Verzameld werk. Deel 8

[p. 406]

Kronische kritiek (1)

Wij Nederlandse critici hebben een syndicaat gevormd onder het motto S.B.A. Het werd hoog tijd. De ondergetekende is 1e voorzitter, B. van Gektere is 2e en Barend Hoed 3e. Alle schrijvers van betekenis zijn bij ons aangesloten. Heren uitgevers kunnen zich aanmelden als erelid, begunstigers of gewoon donateur en zullen daarvan voordelen ondervinden. Voortaan zal geen kritiek erkend worden dan die welke van de hand van één onzer leden is. Gemakshalve wordt het werk zo verdeeld dat ieder lid, naar alfabetische volgorde, het oeuvre van een ander te beoordelen krijgt, zulks in het belang van het publiek en de cultuur in het algemeen.

Een pessimist beweerde onlangs dat kritiek synoniem is met vitzucht, achterklap, bedilzucht, laster, chantage. Een schromelijke vergissing. Vitzucht, chantage, enzovoort zijn eigenschappen waarmede men zijn ondeugden lucht, met kritiek echter bedoelen wij het welzijn onzer naasten, denk maar aan de vriend die u uw feilen toont. Kritiek zet recht, bouwt op. Hoe zou het met de Kerk gaan, hoe met de staat zonder gezonde kritiek? Wat bleef er over van de pers? Het is juist onze volmaakte kritiek waarom het buitenland ons benijdt.

Er moet ons, bij de aanvang van onze arbeid een woord van bevreemding van het hart. Waarom, zo vragen wij ons af, stellen de uitgevers heden al hun uitgaven in vreemde valuta te koop? Is de malaise zo gestegen dat men onze gulden mistrouwt? Een ingewijde verklaarde dat er iets achter zit en dat wellicht financie-koningen van over de grenzen hier niet vreemd aan zijn. Men knope dit in het oor. Wie over guldens beschikt, evenwel, kan ze gerust in Hollandse boeken beleggen.

Voor heden is onze 1e voorzitter aan het woord - U. van Lekkere, geboren 1902, vestigde zich na voldoend onderwijs als criticus in Den Haag.

Er zijn weinig zulke sympathieke, ondernemende firma's als de N.V. Phikson, 'n dochtermaatschappij van de Koninklijke,

[p. 407]

en Edelman en Das, wier kapitaal een ongehoord aantal nullen vertoont. De jongste aanbieding van Phikson betreft een serie, getiteld ‘De Libelulen’, die zo van de beste Nederlandse auteurs zal opnemen. Zij maakt haar uitgaven aantrekkelijk door iedere koper van tien exemplaren een fraai geschenk aan te bieden, terwijl hij die honderd exemplaren neemt bovendien een rijwiel ontvangt. De overtollige geschenken kan men ruilen tegen standaardwerken, doch men zie de prijscourant. - Edelman en Das tappen uit een ander vaatje. Zij leggen zich toe op reële uitgaven, welke zij in de eerste plaats naar het uiterlijk aantrekkelijk pogen te maken. Wij zagen heerlijke creaties in de serie ‘De Booglampen’, welke bovendien surprises biedt. De kopers dezer serie kunnen een landhuis trekken, een stuk weiland of iets dergelijks. Heb ik terecht gesproken van sympathieke ondernemingsgeest? Beschouwen wij thans de verschenen werken, B. van Gektere, Dada Bakkers trieste levensdag. Heel boxcalf, 10 m. - Hoewel men van mening kan verschillen omtrent het formaat van dit boek (60 maal 10), mag men het gerust een wonderbaarlijke verschijning noemen. Een boek voor ieder uur van de dag op te slaan. Welk een pen, welk een diep gevoel!

Barend Hoed, Mijn Pada, nieuwe gedichten. Johannes Dinges, Van blonde dreven, nieuwe poëzie. Oscar M. Irtzebu, Shimmies, nieuwe verzen. Drie deeltjes gebonden in zwaar eikehout met koperen scharnieren en handvat, 10 m. per stuk.

Ziehier onze bekende, want knappe Hoed in gezelschap van twee kranige debutanten in deze prachtserie. Dit is splinternieuwe poëzie, modern in de beste zin van het woord, zonder enige mooidoenerij. Deze dichters zijn alle drie wat een vorige generatie noemde, passie-pezen. Men moet ze lezen en herlezen.

