Verzameld werk. Deel 2

[p. 416]

IV

En stille dagen volgden, toen het loof geelde in het park, toen de winterzon vroeg achter de kale bomen onderging. Rose-Angélique talmde lang in bed nadat zij geroepen was en na de middagmaaltijd zonderde zij zich in haar kamer af met een boek, maar zij las niet, zij zat slechts stil met soms een gedachte aan iets onbelangrijks, een zakdoek die zij verloren had of iets dat zij vergeten had in een brief te schrijven. Gedempt zweefde de galm van de torenklok tot haar oren en zacht klonken haar de woorden, die met genegenheid werden gesproken door Marion en haar zusters.

Het was haar of al wat haar omringde vervuld was van een rustige liefelijkheid die langzaam naderde.

Doch na Kerstmis werd de rust verstoord. Zij had bemerkt dat haar vader, wanneer hij een brief had ontvangen, tot haar spreken wilde en het uitstelde, tot hij eindelijk op een morgen, glimlachend en in sierlijke zinnen, zeide dat voor haar en Germaine de tijd was gekomen voor de plichten des levens; zij zouden terugkeren naar Parijs, ditmaal als gasten bij hun tante madame Favelart, om de toebereidselen voor hun huwelijk te maken. Na de hartklopping en de blos zag Rose-Angélique in haar verwarde gedachten de beelden der mensen die zij daarginder ontmoet had, vage, verre beelden of zij niet werkelijk bestonden, maar als schimmen bewogen, soms slechts als een gebaar of een houding. Het hinderde haar, want zij wilde aan de mensen denken zoals zij waren, daar zij immers weldra onder hen moest leven.

Bij het kiezen en pakken der klederen bleef haar geest in de nevelen gehuld, haar gedachten werden door veel onbegrepen dingen bewogen, maar de gebeurtenissen besefte zij niet.

Zij kwamen in Parijs, in het hoge donkere huis van hun tante Philomène Favelart, waar ook de ongehuwde tante Marie Denise woonde, beiden bejaard; de kinderen Favelart hadden alle drie reeds eigen gezinnen. Van die eerste dag, een koude dag van wind en hagelbuien, voelde Rose-Angélique, dat zij dieper in

[p. 417]

haar eenzaamheid zonk. Haar kamer en de gangen waren duister, gelijk de muren en de straat waar zij op uitzag. Bij het ontwaken slechts voelde zij een vluchtige opgeruimdheid; zij meende dan, dat zij gedroomd had van een klare dag, die lang geleden over haar gegaan was.

De bekenden van de vorige winter ontmoette zij weder en begeleid door een der tantes reed zij weder naar bezoeken, komedies en partijen. Een verwondering beving haar toen zij begon te vermoeden, dat hoofse vormen, sierlijke buigingen en bescheiden gesproken taal vaak ruwe begeerten en hardvochtige onverschilligheid verborgen. Gelijk een bliksemschicht fel door de nevelen schiet, zag zij plotseling, door de schemer van haar dromerigheid, de harde valsheden aan alle kant. Het was een nietig avontuur, dat zij als een schande voelde, en dat haar voor een poze de vriendschap ontnam van Eugénie jonzieux.

Nadat zij tweemaal met hem voor het klavecimbel had gezeten, ontving zij van de jonge edelman, die de echtgenoot van Eugénie zou worden, een brief, waarin hij haar aanbood haar nieuwe liederen te zenden; zij antwoordde en ontving weder een brief, waarin stond, dat hij van het geval der schaking in het klooster Martigny gehoord had; hij maakte enige waardige opmerkingen over de liefde, die haar roerden. Ook zij antwoordde weder, en daar zij te kort in de stad was geweest om de verdorven betekenis die aan sommige uitdrukkingen gegeven werd te kennen, schreef zij dingen waarover de jonge man niet nalaten kon zich onder zijn vrienden vrolijk te maken. De briefwisseling kwam de ouders van Eugénie ter ore. Toen hij weder op een middag met haar te zamen was om muziek te maken, kuste hij haar bij overrompeling. Zij schrok, maar begreep de driestheid niet; slechts keek zij rond of de tantes er nog zaten. Dan voelde zij de hete gloed in het hoofd; zij verliet snel de salon. Diezelfde middag ontving de heer Favelart van de heer Jonzieux de vermaning het gedrag zijner nicht gade te slaan, wier brieven in de cafés werden gelezen. Haar tante Philomène trad in haar kamer terwijl zij schreide; zij sprak tot haar in duidelijke taal, waarvan Rose-Angélique echter alleen de vernedering gevoelde, zonder de betekenis te verstaan; zij had zich voor een ieder die in goede gezelschappen verkeerde belachelijk gemaakt; haar oom Favelart eiste, dat zij spoedig zou huwen. Eugénie ook kwam haar de dag daarna verwijten, dat zij haar naam over

[p. 418]

de tong had gebracht. In de verbijstering voelde Rose-Angélique niet anders dan dat haar onrecht was aangedaan. Haar tante Marie Denise, wie zij vertelde hoe zij onschuldig was aan enig kwaad, trok haar schouders op, zeggend dat de wereld nu eenmaal zo was. Haar oom Philippe hoorde haar een uur lang aan en troostte haar goedmoedig met de raad in het leven niets ernstig te nemen, gelijk immers niemand deed in de kringen waartoe zij behoorde, vooral niet de waarheid van het hart te tonen en zich belachelijk te maken; de liefde, zo die haar ooit geschonken mocht worden, als een geheim voor zichzelf te bewaren. Duisternis lag over haar gedachten, zodat zij de plichten van uitgaan en vermaken deed met een strak gelaat; in haar ziel trilde de schrik nog na van die flits der werkelijkheid.

