Logo DBNL
Het geestelyck kaert-spel (ca. 1750)

Het geestelyck kaert-spel

(ca. 1750)–Joseph a Sancta Barbara–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het eerste capittel.
Van den herten heer.

§. 1.

Wie is Herten Heer; en wie van de menschen hebben desen Troef van het Geestelyck Kaertspel, oft 't Spel der Liefde.

 

HErten Heer is soo veel als te seggen, Heere van myn herte. Soo dat alle menschen desen Troef besitten, die Godt soo beminnen, dat sy hunnen wil geheel overgeven in den wille Godts, en anders niet en doen als dat den Heer belieft.

Jemandt sal seggen, den mensch is een schepsel



illustratie

maer alle schepselen moeten den Schepper dienen, soo dan den mensch moet Godt den Schepper dienen. Dat alle schepselen den Schepper dienen, jae moeten dienen, heeft David klaerlyck beschreven, als hy seght: Door uwe ordinantie oft bestieringe volhert den dagh want het dient u al dat gy geschapen hebt.

(Ps 118) Klimt met uw' gepeys in den Hemel en ondersoeckt de hemelsche Geesten, schepselen Godts en aldaer suldy bevinden dat sy den wille Godts volbrengen. Gebenedydt den Heer al sijn Engelen die daer volbrenght sijnen wille (Psalm. 103.)

Aensiet de aerde, welcke heeft voor fondament een afgront, en sy is opgehangen aen twee vingeren sy blyft stantvastigh staen, om dat het den wil is van den Schepper; maer de aerde staet inder eeuwigheyt. (Eccl.1.)

Wandelt ontrent de zee, welcke door winden en tempeesten is ontstelt in haer baeren aenmerckt hoe dat dese wateren niet en doen tegen den wil van haren Schepper. De palen oft limiten (seght David) die gy Heer aen de wateren hebt gestelt en sullen syn iet voor by passeren, (Psalm. 103.)

Den mensch dan in soo veel als schepsel moet sijnen Schepper onderdanigh zyn en sijen wil volbrengen, wel soude jemandt derven seggen, dat den mensch kan opstaen tegen sijnen Schepper en contrarie doen aen den wil van Godt?

Ick antwoorde dat jae, en dit sal ick klaerlyck betoonen uyt de H. Vaders. Den H. Ephrem die seght,

a Den mensch met sijnen vryen wille maeckt de heerschappye ende overhandt Godts twyffelachtigh,

Wat is den wille Godts? Dit is den wil van Godt. (seght Paulus) uwe heylighmaeckinge (Tassal. 4.)

En daer en tusschen hoe menighte duysende en loopender niet door hunnen eygen vryen wille naer de verdoemenisse. Wat is te seggen dat gemeyn spreckwoort der Godts-geleerde. a Die u geschapen heeft sonder u, en sal u niet saligh maken sonder u dat is soo veel als te seggen: Godt en heeft in uwen wille niet gestelt om u te schapen; maer hy sal u niet saligh maken sonder dat uwen wille mede werckt.

Soo datter groot onderschil is tusschen 't redelyck schepsel, te weten den mensch, ende andere schepselen deser werelt: welck onderschil beschryft den H. Bernardus b ick weet wel (seght hy) dat alle schepselen oft sy wille ofte niet sijn onderworpen aen den Schepper, maer van het redelyck schepsel, te weten den mensch, wort versocht de vrywillige onderworpinge, op dat hy vrywillighlyck op offert aen den Heer.

Hier uyt konnen wy nu begrypen en oordeelen wie onder de menschen hebben Herten Heer van ons Geestelyck Kaertspel. Te weten al de gene die Godt laten wesen Heer van hun hert, niet begeerende noch willende doen 't gene dat is tegen Godts wille en alsoo hun vrywillighlyck overgeven in de handen Godts.