N.N., De bocht. In nieuwste bandcreatie, geheel cursief gedrukt, 25 m.

Een opmerking: was het juist gezien, in deze periode van bezuiniging, dit werk in zulk een ongelooflijk kostbare band te geven? Geheel sealskin, gecapitonneerd en met kamgaren gevoerd. Het denkbeeld dit werk van een hangslot te voorzien achten wij op de juiste plaats, evenwel, was het strikt nodig dit hangslot met edelstenen te versieren? Het is of de luxe hoogtij viert. Over het werk zelf luidt het oordeel eenparig: dit is beslist titaniek, en daarmee uit.

N.N. heeft àlles overtroffen. Slechts de titel verschaft ons een

[p. 408]

lichte huiver. Immers, ook wij hebben het Amsterdams bestudeerd, doch wij zijn Hagenaar en in Den Haag wordt het zelfst. nmw. bocht vaak onzijdig gebruikt.

M. Meyer de Derde, Gegevens betreffende de eetbaarheid van onrijpe vis in de grachten en weteringen onzer lager gelegen provincies, een studie. In met de hand gekleurd omslag, 5 m. - Een boeiend geschreven pamflet, geschikt voor feestgeschenk. Het valt te waarderen dat de superieure lyricus en jurist die De Derde is van zijn vrije tijd nog iets missen kon voor deze pikante studie.

Annie Gerrits, De hemel der letterkundigen, een onschuldige fantasie in twintig geledingen. In dubbel rundleder met franje en tal van illustraties, portretten enzovoort, 10 m. - Een mirakel, ik heb twintig exemplaren besteld om aan kennissen weg te geven. Een geestig, levendig geschreven boek over de vergadering der letterkundigen. Mej. Gerrits belooft heel wat voor de toekomst... Er staat van alles in.

Louis Pakkeres, Op een stoomfiets dwars door Bali, beschrijving van de oosterse psyche. Op multicolor papier, geb. in flanel met paarlemoer, 10 m. - Als altijd voelt men de straffe hand van onze hoofdofficier. Schaf u het boek zelf aan, het is een sieraad voor iedere salontafel.

Wilhelm Bastensen, Alle meesterwerken verzameld en aangetekend door Marfa Lapidath, Scheltema, Verwey, Verleeuw, Coster, Priem en anderen. Folio, 8 delen, pergament met zilveren krammen, 80 m. - Aan de grote behoefte wordt eindelijk voorzien en voldaan door deze opvallende uitgave. Moge de grijze dichter ons nog met ettelijke delen verblijden... Het succes lacht hem immer toe.

Dv. Bitter, Hoogstaande mannen en vrouwen, een opvoedkundige schets. Op geperforeerd papier met brede marges, geb. in madapolam, 5 m. - Inderdaad hoogst verdienstelijk. Wij missen echter te veel namen, uit onze eigen omgeving zouden wij er nog minstens honderd kunnen noemen.

Hato K. de Zeug en Fritz Schinke, leraren in het Maleis en in 't schoonschrijven, Het vraagstuk Bacon-Shakespeare opgelost! Het vraagstuk ingeleid, toegelicht en precies verklaard met cijfers, sleutels, lopers enzovoort. Geb. in varkensleer, 10 m., doch voor belangstellenden gratis. - Dit zeldzaam overtuigend geschrift, waarin eens en voor al wordt bewezen en vastgesteld, dat Shakespeare en Bacon één en dezelfde waren, doch om een reden welke

[p. 409]

thans niet meer begrepen wordt, onder verschillende schuilnamen geliefden te schrijven. - Iets waarvan ook wij sedert lang het vermoeden met ons droegen -, mocht van verscheidene gekroonde hoofden instemming ondervinden. De opperrabbijn van Bagdad zond 2,50 als bijdrage voor het monument voor De Zeug en Schinke, dat op de Dam zal verrijzen. Dit is wel het treffendste bewijs, dat deze noeste mannen die weleens, ten onrechte, voor gehallucineerden werden gehouden, het bij het rechte eind hadden. Hun reuzenarbeid is niet omsonst geweest.

U.v.L.

[23 december 1922]