Verzameld werk. Deel 4

[p. 337]

De khan en de vorstin zonder gebrek

Er was eens een khan die niet alleen de talrijkste, maar ook de keurigste harem van heel Azië bezat. De burcht stond boven de stad, breed in de zon van de hemel, omsloten door een muur van grauwe steenblokken zonder enige opening, behalve, oostwaarts gericht, de lage poort. Het was een grimmig paleis waar geen sterveling binnenkwam of uitging zonder de wil van de gebieder. Het volk in de stad wist maar bij gerucht van de prachten daarbinnen, want niemand had er ooit iets van gezien. De vorst, voor wiens naam zij beefden, verscheen slechts wanneer hij ten oorlog trok.

Achroem khan was niet gelukkig. Behalve in de aanbidding van de heer die in alle tijden boven hem verheven stond, kende hij geen vreugde dan die waarvan de gloed ontstoken wordt door het oog der vrouw. En deze was verminderd sedert hij een wit haar uit zijn baard had getrokken, zij verminderde gedurig tot hij vreesde dat zij hem eenmaal zou ontbreken. Hij ontbood zijn vizier en zijn sterrenwijzen.

De vizier sprak: Vervloekt zij de gedachte dat de vreugde aan de vrouw de machtige verlaten zou mogen hebben omdat het licht dat van hem afstraalt veranderd is, gelijk het gemene schepsel overkomt, wanneer de baard vergrijst. De machtige zoeke de schuld bij de vrouwen van zijn dienst, het is gewis hun gebrekkigheid dat zij niet behagen. Onderzoek waarin zij falen.

Hierna vroeg hij de sterrenwijzen niet, ofschoon een van hen meer dan een sterrenwijze was. Hij gebood de opperdienaar de troonzaal met reukwerk te bereiden en op de eerste dag der nieuwemaan zette hij zich op zijn troon. Geen ander geluid gedoogde hij dan van twee fonteinen en van twee fluitspeelsters in de schaduw, geen ander licht dan van twee vensters achter hem, waardoor de koele wind woei. De zwarte slavinnen brachten de eerste vrouw voor hem en weken in de nissen. Hij aanschouwde haar in stilte tot de glimlach haar mond verliet en haar ogen de vloer zochten, toen wees hij dat zij gaan kon. Evenzo onderzocht hij de tweede, de derde, de volgende, hun bekoringen, hun ge-

[p. 338]

breken, tot hij aan het einde van drie manen zijn vizier en zijn sterrenwijzen weer voor zich riep.

Hoort, sprak hij, ik heb de vrouwen van mijn huis onderzocht. Zij waren duizend met duizend verschillende bekoringen, met duizend verschillende gebreken. En ieder van die gebreken besmet mijn vreugde. Zij die de ogen heeft van de nacht voor het stilste uur aanbreekt, draait en wringt hand en voet enkel ter wille van de schittering des sieraads. Zij wier borst beweegt zoals de duif in de hand gevangen, loert met de scherpte van haar neus naar wraak. Zij wier lippen openen van versmachting, zoals de bloemknop in de namiddag, kromt de vingers om het gedroomde goud. Zij wier voet danst zoals de zang van de vogel, bedekt onder de wimpers de wellust aan een prooi. Het lust mij niet duizenderlei deugd en ondeugd te noemen. Neemt dit in uw beraad: ik ben vermoeid in schone vrouwen hebzucht of pronkzucht te vinden, haat of nieuwsgierigheid, snoeplust of praatzucht of domheid. Een kleinood voor hem die mij de vrouw geeft zonder gebrek.

De vizier sprak: De verhevene hore mij. Zo het nachtoog van pronkzucht siddert, zo de duifachtige naar bloed snuift, zo de duizend bekoorlijken aan duizend boosheden gekluisterd zijn, het is omdat de geest der geboorte onachtzaam was bij het toemeten en kwade klanken legde in goede potten. Het geluk komt van de vrouw die even schoon is als zij die binnen in haar woont. En al zou er maar een zulke vrouw op de aarde te vinden zijn, die ene, gebieder, zij u meer dan alle andere. Ik heb gehoord van Anada, de vorstin van Hind, zo wonderbaarlijk van gestalte dat er geen gebrek daarbinnen kan zijn.

