Verzameld werk. Deel 2
(1976)–Arthur van Schendel–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 111]
| |
I. Perino, Borso
perino
Wat breng je?
borso
Zijn wij geen vrienden meer?
perino
Je komt hier niet, ik zie je nergens.
borso
Laat het vergeten zijn, de dagen gaan snel voorbij. Het was niet goed je alleen te laten, maar ik dacht enkel aan mijzelf en ik kon niet met je spreken. Maar nu ik moet komen kom ik met open hand. Het is donker nieuws.
perino
Wat is er?
borso
Dat weet ik niet. Je ziet dat mijn vader je vermijdt. Hij peinst, hij kijkt mij onderzoekend aan en doet vragen die ik niet begrijp. Er is onrust in ons huis. En zoëven toen hij gereed stond om uit te gaan, keerde hij terug en riep mij. Laat hij zich rechtvaardigen, zei hij, en spoedig, niet voor mij, maar in het bij zijn van vrienden in de Stato. Rechtvaardigen? vroeg ik, en het enige wat hij zei was: laat hij komen nog deze middag, het is vreselijk waarvan hij wordt verdacht.
perino
Is zij erin genoemd?
borso
Van haar heeft hij niet gesproken. Maar als ik mijn vader goed versta moet er iets ergers zijn. Is zij nog in de stad, of in het gebied?
perino
Ja.
borso
Maar zij mag niet blijven.
perino
Ik weet niet hoe ik haar weg kan voeren.
borso
Laat mij het doen. Waar is zij?
perino
Hier.
borso
Hier!
perino
Je hebt gezien dat zij die avond niet buiten het huis kon komen. En wij worden nog even scherp bewaakt.
borso
Hier is zij gevangen.
perino
Zij durft niet heen te gaan. | |
[pagina 112]
| |
borso
Zij moet, zij moet. Als mijn vader dit wist verloor je de laatste steun. Hij gelooft dat je haar hebt laten ontvluchten, hij noemt het zwakheid en is niet boos, maar dat je haar verbergt zou hem te veel zijn.
perino
Vermoedt hij iets? Wat denk je?
borso
Vermoedt hij het? zou dat het zijn? Kom mee, gauw, hij is nu in de Palazzo met Corsini en de anderen die nog je vrienden zijn, kom.
perino
Waarom? Wat heb ik daar te zeggen?
borso
Dat zij hier niet is, dat je niet schuldig bent. Kom, ik heb geen rust.
perino
Zal ik nóg meer leugens dragen?
borso
De smart ervan draag je niet alleen; wat haar kan treffen weet je, maar er zullen tranen zijn die je niet ziet. Draag de lichtere last om anderen te sparen. Maar mijn vader sprak van iets vreselijks en ik ken maar één ding dat hij zo noemt. Is dit het enige waarvan je verdacht kunt zijn?
perino
Tot nu toe.
borso
Kom dan. En laat mij zorgen voor haar veiligheid.
Nanni komt
nanni
Heer Rossi, heer Ruffini.
borso
Nu niet, ik kan hem nu niet zien. Spreek later met ze.
Rossi en Ruffini komen
| |
II. Perino, Borso, Rossi, Ruffini
rossi
Een ernstig woord, Bongardo.
perino
Wees kort, ik heb weinig woorden.
rossi
Herinnert ge u de belofte?
perino
Ja. Ik heb haar beschermd zolang ik macht had.
rossi
Gij zoudt welgezind zijn. Moet ik de belofte naar de geest of naar de letter nemen?
perino
Naar beide, zo gij wilt.
rossi
Dan zult gij ook welgezind zijn nu gij niet beschermen kunt?
perino
Ja. Wat wilt gij?
rossi
Mijn vriend Ruffini heeft weer een vrouw gezien die hij voor madonna Mira houdt.
ruffini
Ernstig, goede vriend, ernstig zou het zijn.
rossi
Je verstaat de ernst niet. | |
[pagina 113]
| |
perino
Is het voor u belangrijk haar te zien?
ruffini
Er is geen belang voor mij u te zeggen wat ik zie, maar Rossi ter wille ben ik hier gekomen. Ik heb Pandorra gezien en meer dan eens.
borso
Wees zo goed madonna Mira te noemen zoals zij heet.
ruffini
Doet het u genoegen?
borso
Zij heeft er recht op.
perino
Waar hebt gij haar gezien?
ruffini
Gij zijt geen kanselier meer, gij kunt die toon van spreken laten. Ik heb haar gezien waar iedere voorbijganger haar zag, achter het bovenvenster van dit huis.
perino
Zijt gij zeker dat zij het was?
ruffini
Mag ik een rechter halen om het vast te stellen? Maar het spel verveelt mij, ik heb niets meer te zeggen. Nog eens: als je Pandorra niet aan de paal wilt zien, bevrijd haar dan uit deze handen.
