Hemels verlangen

[p. 118]

Liesbeth Gisbers
Van frivole begijn tot vrome koorzuster

Zuster Liesbeth Gisbers van Haarlem

Samen met zuster Liesbeth van Heenvliet en zuster Armgert van Lisse werd nog een zuster ingekleed, Liesbeth Gisbers uit Haarlem. Zij was een van de eerste en oudste zusters, nog uit de tijd dat Diepenveen geen besloten klooster was. In de wereld was zij zeer voornaam geweest. Zij stamde uit een aanzienlijk riddergeslacht, dat echter nogal verarmd was. Haar vader was burgemeester van Haarlem in Holland, de belangrijkste man van de stad. Zijn dochter Liesbeth was een lichtzinnige juffer. Zij ging naar het begijnhof van Haarlem om er als begijn te leven. Haar zinnelijkheid en de aardse genoegens diende zij daar echter meer dan God, want zij was veeleisend, verwend en wellustig in alles wat zij deed. Toen haar vader was overleden, kwam haar moeder bij haar op het begijnhof wonen. Samen dienden zij er Onze-Lieve-Heer vooral naar hun eigen smaak: in ledigheid en zonder al te veel inspanning.

Maar zuster Liesbeth had een broer die regulier monnik was in het klooster Mariënborn bij Arnhem. Zijn naam was Claas en hij was een vurig, streng en wijs man. Hij was lange tijd prior van Mariënborn. Claas Gisbers deed zijn best om zijn zuster te bewegen een andere levenswijze aan te nemen. Het kostte hem veel tijd en inspanning, maar uiteindelijk stemde zij toe, want zij hield veel van hem. Daarop ging de prior samen met zijn zus en zijn moeder naar heer Johan Brinckerinck om voor hen beiden een plaats in Diepenveen te vragen. Zij bevielen heer Johan zo goed dat zij toestemming kregen om te blijven. Jonkvrouw Liesbeth was toen al drieëndertig jaar. Dit alles gebeurde in 1402; het klooster Diepenveen was nog maar in zijn twee

[p. 119]

de jaar. Het leven was hier toen hard en ruw en er was heel veel zwaar werk te doen. Een dergelijk leven waren de moeder en zuster Liesbeth zeker niet gewoon. Het begon de moeder angstig te moede te worden. Het leven was haar te hard en te ruw en daarom wilde zij hier niet blijven.

Zij stond eens toe te kijken hoe de zusters en de lekebroeders samen vol vuur groeven, schepten, aarde sjouwden en ander zwaar werk deden. Zij keek van links naar rechts en zag dat iedereen zich aan zware arbeid overgaf. Zich bekruisend sprak zij tot zichzelf: ‘Wat een kruis! Wat een kruis! Wat een kruis!’ Heer Johan Brinckerinck stond niet ver daar vandaan. Hij hoorde haar en begreep uit haar houding dat zij twijfelde. Hij kwam naar haar toe en zei: ‘Vrouwe, wat zegt u daar? Is het één groot kruis wat u hier aantreft?’ Zij antwoordde: ‘Ja heer, ik heb het Kruis nergens zozeer aanwezig gezien als op deze plaats.’ Heer Johan zei: ‘Hebt u toen u hier binnenging dan niet gezien dat er een kruis boven de poort stond? Als u het kruis niet zoekt, wat komt u hier dan eigenlijk doen?’ Maar zij kon het leven hier niet aan en trok weer huiswaarts.

De moeder had nog een andere zoon, die plotseling in Mariënborn was ingetreden, kort voor zij en haar dochter naar Diepenveen vertrokken. De broeders daar waren zeer met hem ingenomen en zijn manier van leven beviel hun ook zeer. Maar toen hij hoorde dat zijn moeder weer naar huis terugging, wilde hij met haar meegaan. Zijn besluit deed de broeders verdriet, want zij hadden hem graag bij zich gehouden. Hij wilde echter niet blijven en trok met zijn moeder naar huis. Onderweg verdronk hij.

De moeder kreeg een ernstige ziekte waardoor zij gedurende drie jaar het bed moest houden. Voor haar zoon, de prior, was dit geen geringe last. Tot haar dood moest hij de mensen die zijn moeder dag en nacht verzorgden, betalen en het huishouden verder van het nodige voorzien. Zijn moeder bezat welis-

[p. 120]

waar geld genoeg, maar hij moest toch de zorg voor alles dragen. Deze goede vrouw meende het Kruis te kunnen ontlopen, maar het achtervolgde haar des te hardnekkiger.

Haar zoon, de prior van Mariënborn, was een ootmoedig en godvruchtig man. Hij ging geen nederig of smerig karwei dat hij samen met zijn medebroeders kon doen uit de weg. Eens stond hij in de beerput om die samen met hen te helpen schoonmaken. Hij had de broeders opdracht gegeven mensen die hem zochten niet te zeggen waar hij was. Hij wilde niet gehinderd worden als hij dit nederige werk samen met de broeders ondernam. Juist op dat moment kwam de voltallige raad van de stad Deventer naar Mariënborn om over een bepaalde zaak te praten. Men vroeg naar de prior. Maar toen de broeders de raadsleden niet zo snel naar de prior brachten als zij wel wenselijk achtten, gingen zij zelf op onderzoek uit. Toen zij bij de beerput kwamen, hoorden zij daar de stem van de prior. Zij riepen: ‘Heer prior, wat zoekt u daar?’ Hij riep blij terug: ‘Het hemelrijk! Het hemelrijk!’ De raadslieden werden zeer gesticht door de nederigheid en de vurige liefde tot Christus en Zijn kruis die zij bij de prior waarnamen.