Godt verheught ende verblyt hem als wanneer hy van den mensch wort aengenomen voor Heer van't Herte, want hy heeft geerne overhant over de redelycke schepselen. Moyses die verklaert ons desen lief

felycken en aengenamen tytel van Godts overhant in den mensch. Hy beschryvende de vervolginge van de scheppinge deser werelt, geeft aen den Schepper naer de wercken van vyf dagen den naem van Godt: Godt heeft geseyt, en't Goddelyck woort is geweest uytwerckelyck, om te maecken het licht, om te hangen het firmament in 't midden der wateren, om de aerde vruchtbaer te maken, en om de Son en de Maen te stellen in hun bollen, oock om de wateren by een te vergaderen, maer gemaeckt hebbende den mensch na sijn Beeldt op den sesden dagh om te wesen sijn zegel der volmaecktheyt, wilt genoemt wesen niet alleenelyck Godt, maer oock sijnen Heer hoort den Text, (Gen. 10.) Den Heere Godt heeft den mensch gemaeckt van't slijckt der aerde. Hier door wilt ons Moyses leeren hoe geerne dat Godt Heer is van 't herte der menschen, laet ons dan hem maken Heere van ons herte, Herten Heer op dat wy alsoo troef hebben om te spelen in't Spel der Liefde.

§. II.

Hier wordt bethoont hoe dat den Conincklycken Propheet David heeft gehadt Herten Heer van ons Geestelyck Kaertspel.

 

't IS een algemeyn spreeck woort, 'tzyn de beste die hun beteren: en voor exempel brenght men voort David, om dieswille dat hy nae sijnen val hem heeft verbetert. De sonden en de boosheyt van David zyn al meer kenbaer aen de menschen als sijne deughden en H. leven: Hierom soo laet ick achter sijne boose wercken en sal vertellen sijne lofbare daeden.

Naer het overspel heeft hy hem begeven tot het

Spel der Liefde, en onwetende zynde in dit spel ende nochtans begeerigh om Godt te hebben voor herten Heer oft Heer van sijn herte, riep tot hem met een ootmoedigh hert, en met sijne oogen vol traenen van berouw, seggende: Leert my doen uwen wille, want gy zyt mynen Godt. (Psalm. 142.) Al oft hy wilde seggen, ick hebbe door't volgen van mynen eygen wille, tegen u opstaen ende te post geloopen naer den afgront der hellen: maer nu soo keer ick tot u, en wil u bekennen en ontfangen voor mynen Heer, Heer van myn Herte. Ick belyde dat gy zyt mynen Heer ende Godt, en dat segh ick met een ootmoedigh ende berouwigh hert, en ick weet seer wel dat gy een berouwigh en ootmoedigh hert niet en sult verstooten. (Psalm. 50.) Want gy ô Heer aensiet de ootmoedige zielen, waer dat sy zyn, 't en zy in den Hemel oft op der aerden, leert my dan uwen wille: want ick verkiese u voor Heer van myn herte; ick wil u hebben,ô herten Heer: om soo met u te winnen myne eeuwige saligheyt.

Nu Godt verhoort ende ontfangen hebbende de begeerte ende het versoeck van David, heeft hem gaen beproeven met tegenspoet, om te sien oft hy hem niet en soude verlaten: Hoort hoe dat den Heer David heeft geoeffent. Dit wort ons genoeghsamelyck vertelt in't 2. Boeck der Coningen aen't 16. Capittel; aldaer lesen wy hoe dat Absolon den soon van David sijnen Vader vervolghde, ende sochte de Croon sijns Vaders op zijn eygen hooft te stellen: in dese vervolginge nam David vlucht sonder hoet en ontgeschoent, en de komende ontrent de Stadt Bahur soo

quam daer uyt een man met naem Semei, en desen vermaledyde David, smytende steenen naer hem, en hy seyde, komt uyt gy overspelder, gy bloet suyper, &c. (lib. 2. Reg. cap. 16) Wat heeft David dese occasie gedaen, hoe heeft hy hem gedragen? Hoort onsen geleerden en wyt vermaerden Michaël Ayguanus genoemt den onbekenden. Hy seght hoe dat David in dese mistroostige reyse heeft gemaeckt ende gesongen sijn 38. gesanck oft Psalme en segt, David vertelt aldaer, wat hy sprak op desen weg. Ick hebbe geseyt ick sal bewaren myne wegen op dat ick niet en faele in myne tonge, ick hebbe gestelt schilwacht aen mynen mont als wanneer den sondaer (te weten Semei) opstont tegen my: ick ben stom geworden, ende en hebbe mynen mont niet geopent. (Psal. 38.)

