Van den heilighen drien coninghen

Aantekeningen bij handschrift H.

Pag. 209, aant. 2.

lordenghen. De pluralis lordenghen komt tweemaal voor op pag. 209 in de zin van moerassen of moerassige wateren. Dit blijkt uit het verband. Deze vorm is tot nu toe noch in het Mndl. noch in het Mnd. aangewezen. Aangezien in dit HS. germ. i voor ng gewoonlik of altijd door i wordt voorgesteld, zal men de e der twede lettergreep niet moeten houden voor een aanduiding van i of van een e, die uit i is ontstaan. Maar lordenghe doet eer denken aan een vorm als karsteng, o.a. in de Hollandse volkstaal welbekend als bijvorm van kastanje. In karsteng is ng ontstaan uit een palatale nasaal in een romaanse vorm van lat. castanea. Evenals in karsteng zou ook in lordenghe de r kunnen zijn ingevoegd. Het is niet onbekend dat een eerste syllabe van een meerlettergrepig woord kan worden geapokopeerd, wanneer die syllabe niet het hoofdaccent heeft, zoals b.v. in dial. boeskool naast kabuiskool. En zo zou men vragen of niet, evenals karsteng ten slotte is ontstaan uit castanea, lordenghe zou kunnen zijn ontstaan uit een vorm, gelijkstaande met *paludanea. Dit woord zou een formatie zijn zoals *montanea (fr. montagne), campanea (it. campagna), eigenlik neutra pluralia: zie Meyer-Lübke, Gr. d.l. rom. II, § 460. Met het suffix -aneus zou *paludanea even regelmatig zijn gevormd.

Pag. 211, aant. 4.

De vermelding van de datum, waarop de Drie Koningen te Keulen zijn aangekomen, komt alleen voor in die redaktie van de legende, welke is overgeleverd in H.L. en G. Ook in de Latijnse redaktie ontbreekt ze. Als dag van aankomst wordt genoemd de dag na Maria Magdalena (22 Julie), d.i. dus 23 Julie. H. noemt verder het jaar 1173, L. en G. 1163. Sommige bronnen berichten ons, dat de Drie Koningen op de vigilia van St. Jacobus, dat is 24 Julie, 1164, te Keulen zijn aangekomen¹⁾. Doch van oudsher viert de Keulse kerk deze gebeurtenis

1) Floss, l.c. pag. 32-33.

[p. 286]

op 23 Julie (Besluit van de Keulse synode der diocesen in 1307). 23 Julie 1164 is de histories juiste datum¹⁾.

Ook in ons land was de Translatio Trium Regum op 23 Julie bekend. In het Missale Trajectensium o.a. (de uitgaven van 1514 en 1540) staat in het Kalendarium op 23 Julie, fol. 5a: ‘Appollinaris episcopi et martyris. Translatio trium regum in colonia’.²⁾ In Mndl. handschriften was deze datum eveneens niet onbekend.

1) Floss, l.c. pag. 34 vlgg.

2) Mij meegedeeld door P. fr. Bonaventura Kruitwagen.