borso
Je hebt haar gezien? waarom heb je niet dadelijk gewaarschuwd? heb je het weer listig rondgestrooid?
ruffini
Geen nodeloze drift. Al wordt ge nog zo boos, u behoort Pandorra niet.
borso
Madonna Mira zeg ik.
ruffini
Mag ik Pandorra zeggen?
borso
Dat zul je niet.
ruffini
Wenst ge meer dan woorden?
borso
Ik wil je geven wat je toekomt.
rossi
Vecht later, heren, en niet hier.
ruffini
Houd die jonkman voor hij zich bezeert.
borso
Jij bent het die haar van Prato hier gebracht hebt, jij bent het die het stinkend werk van de verklikker doet. Kom. (Borso en Ruffini vechten)
rossi
Houd hem, geen ongeluk hier.
ruffini
O!
rossi
Gedaan. Hij is iemand die gewroken wordt. (Ruffini valt)
ruffini
Ja, gewroken. Ik haat je. Een ander zal haar niet hebben.
rossi
Het is uit. Ga waar geen haat is, waar je de bittere gedachten van geen vijand hoeft te vrezen. Heren, hij kan geen kwaad woord van ons horen, maar opdat de levenden elkaar begrijpen, dit: ik wist wie hij was en wat hij deed, ik hield hem bij mij, omdat hij gevaarlijk was. | |
[pagina 114]
| |
perino
Hij is het niet meer.
rossi
Hij heeft verwanten, vergeet het niet, Montalto. Voor u wil ik getuigen dat hij eerlijk viel.
perino
Gij wilt uw bijstand geven dat het gerecht dit huis verschoont?
rossi
Kom aanstonds mee, Montalto.
borso
Men wacht mij in de Palazzo.
rossi
Maar dit is dringend. Wie hier komt onderzoeken vindt wat u beiden schuldig maakt en anderen grote smart zou geven.
borso
Ga alleen, Perino, wij spreken daarna verder.
rossi
Van u eis ik voor Valdarno, die het mij heeft opgedragen, dat gij zijn dochter terug laat keren.
perino
Ik houd haar niet gevangen.
rossi
Laat haar dan gaan. Wanneer zij terugkeert onder haar vaders hoede en ik waarborg met mijn woord dat zij de wet niet breekt, dan stelt de balie de bestraffing uit. Als zij hier gevonden wordt, baat uw hulp noch de mijne.
perino
En waarom geeft ge uw woord?
rossi
Ja, laten wij niets verbergen. Uw oogmerk ken ik niet, het mijne is klaar, gij moogt het zien. Gij hebt gehoord hoe het Valdarno's wens was dat zijn dochter mijn vrouw zou worden; ook ik wenste het en zijzelf had reeds toegestemd toen zij haar woord terugnam. Het mijne heeft zij nog en daarom wil ik dat zij, zolang zij in de stad mag zijn, haar keuze kan overwegen. Wat zal zij kiezen, meent gij?
perino
Ik kan het niet zeggen.
rossi
Wij denken dat Ruffini haar in dit huis bracht, met de bedoeling die gij kent, maar wij zien geen reden dat zij hier zou blijven. Antwoord, Bongardo, zoals ik met u spreek: wilt gij haar tot uw vrouw? Goed, antwoord niet. Maar, zo gij het beiden wilt zal ik u niet weerstaan; zo een van u niet wil, vraag ik dit alleen: sta gij niet in mijn weg. Wat zegt gij?
perino
Ik zal niet opzettelijk in uw weg staan.
rossi
Niet opzettelijk?
perino
Ik zal haar vragen wat zij wil: uit de stad geleid te worden, of onder uw hoede naar haar vaders huis te keren.
rossi
Zult gij spreken in haar belang?
perino
Vertrouw mij.
rossi
Goed. Maar verder eis ik dat zij deze dag dit huis verlaat. | |
[pagina 115]
| |
De machten waarvan hij het geheim heeft meegenomen zijn aan het werk, wie weet hoe snel zij ons overvallen.
perino
Vanavond gaat zij, met u of met een ander. Ik wacht u zodra het donker is.
rossi
Ik dank u. Nog dit: wees op uw hoede, als men u niet treffen kan door Mira zal men u treffen op andere wijze. Ga liever heen. Montalto, kom, ik volg u naar de balie.
perino
Ik zal het niet vergeten. Nanni!
borso
Ga nu, ik kom spoedig weer.
Nanni komt
perino
Draag heer Ruffini in de voorzaal.
rossi
Moge hij de laatste zijn die haar de naam gaf van het verderf.