Seght my ô David van waer komt het dat gy soo verduldigh zyt in sulck eene onmenschelycke vervolginge? Soo stil te swygen en niet tegen te spreken? Vertelt ons hier van de oorsaeck. My dunckt dat ick David hoore antwoorden en seggen, dit heb ick geleert inde schole van't Spel der Liefde, ick hadde Godt verkosen voor Heer van myn hert, en ick wiste wel dat hy alsoo oeffent, die hy wilt vervoorderen in de deught, en my was bekent dat Godt sulcks dede, want gy Heer hebt het gedaen. (ibid.)

Dat jemant eenen steen smyt naer eenen hont, den hont en loopt naer den mensch niet, die den steen worpt, maer hy loopt naer den steen, en byt daer in, hy toont door dese daet dat hy eenen hont is, hy toont dat hy een beeste is sonder verstant, want dat hy redelyck waer en naer de reden oordeelde, hy soude moeten loopen naer den mensch, en niet naer den steen.

Godt tot onser beproevinge smyt somtydt eenen steen van tegenspoet, van een quaet been, accident oft sieckte, den Chirursijn en Medicyn-meesters komen om te genesen, dogh den mensch en wort terstont niet geholpen, en hierom begint gy te sweiren, te vloecken tegen dese Meesters en seght, sy en verstaen 't hun niet, sy maecken my siecker en erger als ick was van te voren.

Jemandt wort vervolght, sijn eere wort vermindert, terstont is den mensch op sijn peert en seght; jae dat komt van die klappeyen, dat hebben die geseyt, &c. dit zyn al te samen mislagen en naervolgers van de honden, sy loopen naer den steen: O Christene zielen en doet alsoo niet, maer keert u tot Godt met David, en seght Heer gy hebt 't gedaen, gy hebt dit toegelaten tot myne beproevinge.

Overleght d'Exempel der verduldigheyt Job, die in sijn uytterste ellende geduerigh riep: Den Heer die gaf den Heer die nam soo't aen den Heer belieft heeft soo is't geschiet, dat den naem des Heeren zy gebenedyt (Job cap. 1.) neemt ooghmerck op dese woorden van Job; hy en seght niet den Heer heeft gegeven en den duyvel heeft genomen, maer den Heer heeft genomen, want hy seght voorder, 't is de hant des Heeren welcke my geraeckt heeft (Job. 19.)

Den H. Vader Augustinusdese leeringe vervoorderende seght: a Brengt al te mael uwe slaegen tot uwen Godt soo om dat den duyvel u niet met al en doet, ten zy dat hy het toe laet die boven u macht heeft, &c.

Hier op riep David in al sijn slaegen oft tegen

spoet, gy Heer hebt het gedaen. Maer David 't is te groote schande voor de werelt sijn eer te verliesen door achterklappers; desen Coninck ontfanght dit al uyt de handen Godts en hy seght: Psalm. 18. Veel peys aen die beminnen uwe Weth, en aen dese en is geen schande. Al oft hy wilde seggen, die u ô Godt hebben voor Heer sy vinden peys in hun ziele voldoende uwen wille, en aen desen en is geen schande. Den H. Bernardus op dese vermelde woorden van David schryvende, seght: a Van waer komen de schandaelen, van waer komt de onsteltenisse, 't en zy om dat wy volgen onsen eygen wille. Al oft hy wilde seggen, 't en is geen schande te lyden, 't en is geen schandael geblameert te worden, maer 't is schande dat wy volgens onsen eygen wille begeeren verlost te worden van al dat ons niet en behaegt, ende tegen gaet.

Aldus levende en sullen wy Godt niet hebben voor Herten Heer, hy en kan alsoo niet wesen Heer van ons herte. Dit wel wetende den H. Augustinus, verweckt alle menschen om hunnen wille te voegen naer den wille Godts. b Daer zyn (zegt hy) twee willen, den wille Godts, en den wille der menschen: den wille Godts is eenen vasten Regel welcken noyt en mist van alle goede wercken; den wil der menschen en is soo niet, welcken dickwils faelt en dwaelt van het goedt: dat uwen wille worde verbetert volgens den wille Godts, en dat den wille Godts niet en wort gekromt ende neder

gehooght naer uwen wille, want uwen wille is bedorven, en Godts wille is eenen rechten Regel.

