De bijekening

In ferhaal fan de singel

De tritiger jierren, hoe lang lykje se al foarby! Der komt in hearejager yn it jachtfjild fan it gea Trimbeets mei learzens oan, in grien huodsje op en oan 'e riem in jachthûn mei in stambeam fan komsa. Ienkear loslitten rekket it edele dier al nei in kertier mei de poat yn in kninestrûp. Lit ús de man baron van Dingesma

[p. 136]

neame; hy is yn alle gefallen immen fan kwizekwânsje. En dizze hear kriget foargoed yn 'e rekken dat it mis is mei it jachtfjild. Hy bynt in bûsdoek om 'e hûnepoat en set beret op it gemeentehûs ta. Hy hoecht him net oan te tsjinjen by boargemaster Sixtus van Nauta, hy kloppet allinnich mar even op 'e doar mei Geen Toegang der op, giet der yn en luchtet syn hert op in wize dêr't gjin wurd Frânsk by is. En as er hast útpraat is, seit er, dat dy Kromsigt dan faaks in readenien wie, mar dat dy hjir nea net weimoatten hie.

Sixtus van Nauta hat wolris nofliker besiik hân. Hy lit de boade in pleisterke bringe foar mynhear syn hûn en sjocht syn hege gast wat ûnwis oan. Kromsigt, ja, dy priizgje jo no al, mar hoe stie hy foar de revolúsje oer? En boppedat, hy is no ynspekteur. Men bliuwt gjin fjildwachter yn 'e Wâlden as men yn Saandam ynspekteur wurde kin. Hy fertsjinnet dêr twakear safolle. It is in skande en in útdaging fan it gesach.

Baron van Dingesma moat tajaan, dat dat sûn en skiklik praat is, mar it stiet al sjesa dat, no't Kromsigt it hegerop socht hat, in oarenien syn each oer it jachtfjild gean litte moat. En Van Nauta moat goed begripe, hy, de boargemaster, is ferantwurdlik. Hy hat de lieding fan de polysje. Der is hjir dochs in nije fjildwachter en noch wol in man fan wa't sein wurdt dat er út it goede hout snien is.

De tritiger jierren, noch net iens sa lang ferlyn. Der ride al auto's yn it gea Trimbeets, de âlde fearten waakse ticht en de wegen wurde tarre. Bytiden is der yn de loft al it lûd fan in fleantúch. En noch is it sjesa dat yn de Wâlden in boargemaster fiks wat postuer hawwe moat om út te kommen boppe de opfetting dat hy der foaral is om op it jachtfjild te passen. Van Nauta is in tsjinstber man foar elkenien dy't er achtet boppe him te stean en gjin freonlik man foar immen dy't ûnder him tsjinnet.

Fjildwachter Davelaar tsjinnet ûnder him. Davelaar wurdt op stel en sprong ûntbean. Hark ris Davelaar, der is in hûn fan baron van Dingesma yn in kninestrûp rûn. Hoe sit dat, hoe kin dat? Jo binne hjir net kommen om it jachtfjild fersloere te litten

[p. 137]

en dat witte jo ferdealde skoan. Komme jo wolris op 'e singel? Kenne jo de minsken dêrsanne? Oan de singel húsmanje de streupers en ik easkje fan jo, dat jo it folk dêr ûnder de kwint hâlde. Kromsigt mocht wêze wa't er wie, mar oan 'e singel koene hja him en pasten hja wol op. As it sa trochgiet, kinne jo hjir net bliuwe, Davelaar. It moat oars en it sil oars; as it net feroaret bin ik hurd.

Davelaar, de man fan it goede hout, is goed kjel wurden, 't Is wier boargemaster; 't moat oars, boargemaster. Wy soene der ris mei in man of wat op ôfgean kinne.

In man of wat, Van Nauta moat der net oan tinke. En dan fansels krekt as mei dy razzia, jo siik en in oarenien dy't in kûgel yn syn skonk kriget, of yn syn kop en dan is er dea. It sit my heech, Davelaar, de dieder fan doe is nea net fûn en syn gewear sil wol yn in skuorke oan de singel ûnder it hea lizze. In man of wat: wa seit dat jo of in oarenien net sels yn in strûp rinne en foaroer yn de heide kwakke. Der moat mear tafersjoch wêze en folle mear ûndersiik. Jo binne mar leafst yn 'e buorren dêr't suver neat te rêden is. Jo terrein is folle mear de singel dêr't altyd wol wat te dwaan is.

