Verzameld werk. Deel 2

[p. 166]

III
Hoe Morold verslagen werd, en hoe Tristan naar Ierland voer

Morold de geweldenaar was om tribuut gekomen.

In de jaren toen Marke nog een kind was had de koning van Ierland Kornewal en Engeland onderworpen en de vrijheid wedergegeven onder voorwaarde van zware schatplicht. Er waren tijden geweest dat zij het ene jaar driehonderd mark koper zonden, het ander driehonderd zilver of driehonderd goud. Ditmaal echter hadden de boodschappers van koning Gurmun een schat geëist die het land met verschrikking sloeg, driehonderd knapen en meisjes uit de edele huizen moesten gezonden worden om er te dienen. Er werd verhaald dat zulke onmenselijke gedachte niet in koning Gurmuns hart gerezen was, doch Morold zijn leenman dreef hem.

Morold, een man even sterk als onbarmhartig en kwaad van gemoed, zijn wonderbaarlijke kracht misbruikte hij ter dwingelandij. Op hem steunde Gurmun zijn macht en om hem te eren had hij Morolds zuster Isolt naast zich ten troon gesteld.

Morold nu was zelf gekomen om de eis te dwingen; een iegelijk wist het, geen ridder had hem ooit verwonnen.

Vreugde was er in de hal als Tristan binnentrad, vreugde, ja, maar dra verstomde zij, want de heren, die er van alle delen tot Tintagel waren gekomen, lagen geknield of stonden in duister te treuren over de kinderen welke zij verliezen zouden, en na de groetenis herinnerden zij zich het lot dat hun huizen bedreigde. Tristan hoorde het en sprak hen toe: Heren, schaamt gij u der schande niet? Uw vrijheid hebt gij uw vijand ten voeten gelegd, uw edele kinderen, die het geluk, de kroon van uw leven zullen zijn, geeft gij hem als knechten en geringen. Geen man onder u of hij zal opstaan om dit onrecht te bestrijden, en valt hij, zo heeft hij immer Gods loon daarginder en hier zijn eer. Is het niet tegen de geboden, dat vaders hun vrije kinderen in horigheid zenden? Hoe groot, hoe sterk Morold ook zij, groter en sterker zij uw eer.

[p. 167]

Ach, vriend, spraken zij, wat mag het ons baten? Geen zwaard kon hem ooit bedwingen.

Waartoe heeft God mij de kracht gegeven? Waartoe heeft de koning mij het ridderzwaard verleend? Is het niet om te strijden voor die zwak zijn en verdrukt? En ware hij duizendmaal geweldig, het wonder is gezien dat onrecht door kleine kracht vernederd werd.

Hij riep zijn knaap, hij zond zijn handschoen tot de vreemdeling.

Als Morold hoorde wat het gerucht van Tristan sprak vreesde hij hem zeer. Doch hem ziende hoonde hij hem. In betamelijke woorden antwoordde Tristan hem en alle de baronnen bevestigden het, dat Kornewal deze last niet dulden wilde.

Heren, sprak hij, hoort naar wat ik met de kamp berechten wil: dat noch heer Morold, die hier staat, noch hij, die hem gezonden heeft, deze cijns ontvangen zal.

De derde dag daarna deden zijn dienstmannen hem zijn kostbare wapenrusting aan, en van zijn vriend Marke en de baronnen geleid schreed hij naar de kust der zee, want de kamp zou gestreden worden op een eiland niet ver daarvandaan. Morold was reeds heengevaren in een vaartuig met een scharlaken zeil, en Tristan volgde hem, nadat velen hem vaarwel hadden geroepen of zij hem nimmer weer zouden zien. Aan het eiland gekomen stiet Tristan zijn boot weer van het land, en als Morold, die daar stond, hem vroeg, waarom hij haar niet vastbond bij de zijne, antwoordde hij, dat slechts één overwinnen kon en derhalve één vaartuig genoeg zou zijn.

Laat ons, sprak de ander, liever in minne scheiden. Mijn recht op de cijns wil ik behouden, maar node zou ik u verslaan, want nimmer zag ik een ridder die mij meer behaagde.

Doch Tristan, van die smaad niet willende horen, hield zich vaardig voor de strijd. Geweldig reed Morold op hem aan, maar met gelijk geweld werd zijn speer teruggeslagen; zo reden zij en naderden elkander keer op keer met groeiende kracht tot de wapens in splinters braken, dan namen zij de zwaarden, die flitsten in het morgenlicht, en bij de eerste slagen werd Tristan diep getroffen door de ringen van zijn kolder heen.

Houd op, riep Morold, hieraan kunt gij zien dat niemand onrecht kan doen. Weet, Tristan, dat niets u redden kan, mijn zwaard is giftig, en niemand dan mijn zuster Isot van Ierland

[p. 168]

kan u genezen. Laat het vrede zijn tussen u en mij.

