De metamorfose van Nederland. Van oude orde naar moderniteit, 1750-1900

[p. 609]

Verantwoording

1.	‘De metamorfose van Nederland’ werd voor deze uitgave geschreven.
2.	‘Nederland. Een historisch fenomeen’, in: Douwe Fokkema en Frans Grijzenhout (red.), Rekenschap, 1650-2000 (Den Haag, 2001) 45-69. Een Engelse vertaling zal verschijnen in idem (red.), Accounting for the past (ter perse).
3.	‘Vaderlandsliefde, nationalisme en vaderlands gevoel in Nederland, 1770-1813’, Tijdschrift voor Geschiedenis, 102 (1989) 471-495. Een Duitse bewerking maakt deel uit van ‘Nationalismus in den Niederlanden während des langen 19. Jahrhunderts (1780-1914)’, in: Horst Lademacher en Walter Mühlhausen (red.), Freiheitsstreben, Demokratie, Emanzipation. Aufsätze zur politischen Kultur in Deutschland und den Niederlanden. Niederlande-Studien, V (Münster, 1993) 27-65.
4.	‘De vaderlandse imperatief. Begripsverandering en politieke conjunctuur, 1763-1813’, in: N.C.F. van Sas (red.), Vaderland. Een geschiedenis van de vijftiende eeuw tot 1940 (Amsterdam, 1999) 275-308. Een Duitse bewerking verscheen in Otto Dann, Miroslav Hroch en Johannes Koll (red.), Patriotismus und Nationsbildung am Ende des Heiligen Römischen Reiches. Kölner Beiträge zur Nationsforschung, IX (Keulen, 2003) 253-285; een Franse bewerking in Annales historiques de la Révolution française, nr. 326 (2001) 25-42.
5.	Bewerking van ‘Voor vaderland en oudheid. Het klassieke paradigma in de laat achttiende-eeuwse Republiek’, in: Frans Grijzenhout en Carel van Tuyll van Serooskerken (red.), Edele eenvoud. Neo-classicisme in Nederland, 1765-1800 (Zwolle, 1989) 13-16, 19-31.
6.	Talen van het vaderland. Over patriottisme en nationalisme. Rede uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar in de culturele en politieke aspecten van natie- en staatsvorming aan de Universiteit van Amsterdam, op 21 September 1995 (Amsterdam, 1996).
7.	‘De onmisbare natiestaat, of de banvloek van Roobol’, in: M. Spiering e.a. (red.), De weerspannigheid der feiten. Opstellen over geschiedenis, politiek, recht en literatuur aangeboden aan W.H. Roobol (Hilversum, 2000) 201-207.

[p. 610]

8.	Uitgebreide versie van ‘Tweedragt overal. Het patriottisme en de uitvinding van de moderne politiek’, in: H. Bots en W.W. Mijnhardt (red.), De droom van de revolutie (Amsterdam, 1988) 18-31.
9.	‘Opiniepers en politieke cultuur’, in: F. Grijzenhout, W.W. Mijnhardt en N.C.F. van Sas (red.), Voor vaderland en vrijheid. De revolutie van de patriotten (Amsterdam, 1987) 97-130. Een Engelse bewerking verscheen in Margaret C. Jacob en Wijnand W. Mijnhardt (red.), The Dutch Republic in the eighteenth century (Ithaca / Londen, 1992) 91-119.
10.	‘Politiek als leerproces. Het patriottisme in Utrecht, 1783-1787’, in: o Vrijheid! onwaardeerbaar pand! Aspecten van de patriottenbeweging in stad en gewest Utrecht (Themanummer Jaarboek Oud-Utrecht 1987) 9-42.
11.	Bekorte versie van ‘De verbeelding en de macht. IJsbrand van Hamelsveld in het studiehuis der Restauratie’, in: E.O.G. Haitsma Mulier, L.H. Maas en J. Vogel (red.), Het beeld in de spiegel. Historiografische verkenningen. Liber amicorum voor Piet Blaas (Hilversum, 2000) 181-189.
12.	Gepubliceerd als ‘De Nederlandse revolutie van de achttiende eeuw’, Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 100 (1985) 636-646.
13.	‘Scenario's voor een onvoltooide revolutie, 1795-1798’, Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 104 (1989) 622-637.
14.	Gepubliceerd als ‘Rutger Jan Schimmelpenninck. President van Nederland’, in: H.M. Beliën, D. van der Horse en G.J. van Setten (red.), Nederlanders van het eerste uur (Amsterdam, 1996) 127-139.
15.	‘De ideoloog. Willem Anthonie Ockerse als exempel’, in: Henk de Smaele en Jo Tollebeek (red.), Politieke representatie (Leuven, 2002) 95- 107.
16.	‘Caesar, Brutus, Cincinnatus. Daendels als redder van Nederland, 1797-1799’, in: Herman Willem Daendels 1762-1818 (Utrecht, 1991) 61-70.
17.	‘De betekenis van 1799’, Mars et historia, 33 (1999) nr. 4, 13-20.
18.	‘Vaderlandsche Oranjezucht’, Jaarboek Oranje-Nassau Museum 1996, 19-33.
19.	‘Zeeland in de Bataafs-Franse tijd. Van soevereiniteit naar vergetelheid’, Nehalennia, 109 (1996) 5-15.

