Verzameld werk. Deel 2

(1976)–Arthur van Schendel– rechtenstatus



[pagina 91]
Tweede bedrijf Florence, zaal in Bongardo's huis
I. Perino, Serafina perino Serafina! serafina De deur stond open, ik kom je vragen wat er is. perino Je ziet verschrikt. serafina Mijn vader ging daareven uit. Hij zag mij droevig aan en schudde zo zijn hoofd, ik hoorde wat hij tot Borso zei: wat ik hoopte kan misschien niet zijn. Ik wist dat hij ons bedoelde. perino Zei hij dat? serafina Ben je nu zelf verschrikt? Wat is er gebeurd? perino Niets, niets is er gebeurd. serafina Waarom moest hij dan zeggen: het kan niet zijn? Hij zei: het kan misschien niet zijn, dat heb ik goed gehoord. Waarom zie je mij niet aan? perino Zijn het geruchten die voorafgaan? Moet het toch gebeuren? Hoor, Serafina, er komen moeiten. Ik kan niet alles zeggen, je weet weinig van de mensen, je bent te jong om alles te begrijpen. Wat je vader zei betekent dat ik mogelijk geen kanselier meer zijn kan, het betekent ongenade. Als het zo valt en ik moet gaan kom ik terug, want mijn werk is goed geweest. Maar het zou kunnen dat ik jou verlies, en dan verlies ik het beste van mijn leven. serafina Het zou kunnen? perino Als je mij niet bijstaat. serafina Zeg wat ik doen moet. perino Je weet, een van de vrouwen die een poos geleden verbannen zijn heb ik gekend. Dat is het wapen in de kuiperij. Maar ik heb niet meer aan haar willen denken. En je hebt het mij vergeven. serafina Hoe kon ik anders als je zo lief spreekt? Waarom was zij verbannen?
[pagina 92]
perino Je vergaf zonder te begrijpen. serafina Ja, ik begrijp het, zij was schoon en daarom ging je. Maar hoe kan dit een reden zijn voor ongenade? perino Een vrouw die ik zelf veroordeeld had moest ik niet zoeken, het is een goede reden voor verwijt. En de vijanden gebruiken dit om ons te treffen. Nu strooien ze het gerucht dat zij ergens in het gebied is, dat ik haar verberg. serafina Hier in de stad? Maar zij is verbannen, als men haar vindt? perino Dan wordt zij gegeseld, misschien gebrandmerkt. serafina Gegeseld, op de Piazza? O, ik begrijp het. Zij is gekomen, zij moet je zien. perino Het is laster. Zij weet dat het niet kan. serafina Maar als zij toch gekomen is? Je moet haar beschermen. perino Ik vroeg je mij te helpen. serafina Dat wil ik. Breng mij bij haar als zij hier is. perino Goed kind, het is voor mij zelf dat ik je vraag. Als het waar mocht zijn, geloof niet dat ik haar heb teruggebracht. serafina Je hebt gezegd dat ik je vergeven moest, hoe zou ik het dan geloven? Maar wil je haar niet helpen? perino Je weet niet hoe het is. Wie een banneling helpt, verbergt, of ook maar met hem spreekt, wordt zelf verbannen, wie hij ook is. En raad je mij de wet te breken? serafina Neen, neen, dat wil ik niet. Zij wordt gegeseld als men haar vindt? Vals, vals is het zo te straffen omdat zij van je houdt. perino Ik zou het niet dulden. serafina Je moogt niet met haar speken in de stad? Laat mij bedenken. Als zij hier is zal ik gaan en haar brengen buiten het gebied. perino Zij zou niet willen. serafina Als ik zeg dat je belooft te komen? perino De wet verbiedt het. serafina Maar het is hard. perino Het kan niet waar zijn, ik wil er niet aan denken. Mijn lief, ik wil niet dat iets ons stoort. serafina Wij kunnen veel doen voor een ander die ongelukkig is. Er is ruimte, ons hart is groter dan wij weten. Maar ik ben dom zoveel te praten. Ik zal bedenken hoe ik doen zal en
[pagina 93]
zodra je weet of 't waar is, zeg het mij. Wat was het andere? O, ik vergat het haast: het kan misschien niet zijn, betekent dat ongenade? perino Dat ik geen kanselier meer zijn mag. serafina Waarom? perino Omdat men lastert. Men beschuldigt niet, men lastert maar dat ik misdaan heb, omdat men niet mij alleen wil treffen, maar je vader, Ridolfi, Corsini, de andere vrienden. Tegen zulk gerucht kan men niet beter doen dan het uit de weg gaan. Het zal zo moeten, denk ik. Maar wij komen het te boven. serafina Zeker, zeker roepen ze je terug, je hebt niet slecht gedaan. perino Zeker kom ik weer. Maar help mij, het is nodig dat één aan mij gelooft, een zuiver hart waarop ik het leven bouwen kan. serafina Je gelooft nog niet aan mij omdat ik jong ben. Maar meisjes worden vrouwen.
