De bijekening

De gongen van suster Feddes

Yn it gea Trimbeets hat suster Feddes frijwat jierren in bekende ferskining west. Hja stie foar har wurk en seach net op tsjin beswierlike reizen op 'e fyts en tsjin muoilike putsjes. Der wie wolris praat fan dat hja trouwe soe en ophâlde, mar dat gyng sa gau net troch. Suster Feddes wie samar net tefreden. Hja hie earst in skoft omslein mei in skoalmaster fan wa't hja ferwachte dat er nochris learaar wurde soe yn in stêd of direkteur of sa. Mar de man wie moai tefreden mei syn lânbou-akte en boerekursussen en it rûn der op út dat suster Feddes him op in dei fertelde dat er te licht befûn wie.

Doe kaam in amtner fan it gemeentehûs oan bar. Suster Feddes seach yn him in takomstige boargemaster en de jongkeardel sei

[p. 25]

te leauwen dat er it noch wolris safier bringe soe, hy moast lykwols earst noch twa diploma's helje. Hy hie in fleurich aard en wie in goed gymnast, mar syn diploma's en syn boargemasterskip blykten mear en mear in loftspegeling te wêzen. Underwilens gyng de tiid syn gong en it koe net útbliuwe, dat suster Feddes har geduld oprekke en hja ek mei him koart en dúdlik ôfweefde. Under de mjitte.

Ut ûnderfining wiis wurden woe suster Feddes no mar ien hawwe dy't al wat wie en net mear wat wurde moast. In domeny, tocht har, wie it bêste. Ta dy konklúzje kaam hja op in stuit dat der yn Trimbeets by tafal trije betsjinners fan it Wurd noch as frijfeinten troch it libben gyngen. Hja wie sa'n bytsje tsjerksk opbrocht dat hja, wat de rjochting oangyng, maklik alle kanten útkoe. Mar it gaadlikst like it har dochs, it earst ris te besykjen by domeny Kalverboer, herfoarme en frijsinnich.

Dat wie yn 'e tiid dat hja by Bouwe Caesar Hommema oer de flier kaam. Hja hie Berber alris wat ferteld, mar net tefolle. Domeny Sytse Kalverboer wie doedestiids tsjin 'e fyftich, in allerbêste man mei sneins mar in bytsje minsken yn 'e tsjerke, mar warber op it mêd fan de bernebeskerming en in tige achtenearre lid fan de fâdijrie. Ek late er, as goed kenner fan de âlde talen sa út en troch wolris jonge minsken op foar it steatseksamen. Yn syn libbensritme wiene de nachten mear as de dagen de tiden fan wurk en stúdzje en gauris gyng it ljocht by him net foar fjouwer oere yn 'e moarn út. Syn húshâldster, frou Postma, oer de sechstich al, wie wat maklik en net sa skjin, mar it wie domeny gau goed genôch.

Suster Feddes begûn mei in kear yn de nacht by domeny Kalverboer oan de skille te lûken; foarsichtich, want frou Postma mocht it fansels net fernimme. Domeny die har freonlik iepen: suster, kom der yn, is der wat? No nee, der wie neat, mar hja hie der noch let even op út moatten en tocht, doe't hja by domeny ljocht seach, dat hja him faaks hjir en dêr mei helpe koe. Helpe, jonge ja, wie suster altemets thús op 'e skriuwmasjine? Dat wie suster net, spitich, mar hja hie snein yn 'e tsjerke sjoen hoe'n

[p. 26]

skurve toga domeny oan hie, dy woe hja wolris meinimme en it soe har gjin nij dwaan as domeny syn hiele garderobe langer oan wat ynspeksje ta wie. Dat kaam domeny fiks oer it mad en hy woe har doe wol slite; mei de toga rekke hja de doar út, de klok sloech trije oere en hy moast noch in hiel steal brieven tipe op syn ûngelokkich masjyntsje.

Suster die har bêst, mar it waard him net mei domeny Sytse Kalverboer. De simmer kaam neigeraden yn it lân en hja ferskynde hieltyd wer mei ien of oar skytboadskip en iderkear losser klaaiïng. As hja ree west hie foar ris in sokratiaansk petear en har skikt hie yn in platonyske ferhâlding hie de freonskip noch wol wat duorje kinnen. Mar suster Feddes hie gjin aan fan filosofy en liet dúdlik sjen dat hja wat mear ferwachte as wat tagedienens op in pear meters distânsje. Dêr krige domeny syn nocht fan. Hy hie wol oppast har net oan syn klean komme te litten en joech har lang om let yn betinken wat fan har eigen klean nei frou Postma te bringen: jo wolle in oar helpe, mar jo hawwe it net iens oan tiid om josels kreas te hâlden, sa sloardich en neaken sjogge joder út.

Suster Feddes hie twa frijers ôfstegere; no krige hjasels de koer fan de tredde. Dit wie foargoed it einbeslút, al ferliet hja, hoe oanbaarnd en grimmitich hja wie, de studearkeamer net neidat domeny har noch in boekje meijûn hie oer de hillige Katrine fan Siena dy't har hiele libben wijd hie oan siken en swakken. Hja kaam net wer yn 'e pastorij en yn 'e herfoarme tsjerke.