Nanni, Borso en Rossi gaan
| |
III. Perino, Mira
Mira komt
mira
Wat was er?
perino
Heb je 't gehoord?
mira
Ik hoorde luide stemmen en een kreet, het maakte mij angstig.
perino
Ruffini is verslagen.
mira
Hij was 't die riep? Arme Ruffo. Door wie?
perino
Hij tergde Borso en Borso was hem te vlug.
mira
Dan komen ze. Waar zal ik schuilen?
perino
Je moet nu weg. Voel je niet hoe ieder uur benauwder wordt?
mira
Waarheen? Maar als ze komen. - Vlucht, vlucht nu het nog tijd is, mij kan geen kwaad gebeuren. Ga heen, als ze komen draag ik alleen de schuld.
perino
Hoe dikwijls heb ik je gesmeekt, hoe dikwijls heb je kunnen gaan, alles was gereed.
mira
Ik durf niet meer.
perino
Het was goed beraamd. Serafina zou het niet wagen als zij niet zeker wist dat zij het kon.
mira
Ik durf niet.
perino
Is het gevaar niet hier? Je ziet het nu dichtbij.
mira
Ja, het komt. Wacht niet, ga, ga weg van die valse stad.
perino
Niet ik, maar jij. Jij zou moeten lijden.
mira
Niets, niets, niets, als het dat alleen was. | |
[pagina 116]
| |
perino
Voor mij is er geen gevaar zodra ik hier alleen ben.
mira
Neen, het zal erger zijn als ik niet bij je ben, waarom anders voel ik die angst? Ik denk gedurig wat het zijn kan, ik zie het voor mij: ik kom buiten, ik word meegenomen, morgen gebeurt het op de Piazza, dan brengen ze mij weer uit de stad en ik ben alleen. Hoe weet ik dan wat hier gebeurt? wat zullen ze je doen? Neen, ik durf niet.
perino
Je moet, vandaag. Als je blijft zie je een erger slag.
mira
Ik zal gaan, maar niet alleen.
perino
Kies zelf: Borso, of Serafina, of haar vrouw zal je brengen naar een plaats die voor de eerste nacht gereed is, en morgen ga je verder.
mira
Niet alleen.
perino
Of het andere: Rossi komt vanavond en brengt je bij je vader, hij zal je beschermen.
mira
Moet ik met Rossi gaan?
perino
Het een of het ander. Hij is nu machtiger dan ik, onder zijn waarborg ben je veilig.
mira
En jij.
perino
Met mij is er niets.
mira
Als ik in de stad ben kan ik meer doen dan daarbuiten. Maar Rossi wil zijn loon.
perino
Niet anders dan als je het geven wilt.
mira
Als ik zijn vrouw ben -
perino
Ik kan Firenze dienen in een andere stad.
mira
Perino! Ik had niet moeten komen, ik had moeten doen wat ik wilde. Het wachten blijft, of het hier is of hier vandaan. Maar hier is 't erger, hier heb ik die angst. De donkere kleuren van dit huis hebben mij zo gemaakt.
perino
Als Rossi je beschermt, of als je buiten het bereik van onze wet bent, kunnen ze je niet folteren. Waarvoor dan angst?
mira
Niet daarvoor zeg ik immers. Wat zou 't mij deren? Maar als de straf zo viel dat ik je niet meer zien kon.
perino
Wie zal zeggen wat de toekomst heeft? Als je hier bent en ik daarginder, of als je gaat en ik blijf hier, zal het dan niet zijn zoals wij wisten? Wij zullen beiden wachten en ieder leven gaat zoals het moet.
mira
Wanneer komt de tijd dat wij elkander geheel verstaan? Ik heb gezegd: wij zullen eeuwig samen zijn, maar zolang ik | |
[pagina 117]
| |
je niet heb, zolang ik om je roepen moet zal ik twijfelen en bang zijn. En als ik bid zal ik niet weten of ik gehoord word. Hebben de jaren van mijn domheid mij zo gemaakt of ben ik zo geboren? Neen, ik ben altijd dezelfde geweest, ik heb altijd dit vuur gehad dat alles wil en ik heb heel mijn leven vergetelheid gezocht. Maar nu ik je gezien heb wil ik niet meer vergeten, nu moet ik nemen wat altijd van mij geweest is. Ik kan niet meer verwachten, ik kan niet meer geloven, de Heiligen en de Allerheiligste niet, als ik jou niet heb. O hart, hart, o mijn zalig hart, hier wil ik je hebben. Help mij, ik word slecht, ik zou je vernielen, maar dat ben ik niet, dat is de begeerte. Help mij, zie, ik laat je los.
perino
Zo is het schoner.
mira
Het is slecht, ja, ik weet het. Maar er is ook iets goeds in mij.
perino
En dat moet wachten tot ik kom en blijf.
mira
Spreek zo wanneer ik weg ben, ik zal je stem horen en rustig zijn.
perino
De tijd gaat snel als wij het zo verlangen. Heb je gekozen?
mira
Ik zal gaan. Met Rossi of met Serafina, het is eender.
