Verzameld werk. Deel 2

[p. 374]

Tweeëntwintigste hoofdstuk

Het was een reis met moeiten en gevaren die zij begon, de kapmantel droeg zij mede omdat zij veiliger in het struikgewas kon overnachten dan in een herberg. Twee dagen ging zij in het vlakke land van woning tot woning, maar vond er slechts vrouwen die zoals zij wachtten op bericht, dan keerde zij naar de heuvelen terug en zat er soms uren aan de weg, uitziend of er een mens zou komen die van het leger wist. Wanneer de dag verging, wanneer zij haar brood gegeten had, steeg zij tegen een hoogte op om een schuilplaats te zoeken en onder het loof legde zij zich neder in het kruid. Dan dacht zij aan de kleine kamer waar Nannina sliep, haar ogen gingen toe, zij wist niet of de warmte, die zij op haar aangezicht voelde, van de laatste gloed kwam die ginder daalde of van het lieflijk beeld dat in haar ziel verrees. Zij mijmerde en begreep niet dat zij dit niet eerder had gekend. Of was het omdat voorheen een andere hartstocht haar geboeid had dat deze vreugde niet kon ontluiken? In Giocosa had die hete wind het eerst over haar gewaaid en in één enkele nacht haar hart vol rode bloei gezet, de seizoenen waren gevolgd met immer zwaarder, immer weelderiger geuren, en plotseling, toen die brief in Ripa kwam, verliet die dwaze hitte haar. De tijd was kort geweest, maar hij had haar jeugd genomen, ginder in de stad van lust en verdriet. En daarom kon zij nu eerst haar kind aanzien. En daarom kon zij nu voor Landro komen, niet alleen een minnares, nu zij gezien had de nieuwe bron van liefde die uit hun liefde was ontsprongen. Uit de ruimten van haar gemijmer sloeg zij de ogen op naar de nacht met de hoge sterren en voor het eerst weder voelde zij groot over zich diezelfde klaarheid van haar eerste lente, dezelfde gewisheid dat er één gloed is die door mens en hemel gaat. Weldadig was de rustigheid van haar borst en starend naar de fonkeling daarboven sliep zij in.

Verder noordwaarts trok zij waar de bergen steiler werden en de wegen eenzamer. En op een morgen ontwaakte zij door hoorngeschal, zij lag achter een hoge rotssteen verscholen,

[p. 375]

beneden haar was een pad en verder beneden een dal waar de eerste zonneschijn viel. Daar bewoog een bende krijgsvolk, een lange stoet ruiters en voetsoldaten met flikkering van wapens voort. De stemmen kon zij horen, maar vergeefs rekte zij zich om te verstaan. Doch zij wist thans de richting, of zij ook vrienden of vijanden waren. Vlug daalde zij tot het pad af en liep haastig voort, na korte tijd was zij de achterhoede genaderd, zij kon toen een vreemde taal onderscheiden. Nadat zij gerust had terwijl het krijgsvolk daarbeneden rustte liep zij gans die hete dag, immer stijgend, tot zij laat na de middag zich moest nederzetten, bevend van vermoeienis. En haar ogen sloten, zij sliep terstond.

Maar lang had zij niet geslapen toen zij ze weder opende, de zon straalde nog door de populieren. En omziende ontwaarde zij een krijgsman die in de struiken school. Hij riep haar tot zich, zij kwam daar zij hem aan zijn Florentijnse taal herkende en hoorde dat de benden van Ferruccio daarboven in de bergen legerden nabij Gavinana. En toen zij hem vertelde dat een vreemde troep ginder was voortgetrokken wilde hij aanstonds terugkeren om het te melden, maar zij smeekte hem niet zonder haar te gaan. De man, zich ontfermend, nam haar arm en steunde haar terwijl zij moeizaam door het dicht gewas tegen de steilte klommen.

De schemer viel, zwijgend gingen zij naast elkander. Haar kleed scheurde, takken striemden haar in het gezicht, maar zij klemde zich aan de krijgsknecht vast, want zij wilde voort om voor de nacht haar doel te bereiken, zij zag nu de gevaren die rondom Landro dreigden. Ten leste echter konden de voeten niet meer, zij struikelde en kon niet opstaan.

‘Laat mij,’ zeide zij, ‘maar zeg hoe ik hem vinden kan.’

