Verzameld werk. Deel 2

[p. 13]

II
Rhetisch Gebergte

Vroeg in het najaar viel de sneeuw in het dal waar Aldebrand het volk had gevoerd, en gelijk in de donkerste ellende van vorige winters droeg menige moeder weer haar dood kind voor zijn ogen, klagend en vloekend het gebrek aan voedsel, aan woontent en kledij, en menig woest man uit de schare rondom hief zijn vuist voor de vorst, toornend over de schande des volks, over de zwakheid van hem die voormaals de grootste in de strijd was. Aldebrand zweeg, maar wie hem met genegenheid dienden zagen moord in zijn blik en diepe gedachten, zwakheid niet.

Ook in de raad zweeg hij, luisterend naar wat de mannen zeiden, en staarde naar de snelle drift der wolken. Slechts wanneer, na veel moeizame overweging of het noord zou zijn, of oost of west dat zij trekken moesten, één het volk tot bijval overreedde dat het oost moest wezen, een beter land dan Rome, en zonder dralen tot de winternood kwam, verhief hij eensklaps groot zijn stem boven het onstuimig geroep en sprak zo dat iedereen zweeg: zuidwaarts, zuidwaarts zouden zij gaan waar broeders ongewroken in de aarde lagen. En bij de herinnering stonden de honderden op in de raad met machtige gebaren, roepend dat dit de waarheid was. Eén, één winter nog moest er geleden worden, om zwaarden te smeden en helmen en schilden; immers bezaten zij geen goede wapenen, ook voor de tocht naar het oosterse rijk niet. En allen herhaalden dat dit de waarheid was.

Voortaan werd in de raad over de komende tijd zelden gesproken, maar wie naar de gedingen van twistende lieden luisterden, hoorden in de verte, in de ruisende regen of in de stille winterdag, het mokeren en blutsen en vijlen en sissen van gloeiend ijzer. De vuren in de kampen waar de kinderen zich warmden, dienden de man in zijn smeedwerk meer dan de vrouw om het maal te bereiden.

[p. 14]

De sneeuw lag over het ganse dal, de dagen waren kort. En bij het vuur, wanneer een vrouw, onder de dierevacht haar kindeke dichter drukkend aan de blote borst, op gedempte toon vertelde van een kranke waar zij geweest was, hieven de makkers even hun hoofden van hun werk en luisterden. Dan zei een oud man, dat de goden met zware hand sloegen en niemand spaarden, had niet Aldebrand het laatste zijner kinderen daarginds verloren? En een der jongeren vloekte uit diepe keel en schimpte de goden, maar de wijzeren gingen voort met hun arbeid.

De tent van Aldebrand stond in het midden des dals waar de oudsten woonden. Daar zat hij in de schemer met zijn groot zwaard naast zich en Adalwine zijn vrouw tegenover hem, zwijgend in haar bezigheid. Zij was een bleke vrouw, verzwakt door het leed dat het diepste dringt. Haar zonen, haar dochteren waren dood, en bij iedere heviger droefheid had de troost van haar man haar in ruimer liefde verheven, en zij had haar plichten gedaan. Maar van de dag dat de laatste, Blidmonde de jongste verdween, had hij gezwegen, koud en hard, en wanneer zij een kalm en voorzichtig woord sprak, verlangend dat haar weedom in zijn gemoed zou gehoord worden, zag hij haar aan zoals hij anderen aanzag die het kind herdachten. In de nacht, op het leger naast hem, greep zij wel zijn hand, doch die bleef roerloos, zonder wederdruk. Hij klaagde niet, hij zuchtte niet, zijn stem klonk zwaar en helder. Slechts aan zijn zwaard, blank en vlijmend geslepen van kling tot punt, scheen hij te denken, hij fluisterde ertegen wanneer hij het veegde en noemde het Aldebrand, zijn eigen naam. Maar Adalwine wist dat er een beeld in zijn somberheid leefde, dat ook zij niet aanschouwen mocht. Nochtans, in haar duistere eenzaamheid oud en hopeloos, zuchtte ook zij niet of klaagde.

In de midwinter, toen al het vee was geslacht en er weinig wild in de bergen werd gevonden, toen de kinderen aanhoudend schreiden en er al paarden werden gedood, rezen in de raad weer enkelen en vroegen hun makkers niet te beiden tot de sneeuw was gesmolten, doch eer aanstonds strijdend te sterven of de overvloed der oosterse landen te winnen. Toen stond Willeric op, de éénarmige held die naast de vorst streed, en zwoer trouw aan Aldebrand: naar Rome zouden zij gaan met Aldebrand om diens laatste kind te zoeken van stad tot stad en

[p. 15]

de moordenaars van zwakken te doden. Geen man had ooit uitgesproken, dat in de keuze tussen twee even rijke gewesten voor zuid was besloten ter liefde van Aldebrand zowel als ter vergelding van bloed. Nu zwegen zij, nu gevoelde een ieder dat zij door Aldebrand aangevoerd slechts in het zuiden gewis zouden zegevieren.

Sedert sprak men over het kind dat met Witte, de dwaas, eenmaal in de heuvelen was gegaan en niet teruggekeerd.