perino
Zeg met wie.
mira
Met haar, dan blijf je hier.
perino
Als je haar in de tuin ziet roep haar en overleg met haar. Maar blijf niet hier, ga naar je kamer. Ik moet naar de raad.
mira
Zal ik je nog zien? Dwaze vraag, het is lang geen avond. Zeg mij nog: had Ruffini om mij getwist?
perino
Iets waarin je naam genoemd werd gaf de aanleiding.
mira
Het lot wil het zo, dat zei hij toen hij heenging. Er is iets vreselijks in woorden. Arme man, ik mocht hem niet, maar hij hield van mij.
perino
Daar is zij - Serafina! Ik ga.
mira
Zal ik je zien voor vanavond?
perino
Wees gerust en wacht.
Perino gaat
mira
Wachten, ik moet wachten.
Serafina komt
| |
[pagina 118]
| |
IV. Mira, Serafina
serafina
Is hij al van de raad terug?
mira
Hij gaat erheen.
serafina
Nu eerst? Mijn vader komt meestal omtrent dit uur weer thuis.
mira
Waarom zie je zo bleek?
serafina
Ik heb niet geslapen. Gister was ik verdrietig zonder dat ik de reden wist, vannacht keerde dat verdriet terug, ik kon er niet van slapen. Het komt van de regen, denk ik, er was heel de dag geen zon.
mira
Wat is er met hem?
serafina
Niets dat ik weet. Waarom vraag je 't?
mira
Je verbergt me iets.
serafina
Wat denk je, Mira, zeg het mij?
mira
Ik moet heengaan, er is haast, jij moet mij brengen.
serafina
Eindelijk. Ik ben zo bang geweest dat ze je hier vonden. En wil je nu gaan?
mira
Ik moet, zeg ik je. Er is een twist geweest met Ruffini, en Ruffini is verslagen.
serafina
Verslagen?
mira
Hier in huis. De rechter zal komen om te onderzoeken.
serafina
O, heeft hij dat gedaan.
mira
Neen, niet hij. Borso.
serafina
Dan was het een ongeluk, en Borso had geen schuld.
mira
Maar als ze komen vinden ze mij en op hem valt de zwaarste slag. Wist ik maar waarom hij uit moest gaan.
serafina
Ja, blijf hier niet, kom mee, ik zal je verbergen in mijn kamer, met donker gaan wij.
mira
En als ik weg ben? Waarom zeg je niets?
serafina
Ik kan alleen beloven dat ik niet vals zal zijn.
mira
Lief kind, als ik hem verliezen moet staat het zo geschreven, en als ik bid voor hem zal jij in mijn gedachten zijn. Maar het is niet dat wat ik vrees. Als ik weg ben en de wereld is hard voor hem - wij beiden weten wat wij kunnen doen. En ik zal het niet zijn.
serafina
Mira.
mira
Ik kan nog strijden. Als ik wilde zou hij - Maar het is niet goed. Hoor mij.
serafina
Waarom? Wat doe je? | |
[pagina 119]
| |
mira
Op mijn knieën wil ik smeken, hoor mij. Ik ga en ik zal niet terugkeren, ik zal nooit meer vragen. Het moet gedaan zijn, geef hem alles wat je kunt. Serafina, het is veel wat ik vraag, het is meer dan ik zelf begrijp: blijf bij hem, help hem. Ja, als ik dit weet, dat jij hem helpt, zal ik rustig gaan. Ik smeek je.
serafina
Kom hier, vraag dat niet meer.
mira
Weet je wat ik vraag?
serafina
Het is niet meer dan ik moet doen.
mira
Zul je het kunnen, ook als hij aan een ander denkt?
serafina
Ik ben geheel voor hem.
mira
Ik hoor het en ik houd van je. Maar zul je niet zijn zoals ik, zul je niet eenmaal bedroefd worden?
serafina
Mijn droefheid zou alleen de hemel horen.
mira
Zul je nooit verlangen wat niet kan?
serafina
Waarom spreken wij van dingen die wij niet kennen?
mira
Als je verlangt wat hij niet doen kan zul je te zwak zijn, en hoe zou ik rustig kunnen heengaan als er niet één mens in de wereld is die ik geloof? Hoor mij toch, ik zal niet terugkeren, ik kan niet wachten.
serafina
Wachten? Waarom wachten?
mira
De wereld is tussen ons.
serafina
Wat zegt hij?
mira
Ik lig voor je geknield.
serafina
Wat de hemel wil zal ik kunnen doen. Als je met mij gaat vanavond ben je veilig. Wacht dan, hij komt. Sta op, Mira.
mira
Moet ik dit horen en stil zijn? Ik ben maar klein, ik heb hem lief omdat ik niet anders kan, ja, ik zou nemen wat je geeft.
serafina
Ik ben het niet die geeft.