II. Perino, Borso Borso komt borso Serafina, ik wil met hem spreken. serafina Is het geen kwaad nieuws? borso Wees gerust. serafina Ik zal iets bedenken, kom gauw. perino Vanavond kom ik. Serafina gaat borso Er is gevaar. perino Maar wat dan? Spreek duidelijk. Wat er gebeurde is lang voorbij en toch zie ik altijd nog dat nors gezicht. Kom, spreek. borso Weet je het waarlijk niet? Ik kan niet helpen dat ik twijfel. perino Zeg eerst waaraan. borso Is zij ergens hier dichtbij? perino Ik heb 't gehoord, zoals anderen het horen. borso Vergeef mij de wantrouwigheid die je die nacht mij mee naar huis gaf, en luister, hier is het nieuws. Al dagenlang wordt er gezegd dat zij terug is in het gebied. perino En is het waar?
[pagina 94]
borso Ik wantrouwde je en ik geloofde het gerucht. En daar ik een reden heb om haar verblijf te weten liet ik zoeken. Zij is in Prato, in een huis dat je niet zoudt vinden als je het niet kende. perino Heb je haar gezien? borso Neen. Sandro kwam vanmorgen met het bericht. perino Zend hem dadelijk terug, schrijf haar - neen, ik zal schrijven. borso Ik zeg er is gevaar. perino In een brief van mij? borso Natuurlijk. Bongardo verbergt haar; waar? let op zijn gangen, zie waar zijn dienaar gaat - en de rest. Wat zal ik schrijven, of zeggen als ik haar spreek? perino Durf je het wagen? borso Je weet wat haar wacht. perino Zeg dat ik haar niet beschermen kan, zeg dat ik niet wil dat zij in het gebied blijft. borso En wat zul je doen tegen het gevaar? perino Zou een man als ik in deze stad niet altijd in gevaar zijn? En wat kan ik anders doen dan niet te vrezen? borso Heb je Giuliano opgemerkt? perino Hij groet te hoffelijk, anderen trouwens ook. Er zijn belangen die zij menen te dienen. Maar zij kunnen mij zo niet vangen. borso Dan leggen ze een andere strik. Giuliano's dienaren noemen je openlijk een verrader. Men zegt dat ook Medici al te vriendelijk is. perino Wat zegt men meer? borso Dat de Franse afgezanten je loven als een zegen voor het bestuur. perino Is er verband? borso De Fransen schijnen geen vrienden van Medici te zijn, Giuliano en de zijnen evenmin. perino De een koestert mij om mij de last te laten dragen, ik weet het. borso En de ander dringt je daarheen waar iemand vallen zal. perino Is er onder de fluisteraars één die je kent? borso Ja. Mijn vader. perino Waarom heeft hij 't mij niet gezegd? borso Je ziet het gevaar nu zelf. Hij weet iets, en hij zwijgt.
[pagina 95]
Perino, ik ben een leek, maar neem mijn raad: geef aan een ander de eer te vallen met de meester, dan kun je later weer nuttig zijn. De vijanden zijn sterk. perino Ik dien een goede zaak. borso Maar ik heb mijn vader horen peinzen of misschien een andere kanselier de zaak niet beter dient. Nog eens, hoor naar mijn raad en geef je staf terug. Dan zou ik, als ik Bongardo heette, een zaak van gewicht gaan onderzoeken in een stad waar een Giuliano of een Rossi niet de weg kent. perino Ik ben nooit bang geweest te vallen voor wat ik liefheb. Maar het is mij of ik iets verloren heb, of ik mijzelf niet meer vertrouw. Nanni komt nanni Twee mannen, heer, vragen met u te mogen spreken, zij zeggen het is voor een groot belang. perino Laat ze komen. borso Mijn vader keert aanstonds van de raad terug, dan kom ik weer. perino Wacht nog een ogenblik, wij moeten overleggen hoe je haar het beste raden kunt. Ga liever zelf naar Prato. borso Vanavond nog. perino Goed. Wacht.
III. Perino, Borso, Dino, Ciprian Dino en Ciprian komen dino Heer. ciprian Heer Bongardo. perino Ik heb u meer gezien. ciprian Niet zo lang geleden. Wij brengen een boodschap van madonna Mira van Valdarno. perino Borso. borso Ja. perino Je kent madonna Mira, hoor wat zij zeggen laat. ciprian Voor uw oor is het. perino Deze heer wenst ook te horen. Spreek. dino Hij is een vriend. ciprian Een goede vriend, hij mag het horen. Madonna is in de stad. borso In de stad?
[pagina 96]
ciprian Ja, deze nacht gekomen. Zij wil u zien, heer. perino Madonna weet dat het niet kan. Zij weet ook dat zij in de stad niet komen mag en welke straf haar dreigt. Gijzelf begrijpt wat ik behoor te doen als zij niet aanstonds weer de stad verlaat. ciprian Zij is een vrouw die niet telt wat zij weet of wat ik begrijp. Het zou voor het laatst zijn, zegt zij. En al weet ik niet wat zij bedoelt, als zij zegt: voor het laatst en de schandelijke straf trotseert, dan durf ikzelf voor haar te smeken. Zij is niet meer die men als Pandorra kende. Een rustig leven was het dat wij leidden, die drie maanden in Venetië, en wij, die haar vrienden zijn, zouden wensen dat het zo mocht blijven. Er komt in ieder leven een tijd