Verzameld werk. Deel 2

[p. 380]

Drieëntwintigste hoofdstuk

Op een heuvel voor Fiesole zagen Landro en Dianora zuidwaarts de koepels en torens van hun geboortestad in de gouden nevelen blinken. De zoelte droeg soms vage tonen aan van de klokken die voor de overwinnaar luidden, ginder langs de wegen in de vlakte trokken scharen vluchtelingen heen. Ook zij zouden voorgoed moeten scheiden van dit land. Maar als hun ogen elkaar ontmoetten wisten beiden dat in de een noch in de ander verdriet was, slechts aandacht voor de grootheid van het lot. Er was strijd geweest, hevig en bitter, vele jaren, er was bloed gestort in haat en in grootmoedigheid om een macht, om een geloof, de stad was ontvallen aan de handen die waakten over de oude zeden en andere handen hadden haar gegrepen om er de vreugde des levens in een andere vorm te maken. Voor hen die hier stonden kon die vreugde niet zijn, maar de hemel zou stralen zomer na zomer gelijk deze morgen en de klokken zouden luiden voor de heersende geslachten, en de vreugde die zij te zamen gevonden hadden zou blijven en gevonden worden door velen na hen. Allen, de scharen die daar vluchtten naar oost en west, de nieuwe heren die ter poort binnenreden, droegen in hun binnenste dezelfde liefde uit dezelfde bron ontvangen, maar weinigen kenden de gezegende waarheid dat een ieder moet geven gelijk hij ontvangen heeft. En zonder deze kennis streefde de menigte naar velerlei doel, en zij bestreden en kwetsten elkander en deden leed meer dan zij wilden. Van de stad sloegen Dianora en Landro hun blik over de groene pracht der heuvelen, met een glimlach zonder droefheid, en in hun omarming voelden zij de weldadigheid van de morgen. Een geur van bloemen zweefde met de zoelte om.

Dianora steunde hem daar hij moeilijk liep, de weg was nog lang om tot Argentina en het kind te komen. De zon daalde reeds toen zij de beek Terzolle bereikten en de kleine woning verscholen achter de kastanjebomen. Daar viel op hen de grote slag.

Argentina lag op de vloer, snikkend achter haar verwarde

[p. 381]

haren, zij antwoordde niet anders dan met snikken. Maar de moeder verstond het ook zonder woorden. De schrik en de angst, de smart en de wanhoop grepen en voerden plotseling haar geest in ruimten ver boven de benauwdheid en het gejammer. Zij zette zich op het bankje, zij nam het aangezicht van Landro die naast haar knielde tussen haar handen, zij streelde hem en fluisterde: ‘Ga haar zoeken, wij zullen geen rust hebben eer wij weten. Ga en vraag je vader, vraag Sciarra mede te zoeken. Ik ga naar Giocosa, vrees niet voor mij.’

Toen zij die rustige woorden hoorde richtte Argentina zich van de vloer en vertelde, bijna onverstaanbaar door het schreien, hoe twee avonden tevoren, terwijl zij om brood was uitgegaan, het kind verdwenen was. Zij had in de woningen rondom iedereen om hulp geroepen, de herders en de landlieden waren tot de morgen toe overal door het struikgewas gegaan, zij zelf was naar de stad gesneld waar zij in de nacht bij messer Ordelmonti had aangeklopt. Maar ook hij had niet kunnen helpen, want gisteren was de vijand binnengekomen die de rechters het gezag ontnomen had. Wel had hij haar vergezeld naar Giocosa, waar zij door de dienaars met stokken geslagen waren. En deze dag hadden zij weder gezocht zij waren ook naar het huis van Venturi gegaan, maar er was niet geopend. Dan begon Argentina weder te snikken, zij had niets meer te zeggen.

Landro en Dianora hieven haar op, zij spraken maar enkele woorden voor zij gingen. Bij de beek scheidden zij, haar pad lag door het donker bos, hij richtte zijn schreden naar de stad.

