Verzameld werk. Deel 7

[p. 24]

De dure jeugd

De liefde kan gedurende de lengte van een leven bestendig blijven, daarvan is het paar Philemon en Baucis het befaamde voorbeeld. Zij werden te zamen oud en toen zij beiden gerimpeld en gebogen waren had de een vergeten hoe schoon de gedaante van de andere was in de dagen van de jonkheid. Gaande naar de ouderdom waren zij met de gebreken, die klein beginnen, van lieverlede zo vertrouwd geraakt dat zij, toen die groot waren, nauwelijks wisten wat hun ontvallen was, en dat misschien zelfs de gebrekkigheid hun dierbaar was geworden. Hier was het de ouderdom onmogelijk de liefde te verstoren, maar hoeveel treffender is het voorbeeld van vrouwe Rowena en heer Gallahad, van wie de een verouderde naar menselijke wijs en de andere gelijk een onsterfelijke de jeugd behield terwijl niettemin bij hen de liefde duren bleef.

Niemand had Rowena ooit anders gezien dan zij was, schoon en bloeiend, of zij pas ontwaakt was met een dageraad. Wie haar gekend hadden in haar kindertijd hadden wel geweten dat zij zou uitblinken onder de vrouwen, maar eerst toen zij de wasdom had bereikt wekte haar verschijning bij zo veel mensen de bewondering dat niemand zich haar in een andere kon voorstellen. Hoe schoon zij was is niet te zeggen omdat de berichten onzeker zijn. Uit de lof van zangers verneemt men van verscheiden kleuren, die alle bij vrouwenschoonheid passen. Volgens de een heetten haar ogen grijs als de paarl, haar lokken bruin als de kastanje vers uit de bolster, met de weerschijn van gebrand goud; de ander noemde het haar glinsterend als jong gesponnen vlas, de ogen blauw als gentiaan; voor velen echter hadden de ogen de kleur van de hazelnoot, de haren die van de boterbloem, maar dit was vermoedelijk de beschrijving die het ideaal van die tijden weergaf. Eén zanger, die haar beter kende dan enig ander en haar de eerste keer in de schemer van een zomeravond had aanschouwd, leek van een zeldzame kleur verblind: De haren, zeide hij, omvangen haar hoofd en schouders gelijk een oranje vlam en haar diepste schoonheid die mijn ziel bekoorde, met een rood

[p. 25]

licht uit haar ogen stralend, is die felle kleur welke men aan de hemel ziet na het opgaan en sterker na het ondergaan van de zon. Rowena is mijn dageraad, mijn avondzon, mijn ster van Venus aan de aanvang en aan het einde van de dag, haar mantel is gelijk de brand van het oosten en van het westen.

Die zanger was heer Gallahad, zelf geprezen om het wonder van de schoonheid. Hij was, gelijk een ieder wist, een gunsteling van de fee Morgane, de zuster van de koning, die bij zijn wieg stond en hem bleef beminnen met de aardse liefde hoewel zij onsterfelijk was. En daar zij hem niet zelf in de armen kon houden zond zij de schoonste vrouw ter wereld om hem tot het einde van het leven te dragen op de liefde.

Toen Gallahad en Rowena elkander ontmoetten, in het woud van Glastonberg onder het gebladerte rood van zonlicht, stegen zij af en hun paarden stonden te zamen bij een boom. Hij en zij reikten elkaar de handen, hun eed blonk uit hun ogen. Het was geen toeval dat de fee Morgane verscheen terwijl zij daar zonder woorden stonden, starend in hun schoonheid. Zij sprak: Duren zal de liefde lang nadat over Gallahad de winter is gekomen en lang daarna zal de bloem van Rowena vallen. Haar zij tot bruidsgeschenk de jeugd tot het einde.

En daarmede begon voor dit paar het geluk, schitterend voor allen die het zagen.

Wel waren zij behoed jaar na jaar, want zelfs de ergste kwalen, die door het land zwierven en tallozen troffen, gingen hun voorbij zonder te deren. Hun tijd blonk als een spiegelend meer, onbewogen, ongerimpeld.