mira
Maar ik vraag meer van je, meer dan alle grootheid. Dat jij bij hem zult blijven, vraag ik, en hem helpen en niet verlangen.
serafina
Waarom zouden wij zo dom zijn? Geen mens mag dit verhinderen, je hoeft niet lang te wachten.
mira
Het moet, hij kan niet leven zonder de stad.
serafina
Hij zal een andere stad vinden en er even goed zijn, hij zal er groter worden.
mira
Als hij niet wil, als hij niet kan? | |
[pagina 120]
| |
serafina
Wat dan?
mira
Dat is het wat ik vraag en ik zal niet opstaan voor je zweert: wees jij wat ik niet zijn kan.
serafina
Zal ik het kunnen?
mira
Ik smeek je, ik smeek je.
serafina
Ik zal doen wat ik moet.
mira
Vergeet nooit dat ik het gesmeekt heb.
serafina
Sta op. Laat mij even rusten in je arm.
Cecca en Nanni komen
cecca
Madonna! madonna!
nanni
Madonna, haast u!
cecca
Ze komen.
nanni
De heer van het gerecht is aan de deur, haast u, hij komt hier.
cecca
Gauw, Gauw!
serafina
Kom mee met mij.
Serafina, Mira en Cecca gaan
| |
V. Montalto, Borso, Rechter, zijn dienaar, Nanni
Montalto, Borso, Rechter en zijn dienaar komen
montalto
Waar is je heer?
nanni
Hij is uitgegaan, naar de Palazzo, als ik goed gezien heb.
montalto
Heer Bongardo is mijn neef, gij kunt mij zeggen wat gij wenst.
rechter
Wie de wet dient schijnt vaak hard, gij weet het, heer, en vergeeft mij zo ik u grieven moet. Ik heb bevel in dit huis te zoeken.
montalto
Wilt gij mij zeggen wat?
rechter
Ja, heer, gaarne. Ik ken de vroegere kanselier, ik eerbiedig hem, en mijn taak schijnt daarom zonderling. Een verbannen vrouw, madonna Mira van Valdarno genaamd, is in de stad gezien, en volgens de getuigen verbergt zij zich in dit huis.
montalto
Ik twijfel of gij haar hier zult vinden.
rechter
Mijn eigen inzicht neigt naar het uwe.
montalto
Is dit de enige verdenking?
rechter
De enige waarvan ik lees.
montalto
Laat zoeken, heer. | |
[pagina 121]
| |
borso
Kunt gij niet wachten tot Bongardo komt? Hij zal u verklaren hoe Ruffini, die in de voorzaal ligt, door mij verslagen werd.
rechter
Ruffini?
montalto
Ruffini verslagen?
rechter
Door u.
borso
Ik heb het in de Palazzo aangezegd, met Rossi als getuige.
montalto
Een open strijd?
borso
Perino en Rossi hebben het gezien.
montalto
Laat zoeken, heer.
borso
Wacht nog een korte tijd.
rechter
Wilt gij mij zeggen wat de oorzaak van uw twist was?
montalto
Is Ruffini in uw zaak genoemd?
rechter
Vergun mij te zwijgen, heer. Uw twist?
borso
Er was een vete tussen hem en mij. Een belediging deed mij het geduld verliezen.
rechter
Welke?
borso
Ik heb voor de balie al gesproken, maar zo gij het horen wilt, het was over dezelfde madonna Mira, hij ergerde mij door een belediging van haar naam.
montalto
Gij zijt gekomen om te zoeken, heer.
Serafina komt
rechter
Het verhaal van uw zoon kon belangrijk voor mijn zaak zijn. Maar zo gij verkiest. Ga, begin beneden in de kelders, breng een ieder die je vindt bij mij.
serafina
Hij zal niemand vinden, heer.
montalto
Wat wil je?
serafina
Mira is niet hier.
rechter
Waarom zegt gij dit?
serafina
Gij zoekt haar.
rechter
Hebt gij mij verwacht?
serafina
Ik hoorde dat gij kwaamt.
rechter
Madonna Mira is niet meer hier, zegt gij?
serafina
Neen, heer, ik heb haar zien gaan.
rechter
Hoe lang heeft zij hier vertoefd?
serafina
Ik heb haar laten vluchten, straf mij zo gij wilt.
rechter
Hebt gij gehoord? | |
[pagina 122]
| |
montalto
Ik heb gehoord.
rechter
Het is hard voor u, heer Montalto. Laat mij zien. Het kan nuttig zijn zo gij Bongardo niet verdedigt.
montalto
Het is niet mogelijk.
rechter
Zeker niet raadzaam, nu uw dochter ermee gemoeid is.
montalto
Is er een andere beschuldiging?
rechter
Gij zijt van de Stato, gij weet dat er zijn die deze vrouw hier niet kunnen zien. Uw steun, in elk geval, kan schadelijk zijn.
montalto
Ik dank u.
rechter
Ik heb niets meer te zoeken. Gegroet, heer.