Den Conincklycken Propheet David dit al wel wetende heeft sijnen wille overgegeven ende gevoegt volgens den wille Godts, en daer naer bekent hy, dat Godt hem op dese maniere heeft geleydt, aenmerckt sijn woorden; Heer in uwen wille hebt gy my geleyt. (Psalm. 72.) en om aen ons kenbaer te maken wat eer en profijt dat dit is aen de ziele, hy voeght daer by, ende met glorie hebdy my ontfangen. Dat is te seggen, ick in uwen wille my overgevende, u makende Heer van myn herte, gy hebt dese myne offerhande ontfangen met glorie mynder ziele.

David bewaerende desen Troef Herten Heer, 'tis sulcken glorie voor hem geweest dat Christus self heeft geseyt: Act. 13. Ick hebbe gevonden David den soon van Iesse volgens myn herte. Dit heeft Paulus eertydts gepredickt tot Antiochien, gelyck ons vertellen de Wercken der Apostelen aen't 13. cap. Den H. Vader Hieronymus op dese woorden schryvende seght; a ick hebbe gevonden David volgens myn herte, dat is, 't Herte van David is d'aldergelyckste aen myn herte.

Wat wilt bedieden het spreeck-woort te weten, Dat is eenen man naer myn herte, dat is soo veel als te seggen 't is een mensch volgens mynen wille, soo dat Christus sprekende van David, dat hy hem heeft bevonden een man naer sijn herte, 't was soo veel als te seggen, dat David was een man volgens den wille Godts, en niet een man van sijnen eygen wille, soo dat ter eeren van David magh geseyt worden, dat hy heeft gehadt Herten Heer, Troef

van 't Spel der Liefde, oft Geestelyck Kaertspel.

§. III.

Den H. Apostel Paulus heeft gehadt Herten Heer van ons Geestelyck Kaertspel.

 

IN de wercken der Apostelen wort ons vertelt hoe dat Saulus (eer hy was geworden Paulus) eenen vervolger was van onse Moeder de H. Kerck, opgeblasen door hooveerdigheyt, dragende eenen doodelycken haet en nyt tegen alle Christenen, die den Naem Jesus aenriepen. Syn hert was dorstigh naer't bloet der geloovigen; maer in dese sijne reyse Christus vol liefde tot de saligheyt der menschen, sent uyt den Hemel een klaer licht, en hy liet daelen een stem in sijn ooren, welck hem beviel als eenen grooten donderslagh, en hy smeet hem van sijn peert. En Saulus hoorde een stem, Saule, Saule waerom vervolght gy my; (Act.9.) Wel wie zyt gy? en verstaende dat 'tsijnen Heer was, op-staende voet riep hy. Heer wat wilt gy dat ick doe? Hier soo ontfongh Saulus den naem van Paulus. Rabanus schryvende van Paulus, hoe dat hy Saulus eerst hadde geweest, seght. a Paulus is van te voren genoemt Saulus als eenen Saul eenen hooveerdigen Coninck, maer na sijn bekeeringe is hy genoemt Paulus, als kleyn om sijn ootmoedigheyt en kleynachtinge van sy selven.

O wonderlycke bekeeringe! die van te voren op stont tegen sijnen Godt, die te voren was volgende sijnen eygen boosen wille, is soo verr' gekomen dat hy roept; Heer wat is u beliefte, uwen wille, dat ick doe. Al oft hy seyde; ick kenne u voor Heer van myn herte,

gy zyt mynen Herten Heer, gebiet al wat u belieft, ick stelle mynen wil in den uwen. Dit lesende den H. Bernardus seght a O kort woort, maer een levende woort, maer uytwerckelyck, en weerdigh ontfangen. Begeert gy Heer dat ick lyde voor uwen naem, naer dat ick hebbe doen lyden uwe dienaeren die desen uwen naem aenriepen; wilt gy dat ick, die uwe dienaren hebbe gebracht tot storten van hun bloet, self myn bloet nu uytstorte? dat uwen wille gechiede, uwen wille is nu voortaen den mynen, want ick verkies u voor Heer van myn herte, belieft het u dat ick predicke de Mirakelen van u Cruys, ick die het Cruys hebbe misacht, mispresen ende verstooten? ick stelle myne begeerte volgens uwen wille totter doodt toe.