En in die dagen van verwarring voerde op een middag haar tante Philomène haar en Germaine te zamen in de salon. Eerst moest Germaine haar buiging maken voor twee heren, de oudste van wie haar hand nam en in die van zijn zoon legde, de wens uitsprekend voor een lange en zeer gelukkige vereniging. Toen naderde de andere bejaarde heer, Lorinot du Fernay, die Rose-Angélique voor zijn zoon Constant bracht en hun beiden voorspoed en eensgezindheid toewenste. Rose-Angélique zag hem recht aan, Constant Lorinot, en vond hem klein; hij wendde, terwijl hij haar toesprak, de ogen af. Toen de zusters alleen waren en beiden blozend van ontroering elkander vertelden van de heren, die hun echtgenoten zouden worden, wist Rose-Angélique beter de kleur van ogen, de vorm van neus te zeggen van Leroux Derville, dan van Lorinot; zij schaterden te zamen, omdat zij zich vergisten wie van de twee ietwat kort en breed van gestalte was. In de drukke dagen, gewijd aan de naaisters, aan de bezoekers ook, die kwamen vragen en gelukwensen, vond Rose-Angélique geen tijd dan voor klederen en gepaste antwoorden. Er verschenen verwanten die zij nog nimmer had gezien: oom Bernard de Montendres, de bisschop, oom François de Montendres, die altijd dwaasheden vertelde en smakelijk lachte, de kinderen van de tak Montendres-Latour, die in Versailles verkeerden, voorts de verwanten en vrienden van de Lorinots, rijke kooplieden in de stad. Hun vader, broeders en zusters kwamen naar Parijs voor de beide huwelijken; de post bracht vele brieven uit de provincie.

Op de morgen van het huwelijk zelf trad Marion in de kamer

[p. 419]

van Rose-Angélique met een boeket rode rozen en een brief van haar broeder Alphonse Lheureux. Er stonden vele mensen aan de deur te kijken, toen de bruidsparen heenreden naar de kerk.

Het eerste wat Rose-Angélique deed toen zij terugkeerde, was die brief lezen met de wensen voor haar geluk. Zij hield de rozen dicht onder haar aangezicht, zij nam er een en legde haar tussen de bladen van een boek.

In het huis waar zij kwam te wonen vergingen de dagen wonderlijk snel. Haar echtgenoot, die raadsheer was, zag zij slechts aan het avondmaal en gedurende een korte poze daarna in de salon. Hij sprak weinig en viel haar niet lastig met onnodige beleefdheden, maar hij gedroeg zich stipt als iemand die eerst kortelings de hogere vormen heeft geleerd. Het was bij de bezoeken die haar schoonouders haar in de namiddag brachten, dat zij begon te gevoelen, dat zij zich onder vreemden bevond. De oude Lorinot, die met de eerste Compagnie des Indes en daarna met een fabriek een groot fortuin had verzameld, had de gemoedelijkheid van de kleine bourgeois behouden; de heerlijkheid van Fernay had hij zich slechts aangeschaft om de eerzucht zijner zoons te bevredigen; zijn echtgenote, een gezette vrouw, zeer goedhartig en steeds zoekend waar zij helpen kon, hield van ongebonden gezelligheid, van koekjes en likeurtjes en levendige kout. Wanneer zij vertrokken waren, overdacht Rose-Angélique verbaasd al wat zij had aangehoord, hoe vreemd alles haar was, hoe vreemd dat zij waarlijk de echtgenote was van een man die zij niet kende.

Gewillig volgde zij de raad van tantes en schoonmoeder, en zo de maître-d'hôtel met haar van mening verschilde, deed zij zo hij haar ried; zij bemerkte aldra dat de zorgen der huishouding lichter waren dan zij gedacht had.

De dagen gingen zonder stoornis voor haar gedachten. Het enige wat haar soms verontrustte was het vooruitzicht van het ogenblik, waarop haar echtgenoot aan de deur van haar slaapkamer zou kloppen om binnengelaten te worden. Maar zij verborg haar gevoelens.

Op een morgen werd zij wakker met een glimlach van zaligheid, zij had in de droom de geur van rozen ingeademd en in zilveren webben van glinsteringen gedwaald. Zij stond op, opende het kistje waarin zij de brief met gelukwensen bewaar-

[p. 420]

de, en las hem weder; zij zocht het boek waarin de gedroogde roos lag, de violette vlekken van het bloemsap lagen over de gedrukte woorden op het papier, waarvan er een het woord was, dat zij nimmer had durven uitspreken. Zij geloofde dat wat haar was toegewenst waarlijk zou komen.

Dat eerste jaar van haar huwelijk lag er over alles, over de glimlach en het stemmengeluid der mensen, over de meubelen der kamers, over de lucht boven de huizen, een zachte, wazige glinstering. Zij luisterde in stille ontroering naar de verhalen, die Marion deed van de hoeve Champfleury of van haar broeder, die thans geneesheer was in Parijs. Zij durfde haar niet te zeggen hoe dankbaar zij was voor de goede wensen, die hij haar had gezonden. Wel lag in de diepten, ver van alle gedachten, de zekerheid dat zij eenzaam was in dit huis, maar haar uren vloten in een koele rust, en soms wanneer zij zeer stil zat bij het naaiwerk, sloeg zij de ogen op, omdat het haar was of een witte wiek boven haar hing.