Verzameld werk. Deel 2

[p. 7]

Blidmonde

[p. 9]

I
Ravenna

Een kind der barbaren werd door de krijgslieden als buit gebracht, en de veldheer schonk haar zijn dochter tot een genoot.

In lommer en zonlicht, blozend van de zomerwarmte, speelden zij die eerste ochtend, en vermoeid in het middaguur rustten zij in elkanders armen, zonder spreken, want de ene kende de taal der andere niet; maar zij vonden geen slaap, zij zagen elkander aan, dikwerf glimlachend, en kusten elkander wanneer de vreugde hunner jonkheid te groot voor zwijgen werd. Salviene, had het donkere meisje met haar vinger op haar borst lachend gezegd, en de naam der andere, Blidmonde, had zij lachend gehoord en nagezegd. Dan, om de tederste ernst van haar wezen te uiten, had zij naar het beeld met de rode wonden aan de muur gewezen en de naam van de Heiland genoemd, en het kind der barbaren had haar ogen nedergeslagen. Maar de eerste droefheid hunner vriendschap werd met kussen verdreven, en toen het gerucht van slaven en krijgslieden stil was geworden en daarbuiten waar de middagzon straalde alleen het gemurmel van het bronwater in de vijver hoorbaar was, sluimerden zij in, wang aan wang.

Diezelfde dag leerden zij elkander met woorden verstaan, hoog weerklonken hun stemmen in de marmeren zaal. Basilius de veldheer, een grijs man met goud en sieraad getooid, stond erbij in ernstige tevredenheid, het blonde kind ondervragend. Haar vader droeg een zwaard gelijk hijzelf, maar langer, maar groter, maar schoner, beduidde de glans harer ogen; haar vader was groot en geweldig, wezen haar armen omhooggeheven. Basilius knikte, hij kende de kracht van de vijand. En weder vroeg hij haar omtrent de andere gevangene die het krijgsvolk had medegevoerd, hij wenkte en een dienaar leidde hem binnen, een forse knaap ruig van haren, met ronde ogen, die mompelde in zijn taal en de geluiden van dieren nabootste. Blidmonde

[p. 10]

sprak op meewarige toon. Doch de veldheer begreep haar niet.

En rustend in zijn zetel, terwijl hij zich koelde met zijn waaier, zag hij toe hoe zijn dochter het kind der vreemden zoet klinkende namen leerde, ernstig of luid van vrolijkheid, hoe zij hand aan hand dartelden over de kleurige steentjes of in dichte omarming soms fluisterend de hoofden te zamen bogen. En hij glimlachte en mijmerde over het gebod van liefde tot de evenmens.

Toen het duister werd en een kleine bel begon te luiden kleedde Salviene haar vriendin in een gewaad met goud doorweven en voerde haar mee naar buiten. Door lampdragers voorgegaan traden zij met Basilius door de rustige straat naar de kerk waar de bel eentonig klonk. Het was donker daarbinnen, zeer kleine lichtjes schitterden van verre en gedaanten bewogen. Het was daar stil. Blidmonde stond koud en eenzaam. En als zij rondom zich, onverwachts, vele stemmen van mensen nederig prevelen hoorde, huiverde zij. Zij was alleen onder dit vreemde, donkere volk. Een man, onzichtbaar, begon te klagen, zwak en smekend, een andere antwoordde droevig met gebroken stem; en de eerste ving weer wenend aan, en de andere antwoordde als een hulpeloze in nood. En onder die beurtzang van smarten boog zij haar hoofd in een onbekende vrees, zij was een kind ver van wie haar beschermden. Zij wendde haar gelaat naar de uitgang, daar stonden gestalten in het duister gebogen. Toen zuchtte zij. Maar plots gloeiden haar wangen van blijdschap, een hand, een lieve hand van wie naast haar geknield lag had zachtkens de hare genomen. En knielend kuste zij die hand en drukte haar vast aan haar borst. Salviene bad voort met één hand biddend opgeheven, met vochtige ogen.

Voor zij zich die nacht te ruste leiden stond Blidmonde voor het beeld met het bleke hoofd aan de muur en staarde het vragend aan. Groot was die eerste dag geweest van haar gevangenschap, ver van wie haar dierbaar waren, vader en moeder en al de lieve stemmen van mannen en vrouwen in het kamp, een dag van zonlicht en ruimte. En toen zij op het bed lagen in de stilte zagen zij in elkanders ogen de zekerheid die uit de diepten komt, dat één ogenblik van die grote lichte dag voor beiden een eeuwigheid zou zijn. En rustig gingen zij in de slaap.

Het was een gelukkige zomer voor de meisjes, van nieuw ontdekte vreugden en vertrouwelijkheden en gelijke gedachten.