Den H. Bernardus (schryvende van den blinden die sat ontrent den wegh.) b Eylaes (seght hy) wy hebben meer naervolgers van den blinden als van den nieuwen Apostel. Den Sone Godts die daer wandelde door de werelt om te genesen de sieckten der lichaemen, en om te bekeeren de zielen der sondaren, komende by Jericho hy vont eenen blinden ontrent den wegh bedelende, desen blinden hoorde gerugte van de schaere volckx die daer passeerde, en hy vraeghde wat daer te doen was? En sy antwoorden hem dat Jesus van Nazareth aldaer gekomen was; ende dat hy dede groote Mirakelen. Den blinden om verlost te worden van sijn ellende riep met luyder stem. Jesus Soon van David ontfermt u mynder.

Den Heere dit hoorende dede den blinden by hem brengen, en hy seyde tot hem. Wat wilt gy dat ick u doe? Heer dat ick sien magh, ick bidde u verleent my het gesicht.

Den H. Bernardus staet hier verstelt en verwondert de goedertierentheyt van den meester, en hy staet verbaest aenmerckende de onbeleeftheyt van den knecht, wel hoe! Heer gy seght aen desen blinden wat is't dat gy begeert? wel wat overdaet is dit van bermhertigheyt. Wel hoe! den meester soeckt hy te voldoen aen den wil van den dienaer, is dan jemant meester om den dienaer te dienen? oft wel den dienaer om den meester: 't is den dienaer, soo sijnen naem self betuyght, want dienaer wort hy genoemt van dienen. Wel schepper van Hemel en aerd, hoe verre zy gy neder-gedaelt dat gy aen u schepsel, en uwen dienaer vraeght wat is u beliefte, wat wilt gy dat ick u doen; dese vrage maeckt den H. Bernardus heel verwondert, maer de antwoorde van den dienaer maeckt hem niet te min verstelt, want den dienaer hadde moeten seggen. Heer ick en ben soo lichtveerdigh niet, van mynen wille te verklaeren, want ick en magh geenen anderen wille hebben als den uwen, Heer 't en staet my niet toe te seggen wat ick begeere, maer u staet het toe my kenbaer te maken wat gy op my versoeckt.

Desen was blint naer den lichaeme en naer de ziele. Maer terwylen wy misprysen de weynige eerbiedinge oft respect van desen blinden tot sijnen Heer, eylaes laet ons eens de werelt door-loopen met onse gedachten, en sonder twyffelen wy sullen

vinden by duysende naer-volgers meer van desen blinden als van den H. Paulus.

Dat Christus quaeme in een Gast-huys en dat hy aldaer vraeghde aen al de siecken, wat wilt gy-lieden dat ick u doen, wat is U.L. belieft? Den blinden soude roepen. Heer laet my sien, de kreupelen laet my gaen; den siecken maeckt my gesont, qualyck een die soude antwoorden met den melaetschen van wie den Evangelist Mattheus seght: Doen Jesus neder gekomen was van den bergh, zyn hem veel scharen gevolghe. Ende siet een melaetsche mensch komende aenbadt hem seggende: Heer is't dat gy wilt, is't dat het u belieft, gy kont my reynigen (Matth. 8.)

Cornelius a Lapide pryst seer 't gebedt ende vraege van desen melaetschen mensch, a Soo gy wilt (seght hy) geeft te kennen sijne begeerte van gesontmakinge vermengelt met eene resignatie oft overgevinge in den wille Godts, want hy resigneert ende onderworpt sy selven aen den wille Christi, seggende dat hy hem genese soo hy wilt, soo hy niet en wilt, dat hy hem niet en genese. Al oft hy wilde seggen met korte

woorden. Heer doet dat u belieft, en ick ben uwen dienaer, ick sal te vreden wesen met uwen wille.

Laet ons aenspreken de Religieusen en alle Geestelycke Persoonen en al die professie maken van't gebedt te oeffenen. Ten tyde des gebedts gy-lieden sult vinden dorrigheydt des geests, duysternisse in het verstant, geenen smaeck, geen voldoeninge, dat Godt U.L. ondervraeghde wat begeert gy van myne goetheyt, hoe veel souden terstont antwoorden,

Heer dat ick magh sien de klaerheyt uwer Mysterien, vervult my met de soetigheyt van uwen goddelycken troost. Als blinde vraegen, want die sulckx begeeren, sy en weten niet wat dat sy vragen.

