Verzameld werk. Deel 3

[p. 454]

IX

Alleen de zeven zeelieden die het van de aanvang kenden bleven op het schip onder andere kapiteins. De reders hadden het bevel aan Evers aangeboden, die reeds lang de bevoegdheid bezat, maar hij had geweigerd omdat hij geen schipper wilde zijn op de plaats waar zoveel jaren Wilkens had gestaan.

De Johanna Maria werd vermoeid, zoals ieder schip in de geregelde vaart overkomen kan. De vier reizen, die zij onder drie opvolgende kapiteins maakte, waren de slechtste en de traagste. De eerste gezagvoerder, een bejaard man die naar rust verlangde, had te lang gevaren om opnieuw belang te stellen in een schip dat hij niet kende, en toen hij na een langdurige eentonige reis terugkeerde nam hij ontslag. De tweede, gestreng, veeleisend, slaagde er niet in het schip een vluggere gang te geven, hoewel hij scherp toezag en onderzocht waar het gebrek kon zijn. Toen hij van de eerste stuurman vernam welke snelheid het dikwijls bereikt had met de zeilmaker aan het roer, keek hij ongelovig, maar hij liet hem roepen om te tonen wat hij kon. Twee dagen, bij verraderlijk weer, luisterde het schip naar de veilige hand van Brouwer en liep vlug, maar zodra de wind regelmatig en gunstig zat kreeg het zijn gril, of misschien zijn vermoeienis, het kreeg licht slagzij en als het recht gezet werd vorderde het weinig en maakte geen verschil voor Brouwer. De kapitein liet hem weer gaan, en hij was geen man bij wie men iets kon doen zonder dat hij het bevolen had. Na zijn tweede reis zeide hij tot de reders dat hij met een schip, dat hij suf en oud noemde, niet varen wilde.

Het was heldere zomer toen de Johanna Maria vertrok onder de nieuwe kapitein, wie de reders zelf verzocht hadden gebruik te maken van Brouwers bekwaamheid. De zeilmaker stond weer op de kampanje, het rad liep gemakkelijk en de boeg speelde met het schuim. Nadat het op koers gelegd was liep het schip tien mijlen heel die dag, er was vrolijkheid aan boord en na het avondeten zong Meeuw zijn nieuwe liederen. De tweede dag, voor Brouwer het roer zou overnemen, meldde Prins hem

[p. 455]

dat er iets aan het onderlijk van het grootzeil haperde; hij klom erbij en, begerig om te sturen, meende hij het geringe werk te kunnen doen zonder te geien. Het zeil sloeg hem, hij verloor het evenwicht, hij viel en verstuikte zijn voet. Onder de Engelse kust kwam er een dikke mist opzetten, zodat allen aan dek bleven om uit te kijken. Zij konden niet ver van land zijn, want het licht van Dungeness drong door de nevel. Aan lij klonk een misthoorn, steeds duidelijker, en dan een ander te loevert nabij. De Johanna Maria kon niets doen dan antwoorden en wachten.

Toen werd ook nog de sirene van een boot gehoord die naderde voor de boeg, en kort daarop gekraak, geschreeuw en het gebruis van een schroef die met een schok werd omgezet. Op de Johanna Maria loeiden de hoorns onophoudelijk en plotseling werd ook hier geschreeuwd toen de achtersteven van de boot opdoemde en lomp op het schip viel bij de ankerkluis. Brouwer, die bij de nadering met gebalde vuist daarheen was gehinkt, terstond ziende dat er met pompen niet te helpen was, riep de kapitein toe de boot om een tros te vragen en hem dichter aan de kust te trekken. Dit gebeurde en het bleek nodig, want binnen korte tijd lag de Johanna Maria diep in de kop. De kapitein kon door nog tijdig het bruikbaar anker te laten vallen een tweede aanvaring voorkomen toen zij onder verward geroep in de mist de boot over de grond hoorden knarsen.

Bij het aanbreken van de dag kwam er wind en de mist trok op. Het schip zat vast op minder dan een derde kabellengte van de kust, iets achter de stoomboot die op haar kant lag. Daar de boeg al onder water was vroeg de kapitein hulp van de wal om de achtersteven te verhalen. De passagiers werden aan land gebracht.

Nadat het schip zo veilig mogelijk gelegd was trachtte de kapitein twee dagen lang vergeefs de scheur met zijn eigen mannen te herstellen. Brouwer zaagde in zittende houding, zwijgend, onafgebroken, en raakte het eten, hem door Pluim gebracht, niet aan.

Toen kwam een der heren uit Amsterdam, vergezeld van twee deskundigen, die het schip onderzochten. Zij zaten lange tijd met de kapitein in de kajuit. Eindelijk verscheen deze op de kampanje en liet alle mannen naar het achterschip roepen; hij deelde hun mede dat de Johanna Maria naar Noorwegen was verkocht en dat de bemanning de volgende dag naar huis kon

[p. 456]

gaan, behalve de stuurman, de zeilmaker en vier anderen, die zouden blijven tot het schip werd overgenomen.

De matrozen, die in het achterruim moesten slapen, hoorden Brouwer verscheiden keren zuchten en zijn oude vrienden wisten wel dat het niet was van de pijn aan zijn voet. De volgende morgen, toen de anderen vertrokken waren, liep hij weer, en terwijl de stouwers bezig waren de lading op twee kotters over te brengen, klom hij met Meeuw en De Ruiter op de ra's om de zeilen te beslaan. Geen van drieën sprak een woord, en Brouwer hield soms op en staarde over de zee. Het lek werd gedicht, het schip leeggepompt, de nieuwe eigenaar kwam, met een sleepboot en enige Noorse zeelieden. Toen hij de Hollanders hun geld had gegeven en zij gereedstonden met hun scheepskisten de valreep af te gaan, berekende hij op het laatste ogenblik dat hij een man te kort kwam en hij vroeg de stuurman of een van hen bereid was mee te varen. Brouwer, hoewel geen Engels kennende, verstond hem, trad op hem toe en legde zijn vuist op de borst, daarna gaf hij zijn vrienden de hand, bracht zijn kist naar voren en trok zijn zeeplunje weer aan.

Toen de ankers gelicht waren en de Johanna Maria de sleepboot begon te volgen, zag Brouwer dat een man aanstalten maakte de Hollandse vlag aan de bezaansmast te strijken. Hij sprong toe, zette hem rustig terzijde en vierde zelf de lijn. De vlag vouwde hij zorgvuldig op en stak haar in zijn buis. De man lachte terwijl hij de andere vlag hees, maar Brouwer bemerkte het niet, hij keek naar de horizon, van een zonderlinge gedachte bevangen.