waren als daer in dat Lant best dient,
En laet het dan weerom met sulcke Ware laden
Tot nootdruft van ons Lant, als hy vint best geraden.
En sent de Heer het Schip behouden wel weer om,
Het is de Koopman lief, elck heet het wellekom.
Siet eens hoe Godt den Heer de Landen laet floreeren,
Daer sulcke Koopluy zijn, die recht Negotieeren;
En die in al haer doen, op Godt haer ooge slaen:
En niet om vuyl ghewin haer plicht te buyten gaen.
Siet sulcke zijnder noch, de Heer die wilse geeven,
Sijn zeegen, Voorspoet, en hier na het eeuwigh leven,
Godt geef ons altesaem, veel Koopluy met verstant,
Tot welvaert van den Staet, en dienst van 't Vaderlant.
| |
| |
Nu overleght of ghy kont vinden hier gheschreeven,
Of niet 's Lants welvaert, in de Zeevaert is geleegen:
En soo het Waeghhalsen, en Weghwijsers manqueert,
En Koopluy sonder gelt, soo is 't Lant haest verneert.
Ja 't Lant daer Koopluy, Schippers en oock Zeeluy falen:
Al was't eertijts schoon hoogh, men siet 't haest nederdalen.
Ick segh dan tot besluyt, Godt spaer de Koopman langh,
En zeegen 't Lant, en hoedt het voor den Ondergangh.
Willem Schellinger.
|
|
Auteursrechtvrij