Ga, sprak de khan, neem van mijn schatten, trek naar Hind en breng mij die vorstin.

Na drie manen keerde de vizier bij fluitmuziek en trommelslag met de krijgers weer, de vorstin van Hind in de draagstoel verborgen medevoerende. Hoewel zij een gevangene was, door het recht der wapenen veroverd, trad Achroem khan haar als heerseres tegemoet en liet haar zitten aan zijn rechterzijde. Nadat de dansvrouwen voor haar gedanst hadden, de muziekvrouwen voor haar gespeeld, zond hij allen behalve de slavinnen weg. Alleen het gemurmel der fonteinen was te horen.

Achroem rees, hij stond voor de zetel der vorstin en hij sprak haar toe, haar de geheimen van zijn hart openbarende, het vuur

[p. 339]

dat daar brandde met kwelling in de dag, met foltering in de nacht. Een uur lang vloeiden de woorden van zijn mond terwijl de vorstin roerloos in haar sluier zat. Dan deed hij haar de vraag die sedert de schepping der wereld de man de vrouw gedaan heeft. Het antwoord was niet anders dan een beweging van de sluier, waaruit Achroem verstond dat zij de taal zijner begeerte nog meer wenste te horen. Zijn tederheid gedoogde niet dat hij haar de eerste dag te zeer vermoeide, hij riep de slavinnen om haar te geleiden.

De dag daarna en de dagen die volgden stond Achroem voor de vorstin, sprekende met rijke woorden van vuur en van zaligheid en iedere dag bewoog aan het einde de sluier op dezelfde wijze. Hij riep zijn vizier wie hij zeide hoe van de aanvang de sluier steeds dezelfde beweging maakte.

Gebieder, sprak de vizier, vergun dat ik het verklare. De vorstin Anada, niet begrijpende welk geluk haar te beurt valt, weigert de gezellin van de prachtige te zijn. Haar geest is nog beneveld. Raadpleeg uw sterrenwijzen.

De sterrenwijzen, geroepen zijnde, stonden voor hem en hoorden aan: Driemaal is de maan vol geweest sedert ik de vorstin van Hind het eerst sprak van de gunst die ik haar schenken wil, driemaal ook sedert haar sluier voor het eerst de beweging maakte die volgens de verklaring van mijn vizier weigering beduidt. Licht mij in opdat ik wete hoe ik het verstaan zal.

De wijzen onderzochten het geheim der sterren ieder voor zich en toen zij weder voor hun heer traden was het de jongste, die met de groene tulband, die het woord nam, zeggende: Vorst, ik heb aldus geleerd: de ziel der vrouw Anada, schoon als gene hier bekend, behoort niet aan deze wereld voor haar korte tijd. De sterren hebben verboden dat haar ziel ooit van een man dezer wereld een gunst aanvaarden zal. De ziel echter, die in het hoofd woont, is gemakkelijk te verbannen. Beveel en morgen zit de vorstin Anada aan uw rechterzijde met de sluier bewegende in tegengestelde richting, vermits haar ziel niet meer wederstreven kan.

Het zij zo, gebood de khan, zonder de wijze met de rode tulband te ondervragen, zet naast mij de vrouw zonder gebrek, opdat ik haar bezitte.

De sterrenwijze met de groene tulband had zijn kunst geleerd in het oord dat aan de grens der wereld ligt en daar geen oninge-

[p. 340]

wijde haar kennen mocht liet de khan hem alleen de zaal der vorstin binnentreden waar geen oog hem kon gadeslaan. Hoewel de sterrenwijze met de rode tulband in zijn kamer van hem gescheiden zat zoals oost van west, zag hij in zijn geest de dwaasheid die de ander deed en hij wist dat zijn tijd zou komen.

Toen in zijn troonzaal de khan weer voor de vorstin stond, haar de kwellingen van zijn versmachting noemde en haar zijn gunst bood, bleef de sluier onbewogen, noch de aanvaarding beduidende welke hij verwacht had, noch de weigering. Hij vroeg zijn vizier, die het hem verklaarde: De vorstin heeft gezwegen, machtige? en is het zwijgen dan geen toestemmen?

