Verzameld werk. Deel 2

[p. 193]

VII
De vlucht

Liefelijk waren nu de lange dagen voor Tristan en Isolde, zij namen ongestoord al de wonne van de blanke morgen tot de gouden avond, want zij wisten niet hoe kort die tijd zou duren. Maar achter woorden van honig die op Tintagel gesproken werden lag gal verborgen.

Marjodo en Melot waren immer aan Tristans zijde, vriendelijk en hulpvaardig. Hij echter, hun valsheid kennend, bleef op zijn hoede, hij waarschuwde ook de edele vrouwe. Zie, sprak hij, vorstinne van mijn hart, bescherm uzelve voor uw woorden en gebaren. Twee adderslangen, die de zachtheid van duiven veinzen, gluipen rond waar wij ook zijn. Een kruis mocht ik tekenen op uw deur, waar zulk ongedierte gestadig op u loert. Hoed u, Isolde, hoed u voor de adder Melot en voor de hond Marjodo.

Doch koning Marke was de eerste die met de valse angels werd gestoken. Nu de een, dan de ander liet zich of hij tot zichzelve sprak een nietig woord ontvallen, hij trok de schouders op, hij kneep de ogen toe, hij wist niet dit, hij achtte dat niet, maar hij vermoedde zo en zo, het noemen nauwelijks waard. En de koning zat wel een uur lang eenzaam in gepeinzen, in zichzelve zoekend of het mensenhart waarlijk slecht kon zijn.

Dezelfde edele heren, die eenmaal tot hem gesproken hadden, kwamen weder, van achterdocht vergiftigd en roekeloos van toorn. Zij sloegen de handen op het gevest en: Heer koning, riepen zij, genoeg, het is genoeg, de schande is al te zwart. Een ieder ziet het die ogen heeft, en koning Marke ziet het niet. Maar wij willen het niet verdragen, en geeft gij niet wat wij begeren, hoor, liever dan te wonen in uw bezoedeld huis trekken wij heen van Kornewal met zuivere eer. Kies tussen Tristan en ons.

Luistert heren, sprak Marke, ik die het weet zeg u, een dwaze argwaan is het die u aanzet. Toont mij een andere waarheid zo gij kunt.

[p. 194]

Dat zullen wij eer gij drie dagen ouder zijt. Volg slechts de raad van Melot, die sluwer dan een vos is.

En weder proefde Marke het bitter mengsel van de twijfel, de vrees voor de waarheid met de begeerte ertoe. Hij hoorde de dwerg aan en deed zoals die hem zeide. Zij wachtten hun ogenblik.

Op een dag na een aderlating beval de arts Tristan te blijven rusten tot na de vroege dienst. Het bed stond in de kemmenade, door een voorhang gescheiden van Markes slaapzaal, behalve hij sliep daar niemand dan Brangeene en Melot. Toen nu de eerste klok voor de metten luidde, wekte de dwerg zijn meester en Tristan, doch Tristan kon niet mede naar de dienst. De lamp was uitgedoofd, de morgen schemerde. Tristan zit en denkt aan de vrouwe, die zo nabij denkt en wacht. Brangeene opent de voorhang, die heeft de list ontdekt. Op de vloer rondom Isoldes legerstede tot aan die van Tristan toe had de dwerg fijn meel gestrooid, opdat indien daar een voet zou treden het spoor gezien zou worden. Die valsheid nu zette hem aan tot overmoed, hij sprong over die afstand zonder de vloer te raken.

Dit was het uur waarop de ergste angsten aanvingen die de een voor de ander lijden moest. Een hogere beschikking volbracht wat het sluw verstand niet vermocht had. De sprong had de spieren te veel gespannen, de wonde door de arts gemaakt was gebarsten en het bloed vloeide er rijkelijk uit, veel rood spreidend over bed en beddelaken. Verschrikt stond hij, haastig sprong hij dezelfde sprong terug, met een vloek tegen zijn bloed dat daar viel rondom.

Wit als sneeuw lag de vrouwe Isolde als zij de stemmen naderen hoorde van wie gebeden hadden, God wist welke gebeden. Marjodo stond daar, Melot ter andere zijde met Godoïn en Genlaon, het gesis van hun lach klonk als het weggeslingerd schuim op de rotssteen. De woedende storm brak uit Markes borst, de burcht ontwaakte tot in de verste hoeken, verschrikt, vragend, honderden voeten kwamen aangelopen.

Bindt hen, voert hen naar het verlaat. Bouwt hoog de stapel aan de straatweg, opdat alle ogen zien hoe de trouweloosheid in rook vergaat.

Het recht, heer, duldt zo het oordeel niet in Kornewal. Roep de mannen van de raad te gader, laat hen de edele vrouwe en heer Tristan horen.

[p. 195]

Zo sprak Dinas van Lidan, een ridder die Tristans waarde kende. Doch de koning gebood. De knechten hingen hun de ketens aan en voerden hen mede naar het gewelf.

Isolde viel er op de stenen.

Heer God, bad zij, red Tristan uit dit land, laat hem het vuur niet zien wanneer het mij branden zal, breek niet zijn hart.

Doch Tristan in zijn duistere eenzaamheid erkende Markes recht hem zo te straffen. Ook vertrouwde hij op Markes ridderhart dat gewis een vrouw niet in het vuur zou werpen.