van inkeer, ieder mens wendt eenmaal zijn ogen van de wereld af en ziet in de schoonheid van zijn wezen, dat is de tijd van zijn geluk, de tijd wanneer hij de schat ontdekt die hij heeft meegebracht. Daarna leren de meesten dat zij, om hier een plaats te houden, als de anderen moeten zijn, werelds met de wereld. Maar er zijn er die niets, ook niet het minste van hun hoogheid missen kunnen, en dezen gaan. Madonna is schoon geworden, heer, van die schoonheid die hier niets behoeft. En als zij met deze stem spreekt van voor het laatst, dan vrees ik. borso Waar is zij? dino Hier dichtbij, zal ik haar halen? ciprian Een machtig man kan genadig zijn. Laat zij u zien. perino Waar is zij? ciprian Zij wacht in een huis in deze straat. perino Vreest gij - ciprian Dat zij genoeg heeft. perino Laat mij denken. In Venetië was zij? ciprian Ja. Wij woonden in een groot huis dat een vriend voor madonna had gereedgemaakt. Zij ontving er niemand, zij is er geen enkel keer uit geweest. Alleen zat zij iedere dag, en niemand dan Cintia of haar kamervrouw kwam bij haar. En op een morgen, het is een week geleden, riep zij mij bij zich om over al haar zaken te beschikken. Die avond was er feest in huis met enkele heren die zij nooit gezien had. Een droevig feest voor ons, zij sprak geen woord, zij zat er of zij niets hoorde. Cintia kwam wenend bij mij, wij wisten het beiden: de vrolijkheid kon niet meer baten.
[pagina 97]
perino Ik weet het. ciprian Wanneer de geest zó wordt beheerst door één gedachte wint hij alles, of hij verliest. perino En als zij wint - borso Ga, Perino, één ogenblik, maar ga. perino Zeg aan madonna - ciprian Wat zal ik zeggen? perino Zeg dat de kanselier niet komen kan. Zeg dat ik haar gebied uit de stad te gaan. Zeg ook dat ik aan haar denk, en dat ik haar zien zal, maar niet hier, niet hier. borso Ik smeek je. ciprian Niet anders? perino Ik heb duidelijk gesproken. dino Een ellendig antwoord. ciprian Ik zeg u: zij heeft genoeg. perino Ga heen, ik wil niet horen. borso Breng mij bij haar. ciprian Wij kwamen voor heer Bongardo. borso Zeg dan waar zij is. ciprian Vergeef mij. Kom, Dino. Ciprian en Dino gaan
IV. Perino, Borso borso Het is al te hard, al te wreed. perino Ja, hard, hard. borso Zal ik ze terugroepen? perino Neen, neen, ik wil niet anders. Blijf, je weet dat ik niet wil. borso Ik begrijp je niet. Toen zij verbannen werd ben je uit vrije wil gegaan, alleen om haar te zien, om haar te troosten, en nu zij in nood is, nu zij je smeekt te komen voor zij wanhopig wordt, nu blijf je hardvochtig weg. Het is of je vreest. Maar ik herinner mij, dat je die avond voor haar vertrek geen enkele vrees had. perino Vrees, dat is het woord. borso Nu het kwaad gerucht zijn loop begonnen is. perino Niet dat, niet het kwaad gerucht, de kuiperijen, de verborgen strikken vrees ik, dat alles zou mij kunnen nederwerpen zonder mij te deren. Al de jaren dat je mijn gedach-
[pagina 98]
ten kent heb je gezien dat ik maar één begeer te had: een goede stad te maken waar de mensen, die broeders en vrienden moeten zijn, goed samenwonen. Mijn stad! Ik heb in de tijd toen wij mannen werden geen liever droom gehad dan dat hier de plek zou zijn waar broederschap een waarheid is. Op deze plek het beste dat ik weet. Zoals anderen smachten en zuchten om een vrouw, zo heb ik hier gedwaald, 's morgens in het eerste licht, 's middags in de hete zon, in donker wanneer een ieder sliep, het kleinste hoekje en het kleinste huis heb ik lief gekregen, en ik heb altijd geweten dat de grond die mij droeg de liefste is van heel de wereld. De lichtvaardigheid van onze jongenstijd is voorbij; toen wij groot werden en de hemel gaf niet wat grote mensen nodig hebben, zeiden wij de gebeden met minder ernst dan vroeger de aftelrijmpjes. Wat blijft er over? Gelukkig wie lachen kan of bidden. Ik heb alleen de wil om deze stad voor allen lief te maken. Maar dit heb ik, dit kan geen mens vernietigen. borso Dat weet ik, dat weten wij allen, en daarom ried ik je te wachten tot een andere tijd. Maar als je de vijanden niet vreest, wat weerhoudt je dan? perino Vrees, voor haar, misschien. Je vroeg wat ik doen zal tegen het gevaar. porso Perino! Tegen dat gevaar was je behoed. perino Dat hoop ik, ja, ik bid dat die goede geest over mij waken wil. De hemel weet hoe oprecht mijn hart was, hoe ik rustig en sterk te leven zocht voor de stad en voor Serafina. Dag na dag heb ik te strijden door de zwakheid van één avond. borso En dag na dag heb je 't mij verzwegen, dag na dag heb je gezien waar mijn verlangen was en je hebt mij aangehoord zonder iets ervan te zeggen. En mijn zuster was maar een goede geest die je behoeden moest. Wat zul je doen als Mira gevonden wordt? perino Vraag dat niet. borso Als haar kwaad gedaan wordt verlies je een vriend. Zeg mij, waarom is zij teruggekomen? perino Je hebt het gehoord. borso Zij kwamen voor Bongardo. Het zal zo zijn. En je weet het en je helpt haar niet! O hardvochtigheid! Dat uit de zwakheid van die ene avond ook dit nog komt, ik had het