Alleen moest voor Gallahad de verandering komen. Toen Rowena aan zijn hoofd een wit haar ontdekte lachte zij of het een nieuw sieraad aan hem was, zij speelde ermede, zij wond het om de vinger als een ring van zilver. Toen zij er weer een vond keek zij in de spiegel, zich afvragend waarom het zilveren haar niet ook haar deel mocht zijn. Maar zij bleef rood en geel zoals al haar dagen en dat het de herfst was, die Gallahad werd aangekondigd, begreep zij niet.

Een geducht strijder was hij, nimmer overwonnen, toen hij in de krijg trok die de koning te voeren kreeg tegen de vorst van Bructer in het Oosten. Hier kwam hij tegen de sultan zelf te staan, een reus die een meester was met het zwaard. Hij viel en werd weggedragen naar de tent. En Rowena, zijn bloed ziende,

[p. 26]

was verstomd want zij had nooit beseft dat hij kwetsbaar was en het leven kon verliezen. Toen de heelmeesters geen hulp meer hadden zat zij bij hem en het was de warmte van haar hand die hem genas.

Van die dag kende zij het knagen van de angst. Gallahad, sterk als weleer, trok weer ten krijg en ook in de kamp, die hoewel slechts een spel, veel van de kracht vergde, blonk hij weer boven anderen. Maar altijd wanneer hij ging verborg Rowena zich in duisternis opdat niemand haar vrees zou zien. En altijd wanneer hij onverlet terugkeerde hief zij de armen hoog en verbaasde aller ogen door de schoonheid van haar vreugde. En haar medevoerend in zijn armen scheen het dan dat Gallahad jonger was dan zijn genoten, maar in waarheid was het haar jeugd die in hem herbloeide.

En de tijd kwam dat in het hart van Gallahad de lust aan harde daden verminderde en daarmede in het hare de onrust over de slagen van het lot. Zij wist niet dat hier het verraad van het lot begon. Het was het falen van de kracht waarin de lust verging en hij, die het zelf besefte, werd bedrukt. Toen kwam er een winter die hem de koude leerde voelen zodat hij het haardvuur zocht terwijl Rowena, blozend uit de sneeuw getreden, in verbazing toezag. Hij droeg de pels niet meer als sieraad, hij kuchte en hij hoestte, het gebraad noch het suikerwerk behaagde hem. Rowena, menend dat hij weder aan een krankheid leed, koesterde hem weder in haar zorgen. En zeker genas hij door die zachtheid, maar de kwaal die hem thans had aangevat, was de kwaal die ieder mens eens slopen moet. Zij hield het nog voor de kwellingen van de krankheid wanneer zij zijn verzwegen pijn bespeurde of zag dat hij langzaam was en stram, hoe hij het ook verbergen wilde. Zij zond om kruiden, om zeldzame artsenijen heinde en ver, zij ontbood wichelaars en bezweerders, en alles wat tot leniging der menselijke pijnen mogelijk was werd aan Gallahad gedaan.

Het verging hem als de meesten die het einde naderen. Het ene seizoen reed hij ter jacht en danste op het feest of hij weer een jongeling was, het ander zat hij gedoken in gepeinzen, somber van gelaat, grimmig van woorden. En elk volgend seizoen kon een ieder behalve Rowena zien dat er iets aan hem veranderd was. Op het gelaat verschoot de blos, het werd bleek, het werd vaal. De rimpeltjes, eerst nog fijn getekend, werden groeven,

[p. 27]

dieper en dieper. De handen zwollen en slonken weer tot de aderen er dik op lagen. De rug kromde, de schouders trokken samen, de benen verstijfden. Rowena zag het nauwelijks en zij geloofde steeds aan een krankheid die met kruiden en zalven is te helen.

Eerst toen er een zeer oude heelmeester kwam en zij de gelijkenis met Gallahad bespeurde begon zij te begrijpen.