De man vertelde dat het niet ver kon zijn, ofschoon de berg ruwer werd, eer zij soldaten van de wacht zou ontmoeten. Hij gaf haar te drinken uit zijn kruik en verliet haar.

In de stilte, met haar wangen aan de koele planten, bad zij fluisterend om voort te kunnen, zij zeide en zij herhaalde de heilige Moeder hoe zij zeker wist dat hij veilig van alle gevaar zou zijn indien zij tijdig kwam, en hij was nodig, zij bad om haar eigen leven. En biddend voelde zij hoe de pijn van het verlangen stilde, zij voelde de kracht weer en kon gemakkelijk opstaan. Gebukt en tastend zocht zij voorzichtig een doorgang

[p. 376]

onder de warrigheid, zij had geen andere gedachte dan hoe de afstand bij iedere schrede kleiner werd.

Plotseling rees een gestalte voor haar, een zware stem vroeg of zij de vrouw was die Ordelmonti zocht. Zij dankte de hemel en zij voelde geen vermoeienis meer toen zij een andere krijgsman volgde die haar de weg wees. Aan een donkere deur klopte hij, Landro zelf deed open. Alleen de groet van de soldaat klonk in de stilte.

In het schijnsel van het lampje op de tafel stonden zij bij elkander. En voor hem nedervallend en zich aan zijn knieën klemmend vond zij haar woorden: ‘Je ogen hebben mij altijd aangezien, je hebt mij zelf uit al mijn dwaasheid, uit al mijn verdriet teruggeroepen. Ik kan niet spreken van wat ik gedaan heb, ook niet van mijn eenzaamheid, mijn tranen, ik behoor je toe, ik kan niet van je scheiden. Wij zijn beiden teruggekeerd omdat wij hier gelukkig moeten zijn. Ik verlaat je niet, ik wil niet dat de oorlog je van mij zal nemen. Nannina zal eenmaal een vrouw zijn en het leven hebben dat haar gegeven wordt, maar ik heb geen andere toekomst, ik heb je nodig, ja, voor mijzelf.’

Hij nam haar in zijn armen. Het was zwoel en stil, zij hoorden het ritselen in de bomen.

Dat werd een lange nacht van eindeloos gefluister, van raadselen die eindelijk gevonden, geheimen die eindelijk uitgesproken werden. De liefde die eenmaal de zielen verenigd had voerde weder de handen en de lippen te zamen en uit dieper geluk bloeiden de kussen op.

De hanen kraaiden, de dag begon. En toen er luid op de deur geslagen werd maakte Landro zich van haar armen los, en zij beefde en schreide, want zij wist opeens dat er onheil rondom hen waarde.

Kort daarna keerde hij terug om helm en halskraag en zwaard. Toen droogde zij haar tranen en vroeg om een dolk om zich te verdedigen, zij bond hem aan haar gordel. En zij vergezelde hem tot waar de krijgslieden stonden te wachten en het hem gaan zonder groet. Dan liep zij tussen de mannen, die ruimte voor haar maakten, recht terug naar de woning en zette zich voor de deur om te wachten. Andere vrouwen, die met het leger medetrokken, kwamen tot haar, pratend, starend met moeilijk verborgen onrust.

Aan de overkant was een stal en door de bomen erachter

[p. 377]

konden zij over het lager land in de verte zien. Het werd zeer eenzaam, ook de dorpers schenen heengetrokken, slechts een wacht schreed soms voorbij. En stiller werden de vrouwen bij het voortgaan der uren, de een schreide en de ander vertelde iets op klagelijke toon, maar die luisterden hielden hun aandacht voor klanken uit de verte. Omtrent de middag hoorden zij plotseling geschetter van hoorns en mannengeroep, zij sprongen op want de strijd scheen nabij te zijn. Ginds achter de glooiende velden ontwaarden zij een dichte wolk van stof langzaam naderend langs de bomen. De wacht die bij hen kwam staan zeide dat het de vijand was die voortdrong. En zich omkerend verschrok hij en vloekte, aan de andere zijde in de schaduw van een heuvel draafde een bende ruiterij aan om de Florentijnen af te snijden, hij greep zijn hoorn en blies alarm. Het duurde niet lang of de vluchtelingen kwamen het pad opgesneld, het geschreeuw, het gekletter, het geknal van schiettuig ook werd luider achter de boomgaarden.

‘Vlucht, vrouwen,’ riep de wacht, ‘het is gedaan.’

De anderen liepen gillend heen, maar Dianora stelde zich met gekruiste armen in de deur.

