Verzameld werk. Deel 7

Virginia Woolf Het ras der spaniels

Vele miljoenen jaren geleden borrelde het land, dat nu Spanje heet, in de kokende baaierd der schepping. Eeuwen gingen voorbij; de plantengroei verscheen; waar planten groeiden beschikte de natuur het bestaan van konijnen; waar konijnen rondhuppelden ordonneerde de Voorzienigheid het bestaan van honden. Er is op dit alles niets te zeggen. Maar zodra men vraagt waarom de hond, die de konijnen ving, een spaniel genoemd werd, beginnen twijfel en moeilijkheid. Sommige geschiedschrijvers beweren dat toen de Karthagers in Spanje landden de gemene soldaten eenstemmig uitriepen: Span! Span! omdat er uit alle bosjes konijnen schoten. En in de Karthaagse taal betekende span

[p. 626]

konijn. Daarom werd het land Hispania genoemd en de honden die achter de konijnen liepen spaniels.

Daarbij zouden velen onze het willen laten, maar de waarheid gebiedt ons te vermelden dat er een school is die er anders over denkt. Hispania, zegt zij, komt van het Baskisch woord espana, dat kant of grens betekent. Indien dit waar is moeten wij bosjes, konijnen, honden, soldaten, ja, heel dat romantisch tafereel uit het hoofd zetten en gewoonweg aannemen dat de Spaniel zo heet omdat Spanje Espana heet.

Deze en andere veronderstellingen terzijde latend komen wij in het midden van de tiende eeuw in Wales. De spaniel is daar reeds, volgens sommigen al eeuwen tevoren door de Spaanse stam Ivor ingevoerd. ‘De spaniel des konings is een pond waard,’ schreef Howel Dha in zijn wetboek. Wat dit betekende beseft men als men weet wat een pond te dier tijde waard was. De spaniel had zijn plaats naast de koning. Zijn geslacht stond in ere lang voor menig vorstengeslacht. Hij genoot van gerief in paleizen toen de Plantagenets, de Tudors en de Stuarts nog door andermans modder achter andermans ploegen liepen. En terwijl de eeuwen hun baan liepen vertakte het vermaarde spaniel-geslacht zich in minstens zeven stammen, alle edel: de Clumber, de Sussex, de Norfolk, de Blackfield, de cocker, de Irish water en de English water, alle afkomelingen van de eerste spaniel uit voorhistorische dagen, maar verschillende eigenaardigheden vertonende. Dat er in koningin Elisabeths tijd een hondearistocratie bestond wordt geboekstaafd door Sir Philip Sidney, die in zijn Arcadia schrijft: ‘Hazewinden, spaniels en jachthonden, waarvan de eerste de lords zijn, de tweede de gentlemen, de laatste de vrij mannen.’

Indien wij echter hierdoor moeten aannemen dat de spaniels het menselijk voorbeeld volgden, hazewinden als hun superieuren beschouwden en jachthonden beneden zich achtten, moeten wij nochtans toegeven dat hun aristocratie op betere gronden berust dan de onze. Tenminste, men moet wel tot deze slotsom komen als men de wetten van de Spaniel Club bestudeert. Dit verheven instituut heeft vastgelegd wat de deugden en wat de gebreken van de spaniel zijn. Lichtkleurige ogen, bijvoorbeeld, zijn ongewenst; gekrulde oren nog erger; geboren te zijn met een lichtkleurige neus of een kruinkrul is niets minder dan noodlottig. De waarden van de spaniel worden even duidelijk bepaald.

[p. 627]

Zijn hoofd moet glad zijn, oprijzend van de bek zonder een al te uitgesproken stop; de schedel moet goed ontwikkeld zijn, met veel ruimte voor hersenvermogens; de ogen moeten vol zijn, maar geenszins puilend; het algemene voorkomen moet intelligentie en zachtaardigheid uitdrukken. Aldus is de wet door de rechters gesteld.