Den H. Franciscus de Sales, die genoemt magh worden den tweeden Bernardus om sijne honingh-vloeyende en lieffelyke leeringe, desen in sijn boeck der goddelycke Liefde, stelt aldaer voor oogen een schoone gelyckenisse t'onser proposte. Jemant (segt hy) sal wandelen in eenen hof alwaer groeyen schoone welrieckende roosen, en daer sullen oock liggen gedrooghde roosen, ondervraeght den dien welcke roose rieckt daer't sterckst' oft best? Hy sal terstont antwoorden de levende roosen, en nochtans 't en is soo niet, want de experientie en de Naturalisten leeren ons dat de uytgedrooghde roosen stercker riecken. Wel van waer komt dan dat alle man gemeynelyck oordeelt dat de levende roosen beter en stercker riecken. De reden is dese, om dieswille dat de sinnelyckheden van den mensch meer worden voldaen. Want de levende oft groeyende roose is aen't gesicht aengenaemer, 'tgevoelen vint oock sijn contentement, en soo oordeelt den mensch de drooge roose slechter en flauwer als de groeyende, om dat in de gedrooghde roosen de sinnelyckheden van den mensch niet en worden voldaen.

Alsoo gaet het in't gebedt, den mensch acht voor een goedt en sterck gebedt, als hy smaeck daer in vint met een gevoelycke devotie, en om dat in't dorre gebedt dese sinnelyckheden niet en worden voldaen, hier uyt soo spruyt dat den mensch lichtelyck

verlaet het gebedt 'twelck gedaen wort met dorrigheyt des geests; maer wy moeten weten dat dit gebedt stantvastelyck onderhouden, krachtiger is en saliger.

Tot lof van onse Seraphiecke Moeder Teresa vertelt den Stadthouder Christi Vrbanus, a hoe dat sy 18. jaeren lanck met sieckten en dorrigheyt des geests stantvastelyck heeft onderstaen, sonder het geniet van eenige troostinge met welcke de Heyligen gemeynelyck worden getroost ten tyde dat sy noch leven op dese wereldt.

Jemant sal overvallen worden met een uytdroogende sieckte graveel oft tantpyn, &c, dat Godt aen desen seyde, wat wilt gy van my, en is't niet al te waer? Soude hy niet roepen met den blinden, Heer laet my de gesontheyt sien, verlost my van dese pyne en smerte. Waer zyn sy dan die de volmaecktheydt soecken en naervolgen met Paulus, waer zyn sy die begeerigh zyn om te hebben Herten Heer? Hoort Paulus, Heere wat wilt gy dat ick doen? Laet my hooren uwe wille, want ick kenne u voor Heer van myn herte. Och! hoe wel seght den H. Bernardus, 'tis te beklagen, meer naervolgers hebben wy van dien Evangelischen blinden, als van den H. Paulus nieuwen bekeerden Apostel.

Meer die willen leven met Willemyntjen als met het eenvoudigh en simpel Duyfken.

Den H. Paulus nu sijnen Troef besittende van ons Spel der Liefde, dat is, nu hebbende Godt voor Heer van sijn herte, verweckt ons met eene salige vermaninge, op dat wy niet en souden willen blyven in

onse boosheyt, die door onsen eygen wille hadde geleeft, maer dat wy voortaen souden selven volgens den wille Godts, aenhoort sijne woorden. En wilt niet gelyck worden deser werelt, maer wort verandert in de nieuwigheyt uws sins, op dat gy beproeven mooght, welck dat Godts goeden, behagelycken ende volmaeckten wille is: (ad Roman. cap 12.) Al oft hy wilde seggen: verandert uwen eygen sin, uwen eygen wille, en alsoo sult gy beproeven, welcke dat Godts wil is, en desen volgende, als dan sal Godt worden Heer van uw' herte en sult met my hebben Herten Heer, om soo te spelen en uw' saligheyt te wercken.

§ VI.

Hier wordt betoont hoe dat al die Religieuselyck willen leven, moeten hebben Herten Heer van dit Geestelyck Kaertspel.