Zijn zus Liesbeth was geenszins van plan om samen met haar moeder Diepenveen te verlaten. Zij verruilde met groot enthousiasme haar oude lichtzinnige en veeleisende levensstijl voor een leven in nederigheid, onderdanigheid en eerzaamheid. Zij minde de ootmoedige en waarachtige deugden zozeer en trachtte met zoveeI inspanning het nederige en verworpen leven van Onze-Lieve-Heer na te volgen dat het leek of zij haar eigen vlees nu haatte. Zij was zo hard voor zichzelf dat zij aan geen van haar natuurlijke behoeften toegaf, hetzij overdag hetzij 's nachts. De beste kost die zij at bestond uit moes, brij, bonen en melk. Verder beperkte zij zich tot het grofste en onsmakelijkste dat zij in de schotels kon vinden. Zij was er

[p. 121]

meestal zo snel bij dat de zusters die naast haar aan tafel zaten zich eraan stoorden. Maar als zij het slechtste voedsel niet kon bemachtigen doordat een andere zuster haar voor was, verdroeg zij dat met de grootste moeite. Zij trok dan een gezicht alsof haar groot onrecht was aangedaan. Nooit dronk zij wijn. Zij had daarvoor speciaal ontheffing van onze oversten gekregen. Het scheen dat zij er niet tegen kon.

Zij wilde erg graag binnen het slot leven, maar zolang onze eerwaarde vader, heer Johan Brinckerinck, daarvoor geen toestemming gaf, verdroeg zij lijdzaam dat zij werkzuster moest blijven. Dit duurde veertien jaar en in die tijd vervulde zij het ambt van vestiaria buiten het slot. In die functie voorzag zij naar haar beste vermogens priesters, broeders en zusters vroom en vreedzaam van kleding.

Op de dag na Sint-Servaas [dus 14 mei] van het jaar des Heren 1416 werd zij als lekezuster ingekleed, op vijftigjarige leeftijd. Vanaf dat moment streefde zij er met volle overgave naar het leven en het lijden van Onze-Lieve-Heer na te volgen. Eindelijk werd zij niet meer door allerlei zorgen en functies in beslag genomen. Bovenal zorgde zij er streng voor dag en nacht te doen wat volgens de Regel en het statuut tot haar dagtaak behoorde. Zij was gelukkiger met het keurslijf van deze dagorde dan met welke speciale gunst dan ook. Niettemin voelde zij zich zeer betrokken bij de andere zusters en was zij hun goedgunstig.

Na haar proefjaar bleef zij niet lang zonder functie. Zij kreeg de zorg voor de moestuin en beheerde ook enige tijd de boomgaard en het fruit. Verder bewaakte zij het vuur waarbij de zusters zich dag en nacht warmden. Hierin stelde zij zich van harte dienstbaar aan de zusters op. Om het vuur wat beter te schikken greep zij vaak met blote handen in de gloeiende kolen. De zusters schrokken daarvan en waren bang dat zuster Liesbeth zich zou branden. Dan lachte zij vroom en zei dat zij er

[p. 122]

niets van voelde omdat haar handen dor, hard en krom waren door het lange en vele werken. Zij was zeer ijverig, zuinig en trouw bij het beheren van het kloosterbezit dat onder haar ambt viel. Niettemin trachtte zij de zusters in alles zoveel mogelijk tegemoet te komen. Als zij uit hoofde van haar functie hulp nodig had, werkte zij zelf, met haar door ouderdom kromgetrokken rug en getekend gezicht, zo vurig dat niemand van haar helpsters lui kon of durfde zijn, zeker de jongeren niet. Toch hielpen de zusters haar graag vanwege haar vroomheid en onzelfzuchtigheid.

Zij was tevreden met en dankbaar voor alles wat men haar gaf en klaagde niet snel wanneer haar iets ontbrak. Dit bleek maar al te duidelijk toen zij dood was. Zij had namelijk een bepaalde kwaal waardoor zij op één van haar zijden niet kon liggen. Maar toen zij gestorven was vond men onder haar matras een groot blok hout. Daar was zij iedere avond met haar pijnlijke zij tegenaan gaan liggen.

Ook tijdens haar laatste ziekte gedroeg zij zich lijdzaam. Zij stierf vervuld van goede werken, vroom en verlangend, op Sint-Lebuïnus [12 november], de dag na Sint-Maarten, van het jaar des Heren 1442 na het middaguur.

Zuster Liesbeth ligt begraven aan de zuidzijde van het kerkhof. Zij werd ongeveer vierenzeventig jaar oud, waarvan zij er veertien buiten het slot doorbracht en vijfentwintig jaar erbinnen, als lid van de orde. Zuster Armgert van Lisse kleedde haar heilige lichaam. Het kon nauwelijks anders dan als een zak vol botten worden gehanteerd.