Zijn baard was even lang, even wit. En toen hij voor haar stond zag zij dat hij kleiner was dan zij, hij tot wie zij weleer de ogen opsloeg. Zij merkte dat de dienaren hem niet meer vreesden. Zij zocht raad bij haar kamervrouwen en zij hoorde in hun woorden het medelijden, hoe zij van heer Gallahad spraken of hij een beklagenswaardig kind was, dat hulp behoefde. En zij riep om haar spiegel, zij beschouwde haar beeld, blozend met de glans van oranje onverminderd om het hoofd. Zij wilde de waarheid niet weten van het aantal jaren dat zij en Gallahad haddengeleefd. In wanhoop van schaamte verborg zij zich, maar hoe Rowena ook schreide, iedere morgen toonde de spiegel haar een onveranderd beeld, helder, sterk. De jeugd verliet haar niet en Gallahad was een grijsaard.

Zij zat verslagen over de vernieling die de tijd gedaan had. In haar herinnering zag zij de gestalte die haar in het woud van Glastonberg genaderd was, groter, schoner dan zijzelf. Waar was die gebleven? Was dan de gestalte van een mens niets dan een schijn die een ogenblik glanst? niets dan een stof die vergaat? stof waarover gelachen wordt? Zij geloofde het niet want in haar hart blonk het licht even helder als alle dagen. Ergens moest er een vergissing zijn, maar niet bij Gallahad en niet bij haar.

Eerst waren het de mensen aan wie zij de schuld gaf. Een mens had hem de eerste slag toegebracht, mensen waren het geweest die met hun dwaasheid van dans en spel zijn kracht hadden verminderd. Nu waren het mensen die zijn zwakheid verachtten.

Zij wilde het niet dulden. En zij maakte klederen voor Gallahad, groot en prachtig met goud versierd, waarin hij statig verscheen. Maar ieder seizoen moest zij er meer goud, meer sieraad aan toevoegen en listen verzinnen opdat de klederen hem omhullen konden, want ieder seizoen ontdekte zij dat hij kleiner was geworden. Zij knielde en hief de handen hoog terwijl Gallahad sprakeloos naast haar gedoken zat. En daar zij de blikken van de mensen niet meer kon verdragen liet zij poorten en deuren slui-

[p. 28]

ten en hield zich schuil met Gallahad in een kleine zaal waar niemand hen kon zien. Hoeveel winters en zomers zij hier doorbrachten, Gallahad op het bed, starend door het venster met ogen die niet zagen, Rowena geknield en de handen geheven, is niet bekend. Maar het moeten er vele zijn geweest want toen zij nieuwe klederen voor hem gemaakt had en hem die, op een morgen dat de lente weer aan de hemel scheen, wilde aandoen, verschrok zij want hij was zo klein geworden als een kind dat men in de armen neemt zonder het gewicht te voelen. Zij keek de zon aan en zij voerde Gallahad haastig mede in de schaduw omdat zij zich schaamde voor Gallahad en niet duldde dat de zon hem bespotten zou. Naar die zon hief zij in haar toorn de vuist en zij ontwaarde dat haar lokken, over de arm gevallen, dezelfde rode glinstering hadden. In een oogwenk had zij ze afgesneden en ver van zich geworpen.

En nu het de zon was aan wie zij de schuld gaf van zijn kwaal, omdat zij gezien had dat zij hem kleiner maakte telkens wanneer zij naar haar hoogte liep, vreesde zij dat er geen genezing zou bestaan indien zij hem niet wegvoerde uit het licht. Zij nam hem in haar armen, zij bedekte hem met haar haren en in de nacht droeg zij hem heen naar de grotten van de duisternis. En het was maar een hoopje rustig gebeente dat zij daar nederlegde.

Rowena knielde en smeekte de hemel dat ten leste haar jeugd haar ontnomen mocht worden en de sterren antwoordden haar dat haar liefde zou duren tot er niets meer zou zijn.