Rechter en dienaar gaan
montalto
Waar is Perino?
borso
Hij ging naar de raad om u te spreken.
montalto
Je hebt mij bedrogen, Borso. Je kunt niet met mij samenwonen voor je mij weer recht kunt aanzien. En jij, dochter, hebt een strengere hand dan de mijne nodig.
serafina
Ik deed het voor hem.
montalto
Zij heeft meer kwaad gedaan dan je kunt begrijpen. De Pandorra wordt zij genoemd, omdat zij onheil brengt een ieder die haar nabijkomt? Perino was een aanzienlijk man, in de gunst van zijn gelijken en van het volk, hij verdiende het, hij was goed, oprecht, bekwaam - door welk raadsel viel hij voor haar macht? Hij werd vals voor wie hem het liefst genegen waren. Mijn zoon bedriegt zijn vader, voor haar telt hij geen leven meer. Mijn dochter, mijn Serafina verloor haar geluk, en meer dan dat. Ja, kind, het is om te schreien, dagenlang.
borso
Zo is zij niet, ik zweer het u.
montalto
Zo is wat zij doet.
Perino komt
| |
VI. Perino, Montalto, Borso, Serafina
perino
Ik zocht u.
montalto
Je bent naar de raad geweest.
perino
Corsini en de anderen waren er.
montalto
Men heeft je niet toegelaten.
perino
Ja. Ik kreeg antwoord dat ik naar huis moest gaan. | |
[pagina 123]
| |
montalto
Waarom?
perino
Ik begrijp het. Het kon niet verborgen blijven.
montalto
Ging je om te bekennen?
perino
Wees hard zo hard gij kunt. Ik ging om mijzelf afschuwelijk te maken.
montalto
Was het toeval dat je het niet kon?
perino
Neen. Mijn domheid. Men laat zich niet bedriegen. De straf komt en ik ben dankbaar.
montalto
Zeg mij, Perino, hoe is het gekomen? Ik zal je niet kunnen helpen, maar ik heb je zo lang beschermd dat het mij goed zal doen te denken: zo vond het lot zijn zwakheid.
perino
Al de jaren dat ik onder uw ogen ben opgegroeid heb ik niets gewild dan wat gij hebt gezien. Hoe kwam het dat ik toen dwaalde van mijn weg? Ik deed wat een ieder goed vond in de raad, ik wist dat het harde vonnis rechtvaardig was.
montalto
Het was rechtvaardig.
perino
Toch zei mijn hart dat ik onrecht deed. Honderden vrouwen waren er die het geluk wilden van iedere vrouw, een man, een huis, de kleine kindertjes, honderden waren er voor wie wij geen andere plaats hadden dan waar zij de lasten van onze weelde moeten dragen. Toen straften wij, rechtvaardig zoals gij zegt, maar zij waren het die vielen voor de schuld van anderen.
montalto
Wij straffen de dief, niet zijn vader.
perino
Ik dacht ver, ja, maar wie recht wil zoekt soms ver. En hier is het raadsel waar gij naar vraagt: waarom meende ik dat haar het onrecht meer dan anderen trof? Zij is een dochter van een der onzen, maar ook daarin waren anderen haar gelijk. Zij riep mij en ik ging. Waarom ging ik? omdat zij riep? was het een bevel dat ik gehoorzamen moest? En toen ik gegaan was kon ik niet terug, toen begon de moeite, het onrecht dat ik zo ver gezocht had werd op mij gewroken. Ik dacht dat ik mijn plichten kende, ik haatte wat ik mijn zwakheid noemde, ik wilde van dat uur af terugkeren op mijn weg. Maar waarom bleef mijn geweten helder? Ik zie geen zonde in wat ik niet gewild heb. Maar dit is de waarheid, het kwaad begon toen ik te veel verlangde: van het een, dat ik wilde, kon ik niet scheiden toen ik het andere, dat mij gegeven werd moest doen. Had ik, toen zij mij riep en ik | |
[pagina 124]
| |
ging, gezegd: mijn stad, ik kan u niet dienen; had ik gezegd: Serafina, ik moet gaan, er zou geen leugen geweest zijn en het grootste kwaad bleef voor mij alleen. Want ik kon niet anders, hoe ik ook wilde. Noem dit mijn zwakheid.
montalto
Je was geen meester meer.
perino
Wanneer wij menen dat wij onze plichten kennen en doen naar onze wil, noemen wij ons sterk. Wanneer wij gaan waar wij gedreven worden -
montalto
Zijn wij zwak. En de sterke die in zwakheid valt is somtijds vals.