Achroem voerde haar in de verborgenste zijner kameren, daar geleidde hij haar op de peluw en deed haar de sluier af. Hij week verbijsterd van haar schoonheid. Haar gelaat geleek marmer met de kleur van de lotus voor zij verwelkt, de kleur die door geen kunst is na te bootsen, haar mond geleek de karbonkelsteen wanneer hij in de schaduw ligt, de wenkbrauwen het git. De ogen staarden zoals zuiver glas Achroem voorbij. Hij naderde, hij legde zijn hand aan haar voorhoofd en vroeg of een krankheid haar overvallen had. Haar stem sprak, maar niet uit haar mond, het geluid klonk boven hem.

Geen krankheid van deze wereld, hoorde hij. Het is Anada die voor u zit, het lichaam waarin ik woonde, niet ik. Doe ermee naar uw behagen, ik zal in droefheid wachten tot de tijd beveelt dat het tot stof valt.

Wie is het die spreekt? vroeg hij, opziend naar de flonkering van het duister goud.

Ik ben het, een ziel die wachten moet tot de band gebroken is voor ik naar het paradijs kan keren, waar ik geboren ben. Haast u, Achroem, geef het lichaam uw gunsten en laat het snel vergaan. Rust heb ik niet zolang het lichaam zijn plicht niet heeft vervuld en schaamte zal mij buigen als ik vermoeid van de dorst voor het paradijs moet komen. Haast u, Achroem, wees barmhartig.

Toen hoorde hij een zucht die hem ontroerde dat hij beefde.

Hij riep in zijn troonzaal de sterrenwijzen. Zijn spraak was verward, hij zuchtte en zijn stem klonk als een zwakke klacht.

Wat hebt gij gedaan, vroeg hij de wijze met de groene tulband, dat de schoonste vrouw gelijk marmer is geworden en haar ziel barmhartigheid smeekt? Spreek snel, want mijn hart beeft voor haar.

[p. 341]

Gebieder, ik heb u de schoonste vrouw gegeven zonder ook de kleinste ondeugd. Geen ijdelheid of haat zult gij in haar vinden, geen spotlust en geen wraakbegeerte, geen snoepzucht en geen praatzucht, geen wellust en geen valsheid. Haar ziel vol gebreken zal wachten zolang het u behaagt.

Geef haar de ziel terug, gebood de khan.

Er zijn bevelen die niet gehoorzaamd kunnen worden, hoe groot ook de beveler zij.

Achroem khan wenkte en twee beulsknechten voerden de sterrenwijze mee. Toen sprak hij de andere sterrenwijze toe: Wat zal ik doen om de ziel van Anada te geven wat zij verlangt? Indien gij uw meester in het hart draagt, verlicht hem.

Zeg mij dit, sprak de sterrenwijze met de rode tulband, waarom wenst gij de ziel van Anada te geven wat zij verlangt?

Omdat mijn hart voor haar zuchten beeft en de smart het verteert.

Ik volg u, gebieder, breng mij tot de vorstin.

En voor haar lichaam van marmer staande legde de sterrenwijze zijn hand op haar hoofd. De stem begon te zuchten en te klagen: Achroem, haast u. Het lichaam verwarmt en vergaat onder uw hand, maar groot is mijn dorst naar het paradijs. Achroem, ik ben tot in de diepte bedroefd om u. Eenzaam blijft gij daar.

Ziel van Anada, riep hij, keer terug tot uw lichaam.

De stem klonk of zij hoger steeg: Achroem, barmhartig is uw hand, maar uw stem is ver, kom hoger opdat ik u hore voor ik opstijg tot het paradijs.

Sterrenwijze, riep Achroem khan terwijl het licht van zijn zwaard schoot, breng mij waar zij mij horen kan.

Toen nam de wijze met de rode tulband het hoofd van de khan van de romp en liet de ziel die daarin woonde naar boven stijgen. De zaal was vol geur van bloemen.

Ver in de hoogte klonk een klein gelach zoals twee belletjes uit de hemel en de sterrenwijze streek zijn baard.