Ja, dy Van Nauta, hy swetst en blaft mar en as er oan Kromsigt tinkt, wurdt er noch lilker. Dy hat er ûntslaan wollen, dy hat er fuortgean litten. Mar hy seit dochs net: wy moatte hjir wer in Kromsigt hawwe. Hy seit al: jo moatte soargje dat de lju earbied foar jo hawwe en dat kin allinne as it jo slagget om har bang te krijen. Hy skodhollet en suchtet as ien dy't amper noch hope hat. My tinkt, der moatte no earst mar in pear hússikings komme. Ik sil besykje der ek in ryksfjildwachter by te krijen. Wy ha wol in pear adressen en ik ried foar it hússikingsbefel.

De ryksfjildwacht furdiget in Sikkink ôf; gjin opteine man as er mei Davelaar nei de singel tsjocht. Jachtwet, streuperij, it hawwe neffens him altyd dingen west dy't ûnder de boargemaster foelen. Hja moatte nei in Piter en in Hamke en it docht har wakkere nij, dat Piter har net iens sa ûnfreonlik ferwolkommet. Polysje, hie 'k tocht. Jimme hawwe it fansels heard fan dat skiep.

[p. 138]

Davelaar sil al hast sizze, dat hja net foar in skiep komme, mar Sikkink lûkt him oan 'e mouwe. 't Is stellen, seit Piter. Tsien hie 'k yn it lân rinnen en no binne der noch mar njoggen. Dat is ien minder, soe 'k sizze.

Davelaar freget, oft er ris yn de skuorre sjen mei. Piter laket wat heas: ha ha, der kinne jo alles ôfsykje, mar jo fine gjin skiep. 't Giet ynearsten om in gewear, seit Davelaar. Dat skiep, dat sjogge wy letter wol. Piter sjocht him skodholjend oan. In gewear, hie 'k tocht. Ik wit amper, hoe't sa'n ding der útsjocht. Mar gean jo gong. As de skuorredoar iepen komt, springt der in grouwe hûn út. Davelaar skrillet wat efterút. Set him fêst, sis ik jo. Piter jout in gebrûksoanwizing. As jo net bang binne, docht er jo neat. Mar ja, as jo bang binne, kin er jo in fikse gnau jaan. De hûn komt fêst oan in raffelich eintsje tou en grommet nou mei in lege bas. Davelaar hâldt him de lea stikken, mar hy hat gjin kar. Hy fielt ûnder it hea. Hy fielt by it reiden tek lâns. It bart moai hastich en net sa sekuer ûnder de driging fan in lilke dogge. Fine docht er neat.

Underwilens strúnt Sikkink wat om hûs en hear om. Der leit frijwat rommel lyk as op de measte hiemen oan de singel. Piter observearret it, sa't it liket, net mei folle nocht. As in jonge foarby fytst, ropt er dy wat ta en Sikkink nimt oan, dat it alarm no wol by de singel lâns gean sil.

It ûndersiik leveret neat op. Piter seit: Sake-bokkeprúk hat it skiep stellen. Wy ha deilis west. Hy wol hawwe, hy kriget noch jild fan my. Hy... Ynienen set Piter syn mûle op't slot. Hy hat him de kode fan de singel te binnen brocht, de âlde regel: neat oan de polysje fertelle, altyd it ûnder mekoarren útmeitsje. As de polysjemannen fuort sille, hat de hûn him ûnderwilens los wrotten en bliuwt noch even oan Davelaar syn broek hingjen. Piter lûkt him der daliks ôf. Sa'n boartlik bist, moatte jo rekkenje. Net oan Sake-bokkeprúk fertelle, dat ik him neamd haw. Fan fierren ropt er noch: as jimme it sizze, binne jimme noch net fan my ôf.