[p. 611]

20.	‘Barbarisme of beschaving. Rondom de stichting van een Nationale Bibliotheek in 1798’, Jaarboek voor Nederlandse boekgeschiedenis, 4 (1997) 57-74.
21.	‘Het beroerd Nederland. Revolutionair geweld en bezinning omstreeks 1800’, in: Conny Kristel e.a. (red.), Met alle geweld. Botsingen en tegenstellingen in burgerlijk Nederland (Amsterdam, 2003) 48-59.
22.	‘De burger als eunuch’, Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 117 (2001) 495-506, aangevuld mer enkele passages uit de bespreking van 1800. Blauwdrukken voor een samenleving in NRC Handelsblad, 1 juni 2001.
23.	‘Het grote Nederland van Willem I. Een schone slaapster die niet wakker wilde worden’, in: CA. Tamse en E. Witte (red.), Staats- en natievorming in Willem I's koninkrijk (Brussel, 1991) 171-185.
24.	‘Het politiek bestel onder koning Willem I’, in: Acta van het symposium ‘Verlicht despotisme in de Nederlanden, Jozef II-Willem I’, Documentatieblad werkgroep 18e eeuw, nr. 49-50 (1981) 110-134.
25.	‘Het politiek klimaar in Noord-Nederland tijdens de crisis van het Verenigd Koninkrijk, 1828-1830’, in: Colloquium over de geschiedenis van de Belgisch-Nederlandse betrekkingen tussen 1815 en 1945. Acta (Gent, 1982) 103-127.
26.	‘Onder waarborging eener wijze constitutie. Grondwet en politiek, 1813-1848’, in: N.C.F. van Sas en H. te Velde (red.), De eeuw van de Grondwet. Grondwet en politiek, 1798-1917 (Deventer, 1998) 114-145.
27.	‘Met beide benen in de modder. Bij de voltooiing van de uitgave van Thorbeckes briefwisseling’, NRC Handelsblad, 19 november 2002.
28.	‘Van anti-kraten en burgerheren. Het Nederlandse liberalisme tussen beweging en behoud’, Tijdschrift voor Geschiedenis, 107 (1994) 55-67.
29.	‘Romein en Thorbecke. Twee worstelaars met de tijdgeest’, in: H.M. Beliën (red.), Vijftig jaar erflaters. Een terugblik op ‘De Erflaters van onze beschaving’ van Jan en Annie Romein (Den Haag, 1990) 70-92.
30.	Bekorte versie van ‘De mythe Nederland’, De negentiende eeuw, 16 (1992) 4-22. Een Franse bewerking verscheen als ‘La nation néerlandaise au dix-neuvième siècle: mythes et représentations’, in: Pim den Boer en Willem Frijhoff (red.), Lieux de mémoire et identités nationales (Amsterdam, 1993) 185-205. Een Duitse bewerking maakt deel uit van ‘Nationalismus in den Niederlanden während des langen 19. Jahrhunderts’, zie onder 3.

[p. 612]

31.	‘Jusqu'à la mer. Vrijheid en onvrijheid aan de Rijn’, in: Herman Beliën e.a. (red.), Leven met Duitsland. Opstellen over geschiedenis en politiek (Amsterdam, 1998) 272-193.
32.	‘Nationaliteit in de schaduw van de Gouden Eeuw’, in: F. Grijzenhout en H. van Veen (red.), De Gouden Eeuw in perspectief (Nijmegen, 1992) 83-106. Een Engelse vertaling verscheen in idem (red.), The Golden Age of Dutch painting in historical perspective (Cambridge, 1999) 49-68.
33.	‘Gedenck aan Loevesteyn’, in: N.C.F. van Sas (red.), Waar de blanke top der duinen en andere vaderlandse herinneringen (Amsterdam, 1995) 70-80.
34.	‘Fin de siècle als nieuw begin. Nationalisme in Nederland rond 1900’, Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 106 (1991) 595-609. Een Duitse bewerking maakt deel uit van ‘Nationalismus in den Niederlanden während des langen 19. Jahrhunderts’, zie onder 3.
35.	‘Eenvoud. Heimwee naar een vaderlandse deugd’, in: Jankarel Gevers e.a., Deugden (Amsterdam, 2000) 121-146.