perino
Vals. Ik heb haar bedrogen, u en allen en mijzelf. Omdat ik behouden wilde wat ik had. Vals, het ergste vals, omdat ik ging, ofschoon ik niet gaan wilde, waar ik geroepen werd. Neen, ik wilde niet, ik wilde niet. Nooit zal ik het willen. En ik zal sterk zijn zolang ik mijn wil heb.
montalto
Zo, zo zul je weer meester worden.
perino
Misschien, als ik mijn straf gedragen heb, vergeeft gij wat ik u gedaan heb.
montalto
Ik vergeef het je, want je wordt weer die je was.
perino
Serafina.
serafina
Spreek niet.
perino
Geloof aan mijn wil.
montalto
Maak haar het ogenblik niet zwaar. Laat ons uitzien naar de tijd wanneer je terug zult keren.
perino
Is het beslist?
montalto
Hoe er ook beslist is, je kunt in de stad niet blijven.
perino
En als ik moet gaan, zal het om deze schuld zijn?
montalto
Een andere reden ken ik niet. Maar wordt er een andere genoemd, je hebt genoeg ervaring om te weten wat de bedoeling is. De macht is nu bij Rossi's vrienden.
perino
Hij wil haar sparen.
montalto
Als iemand om haar gestraft moet worden, wordt ook zij gestraft. De Stato is voorbereid van erger kwaad te horen.
perino
Zal ik de laster moeten dulden?
montalto
Oordeel zelf. Als je je verdedigt wordt de ware schuld vertoond. De laster is onwaar.
perino
Maar heel mijn leven wordt een leugen als ik een onverdiende straf ver draag.
montalto
Een leugen die wij allen kennen duurt niet lang. | |
[pagina 125]
| |
serafina
Zij zal het niet verdragen.
montalto
Dochter, er is genoeg gesproken over de oorzaak van dit leed.
serafina
En zij heeft genoeg geleden.
montalto
Oordeel zelf. Ik kan niet helpen. Wanneer je terug kunt keren vind je mijn hart open.
Bode komt
bode
Heer Bongardo.
perino
Geef mij die brief.
montalto
Serafina. Kom, laat hem, hij moet alleen zijn.
serafina
Alleen, neen, niet alleen! O! wat heeft hij gedaan.
Montalto, Serafina en Bode gaan
| |
VII. Perino, Borso
perino
Verraad.
borso
Een vonnis? Zo snel?
perino
O laf! o stom!
borso
Zeg toch, wat er is?
perino
Mij van verraad beschuldigen.
borso
Laat mij zien. Verbannen! Vijf jaren! Het kan niet, het kan niet! Vijf jaren? Vervloekt die het schreef! Venijnige leugen, ik zal gaan, ik zal zeggen dat het een helse leugen is. Spreek toch, wat zul je doen? Voor zonsondergang, staat er. Zit daar niet zo stil, man, sta op, kom mee en schreeuw het uit: wat je ook gedaan hebt, dit niet, dit niet. Spreek toch.
perino
Borso.
borso
Ja, zeg wat ik doen zal.
perino
Ik heb nagedacht. Ik zie waar de breuk is tussen mij en de fortuin, ik zie wat er gebeuren zal. Er zijn tijden dat wij moeten, verzet is marteling, maar wie een grote daad doet, die blijft meester. Niets heb ik gedaan van het ogenblik dat ik moest, niets, dan mij verzet -, als ik gegaan was toen ik geroepen werd was ik verloren. Het lot wilde dat ik zijn gave nam, en omdat ik het niet genomen heb, omdat ik het ook niet overwonnen heb, word ik verjaagd, verjaagd in de eenzaamheid, gedwongen om zelf te branden in begeerte. Wie van dit vuur wordt aangestoken moet vergaan.
borso
Vergaan? Het vuur dat ons heeft aangevat geeft het geluk zonder einde. | |
[pagina 126]
| |
perino
Het verteert, het vernielt. Begeerte is vuur, dwaas die het blussen wil.
borso
Dwaas die het eindeloos vuur niet wil.
perino
Die dwaas ben ik. Het lot is sterk, maar ook de mens is sterk. Als het moet zal ik het zijn die verteert en alle marteling zal ik dragen. Ik neem niet wat mij gegeven wordt.
borso
Kom mee dan en sla die laster neer.
perino
Dat is een spel. Die daar strijden in de raad lasteren zonder het te menen. Wat ik overwinnen zal is groter en hoe ik het doen zal moet ik nog leren. Ik ga. Hoe staat de zon?
borso
Haast je, de klok zal dadelijk luiden. Waar is Mira heen?
perino
Is zij al gegaan?
borso
Serafina heeft haar laten vluchten.
perino
Het is beter dat ik haar niet weerzie.
borso
Als zij je zoekt?
perino
Ik wil leven.
borso
Vreemde wereld. Voor de een is het leven waar zijn verlangen is, voor de ander - waar?
perino
In deze wereld.