 

DEn Heere van onse Herten aenmerckende dat alle menschen begeerigh waeren om te komen in sijn Rycke der Hemelen, heeft schole gehouden, ende geleert de rechte en onfaelbaere baen van den Hemel in te treden. Dit wort ons beschreven van den Evangelist Lucas: Soo jemant wilt naer my komen, dat hy sy selven verloochene, dat hy opneme sijn Cruys alle dagen, en dat hy my naervolge. Luc. 9.

Eerst voor al, Christus den Heer van ons herte versoeckt de vrywilligheyt door dat woort: soo jemant wilt, niet praemende tot het kloosterlyck leven, maer soo jemant sijn selven begeeft ende aenveert het Religieuselyck leven, door Professinge sijn selven verbindende, als dan soo wort daer een gebodt

gegeven, te weten, dat hy sy selven verloochene sijn Cruys opneme ende al[l]e da[g]e my naer volge. Sy selven altyt verloochenen, dat is, altyt leven in de gehoorsaemheyt tot der doodt toe. Sonder gehoorsaemheyt en isser niemant waerachtelyck Religieus. a Want gelyck het fatsoen oft forme geeft het wesen aen de dingen, alsoo geeft de gehoorsaemheyt aen een Religieus het wesen.

Met korte woorden geseyt, die een waerachtigh Religieus wilt wesen hy moet hebben Christus voor Heer van sijn herte.

Laet ons verstaen de goede ende salige onderwysinge van den ootmoedigen H. Vader Franciscus b ick hebbe (seght hy) dickwils gesien eenen blinden, die anders niet en hadde als een hondeken voor leytsaem in sijne reyse; en alwaer het hondeken hem leyde, hy volghde soo het voorginck door steenachtige wegen hy ginck aldaer, soo het ginck door de straeten hy volghde het hondeken, soo het hem leyde naer de Kercke hy gaf hem tot 'tgebedt soo het de huysen intrede, hy vraeghde Aelmoessen.

c Alsoo moet wesen eenen waerachtigen ende goeden Religieus, want om gehoorsaem te zyn is 't van noode dat men blindt zy, sijn oogen sluytende ten dienste van sijn overste, en al watter geboden wert, hy en moet niet willen, noch vermagh te onderkennen, alleenelijck 't gen' geboden wort ootmoedelyck en veerdigh te volbrengen.

De gehoorsaemheyt alsoo volbracht, maeckt

eenen waerachtigen Religieus, en is oorsaeck dat hy altydt heeft in sijne handen Herten Heer, Troef van ons Geestelyck Kaertspel.

Jemant sal vragen waerom doen de Religieusen belofte van gehoorsaemheyt, waer het niet beter dat sy maer en dede een propost?

Ick antwoorde, belofte doen de Religieusen van gehoorsaemheyt om dat de deught volmaeckter is met belofte als sonder: aengesien dat de Religieusen professie maken van't volmaeckste leven, soo is't behoorlyck en het betaemt dat sy belofte doen. Dat door de belofte de deught volmaeckter is, leert ons dat onfaelbaer verstant den H. Thomas van Aquinen. ‘a gelyck (seght hy) de sonde swaerder is en grooter als sy gedaen wort met eene hertneckigen oft obstinaten wille in het quaet, alsoo oock een goet werck is lofbaerder en beter 'tgen' gedaen wort uyt eenen wille vast gestelt in't goet door belofte.’

Om dieswil dat de deught door belofte swaerder valt, soo is't dat men niemant daer toe en dwinght, noch en magh dwingen, maer een jegelyck moet sy selven vrywillighlyck daer toe begeven. Door de belofte van gehoorsaemheyt soo is't dat de Religieusen beloven te leven sonder hooft, want door dese belofte worden sy 't hooft afslagen, en worden martelaren sonder bloet te storten, ende sy en kennen anders geen hooft, oft geenen wille te volbrengen als den wil van hunnen Heer, desen wil verstaende door hun Oversten van wie geschreven staet

Luc. 10. Die V. L. hoort, hoort my, en die V. L. versmaet, versmaet my.