By Hamke, in ferneamde streuper, stiet in kloftsje manlju, swij-

[p. 139]

end, fijannich. Hamke docht, as komt er krekt fan 'e eker dêr't er mei oan it omkearen is. Mei de leppe yn 'e hân wachtet er de polysjemannen op. Wat sil dit? Davelaar lit it hússikingsbefel sjen. Wy moatte jo skuorre even fan binnen besjen. Oarder fan de boargemaster. Wês mar ferstannich Hamke, seit Sikking. Oars moatte wy jo ek noch meinimme. Der giet in grommeljen op ûnder de manlju op 'e wei en Davelaar syn hert kloppet him yn 'e kiel. Hy en Sikking geane it hiem op. Sikkink sjocht Hamke oan. 't Is oars net, mar de boargemaster tinkt, dat jo in fjoerwapen hawwe.

It giet goed, it giet ûnferwachte goed. De polysjemannen sykje in kertier, in heal oere. Dan hellet Sikkink ûnder it hea in ding wei dat tige liket op de loop fan in gewear. Wat is dat Hamke? Hamke docht ûnskuldich. In holle stok. Dy brûk ik by it siedzjen fan tusearte. Och sa maklik: yn de grûn stekke en der twa troch falle litte. Sikking begrypt it skoan. En as jo ree binne, dan bergje jo de stok wer op ûnder it hea., Mar Harke is net gau ferslein. Der binne net folle dy't sok goed ark hawwe. De oergeunst is grut ûnder de minsken.

It is praat dat Davelaar net haget. Och keardel, elkenien sjocht ommers wol dat dit de loop fan in gewear is. Jo kinne ús neat wiismeitsje. Hamke laket freonlik. De loop fan in gewear, no't jo it sizze. Wolle jo wol leauwe dat ik der nea gjin euvelmoed yn hân haw? Mar dan moat der earder noch al in oar stik oan sitten hawwe.

Wy nimme it mar mei, seit Sikkink. Hamke kinne hja min meinimme.

Op 'e wei stiet no frijwat folk en út de kloft rize wat ûnfreonlike lûden op. Mar Hamke giet der hinne en seit: kalm mannen. Dit binne twa fatsoenlike polysjemannen dy't net mear dogge as har plicht. Hja moatte fansels wat dwaan tsjin de streuperij, ik haw ek al heard dat it wat te mâl giet tsjinwurdich.

Dêrmei is de spanning út de loft en de twa polysjemannen kinne fredich ôfsette, al wurdt der noch wol skealik lake en klinke inkelde wurden dy't net fan hege achting tsjûgje.

[p. 140]

En dan noch Sake-bokkeprúk, fanwegen it skiep. Mar Sakebokkeprúk is nearne net te finen. Hy moast even fuort, seit de frou. Hy hat sa syn affearen. Mar ik tink, hy komt jimme daliks wol yn 'e mjitte. Der komt harren lykwols nimmen yn 'e mjitte. Sikking tinkt, dat Sake pas komt as hja goed en wol fuort binne. Dat wol Davelaar ek wol oan. Wy moatte moarn wer, Sikkink. Hy seit it mei in stimme sûnder nocht of moed. It iennichste dat er Van Nauta sjen litte kin is in hol stik izer.

As de boargemaster dat sjocht, seit er: heal wurk. Dat is in treflik wurd. Jûns bringt it haad fan it singelfolk, Jisk Binnebear, yn syn krite de dingen wer op oarder. De oare deis stiet Sakebokkeprúk al op 'e polysjemannen te wachtsjen. Fan fierren al ropt er: Dat skiep, dat is al lang werom! Dy sokses fan in Piter hie him ferteld. Begripe jimme dat no?

Piter ferklearret: Ja mannen, ik ha my fersind. It skiep is der wer. It is faaks even ûntkaam troch in beamwâl, mar sa'n bist siket altyd de keppel wer op. It hat fansels de oaren bletterjen heard.

Sikkink, dy't hiel wat mear fan de singel wit as Davelaar, hat skoan yn 'e rekken dat Jisk Binnebear hjir efter sit. Foar Davelaar is dy Jisk in earsten dogeneat, liep as in foks en glêd as in iel. In duvelbanner ek: men soe sa'n keardel samar ris oppakke kinne moatte. Wêr soene hja dat skiep wei hawwe? Hoe soe Jisk dat foar mekoar krigen hawwe? Wa sil it sizze. Faaks rint earne yn it bûtendyks lân in bistke minder. Yn alle gefallen hat de singel wer ris triomfearre, want Sake-bokkeprúk is de earlikste man fan 'e wrâld en Hamke kin neat bewiisd wurde mei in hol stik stiel dat er weromkrije moat as er der om freget.