[pagina 99]
niet gedacht, ik had het niet gedacht! Je huis staat naast het onze, Perino, maar laten wij weinig spreken tot je hart weer bij ons woont. perino Dwaas, ben ik het die iets gedaan heb? Heb ik haar hier geroepen? Kan ik haar helpen zonder anderen te schaden? Zou ik je in de weg staan? Nanni komt nanni Heer Rossi, heer Ruffini.
V. Perino, Borso, Rossi, Ruffini rossi Een nietig deeltje van uw tijd, Bongardo, voor een nietig onderwerp. Men heeft in de stad zo vaak gezegd, dat gij en uw vrienden menslievend zijt, zoals het zonen van de nieuwe leer betaamt, dat ik het wagen durf u een gunst te vragen. perino Spreek ernstig zo gij een ernstig antwoord wenst. rossi In ernst beroep ik mij op uw menslievendheid. Gij herinnert u madonna Mira. Misschien ook herinnert gij u haar naam gehoord te hebben met de mijne. Zij verliet de stad, zoals gij weet, en liet mijn wensen voor haar welzijn achter, want Florentijnen buitenstads en Florentijnen hier moeten vreemdelingen zijn. Ben ik duidelijk? perino Gij meent dat er geen verkeer was tussen u en haar van de dag dat zij de stad verliet. rossi Ja. Maar als zij in de stad terugkeert is zij onze stadgenoot en een stadgenoot mag men broederlijk gezind zijn. perino Ik begrijp het. Meent gij dat zij terug kan komen? rossi Neen, ik geloof niet dat het kan. Want zij draagt een vonnis en de wet is streng, wat zou zij hier kunnen vinden zó kostbaar dat zij haar schoonheid ervoor waagt? perino Zij zal niet roekeloos zijn. rossi Zo denk ik ook. De gunst die ik u vraag is voor een mogelijkheid. Stel dat iemand in de ene of andere vrouw de dochter van Valdarno meent te zien. perino Een dwaling zou gauw ontdekt zijn. rossi Ruffini schijnt zo te dwalen. borso Hebt gij haar gezien? Waar? In Prato? ruffini Zijt ge er ook geweest? Ja, ik heb haar gezien, in Prato, zoals hij al weet, en ik vergis mij zelden.
[pagina 100]
perino Ik betwijfel het. ruffini Ik heb haar daar gezien, maar zij is er nu niet meer. borso Waar dan? Ge weet het. ruffini Vraag het uw neef, die het 't eerst behoort te weten. Zou zij in de stad zijn? perino Ruffini vergist zich, denk ik, want madonna Mira kent de strengheid van de wet. rossi Zo is het, zonder twijfel. Vergun mij nu een vraag. Stel dat niet Ruffini, maar een dienaar van de wacht een vrouw vindt die op haar gelijkt, zou zij gegeseld worden? perino Geen rechter straft zonder onderzoek. rossi Als ook de rechter zich vergist? perino Dan komt zij voor de raad. rossi Een dwaling is soms hardnekkig. perino Wie onschuldig meent te zijn kan zich beroepen op de eerste burger. rossi En die raadpleegt zijn kanselier in zulk geval? perino Gewoonlijk ja. rossi Hier is mijn vraag: wil de kanselier menslievend zijn en die vrouw beschermen voor een misverstand? perino Hij zal welwillend zijn. rossi Is het een belofte? perino Ja. rossi Ik dank u. Mijn naam zal hem dan waarborg zijn dat die vrouw geen last veroorzaakt. ruffini Als zij het weet loopt Pandorra vanmiddag langs de straten. borso Wie, zegt gij? perino Als gij de vrouw die gij voor madonna Mira hieldt terug mocht zien, in Prato of waar ook in het gebied, zult gij goeddoen haar te zeggen dat de gelijkenis schadelijk voor haar is. ruffini Gij kunt die lieve raad wel omroepen in de stad, er zijn er meer dan vier haar welgezind. rossi Maar niet ieder komt in Prato. perino En niet ieder heeft een scherp gezicht. ruffini Ik heb een voorgevoel dat mijn scherp gezicht Pandorra weer zal zien. Laat ons voor het venster staan, hier of hiernaast in Montalto 's huis. borso Er is gif in iedere blik en in ieder woord van u. Gij zijt
[pagina 101]