[p. 11]

Nochtans verzwegen beiden een vaag geheim: de ene noemde nimmer de vrienden der andere, de vijanden haars volks, en Blidmonde sloot vast haar lippen wanneer zij de naam van de Heiland hoorde. Iedere dag sprak de priester, in liefderijke drift ten hemel wijzend, over het heil, en vroeg en vermaande, en zag dat zij verstond, en herhaalde zijn smachtende vragen waar geen antwoord op volgde. En de dag daarna, als hij ze in de gaarde niet vond, zocht hij ze in de zaal waar zij het vrouwenwerk deden, en vertelde hij weder het verhaal van het kruis dat hij teder in zijn arm droeg, blozend en met ontroerde stem. Dan, terwijl Witte, de dwaze knaap, verwonderd toezag, knielde hij neder met het kruis voor haar opgeheven en smeekte de heidin. Zij zweeg, recht voor haar naaldwerk gezeten. Salviene droogde haar tranen en durfde niet spreken, zij voelde de tedere inhoud van het zwijgen. Wanneer de priester terneergeslagen was heengegaan, kwam Witte met zijn zinloze ogen onder het beeld en mompelde ertegen. Blidmonde werkte voort.

Maar eens toen de veldheer, die haar liefhad, haar aangezicht strelend zijn wens uitsprak dat zij een bloem welke hij haar bood zou leggen aan de voeten des Verlossers, stond zij rustig op, voor hem, en werd groter dan zij scheen. Met een blos, klaar schoon moeilijk in de vreemde taal, zei zij dat haar vader de dode god niet diende, dat zij later, later daar wilde gaan waar haar vader ging. Toen verborg zij haar gelaat. Witte bromde iets dat van medelij klonk. En de veldheer streelde haar weder, opziende naar de gesloten ogen aan het kruis, en glimlachte goedertieren daar hij de zaligheid voor kinderen wist te bestaan. Wel kwam voortaan de priester nog iedere ochtend, maar om te bidden, niet om het verstand van een sterveling te overtuigen.

De meisjes kenden elkanders liefste gewoonten reeds als twee zusters, toen in het heetst van de zomer de veldheer zijn jonge zoon Florian uit het zuiden ontbood om de wapenen te leren. Zij wachtten de bende aan de weg buiten de stadsmuur, onder de bomen, de dwaas, die de ganzen nadeed, hen volgende. De ruiters verschenen met hun glinstering van koper en staal, de knaap vooraan naast zijn wapenmeester. Eensklaps traden twee jonkvrouwen aan de wegkant en hieven hun armen en wierpen bloemen. Florian, zijn zuster herkennend, juichte en sprong af, maar groette schuchter, verwonderd de andere te zien met het

[p. 12]

gulden haar. Haar ogen echter zagen klaar en vrolijk in de zijne en daarom lachte hij. Dan begon zijn zuster te vragen, te vertellen, te schertsen, terwijl Blidmonde, naast hen gaande, hem beschouwde, hoe hij luisterde en sprak met zijn hoofd zijwaarts gebogen op de tengere hals. Een vol behagen gevoelde zij zo met een jong geluid in haar oren in de warmte der zon te gaan onder de hoge hemel.

Toen waren het luidruchtige dagen in het paleis. Twee meisjesstemmen zongen zuiver en hoog in de ene zaal, een knaap in de andere zong mede op onbeheerste toon, de papegaaien krijsten hun zot geraas en Witte kakelde gelijk men des morgens in de hoenderhof hoort. Krijgslieden van de wacht, behoedzaam binnengeslopen om die uitbundigheid naderbij te beluisteren, keerden lachend weer aan de poort en riepen goedsmoeds de voorbijgangers toe die naar de oorzaak van zo luide blijdschap vroegen.

Menigmaal zat Basilius te midden der kinderen, en wanneer hij in het zorgeloos gerucht zich zijn verre jeugd herinnerde, verhaalde hij van die schone tijd, van oude spelen met broeders en zusters, van mensen die niet meer waren, tot zijn stem van diepe verrukking klonk en hij de kinderen, in vroomheid luisterend, van de wonderen sprak die na dit leven komen. En ook Blidmonde begreep hem. En als hij heen was gegaan zaten zij drieën nog lang te zamen, elkander vertellend van wonderen die zij zich verbeeldden, van vreemde gezichten die zij in hun dromen zagen, en sloegen geen acht op de dwaas die op de vloer lag te luisteren.

Toen de zomer verbloeide keerden de laatste huurbenden uit het noorden weerom. De vijanden waren teruggetrokken, het rijk was veilig tot nabij de grenzen. Na de feesten gebood de veldheer zijn dochter met haar genoot naar zijn lustverblijf aan het meer Benacus te reizen om voor de ruwheid des winters behoed te zijn.