En op een dag, besneeuwd en vermoeid, verscheen een jonge man in de kampen, Ruthbert die men gesneefd waande. Zonder rusten, lachend, liep hij recht naar de tent van Aldebrand en riep naar binnen: Zij leeft! Toen klonk er zacht verheugd geluid van mannen en vrouwen rondom. En de vorst trad buiten, met zijn zwaard in beide handen opgeheven, en beefde. Maar Adalwine bleef in de schemerige tent, en zat en luisterde.

Ruthbert verhaalde hoe hij zonder wapenen gezworven had om haar die hij beminde te zoeken en hoe hij haar gezien had, in het huis van de veldheer aan het grote meer dat aan de voet der bergen ligt, schoon, blank, zangerig gelijk een vogel in het woud. Veilig was zij onder kinderen en dienaren, en schoner dan voorheen. Toen hij gedaan had stond Aldebrand met gesloten ogen in de sneeuw, die rondom hem warrelde. Dan sprak hij kalm en diep: De veldheer zal leven! en vroeg Ruthbert andermaal, doch langzaam, duidelijk te verhalen.

De naam van Blidmonde werd luid geroepen door al de kampen, het verhaal ging van mond tot mond, herhaald zoals de voorsten het van Ruthbert hoorden. Vreugde klonk het eerst in het gejubel der kinderen; vlugge knapen en meisjes liepen jolend heen, in dartele drukte sleepten zij takkenbossen door de sneeuw en bouwden een hoge stapel. En als de vlammen knetterden en de geurige rook van brandend dennehout spreidde, kwamen de ouderen kijken hoe zij zongen en dansten in de kring. En zij zongen mede. Het was het eerste feest die winter. De jagers verschenen ijlings uit de bergen, met evers en bokken over hun schouders, toen voelden allen de behoefte om een dag als vanouds te vieren, en krachtige armen keerden het zwaar gebraad aan het spit onder luidruchtig gezang. Slechts de vorst stond zwijgend, Adalwine was alleen in de tent. In de avond zaten mannen en vrouwen verzadigd en tevreden om het vuur, elkander oude verhalen vertellend, terwijl de kinderen, in de

[p. 16]

warmte gekoesterd, slaperig luisterden, en de vuurschijn in de schittering der traag dalende vlokken deed menigeen denken aan een schoon weleer. Maar aan het eind der verhalen werden droeve woorden over de dagelijkse nood beantwoord, rustig en gewis, met woorden van vertrouwen op de komende tijd. En zo stil werd het ten leste, dat de honden naderbij dorsten sluipen om naar beenderen te snuffelen.

Die nacht voelde Aldebrand de wang zijner vrouw nat en koud aan de zijne. Hij nam haar aan zijn borst. Zo lagen zij bij elkander, wakend tot de grauwe dageraad, zij spraken niet. Maar het eerste woord toen zij buitenkwamen om naar de hemel te zien, klonk van zijn lippen: Blidmonde. Toen kuste zij zijn hand, dankbaar die naam van hem te horen.

Lang en geestdriftig sprak de vorst in de raad over de krijgstoerusting, over de weg die zij weldra gaan zouden, over de steden die verwoest zouden worden. De nieuwe wapenen, getoond en gekeurd, wekten nieuwe mannenkracht en verlangen naar daden op de wekelingen die voor een dode knielden. Het was in die stormende dagen die de lente voorafgaan, toen ongeduld en nooddruft de gemoederen verwarden, of de zwaarden in speelse woestheid vanzelve bewogen, jonge krijgers verwondden hun makkers, de raad werd roerig van hartstocht en twist. En de vrouwen, wrevelig door het onduldbaar geklaag der kleinen, keven met hun mannen, en des nachts was er krijten in menige tent.

Aldebrand zag men vaak met de jonkman en zijn éénarmige vriend ver weg waar de sneeuw blanker op de hellingen lag, hun gebaren waren naar het zuiden gericht.

En met de zware wolken en de onweders van het voorjaar kwamen nieuwe duizenden van dezelfde stam uit het noorden. Er was groot geraas van verwanten, vrienden die elkander wedervonden, van oude vijanden die vloekten van vreugde elkander weer oog in oog te zien.

De eerste dag ener nieuwe maan was de eerste van windstilte, de warmere zon deed de stemmen der mensen milder klinken. De vorst trad in het midden van de mannenkring met de punt van zijn zwaard omhoog. En de enige vrouw die daar was verhief haar stem, hoog en zwak: De maan voor geluk, gaat voor zij vol is! Zij was de oudste van het volk, wier woorden de oudste mannen geloofden. Toen riep Aldebrand dat de tijd

[p. 17]

was gekomen. En allen staken hun zwaarden omhoog in het zonlicht onder machtig gejuich voor strijd en geluk, in de tenten rondom werd het gejuich hoger, blijder, langer herhaald.

Ruthbert en Willeric de hoofdman vertrokken diezelfde dag.

Bij de eerste stortingen der sneeuw van de bergen trok het volk zingend langs de stroom, vol nieuw bruisend water, mede naar het zuiden, de morgenwind verdreef de rook waar de kampen hadden gestaan.