gekomen, niet om Bongardo's hulp voor haar te vragen, maar om te ontdekken of wij weten waar zij is. Ik ben al eens om met hem geen twist te hebben weggegaan, spaar mij een tweede keer, Perino. Heer Rossi heeft het antwoord dat hij wenst. perino Het misverstand van uw verondersteld geval begint al, schijnt het. Laat ons verstandig zijn. Montalto komt montalto Rossi? Ruffini? Hier? rossi Ja, heer, voor een vriendelijk onderhoud. montalto Mag ik onder de vrienden zijn? rossi De ganse stad zou zich verheugen u bij ons te zien. Het onderwerp waar wij van spraken is te nietig voor uw aandacht. ruffini Het was maar een vrouw, heer, een van de soort die men nergens in onze stad meer vindt. montalto Waarover nog te veel gepraat wordt. Ik zal u niet storen. Perino, ik heb haast, ik kom vanavond weer. rossi Vergeef ons, ik verzoek u, wij hebben al te lang Bongardo's tijd verbeuzeld. Dank voor uw woord waar ik gerust op ben. Ik groet u, heren. montalto Verzorgt dit tedere plantje van vriendelijkheid en het zal ons allen beter gaan. Gegroet, gegroet. Rossi en Ruffini gaan
VI. Perino, Borso, Montalto perino Zij spraken over de Valdarno, men schijnt haar in de stad gezien te hebben. montalto En men praat er meer van dan goed is voor een kanselier. Ik heb nu weinig tijd, maar ik liep even binnen om te waarschuwen. Blijf thuis tot wij gesproken hebben, ontvang niemand, ook niet als hij van de Signoria is. Het is misschien noodzakelijk dat je heengaat. perino Noodzakelijk? montalto Misschien, zeg ik. Ik heb nu geen tijd. Ik kom van de Palazzo waar het een bedrukte middag was. Er zijn er nog maar twee waar je op vertrouwen kunt. Maar het gevaar schuilt daarin dat de anderen je behouden willen, gevaar voor ons, wil ik zeggen, voor de partij. De hoop van zoveel jaren
[pagina 102]
op een oprecht bestuur, een vrije staat! bedreigd onder een verachtelijke leus, de hatelijkste laster: ziet, zo gaat het in Firenze als gij u misleiden laat met veinzerij: de vernedering, de duurte, de armoede, gij hebt dat alles van hun kanselier die voor hun deugden zegt te strijden, maar in waarheid voor zijn wellust de stad vergeet. perino Laster. montalto Laster, ja. Je hebt een schoon geweten, gelukkig, want was er waarheid in, het zou je erger gaan dan je vrienden kunnen denken. Mijn eer zou ermee gemoeid zijn. perino Wat is er in de raad gezegd? montalto Over de keuze ging het. Medici schijnt te willen dat het Rome zijn zal en er werd gezinspeeld op wat niemand zeggen durfde. De Romeinse zeden waren het onderwerp, waarbij de naam Bongardo te veel genoemd werd. Maar wat ik hoorde buiten de raad, als er maar iets van waar is - daar wil ik over spreken, aanstonds, want eerst moet ik overleggen. Wees zolang gewaarschuwd: vertoon je niet, ontvang geen mens, denk aan het doel van onze vrienden. Waarvoor kwam Rossi hier? perino Om te zeggen van het gerucht dat Valdarno's dochter in de stad is, dat het vals moet zijn. montalto Wat nut heeft de kanselier daarvan? Rossi's vriendschap maakt een zonderling begin. Waarom moest die ander hem vergezellen? perino Ruffini is zijn vriend. montalto Juist, zijn trawant. Laat Ruffini nagaan en je vindt de reden van het bezoek. Ik vrees, mijn jongen, dat de strik al om je hals ligt, en wij kunnen je niet helpen. Ja, zo zal het zijn, het wordt mij duidelijk. Maar ik wil eerst zekerheid. Vergeet niet wat ik gezegd heb, ik kom aanstonds. Kom, Borso, hier over de binnenplaats. borso Ik zal haar zoeken. Borso en Montalto gaan
VII. Perino, Nanni Nanni komt nanni Mag ik wat zeggen, heer? perino Wat is er? nanni Iets dat mij niet bevalt. Ik heb alles gedaan wat gij ge-
[pagina 103]
zegd hebt. Heel de dag sta ik voor de deur en op alles wat ze vragen antwoord ik vriendelijk, ik ben niet dom. Masso denkt dat hij nu alles weet. perino Wie is dat? nanni Masso? Kent gij de knecht van heer Ruffini niet? perino Is hij de enige? nanni De enige die praat, maar er zijn er meer die zo voorbijlopen en zo het huis aanzien van boven naar beneden en denken dat ik er niets van merk in zo'n nauwe straat. En gister en vandaag zie ik er minder, dat bevalt mij niet. perino Wat vraagt Masso? nanni Eerst vertelde hij aan wie heer Ruffini brieven schrijft - mijn heer schrijft alleen brieven aan San Marco, zei ik. Maar gister en vanmorgen vraagt hij niet meer, hij lacht maar, en gaat niet weg. Ik geef al mijn vingers als hij niet op post staat. perino Wel, laat hem staan. nanni Ik kan hem ook eens laten liggen. perino Laat hem met rust. Blijf binnen en praat niet meer. nanni Zoëven was er ook een meisje, zij kwam naar Masso toe en hij ging met haar mee. Cecca heet zij. perino Ken je haar? nanni Neen. Zij wenkte, zo, dat ik naar binnen moest, of zij er meer van wist. Er moet iets broeien, denk ik. perino Goed. Blijf binnen. Het is niet nodig aan de deur te waken. nanni Ja, heer.