Mira komt
| |
VIII. Perino, Borso, Mira
mira
Het is gekomen.
borso
Mira! je doet mij pijn - waarom nog hier?
mira
Voor de avond zou ik je zien.
borso
Kom terug met mij, de avond valt, ik zal je rustplaats zoeken. Nu ik in mijn vaders huis niet wonen mag wil ik hier niet zijn. Draal niet, Perino, ga nog bij het zonlicht.
mira
Door mij is het gekomen. Maar niemand is zo ellendig dat hij nooit verkozen wordt tot iets goeds. Kan dit een teken zijn? De mensen hebben ons beiden uitgestoten, mij toen mijn hart de enige waarheid leerde, jou toen je die waarheid zag. Ik zal geen droefheid hebben, niets kan ik voortaan doen dan bidden, dat je dit vergeet. Laat de kleine zorgen hier - kunnen wij niet vrij en groot zijn zoals wij geboren werden?
borso
Kom mee, kom mee. Hij is sterk.
mira
Jij ook hebt te lijden, omdat je goed was.
borso
Er is geen leed voor mij, geen woord wil ik ervoor. Alleen, kom mee, voor hier de zwaarste slag valt. | |
[pagina 127]
| |
mira
Wij kunnen elkaar niet weerzien, o mijn goede vriend. Hij weet hoe ik moet gaan, laat mij.
borso
Perino, beveel dat zij mij volgt.
mira
Neen, de weg waar het wachten is ben ik voorbij. Hoor mij, spreek, moet ik blijven of zullen wij doen wat dit teken zegt: jij, zegt het, die de smaad gekend hebt zolang je een vrouw was, die onder de verachtelijkste hardheid slecht werd, die verjaagd werd als een schurftig dier, jij zult het ene dat je onaangeroerd behield aan hem overgeven, onaangeroerd; hij, die zuiver bleef, die opstond toen zij geslagen werd, hij, die gezien heeft het enige dat bestaat, hij zal je hart nemen in zijn hand, daar zal het warm zijn zolang hij leeft. Zie, Perino, zie toch, de wereld is groot, de wereld is goed waar wij samenwonen, de zon is overal. Alle mensen smachten naar dit wat ons gegeven wordt, waar zijn er twee zo te zamen? Wat deert ons als je wegdoet de gedachten waarin je bent gegroeid, als je afschudt de banden die je bonden, als je de toekomst neemt en roept: dit is de waarheid, zij is bij mij ook voor dit korte leven. De wereld is schoon voor het open hart, een paradijs voor mensen zoals zij geschapen zijn. En moeten wij in onze blindheid toch vergaan, is het dan niet eerlijk dat allen zien wat wij zijn? Wij moeten het zijn, zie toch de dwaasheid anders te willen dan zo het moet.
borso
Hemel.
perino
Het is gekomen.
mira
Door mij. Hier was ik slecht, de stad heeft mij zo gemaakt. Ik zal haar niet vloeken. Ik zal haar niets verwijten, al is zij erger dan al de Pandorra's die zij maakte. Maar breng mij in een andere stad, er is zoveel in mij dat zal opengaan. Hier - o, kan ik nog kleiner worden?
perino
Ik heb gezegd: ga, kom niet terug. Je hebt mij niet verstaan.
mira
Ik heb je goed verstaan. De pijn had mij zwak gemaakt, er moest een einde zijn.
perino
Eenmaal moet het komen.
mira
Ik ben gereed.
borso
Hoor, het werk is gedaan. Kom, ik smeek je, kom.
perino
Vijf jaren zal ik die klok niet horen.
borso
Mira, kom, kom. | |
[pagina 128]
| |
mira
Spreek. Je hebt het in je hand.
perino
Hoor, de stem van Firenze zegt het. Ik zal het doen.
mira
Je bent bij mij voor eeuwig.
perino
Ga.
borso
Daar? Heilige Moeder! Neen, neen, ik wil het niet. Hier, met mij.
mira
Het is licht te dragen, want hij komt.
borso
O!
Mira en Borso gaan
perino
Mijn stad, mijn stad - Firenze!
Nanni komt
nanni
Heer. Word wakker, heer. Heer.
perino
Is de zon al onder?
nanni
Ja, maar het is nog licht. Er is iets gebeurd. Heer Ruffini is weggehaald. En madonna Mira -
Borso, Rechter en dienaar komen
| |
IX. Perino, Borso, Nanni, Rechter
borso
Gevangen!
nanni
De wacht heeft haar meegenomen.
rechter
Heer Bongardo. Gij weet wat bevolen is.
perino
Ik ga.
rechter
Er zijn edele zonen ginder die Firenze nodig heeft. Zij zal u wachten.
perino
Wie haar kent keert tot haar weer.
Perino, Rechter en dienaar gaan
|
|