Verzameld werk. Deel 8

[p. 404]

[Bijdrage in Enny Vrede - In memoriam]

Sweets to the sweet, farewell

De gedachtenis van een vrouw eert men met de lof harer goedheid, de gedachtenis van één die leefde met de kunst verlangt de betere lof dat wat zij voortbracht schoon was. Maar indien haar werk niet in een vorm bestaan bleef, doch zoals een zang of een dans, zoals woorden enkel voor het oor gesproken, zoals alles wat men een spel noemt al te vluchtig voorbijging, wat dan liet zij ons te loven na dan een eenmaal levend uur dat ons de warmte van haar hart gaf, de vreugde van haar geluid, een beeld voor onze bewondering? De bloei van Enny Vrede, het werk van haar geest was op het toneel, waar het leven der mensen in een spel vertoond wordt, en het duurde een ogenblik, iets korter dan het ogenblik van anderen wie meer jaren geschonken zijn, veel korter, gelijk wij het meten, dan de tijd van kunstenaars die in hechte vormen bouwen. En nochtans blijft het uur dat zij eens vervulde met haar lust aan schone woorden en gebaren, voor ons in een lieve plaats onzer herinnering, voor haar in de aardse onsterfelijkheid van de naam die al wat hij te zeggen heeft van haar werk ontving. Werk - wij weten wel dat zij zonder inspanning die naam niet de goede klank had kunnen geven, maar de toeschouwer die haar zag toen zij Ophelia en Juliet verbeeldde, bekoord door die tedere jeugdigheid die van haarzelve was, door die bevalligheid en fonkelende vreugde, aanschouwde inderdaad louter spel, onbedacht uit het ogenblik bewegend, en de moeite die vooraf was gegaan bleef hem verborgen. Een genot was haar kortstondig werk, en moge het voor ons een groot verlies zijn dat zij niet meer heeft kunnen geven, zij die uitverkoren was enkel de zon te zien schijnen over wat zij deed en de donkere ontgoocheling die het streven somtijds volgt niet kende, ontving een zeldzaam geluk.

In drie der allerschoonste spelen verscheen zij. Wie, die ouder werd en meer deed, werd dit geschonken? De verschijning van Lady Macbeth gaf zij de droefenis van haar medelijden, het

[p. 405]

beeld der eenzaam in haar zonde stervende staat vast in onze herinnering. De verschijningen van Ophelia en Juliet gaf zij de beminnelijkheid van haar aard, de tintelende, kwelende zorgeloosheid van haar jeugd, wij zullen die jonge vrouwen, die ons immer lief waren, in haar gestalte blijven zien, wij zullen ze blijven horen in de welluidende stem van Enny Vrede.

Laten wij, wanneer over onze herinnering weemoed komt over de vreemde harde wijze waarop zij verdween, bedenken dat het leven, waarin zij haar goede gaven kon vertonen, gelijk een fleurige lente, gelijk een dag van zonneschijn voor haar was. Laten er in onze gedachten bloemen voor haar zijn. En mogen de kinderen die hun moeder verloren eenmaal horen van haar naam, dat hij schoon was en bemind.

[1919]