Verzameld werk. Deel 7

[p. 681]

Charles Baudelaire De brave honden

Ik heb me nooit geschaamd over mijn bewondering voor Buffon, zelfs niet tegenover de jonge schrijvers van mijn tijd. Vandaag evenwel zal ik niet de ziel van deze schilder der prachtige natuur ter hulp aanroepen. Neen. Veel liever zou ik mij wenden tot Sterne en ik zou hem zeggen: Daal van de hemel neder of stijg met mij tot de Elyzeese velden om mij een zang te inspireren ter ere van de brave honden, de arme honden, een zang die u, sentimentele en onverglijkelijke spotter, waardig is. Keer terug, schrijlings gezeten op die fameuze ezel die u, in de herinnering van het nageslacht, steeds vergezelt, en laat vooral die ezel zijn onsterflijke bitterkoek niet vergeten, keurig tussen zijn lippen gehangen!

Maar weg met de academische muze, met dat oude besje heb ik niet van doen. Ik roep de huiselijke muze aan, de steedse, de levende, opdat zij mij moge bijstaan te zingen van de brave honden, de arme honden, de vervuilde honden, als pest en schooier door een iegelijk geschuwd, behalve door de arme die ze met broederlijk oog beschouwt.

Wij verfoeien de pronkhond, die viervoetige fat, Deense dog, king charles, puck of fik, die zo met zichzelf ingenomen is dat hij brutaal de bezoeker tegen de benen springt of, erger nog, op zijn schoot, alsof hij overtuigd was dat men hem aardig vindt, druk als een kind en mal als een lorre, soms nog snauwend en onbeschoft als een huisknecht. Wij verfoeien vooral die slangen op vier poten, die beverige luilakken die men hazewindjes noemt en die er in hun spitse snoeten niet eens genoeg reuk op na houden om het spoor van een vriend te volgen, noch in hun platte koppen verstand genoeg om domino te spelen.

Voort met al die ergerlijke parasieten. Laten ze maar in hun zijden gewatteerde nesten kruipen. Ik zing de lof van de modderhond, de pariahond, de hond zonder tehuis, de zwerveling, de kermisgast, de hond wiens instinct, zoals dat van de arme, van de wetteloze en van de histrio, wonderbaarlijk gescherpt is door de nooddruft, die zeer goede moeder en beschermster van het verstand.

Ik zing van de rampzalige honden, hetzij degene die eenzaam dolen door de kronkels en diepten der onmetelijke steden, hetzij degene die met knipperende en wijze ogen tot de verlaten man

[p. 682]

gezegd hebben: Neem me bij je, misschien maken wij samen van ons beider ellendigheid een soort van geluk.

‘Waar gaan de honden heen?’ vroeg Nestor Roqueplan eens in een onsterflijk krantestuk dat hij ongetwijfeld vergeten heeft en dat alleen ik en misschien Sainte-Beuve ons nog herinneren.

Waar gaan de honden heen? vraagt gij, mensen die niet opmerkt? Zij gaan naar hun zaken.

Afspraken voor zaken, afspraken voor liefde. Door mist en sneeuw en modder, onder zengende hitte van de hondsdagen, onder stromende regen komen en gaan ze, draven ze, kruipen ze onder karren door, voortgejaagd van vlooien, van hartedrift, van behoefte of plicht. Evenals wij zijn zij vroeg opgestaan om hun kost te zoeken of hun genoegen na te jagen.

Er zijn er die in een ingestort huis van de buitenwijk slapen en die iedere dag op het vaste uur aan de keukendeur van het koninklijk paleis hun twaalfuurtje komen halen. Andere die in troepen, van meer dan vijf mijlen ver, komen aanrennen om deel te hebben aan de maaltijd hun bereid door de barmhartigheid van zekere zestigjarige maagden, wier onvervulde harten zich gewijd hebben aan de beesten omdat de stomme mannen er niet meer van willen weten. Andere weer die, zoals weggelopen negerslaven, op zekere dagen dol van liefdedrift, hun landstreek verlaten om in de stad een uur lang rond te springen om een mooie teef, ietwat verwaarloosd in haar toilet, ja, maar trots en dankbaar. En ze zijn heel nauwkeurig, zonder aantekeningen, zonder zakboekjes, zonder portefeuilles.

Kent ge het luie België en hebt ge er zoals ik al die stoere honden bewonderd, voor het karretje van slager, melkmeid of bakker gespannen, die door hun triomfantelijk geblaf de fiere vreugde uiten dat zij met paarden kunnen wedijveren?

En hier zijn er twee die tot een beschaafdere klasse behoren. Vergun mij u binnen te leiden in de kamer van de afwezige kermisklant. Een bed van geverfd hout, zonder gordijn, dekens over de vloer slepend, besmeurd van wandgedierte, twee matten stoelen, een paar gedeukte muziekinstrumenten. Armzalige meubeltjes. Maar kijk alstublieft naar die twee intelligente personaadjes, gedost in gerafelde maar opzichte kleren, met mutsen van troubadour of soldaat, in betoverde aandacht de naamloze gebeurtenis gadeslaande die op de kachel staat te pruttelen, met een lange lepel in het midden eruit verrijzend, gelijk een

[p. 683]

loofstok die op een bouwwerk verkondigt dat het gereed is.

Is het recht dat zulke brave komedianten niet aan de slag gaan voor ze hun maag geladen hebben met een dikke degelijke soep? En zult ge het die arme drommels, die de dag lang de onverschilligheid van het publiek te verdragen hebben, daarbij het onrecht van een directeur die het leeuwedeel neemt en alleen al meer soep eet dan vier komedianten samen, zult ge het ze kwalijk nemen dat ze een klein beetje aan schrokkigheid doen?

Hoe vaak heb ik ze gadegeslagen, met een glimlach van vertedering, die filosofen op vier poten, gewillige slaven, onderdanig of verknocht, die het republikeinse woordenboek evengoed als ambtenaren zou kunnen aanduiden indien de republiek, te zeer bezorgd voor het geluk der mensen, de tijd had zich ook eens bezig te houden met de eer der honden.

En hoe vaak heb ik gedacht dat er wellicht ergens - wie zal het zeggen? - ter beloning van zo veel moed, zo veel geduld en arbeid, een bijzonder paradijs bestaat voor de brave honden, de arme honden, de vervuilde en hopeloze honden. Swedenborg beweert wel dat er een voor de Turken is en een voor de Hollanders.