VIII. Perino, Mira Mira komt perino Kom je hier? Er zijn verspieders in de straat. mira Ik heb ze niet gezien. perino Waarom moest je komen? Nanni gaat mira Ik moest. Ik heb geen mens gezien. perino Ik wilde 't niet. mira Je verwachtte mij. Je hebt overwogen wat er gebeuren moet. perino Ik heb geweten dat je eenmaal komen zoudt. Iedere nacht heb ik geluisterd en iedere morgen heb ik rondgezien. Maar ik wilde niet. Waarom moest je komen?
[pagina 104]
mira Vele nachten zijn er geweest en ik heb dat zelf ook veel gevraagd: waarom zal ik hem zoeken, daar waar hij bij de anderen is, waarom kan ik niet wachten wat de tijd zeker brengen moet? En ik zat en wachtte, en vroeg iedere dag opnieuw. Maar ik heb een lichaam met honger en pijn en ongeduld, mijn lichaam kon niet meer. perino Je weet dat ik niet mag. mira Ik weet dat je taak hier niet gedaan is en nog lang kan duren, en ik vroeg ook: waarom zal ik wachten op wat deze ogen niet zullen zien? Het was ongeduld dat pijn deed. perino Er is een tijd van moeiten geweest, moeiten van het werk, moeiten van vijanden. Het werk moet goed zijn, de liefde van heel mijn leven wil dat het goed zal zijn, mijn vijanden zullen mij om mijn werk niet haten. Het werk is hier, daarom mag ik niet zijn waar jij bent. mira Je bent bij mij, altijd. perino Maar ik heb ook gezegd: zolang ik een taak heb in de wereld wil ik je niet bij mij zien. Een rustig huis wil ik hebben waar het daglicht schijnt, waar ik verkwikking vind van vermoeienis en iedere morgen nieuwe kracht. Al deze dagen was ik bezig het te maken, nu kom je - mira Ik kwam niet om het te storen. perino Een helder hoofd wil ik hebben. Al deze dagen heb ik gestreden om mijn gedachten te bedwingen en mijzelf te overwinnen, mijn moeiten waren groter dan ik dragen kan. Nu kom je - mira Mijn hart, ik wist het, ik wist het alles. Ik heb gebeden: Hemelse Moeder, ik bid dat hem gegeven wordt wat het beste voor hem is, hij is jong en hij heeft de wereld lief, laat hem groeien tot de sterkste, de grootste onder de mensen, laat hem een zegen zijn gezegend van de mensen, laat mij wachten en het aanzien dat hij groot wordt in de stad waar ik niet zijn mag. Ik ben niet afgunstig als hij iemand toelacht, als hij zijn lieve woorden voor een ander spreekt, Heiligen! ik zou niet afgunstig zijn als hij lief was met een vrouw, iedere dag, en haar kuste, zelfs niet als er kinderen waren in zijn huis. Ieder lachje van zijn aangezicht is maar een weerschijn van hem, ieder woord is maar een klank van hem, en een kus zou maar een adem van zijn mond zijn. Laat hij dit alles aan anderen geven, want hij is jong en hij moet groei-
[pagina 105]
en in zijn overvloed, en zijn overvloed moet van hem vallen voor hij tot mij komt. En ik heb mijzelf gezegd: wees dan rustig, roep dan niet wat hij horen kan, wil dan niet zien hoe hij voor je staat en zijn hand uitstrekt, wil dan niet voelen hoe warm zijn borst is. Wees sterk en blijf waar je zit, want als je opstaat zullen je benen gaan waar je alles wat je gesmeekt hebt zult zien, maar je moogt daar niet zijn, ze haten je omdat ze weten dat je komt om hem weg te nemen, en het is waar, je zoudt vergeten wat je gebeden hebt, het vuur zou je verbranden. Wees verstandig en laat hem. Als het vuur hem aanraakt voor hij met de wereld gedaan heeft, zal het hem schroeien, zal het hem deren, en wat hem deert verlies je zelf. De wijsheid spreekt tot je: blijf, ga niet, want als je gaat zul je meer verlangen dan je gegeven wordt, en daar is het ongeluk van de begeerte, je zult nemen zonder te mogen, je zult verbranden hem en jezelf. Wacht, ziel, wacht, hij zal komen en wij zullen samen opgaan. perino Ja, wacht. mira Maar de pijn, de angst van het wachten, alleen te zitten en te voelen dat de dag rondom je kleiner wordt, te voelen dat je gedachten niet meer durven omdat het te nauw is in die plaats waar alleen maar: wacht, wacht! wordt geroepen, niets dan wacht! De angst. Ik heb de dag gezien dat ik verstikken zal. Toen ben ik opgestaan. Ik moest je nog eenmaal zien. perino Wij zijn jong, wij kunnen het nog niet dragen. mira Ik weet het, je dag is nauwelijks begonnen. perino Wees stil en roep mij niet. mira Het hart is aan de aarde niet gebonden. perino Het zou mij roepen waar 't ook is. mira Neen, neen, ik zal stil zijn. perino Wacht, ik wil dat je wachten zult tot de tijd komt voor ons samen. Zie je niet dat ik hier moet blijven, dat ik niet zou kunnen als je niet wacht? mira Nog meer? Als mijn hart je roept is het of het zal breken. perino Het leven is nog niet rijp. Ik weet niet wat komen zal, maar ik wil doen wat ik voor mij zie. mira Ja, ik zal wachten. perino En kom niet terug.