Mijn eer verlaat ik nimmer, antwoordde hij. In mijn hand heb ik het lot van twee vrije landen en zo lang ik leef geef ik het u niet over.

Terzelfder stond hief hij het zwaard en aanvallend op de geweldenaar sloeg hij en kliefde hem de schedel met zo heftige slag, dat een splinter van zijn zwaard brak. Toen voer hij terug in Morolds vaartuig.

Luid klonken de klachten als zijn vrienden aan de oever het scharlaken zeil naderen zagen, maar luider steeg de jubel toen zij ontwaarden dat niet Morold doch Tristan terugkeerde op het land, zij sloegen met de handen, zij loofden God en zongen zegeliederen hemelwaarts. En zo groot de vreugde onder hen, zo groot de jammer onder die van Ierland.

Heren, sprak Tristan tot hen, keert henen tot uw land, voert met u in stede van de cijns de edele ridder die gij daarginds zult vinden.

Terwijl hij sprak bedekte hij met zijn schild het bloed dat uit zijn wonde vloeide.

Grote verslagenheid viel over Ierland als de tijding van Morolds nederlaag daar kwam. De burcht weerklonk van de luide weeklachten, terwijl Isot de koninginne en Isolde haar dochter het lijk balsemden. Ook vonden zij de splinter van het zwaard en bewaarden hem als een heilig teken van hun wraak, over Tristan al de vreselijke vervloekingen der hel oproepende. Koning Gurmun intussen Het iedere man van Kornewal die aan de kust van zijn land gevonden werd terstond het hoofd afslaan als offer aan Morold zijn zwager.

En Tristan lag krank op Tintagel vele dagen, de kunsten der bekwaamste artsen baatten niet, de wonde bloedde, het valse gif werkte gestadig voort. Op zijn leger gedacht hij Morolds woorden, hij gedacht de mare van de wijze Isot, de schone Isot, wier naam geloofd werd in de landen daaromtrent. Wetende dat hij zonder haar niet genezen kon zon hij op een list hoe hij haar hulp kon winnen. Dan beraadslaagde hij met Kurvenal zijn vriend en daar slechts deze enkele kans hem bleef besloten zij een bark uit te rusten en met weinige zeelieden naar Ierland te varen. Toen zij nu de kust naderden, daar waar Develin ligt, beval Tristan dat zij hem de armelijkste klederen aandeden en

[p. 169]

droegen in een kleine boot, waar hij zich nederlegde met zijn harp in de arm.

Vriend Kurvenal, sprak hij, vaar nu heen, groet mijn oom, zeg hem dat ik nog leef en hoop op genezing. Gelukt het mij, het wordt hem ras bekend. Nu, lieden, weest hiermede God bevolen.

Hij bleef alleen, zwalkend hier en daar tot in de morgen. De vissers van Develin, het stuurloos scheepje ziende, voeren erheen, en als zij naderden en niemand zagen hoorden zij een wonderzoete muziek luiden over de baren, die hen lachen deed van aangename bekoring. Dan vonden zij de arme bleke man en van zijn krankheid horende, hoe hij een speelman was door zeerovers mishandeld en aan de golven overgelaten, besloten zij hem tot hun koningin Isot te voeren die vele heelkruiden kende.

Te Wiesefort op de burcht kwam hij voor Isot en haar dochter Isolde met de blonde haren.

Speelman, zeg, hoe heet gij en waar komt gij vandaan?

Vrouwe, ik heet Tantris, Hispanië mijn land. Met kooplieden voer ik mede, tot zeerovers ons overvielen en allen doodden, doch mij gaven zij aan de wil der zee.

Isot en haar vrouwen gingen en bereidden de zalven. En gedurende die dagen dat zij hem verzorgden moest hij zijn liederen voor hen spelen, en zij baden hem nieuwe liederen te maken tot lof en tot klacht over Morold de held. Isolde, bij haar moeder zittende, hoorde de eerste der nimmer gehoorde tonen weerklinken in haar hart. Hij leerde haar van de hoofse manieren der vreemde landen, hij leerde haar van het spel der snaren en de wijzen van de zang, en zonder dat hij het merkte trad het beeld van Isolde binnen in zijn ziel.

En als hij genezen was vreesde hij dat de ridders, die met Morold in Kornewal waren, hem herkennen zouden. Daarom bad hij om oorlof: Vrouwe, de genade en de hulp die gij mij gedaan hebt moge God u vergoeden in het eeuwige rijk. Vergun dat ik wederkere naar mijn land. Mijn echtevrouw wacht en toef ik te lang zo vrees ik dat zij mij gestorven wane en zich een ander geve, dan ware al de vreugde van mijn leven heen.

Tantris, ik zie, wij moeten u ontberen, ik en Isolde mijn dochter. Ga in vrede onder de zegen der Heiligen.

Hij dankte en ging. Zij wisten niet dat zij de vijand die Morold versloeg hadden welgedaan.