Hemels verlangen

[p. 188]

Verantwoording

Bij het vertalen van de viten is in de eerste plaats gestreefd naar vlot leesbare teksten. Er is hier en daar letterlijk meer vertaald naar de geest dan naar de letter. Het is onnodig te zeggen dat daarbij bepaalde betekenisnuances moesten worden opgeofferd. Een enkele maal zijn zaken die te veel verklaring eisten in de vertaling weggelaten. Vooral de talloze bijvoeglijke naamwoorden, die deze viten overigens bij uitstek karakteriseren, stelden mij voor problemen. Zij verwijzen naar betekenisverschillen in karaktereigenschappen die voor ons nauwelijks meer waarneembaar zijn. Om de tekststructuur zo weinig mogelijk aan te tasten heb ik steeds gezocht naar passende synoniemen. Om de kloof tussen het kloosterleven van de vijftiende en het geseculariseerde leven van de twintigste eeuw te overbruggen zijn verder regelmatig verklaringen in de lopende tekst toegevoegd. Tussen vierkante haken vindt men bij verwijzingen naar de kerkelijke heiligenkalender de moderne datering.

De middeleeuwen kennen nog geen uniforme spelling, ook niet in het geval van eigennamen. Ik heb voor iedere naam één spellingswijze gebruikt. Waar een modern equivalent al te zeer voor de hand lag is dat gekozen, ook al komt die spelling in de oorspronkelijke tekst niet voor (bij voorbeeld Liesbeth). In de overige gevallen heb ik mij vooral door mijn eigen smaak laten leiden. Bij (herkenbare) geografische namen heb ik de moderne spelling gehanteerd.

Van de meeste Diepenveense viten bestaan twee Middelnederlandse versies (zie daarover het Nawoord). Er is gekozen voor vertalingen naar het onuitgegeven handschrift dv, dat dichter bij de oorspronkelijke teksten staat en bovendien in Diepenveen zelf is geschreven en gebruikt. De versies in handschrift dv zijn vaak wat langer en ook meer toegesneden op het

[p. 189]

kloosterleven. Wel heb ik dankbaar gebruik gemaakt van het notenapparaat van Brinkerinks editie van handschrift d. Enkele corrupte tekstplaatsen in handschrift dv konden met behulp van deze editie worden gereconstrueerd.

Er kon hier slechts een klein aantal van de tientallen viten worden opgenomen. De keuze is gevallen op de meest verhalende en boeiende. Verder heb ik getracht een staalkaart te bieden van de verschillen in sociale achtergrond, voorgeschiedenis, tijd en verhaalstructuur. De vite van stichter en eerste rector Johannes Brinckerinck mocht mijns inziens niet ontbreken, enerzijds omdat hij zo belangrijk was voor de religieuze sfeer in Diepenveen, anderzijds omdat deze in het kort de stichtingsgeschiedenis beschrijft. Het tweede deel van deze vite, bestaande uit losse anekdotes en uitspraken, is vanwege het onsamenhangende karakter niet opgenomen. Ook uit de vite van Katharina en Griete van Naaldwijk zijn twee gedeelten weggelaten, omdat het in feite op zichzelf staande teksten zijn: een visioen van Hendrik Mande dat na het relaas over de dood van Griete is ingelast en de bruiloftsallegorie waarmee de vite van Katharina eindigt. In de vite van Liesbeth van Heenvliet is het ingelaste levensverhaal van Griete Greven niet meevertaald.

Tot slot heb ik de prettige plicht Ludo Jongen, Thom Mertens, Martine Meuwese en Hubert Slings te bedanken voor hun uiteenlopende bijdragen aan dit boekje.