[pagina 106]
mira Ja. Ik weet nu wat ik wist, ik kan wachten. Het breken is maar een ogenblik, de angst gaat voorbij. Ik zal niet vragen: tot wanneer. Wij hebben de tijd niet nodig.
IX. Perino, Mira, Serafina Serafina komt serafina Perino, kom je niet? Ik ben ongeduldig om te zeggen wat ik bedacht heb. Zij mag niet gegeseld worden. Ik zal haar de weg wijzen uit de poort. Is dat madonna? perino Nanni! Nanni! Licht! mira Ik ben madonna. Kent gij mijn naam niet? Maar ge zijt een jongedochter. Gij zegt, iemand mag niet gestraft worden, ben ik dat? serafina Heer Bongardo vertelde mij van het gevaar dat u bedreigt. mira En gij wilt mij de weg wijzen uit de poort? serafina Ja, madonna, het is veiliger als ik u leid dan heer Bongardo, maar mijn broeder zal ons beschermen. mira Heer Borso. perino Nanni! Licht! serafina Wij brengen u waar gij veilig alleen kunt gaan. mira Ik dank u. Nanni komt serafina Wilt gij mijn kleren dragen? O wat zijt gij schoon! Zit hier en rust. mira Ik dank u. Gij ziet goed, de reis heeft mij vermoeid. serafina En vanavond reist gij weer. mira Wenst gij dat? serafina Als men u vindt! Madonna, ik weet niet wat kwaad gij hebt gedaan dat men u verbannen heeft, maar zulk een straf omdat ge toch hier komt zou vreselijk zijn. mira Een lieve stem. Weet ge waarom ik gekomen ben? serafina Gij zijt gekomen voor heer Bongardo. mira Ergert dat u niet? serafina Voor u is het ergerlijk dat ge zo moet komen, heimelijk als een dief. mira Wat denkt ge dat ik heer Bongardo vragen kom? serafina Niets, madonna, vragen zult ge niets. mira Kom dichterbij. Vreest ge niet dat ik u iets ontstelen zal?
[pagina 107]
serafina Wat hij u geven kan zou ik zelf u willen geven. mira Zijn er zulke wezens? Je spreekt zoals wij bidden te mogen zijn. Zou het kunnen dat je mij niet hoeft te haten? serafina U haten? Al hadt gij het ergste dat ik denken kan gedaan, één ding is er dat ons bindt. mira Neen, zo is het niet. Er is verschil. In dat ene ding wil ik alleen zijn. Er is verschil, als tussen zwart en wit, want jij wilt zoals de heiligen leren, en ik zoals ik moet, zoals het vuur, om te branden en uit te gaan. serafina Alleen kunt gij niet zijn, uw gedachten kan ik niet tegenhouden en gij de mijne niet, hoe kunt gij dan beletten wat in mijn hart is? mira Ik kan het beletten te komen waar ik het niet zien wil. serafina De hemel is het die het ene hart voor het andere opent, en als de hemel het ene sluit zal het andere heengaan. mira En zou je mij niet haten als jij moest heengaan? serafina Als ik u haatte zou ik haten wat gij liefhebt. mira Wij zijn niet zoals wij willen. perino Mira, je kunt niet langer blijven, ik verwacht heer Montalto. serafina Ja, ik zal mij haasten, ik zal kap en mantel zoeken en dadelijk brengen. Als Borso komt, zeg dat hij ons geleiden moet. mira Heer Montalto heeft morgen tijd. Zoek die mantel niet. Misschien blijf ik in de stad, misschien - serafina Madonna, neen, ik smeek u. mira Als ik niet blijf brengt hij mij. serafina Perino kan niet, hij zou zelf verbannen worden. mira De hemel zal beslissen. perino Het is beslist. En als je niet vanavond gaat, kan ik je niet beschermen. serafina Ik smeek u, madonna, als ze u zien, als ze u vatten en Perino kan u niet helpen, het zou een ongeluk zijn niet voor u alleen. mira Ik weet het, ik heb het allang gezien. Laat mij met hem spreken. serafina Zeg dat zij moet gaan zo dikwijls dat zij het eindelijk begrijpt. Als anderen dan jij of ik haar zien is alles reddeloos, alles reddeloos! O Heiligen! O Perino! Wat moet ik doen? De wet is vreselijk, de wet heeft geen genade.
[pagina 108]
perino Ga en kom terug wanneer je vader hier geweest is. serafina Als zij wil dat jij haar brengt, als zij niet anders kan, doe het, ik zal gerust zijn. Madonna, ik zal die kleren halen, want gij weet het, gij kunt niet willen wat gebeuren zal. mira Ik wil het niet. serafina Ik zou u willen kussen. mira O kind, zul je mij overwinnen! Ga nu, er wordt een hart voor je geopend. Serafina gaat