Die avond trad Dianora in de zaal van Giocosa voor haar vader die er met de aanvoerders van het vreemde leger bij de wijn zat. Zij wist dat zij haar kind hier niet vinden zou, maar hier, waar de oorzaak van het onheil was, wilde zij het eisen. Donker schitterden haar ogen en diep klonk haar stem toen zij gebiedend om haar kind riep. Maar met groter stem sprong haar vader op haar toe en fel in zijn woede, dreigend met zijn vuist schreeuwde hij: ‘Vraag ik naar mijn zoon die door zijn zuster is vermoord? Ga weg, ik ken je niet. Hier, neemt die vrouw en brengt haar weg.’

Dianora beheerste zich want zij wilde haar kracht bewaren. Luid werd het geraas van twisten en vloeken tussen de heren en haar vader, twee edelen voerden haar uit de zaal. En toen zij buiten stond kon zij de toorn geheel bedwingen daar zij zich

[p. 382]

herinnerde dat zij de tijd niet in haat mocht verspillen, zij wilde snel naar Landro in de stad en vroeg daarvoor de heren haar een paard te geven en met haar tot de poort te rijden. De vreemdelingen deden hoffelijk naar haar wens.

In de nacht hielden zij stil voor het huis van Ordelmonti en zij trad binnen. Zij kon nauwelijks zien in de donkere kamer. Landro zat er aan de wand, zijn vader, met een pot met bloeiende rozen in zijn arm, stond op de drempel van de binnenhof.

‘Dwazen, arme dwazen,’ sprak hij zacht tot zichzelf, ‘vechten en grijpen, schreeuwen en zoeken, altijd willen en nemen en niets te merken van de heerlijkheden die geschonken worden. Neen, dochter, ik heb je kind nog niet gevonden. Maar heb geduld, morgen is het weer dag. Er zijn knoppen die morgen ontluiken.’

Zij zag Landro aan en uit zijn droeve blik begreep zij zijn gedachte. Zwijgend zaten zij een lange poos naast elkander, terwijl messer Ordelmonti, steeds voor zichzelve mompelend, daarachter bezig was. De vermoeienis sloot hun ogen. Toen zij ontwaakten in de eerste schemer stond Constanza voor hen en vertelde dat haar vader, die sedert het bericht dat het kind verdwenen was niet naar bed was geweest, eindelijk sliep, de rust zou heilzaam voor zijn dwalende zinnen zijn.

Een vriend van Landro, een grijze monnik uit San Marco, ging die dag met Dianora overal waar hij meende dat men hulp kon geven, bij het gerecht, bij de Signoria, bij de bevelhebber van het keizerlijk leger, maar men luisterde niet, men zond hen weg, want er waren gewichtiger zorgen dan om een ontvoerd kind.

Laat in die avond keerden zij terug naar de woning aan de Terzolle, zij spraken niet daar de een niet voor de ander zijn gedachten durfde zeggen.

Aan de deur wachtte Argentina met een brief die messer Ordelmonti had ontvangen en enkele uren tevoren hier gebracht om hen voor te bereiden op erger tijding. Zeg hun dat het niet waar is, had hij gezegd. Met sierlijke letters stond er geschreven: Verwacht morgen een bode van Venturi die u leren zal dat de wereld niet zonder haat kan zijn.

Toen zij gelezen hadden schreide Dianora de eerste tranen, met gesloten ogen bad zij de hemel om te vragen of zij misdaan

[p. 383]

had door het kind zonder moeder te laten, zij die de wreedheid der wereld kende.

‘De straf is voor ons beiden,’ sprak Landro.

De lamp werd niet ontstoken, zij wachtten in duisternis en zuchtten tot zij eindelijk de deur weer opendeden om het morgenlicht te zien.

En zij wachtten weder, om beurten liepen zij de weg af en keerden terug in het stille lommer waar de zon door straalde.

Het was reeds laat in de middag toen zij, naast elkander aan de deur, voor hun turen beneden op de weg messer Ordelmonti zagen komen, steunend op de arm van zijn dochter Constanza. Zij durfden hen niet tegemoet gaan. Langzaam klom hij het pad op en toen hij voor hen kwam zagen zij dat hij een pas ontloken roos in de hand hield.