Ras verspreidt zich de schrikkelijke mare. De koningin, Tristan zijn gevallen, zij moeten branden voor des konings wraak. Het volk trad uit de huizen en verzamelde zich aan de weg, gans Tintagel werd luid van gejammer en gekrijt. Tot voor de poort der burcht steeg de menigte, roepende om genade voor de schone vorstin, genade voor Tristan die eens Morold versloeg. Doch van de tinne klonk het toornig antwoord: Wie voor trouwelozen durft smeken zal het eerst in de vlammen gaan.

Kurvenal en Brangeene zagen hem toen de knechten Tristan medevoerden, de een stond met een hakkenei gereed in een dwaze hoop op redding, de andere wendde zich in tranen af. En zij schreden voort op de hoge weg die langs de zeekust gaat, gevolgd door veel klachten en gebeden.

Aan die weg nu stond een klein bedehuis.

Vrienden, sprak Tristan, vergunt mij een wijle daar te knielen.

Geen mens die niet weet dat een man die sterven moet een laatste recht bezit. Dus deden zij hem de ketens af en lieten hem binnengaan.

En toen hij weder opstond ontwaarde Tristan een klein rond venster, daar beneden ver in de diepte zag hij het strand der zee. Zo snel de gedachte rees: liever eenzaam hier dan ginder in de schande, zo snel klom hij op en met de zucht: God hoede Isolde! deed hij de sprong.

Een kind ziet men met gevaren spelen van water en van vuur, en men verbaast zich dat het ongedeerd terugkomt, maar ook de dwaas ziet men lachend op het hoogste van de toren staan en ook de minnaar ziet men langs een afgrond snellen waar een nuchter man van ijst. Voorwaar, er moeten in de hemel schutsengelen wonen die kind en dwaas en minnaar verkiezen boven

[p. 196]

alle andere stervelingen.

Kurvenal, op het paard gezeten, had het gezien, hij gaf de sporen en reed de weg af naar het strand, en hij vond zijn meester zuchtend dat God hem het leven had gelaten.

Vlucht heer, snel, hier is mijn ros, hier is uw helm en uw eigen zwaard.

Er is geen oord waar ik vluchten kan zo Isolde leed geschiedt, maar er is een burcht die ik verdelgen zal.

Ga, lieve meester, wacht ginder aan de weg, ik zal u tijding brengen hoe men aan de vorstinne doet en is het kwaad, ik zweer u, wat kracht mij is gebleven zal u bijstaan ter verdoemenis van Tintagel.

Tristan reed heen, Kurvenal ging de andere weg.

De tocht der koningin intussen was begonnen. En toen zij aan de straatweg kwamen sloop uit de menigte een barmhartig man tot haar die fluisterde de schone tijding van Tristans vlucht.

De brandstapel hadden zij zo hoog gemaakt dat zij Isolde langs een ladder moesten voeren om erop te staan. En de koning riep zijn baronnen aan zijn linker en aan zijn rechter: Edele heren, getrouwe vrienden, ziet hoe de eer van uw gezalfde koning gereinigd wordt. Schande is het verachtelijkst kwaad, vuur de zuiverste verdelger.

Blank en stil stond Isolde in het licht der zon, de knechten naderden met de vlammende houten.

Toen hoorden zij boven de zuchten en armelijke kreten een verschrikt gerucht, de menigte week en stoof uiteen. De leprozen, die daar in het woud hun schuilplaats hadden, kwamen met hun klokjes, hun hoofdman, Ywain geheten, die eertijds een geducht baron was, trad voor de koning en deed zijn kap af, zodat zijn gruwelijk aangezicht gezien werd.

Edele koning, sprak hij, wees ons ellendigen genadig. Deze vrouw wilt gij uit het aardse leven bannen, hoe dan kunt gij haar beter verstoten dan door haar aan de leprozij te geven? Zie, wij zijn stervelingen zolang wij hier gedoemd zijn, met sterfelijke behoeften. De stem van een vrouw, haar hand, haar gebaar, haar lach zal menige stonde van onze duisternis verlichten. Geef ons die vrouw, wij smeken u.

Isolde wrong de handen.

Genade, sprak zij, genade voor wie eenmaal koningin was over Kornewal, genade, beveel dat het vuur ontstoken worde.

[p. 197]

Doch Marjodo en Melot en de andere slangen stonden daar om Marke het slechtste in te blazen.

Geef haar, heer, geen groter straf kunt gij bedenken, en Tristan die ontvlucht is, denk, hij zal haar zoeken, haar afzichtelijkheid zal hij zien, de verrotting zal ook op zijn gebeente vallen.

En Marke, nog immer blind van toorn, nog immer zwak van droefheid, Marke die de troost van zijn ouderdom verloren had, hij heft zijn arm, hij gebiedt. Maar aanzien kan hij die wreedheid niet, snel rijdt hij met zijn heren voort.

De leprozen voerden haar mede in hun midden.

Moed, Tristan, mijn lieve meester, sprak Kurvenal, heilige vleugelen zijn over u gespreid. Ginder komt uw vrouwe Isold, door dwazen weggeworpen. Neem haar uit dat verderf der mensen, zo wil het God.

De dienaar zwaaide met een knuppel, de arme kranken jammerden en tierden, maar zij vloden.

Wit was het gewaad waarin zij Isolde hadden gekleed om te boeten voor wat onder mensen een zonde is, maar zuiverder dan het gewaad was het hart dat Tristan in zijn hand droeg toen hij haar henenvoerde ver van Tintagel op dat goede paard.