X. Perino, Mira perino Heeft iemand je gezien in Prato? mira In Prato? Ik heb geaarzeld, ik heb gestreden met waanzinnige benauwdheid, ik vreesde ik weet niet wat, ik zag verschrikkelijke dingen. Toen ik hierheen reisde ontmoette ik iemand die ik vroeger kende, Ruffini, hij leende mij zijn huis, hij dacht dat ik voor Borso kwam. perino En ik ben het die door zijn domme handen val. mira Val? Val? perino Maar ik sta nog, vanavond ben ik nog kanselier en wat er te redden is van jou en mij moet vanavond nog gebeuren. mira O, het ongeluk komt van mij. Maar je bent sterk, je bent groter dan al de anderen, je moet winnen. Serafina zal doen wat ik niet kan. perino Zij zal je brengen. mira Ja, laat zij het doen. Toen ik haar zag greep de angst weer hier, ik dacht dat ik niet zonder jou kon gaan. Maar zij is goed, de lieve trouw glanst uit haar ogen. En ik, ben ik zo ver dat ik niet meer zag wie Ruffini is? perino Weet hij dat je in de stad bent? mira Ik kom van zijn huis in deze straat. perino Van Ruffini? Hij dacht dat je Borso zocht en hielp je? De schurk verraadt zijn vriend om jou en mij te treffen. Maar zijn hand zal het niet zijn. Nanni! mira Ik word weer beter, ik word weer die ik was. Hij zal je niet treffen. Nanni komt perino Heb je ze nog in de straat gezien? nanni Ik heb niet aan de deur gestaan.
[pagina 109]
perino Ga dan en kijk of er iemand is. mira Zend hem om Dino, als ik niet gaan kan zal hij het doen. Nanni gaat perino Vlug. mira Is er geen andere deur? perino Achter, naar Montalto's huis. Maar heel de buurt is nu bewaakt. mira Breng mij bij Serafina, daar vinden zij mij niet. Morgen in de klare dag zal er geen wacht meer staan en als ik toch gevat word - perino Stil, ik wil 't niet horen. mira Dan kan ik mijn lichaam haten. Montalto en Borso komen
XI Perino, Mira, Montalto, Borso borso Mira. perino Hebt gij overlegd? montalto Ja. Met vrienden die ik vertrouw. Heb je nagedacht over het belang van onze stad? perino Ik heb nagedacht en besloten. Morgen breng ik mijn staf naar de Palazzo. montalto Wij kwamen ook tot dat besluit. Er werd gezegd: terwijl wij samen zitten om te overleggen hoe wij onze kanselier van laster zullen zuiveren, lacht iedere dienaar van zijn huis om onze onnozelheid. Wij kunnen ons niet beklagen. borso Hoe wist gij? montalto Zacht, Borso. Ik wist niets, want toen ik dit huis verliet ging ik om te leren. En mijn vrienden wisten wat Ruffini wist. Wij beklagen ons niet, zeg ik. Maar Bongardo heeft zo vaak gesproken van het heil van onze stad dat hij zeker de partij niet schaden wil. Het is een harde slag, en niet voor hem alleen. perino Ik zal morgen gaan. montalto Natuurlijk. En je zult eerlijk gaan. Je zult je plicht doen. Er zal gezegd worden: hij was een slachtoffer van kuiperijen, of van een zwakheid, maar vals was hij niet. Madonna, voor sommige mensen is de wereld hard en het lot dat zij te dragen hebben schijnt onrechtvaardig. Men zal u straffen omdat gij de wet gebroken hebt, de straf zal zwaar zijn. Heer
[pagina 110]
Bongardo wordt ook gestraft, en wat hem treft, treft anderen die onschuldig zijn. Als hij u overgeeft aan de wet, bedenk dat hij het aan de stad verplicht is en niet anders mag. mira Hij zal zijn plicht doen. borso Dat zal hij niet. montalto Borso? borso Hij zal haar niet overgeven. montalto Vraag het hem. borso Is het niet vreselijk dat zij verbannen is? montalto Dat is een zware straf. borso Moet zij nog gemarteld worden? gebrandmerkt met het ijzer? montalto Madonna, ik zou wensen dat mijn zoon de wet gemaakt had. borso Wie heeft er schade van als zij nu de stad verlaat? montalto Perino, want hij weet dat ieder burger een banneling die hier gevonden wordt moet overgeven. Ik, want ook ik weet het. borso Laat mij haar brengen. montalto Perino heeft haar gevonden. perino Ik zal haar brengen. Nanni komt borso Ik zal je haten. perino Madonna. mira Ik kom. nanni Er zijn verspieders van de wacht, heer. montalto Zij kunnen berichten wat zij zien. Perino en Mira gaan borso Zal hij het doen? montalto Eerlijk is hij wel.

Vorige Volgende

Verzameld werk. Deel 2

Tweede bedrijf

I. Perino, Serafina

II. Perino, Borso

III. Perino, Borso, Dino, Ciprian

IV. Perino, Borso

V. Perino, Borso, Rossi, Ruffini

VI. Perino, Borso, Montalto

VII. Perino, Nanni

VIII. Perino, Mira

IX. Perino, Mira, Serafina

X. Perino, Mira

XI Perino, Mira, Montalto, Borso

Over dit hoofdstuk/artikel

titels

landen

datums