Mar hja moast en soe in domeny hawwe en der wiene noch oaren. De âlde minniste domeny wie net lang ferlyn opholden en yn syn plak wie in jonge man út Oerisel kommen. Domeny Roelof ten Brink, noch mar krekt ôfstudearre, preke lang net min en koe it ek aardich pratende hâlde by de lidmaten thús. Hy die syn bêst in freon fan minsken te wêzen, mar feitlik wie er folle mear in freon fan de natoer; fan alles wat libbet yn fjilden en bosken, yn puollen en parken. As domeny wied er dêr fansels net minder om en hy tanke der yn alle gefallen in grutte tarin oan fan bern op it fraachlearen, om't er tusken de bibelske ferhalen sokke

[p. 27]

nijsgjirrige dingen fertelde oer fûgels en wylde planten. Hy moast ek nochal ris om utens preekje en hy hie, doe't er beroppen waard, ûnthjitte moatten mei gauwens te trouwen. Der waard grute dat er in faam hie yn it Gelderske en hy wie sa út en troch ek wolris in pear dagen fuort. Mar fan trouwen kaam ynearsten neat.

Siet der frouljusfleis oan Roelof ten Brink? Suster Feddes achte dat hja dat mar ris útfine moast. Hja hie oars in hjerst en in winter nedich hân om wat te bekommen fan de ôfdijer dy't domeny Kalverboer har besoarge hie. Mar doe't de maitiid yn it lân kaam krige hja nije moed en op in sneintemoarn siet hja ynienen yn de fermanje, soarchsum opmakke en kreas ferklaaid. Hja wie in nije ferskining tusken de rêstige boargers en grutte boeren: hea, suster Feddes, aardich dat dy hjir komt. Domeny ten Brink spriek har freonlik oan en doe't hja sei dat hja safolle fan de natoer hold, like er suver optein. Hy hie it yn 't earstoan noch wat drok, sei er, mar letter koe suster, as it sa útkaam, wolris mei nei de heide en de beamwâlen. Benammen yn septimber en oktober, as de fûgels op 'e trek wiene, wie dêr hiel wat te sjen.

It wie freonlik oanbean en grif ek freonlik bedoeld. Mar septimber en oktober, dat wie al wer de hjerst en salang woe suster Feddes net wachtsje. Dat domeny wat ferkearing hie mei in faam fierwei, lyk as sein waard, woe har wol oan en har frouljus-yn-tuysje sei har dat der wat wie dat it trouwen yn 'e wei stie. Woe dat frommis net nei Fryslân ta? Hie hja der wat op tsjin, domeneeske te wurden? Suster Feddes sette in kriichsplan op, ienfâldich en rjocht op it doel ôfgeand. Ja domeny, dy natoer: ik wit hjir plakjes, sa ienlik en sa leaflik as jo se net earder sjoen hawwe. Op in moaie dei nim ik ferlof en dan moatte wy dêr ris hinne. Sulverskjin wetter mei hurde boaiem is dêr ek, dat jo moatte jo swimbroek al meinimme. En neam my mar Henriët, want dat is myn namme: altyd dat ge-suster. Hja skodholle. Der wiene net folle yn Trimbeets dy't wisten dat hja Hindrikje hjitte.

It skynt sa te wêzen dat Roelof ten Brink ienkear foar dy oanbieding beswykt is. Wa't dat wol, kin riede nei wat doe bard is;

[p. 28]

wichtiger is lykwols wat letter bard is, nammentlik dat de jonge domeny, nei noch gjin oardel jier yn Trimbeets stien te hawwen, rintmaster waard fan in pear grutte lâneigeners yn de omkriten fan Vorden: it wie de kar fan de natoer boppe de minsken, fan in goed ynkommen boppe it net sa romme traktemint en ek fan syn faam boppe suster Feddes.

Doe hiene de minnisten it suster Feddes dien, neidat hja earst de herfoarmen lulk efter har litten hie. It lokaaltsje Bethel oan de feart, dat wie de lêste taflecht en de lêste kâns. De lytse lju fan de wiken en de paden, dy't har sitten seagen, groeten har mei niget en der wie in lústerjen fan: suster Feddes is der ek. Yn Bethel preke domeny Johan Konradi, jong noch, fol oertsjûging en hillich fjoer. De skare, dy't it foarhinne almeast fan lêstsjinsten hawwe moatten hie, wist net wat har oankaam. Lykwols by alle opteinens wie der twivel: soe Bethel net wat te lyts wurde foar sa'n man, mar ek: wist er wol genôch fan de lytse bodders en har nuodlik bestean?

Domeny Konradi sil Trimbeets wol sawat sjoen hawwe as in oefenplak foar in bettere posysje. It needlot woe dat krekt no in suster Feddes syn paad krúste. It slagge har al gau nei in preek mei him yn petear te kommen. Domeny moast wol oannimme dat hja alhiel ûnder de tsjoen wie fan syn hearlik wurd. Wat in besieling, wat in leauwe, dêr hiene de oare domeny's en de oare tsjerken gjin hânwetter oan. Ja, hja woe lidmaat wurde, ja, hja woe belidenis dwaan as it moast. Alles woe hja. En wierlik, dizze jonge man, ûnbeleard yn de dingen fan it libben, krige hja yn de besnijing. It lytse drama sil fierderop ferteld wurde.