‘Hier,’ sprak hij, terwijl hij zich op het bankje nederzette, ‘hier is de roos die vanmorgen is opengegaan, ik heb haar afgesneden voor de moeder van de bloem Nannina. Er zullen zware dagen voor je zijn, mijn zoon en mijn dochter, want voor het heden hebben zulken als Venturi nog gelijk. Ik heb heel de nacht voor zijn deur gestaan en geklopt en geroepen, wachters stonden erbij, maar zij durfden mij niet weg te voeren, zij wisten dat ik veertig jaren recht heb gedaan. En vanmorgen hebben zij gezien dat ik niet zonder reden daar gestaan had, zij hebben zelf, zonder een bevel, de deur opengebroken en hem aan de woedende mensen overgegeven. Ik heb hun toegeroepen hem vrij te laten, omdat zo de haat wordt voortgezet, maar zij hebben mij niet gehoorzaamd. Het is niets dan domheid waaruit al de jammer komt, het is de domheid die al in onze jeugd begint en ons gedurig verder in dwalingen voert. Denk eens na: had ik wijs gedaan dan zou ik vroeger toen wij jongelingen waren Venturi mijn vriendschap gegeven hebben toen ik zag dat hij verkeerd deed. Hij had vriendschap nodig en ik wendde mij van hem af. Domheid, want ik had beter geleerd. Venturi dwaalde verder en ik evenzo, tot voor hem niets dan de haat bleef en voor mij gepeinzen die niet baten. Domheid, een kind te nemen dat nog geen dwaasheid heeft gedaan en met een mes het hoofd af te snijden.’

Verbaasd door het gekerm van Argentina sloeg hij zijn ogen op. Landro en Dianora knielden en zagen de hemel aan. En

[p. 384]

zachter sprak hij voort: ‘Ik vond het bij de planten in mijn binnenhof en toen heb ik voor het eerst begrepen, zeer goed in mijn hart begrepen wat liefde is. Nannina, mijn bloemetje, zij denken dat je nu verwelkt bent omdat het lijfje er niet meer is. God heeft een hemelse boom geplant die ons van de allerzoetste geur vervult, iedere dag bloeien er honderden bloemen aan en er is aan de bloei geen eind, je hebt het gezien toen je voor het eerst je moeder aanzag, en ik zeg je, je moeder heeft de wondere bloesems ook gezien. Wij hier, in onze jonge jaren al beginnen wij andere dingen te zoeken, de begeerte drijft ons, en wij vinden ook veel om te lachen of te schreien, maar soms staan wij stil, verbaasd door die allerliefste geur, dan is er weer een bloesem voor ons opengegaan terwijl wij aan andere dingen dachten. Je zult nu niet een groot mens worden, zij denken dat je nu niet zult hebben wat wij hier vinden, al de bloesems die in ons leven bloeien. Maar een blik is niet alleen van de ogen en een kus wordt niet alleen op de lippen gegeven. Ach, ik dwaas, dat ik Nannina leren wil die nooit van iets anders heeft geweten dan van die boom. Hoort, zoon en dochter, vreest niet voor het kind, er is voor haar gezorgd. Komt en laat ons een andere plaats onder de hemel zoeken. Gaat hand aan hand, de zuiverste bloemen moeten nog voor je opengaan en in vele zal de glans van Nannina zijn. Maar eerst, laat ons bidden voor de stad en die daar wonen.’

Hij knielde en de anderen knielden naast hem. Stil ritselden de bladeren rondom. Toen zij rezen zag Landro Dianora aan, zuiver bloosde haar gelaat en een gloed van haar ogen verlichtte hem.

Messer Ordelmonti ging voor het pad op, steunend op zijn dochter, de vriendin volgde met de bundel klederen. Landro en Dianora bleven nog voor de deur tot de anderen niet meer horen konden de enkele woorden die zij spreken moesten. En toen zij beiden de roos gekust hadden gingen ook zij, hand aan hand, starend in het blanke licht, een zoelte geurde uit de bomen en de hemel schitterde zacht en klaar.