Plotseling stoof met geweld van vloeken en felle slagen een voortgedreven bende voorbij. Toen zag zij Landro tussen vier aanvoerders die strijdend weken, en dichtbij trof een zwaard hem op de heup zodat hij wankelde. Zij sprong en zij greep hem en trok hem mede naar de stal, en toen zij omzag naar gedaanten die dreigend voor haar kwamen herkende zij haar broeder Palla met het zwaard geheven. Haar arm met de dolk stiet uit keer op keer, met een ruk wierp zij Landro binnen. En andere strijders sprongen toe, Ferruccio zelf erbij, zodat de vijanden weer teruggingen.

Zij sloeg de deur toe en grendelde. Aan de andere kant zag zij door een opening in de muur een voetpad dat daalde door het jong olijfgewas. Zij hief Landro in haar armen, zij droeg hem buiten en haastig liep zij voort ofschoon zij niet zien kon door de haren die voor haar aangezicht vielen, de kracht waarmede zij hem droeg was een tintelende lust. Maar tussen de boompjes wilde Landro zelf gaan zo zij hem slechts steunde. Zwijgend, en luisterend soms, daalden zij de helling af. En beneden, voor de weg waar zij de avond tevoren had gerust, zetten zij zich neder in het gras.

[p. 378]

Het dal beneden lag in de schaduw, over de donkere bergen gloeide nog de zon. Landro hield haar handen in de zijne, maar hij kon niet spreken of haar aanzien, en zij kende de strijd die hij voerde opdat het verdriet hun uur van geluk niet verduisterde. Zo zaten zij lange tijd zonder een enkel woord, zij wachtend wat hij van zijn stad en zijn vrienden spreken mocht, hij schreiend in zijn hart. Want hij zag de stad gelijk hij haar glinsterend in de dageraad gezien had en hij voelde hoe al wat lief was in torens, straten, pleinen, in de duizenden ogen wier glans hij verstond, van hem werd afgewrongen. En gelijk hij zou zijn vader zijn, die God dienen moest zonder land of broeders, en velen met hem.

En zo lang zat hij stil naast haar dat zij, vrezend voor zijn gedachten, hem tot haar wilde roepen. Zij vlijde zich in zijn arm, en opschouwend ontwaarde hij de avondster. Toen viel een zucht van zijn mond, een vaarwel aan de dag die de verloren strijd had gezien. Toen voelde hij de tedere warmte aan zijn borst en de glans van haar die weer voor hem was verschenen begon in zijn innigheid te lichten.

‘Geliefde,’ sprak hij, ‘onverwacht komen de beschikkingen. Voor mij had deze dag het einde kunnen zijn van mijn aardse hoop. Zolang mij heugt is er strijd geweest in de stad, onuitgesproken, al voelden wij ook allen hoe sterk de haat was. Wij wisten ook dat er eenmaal gestreden moest worden tot het uiterste, maar wij vreesden niet, want wij zouden niet voor ons zelve strijden. Voor allen die geloofden zoals mijn vader en oprecht leefden naar de geboden, is voortaan geen plaats. En in dit onheil de liefste zegen voor ons beiden. Zie, wat in de stad de geesten van Della Rena en Ordelmonti scheidde, dat was ook tussen ons, dat was het waarvoor onze tranen vielen. Als een dwaas bleef ik hopen sedert ik heenging van Pizzo Merlo, maar wat de wanhoop zeide hield ik voor de waarheid, dat het bloed van de een nooit het bloed van de ander worden kan en het geloof van de een nooit het geloof van de ander. Wat onder de mensen van de stad niet gebeurde, dat de scheiding wegviel en wie strijdig waren in hun hart een en hetzelfde geloof vonden, dat is voor ons gebeurd. Voor ons is overal de aarde goed en niets kan ons meer deren.’

‘Landro, ik heb veel gedwaald, er zijn veel tranen geweest

[p. 379]

door mij. Tranen volgen tranen, zegt men. Maar ons geloof is één en hetzelfde, Landro.’

‘En tussen ons kan geen traan meer zijn.’

Zij zagen de sterren boven de donkere gestalten der aarde aan, de wangen waren koel aan elkander, zij verstonden geen van beiden waarom de vochtigheid schitterde voor hun ogen.

De nacht fluisterde van eeuwigheid en groot was de hemel boven die twee die mijmerden over hun vondst.