Boeck van surgien

Capm. .xviij. van den scrofelen hoe men werken sal met sniden.

Int beginsel sal men die scrofelen nemen metter [eenre] hant ende houdense vast ende dan sniit die huijt op die scrofelen na der lengden van den lichaeme. Ende hoet u dat ghi niet verder en sniit dan si gaet die huijt op van den scrofelen want waer dat sake dat daer die sack waer ghesneden soe soudse men herde qualiic uut moghen trecken Ende dan ontpluijct beede die siden met scerpen haken ende vilt af al om ende omme den sack van den scrofelen. Ende dan neemt dese scrofele met enen hake ende trekse uut alte mael gheheel soe dat er niets in en blive opdat ghescien mach weder van den sacke noch een clein scrofelken. Ende waer dat sake dat u dat bloet lette te werken soe vullet die wonde met medecinen die bloet stelpen. Ende als dat bloet is ghestelpt dan suldi nemen waer af is iet in bleven van den sack. Ende is daer iet in bleven soe en suldi daer niet meer met

[p. 119]

jser in werken om die vreese van den pesen of van arterien mer gi sulter in legghen sterke medecine ende corosive totdat al verrot es datter in bleven is ende dat te niet gaet of die scrofelen souden weder wassen. Daerna suldi daerin legghen botere totdat die corsten al verrot siin ende dattet quaet gheeft. Ende als die scrofele is wael ghemundificeert dan suldi u pinen te consolideren. Ende ghi sult oec weten dat sulke lieden siin die liever dat onghemac hebben te draghen dan hem te laten helpen omdat si dat sniden ontsien of datse gheen goede meesters en vinden. Ende daerom dieghene die dat sniden soe ontsien sal men dese cuere doen. Men sal legghen op die scrofelen corosiif dat die huut doet vleyschen als duvenquaet of met cantariden ghemenct met edic. Ende als die huut af is suldi daerop leggen sterke medicinen die rotten doen ende te niet gaen als calc viva ghemenct met seepen of met dies ghelike. Ende dit is een experment dat herde goet is. Neemt calcis vive .ii. o. arcenici citrini .ii. o. realgar .½. o. dit sal men al stoten ende menghen met seeme ende maken magliones totdat des te doen es ende die huut af es ghevleescht soe legt die medecinen daerop ende siit neerstich ende repercusseerten al om ende om met couden medecinen. Ende doet den sieken hoeden dat die medecine niet af en riset op een ander stadt ende dattet tvleijsch niet en verberne daert niet te doen en es ende dect den stanc al omme ende omme voer den scrofele met wasse of met deeghe daer maect enen rinc af daer die medecine in ligge. Ende hoet u dat die scrofele niet vast en clevet ende gheknocht [sy] aen pesen of aen arterien want dan en besciet dese sterke medecine niet men mocht er niet uut hebben sonder grote quetsinge ende scade van den leden noch met snidene. Ende als die scrofele is ghecorrumpeert ende gheconsumeert ende verbrant dan suldise met botere ende met speeksel doen rotten dat verbrant met sterker medecinen ende [die] corsten af doen vallen. Ende men moet [voir] sien dat die sterke medecine niet te veel noch te luttel en si want hoeveel datter siin sal

[p. 120]

te punte des en can ic niet ghescriven besceideliic mer dat leghet aen den meister van besceidenisse die wel kent die stat ende disposicien van den onghemaken ende die sterckheit van medecinen ende des gheliic. Ende dat aldersekerste dat men doen mach dat is datmen die sterke medecine dicke vernieuwe met een luttel daerop te leggen dan tot enen mael [te] vele. Het ghevalt oec dat men vint scrofelen ghemenct met [bloede] die te quade willen trecken ende die sal men doen ripen met liinsade ende met fenigriec ende met dies ghelike. Ende daerna suldise op doen ende in die wonde een wieke doen ghenet in sterke medicine soe dat alle die overtollicheit uut corrodeert ende dan dat verbrant is met der sterker medecinen sal men doen af rotten met soeter boteren ende daerna cureren met medecinen die daer orbaerliic toe siin daer men ander wonden mede cureert totdat si ghenesen siin.