O geluckige martelaeren sonder bloetstortinge, salige menschen die alle dagen sterven, en dat geschiet en komt voort van 't besitten des Herten Heer dat is, door 't onderhouden van de belofte der gehoorsaemheyt, door welcke belofte sy Godt maken Heer van hun herte. Hoort eens 't gen' dat seght t'onser proposte den H. Vader Augustinus ‘wy en moeten niet peysen dat alleenelyck in de uytstortinge des bloets wort martelie gevonden, aen de Religieusen is altydt martelie.’ a

De Religieusen sterven alle daegh, en worden alle daegh gedoodt, en dese doodt wort met recht genoemt een edele en eerlycke doodt voort-komende van de alderedelste deught der gehoorsaemheydt. Van dese deught sprekende den H. Seraphiecken Leeraer Bonaventura, seght b ‘De gehoorsaemheyt is een edel geslachte van martelie, welcke af-kapt 'thooft van den eygen wille.’ Al oft hy wilde seggen, ô geluckige zielen, welcke gekomen zyn soo verre dat sy haer selven hebben verloochent, ende niet meer en leven volgens haeren eygen wille ende hooft, maer door de gehoorsaemheyt zyn aen haer selven gestorven, en niet meer en leven als in den wille Godts: in dese daedt wort bemerckt een diepe ootmoedigheyt, ende verkiesinge van Herten heer. Hoort den H. Bernardus c ‘de somma oft kort begryp van de geheele ootmoedigheyt wort in dit

gesien, soo onsen wille aen den Goddelycken (gelyck het betaemt) onderworpen is.’

Den ziel-vleytigen Leeraer Thomas à Kempis, aensprekende sijne jonge Religieusen, noemtse Martelaeren, is't dat sy onderhouden en volbrengen 'tgen' sy beloven, aldus spreckt hy in sijn II. Sermoon a ‘ô beminde Broeders die in de Religie onder de gehoorsaemheyt staet, soo gy-lieden getrouwelyck volbrenght 'tgene gy-lieden hebt belooft, gy-lieden zyt al martelaeren.’

Om dese leeringe der Heylige Vaders te bevestigen, sal ick vertellen een historie getrocken uyt 't leven van den H. Bernardus. Desen reysende quam te gemoet eenen grooten hoop volk, en hy sagh in't midden des volckx leyden eenen man naer de galge, dit siende, is hy by gekomen en nam desen vast: den Prince met naem Theobaldus Rechter over desen dief siende dat een Religieus voor desen wilde bidden en gratie vragen, begonde voor oogen te leggen, hoe dat voor desen geen genade noch gratie te verkrygen en was, want hy eenen grooten straet schender was, en eenen vermaerden schelm, die niet eens, maer menighmael de doodt hadde verdient, hier op soo antwoorden den H. Bernardus. b Edel Heer ick weet dit seer wel, en om dat een doodt niet genoehsaem en is, ick hebbe voor my genoemen, hem veel dooden aen te doen, ick sal hem leyden naer ons Clooster en aldaer door de gehoorsaemheyt sal ick hem allen daegh martelaer maecken, en dickwils doen sterven. Paulus sprekende van sterven segt: c

ick sterve alle daegh, in de dooden dickwils hebbe ick geweest. En alsoo mogen seggen alle goede Religieusen, te weten dat sy dickwils doodt zyn geweest door het sterven van hunnen eygen wil.

Belieft noch eens te hooren spreken den weerdigen Thomas à Kempis. a ‘Allen Religieus levende in de gehoorsaemheyt, te vreden zynde sijnen eygen wille te breken, dien wort waerachtelyck in den geest martelaer gemaeckt, al is't saken dat hy met het sweert niet en wort in den hals geslagen.’ Schept dan moet, ô Martelaren, en aengesien gy-lieden door belofte van gehoorsaemheyt hebt verloren U.L. eygen hooft oft wille, weet dat 't geschiet om alsoo te hebben Herten Heer van ons Spel der Liefde, om te leven volgens 'tgeloof, en wille van uwen Godt.

'tIs waer, 't valt swaer aen't lichaem dickwils te sterven, en gedoodt te worden volgens den eygen wille, maer men moet alsdan met 't gebedt aenspreken door den Geest ons vleesch, en door de ziele ons lichaem, en seggen, ô lichaem weet dat de ziele door 't ingeven des H. Geest heeft belofte gedaen (om victorie te behalen over de werelt, den duyvel, en 't vleesch) van u vrywillighlyck te dooden.

Om dese schoone vermaeninge wel t'onthouwen, gelieft met my te overleggen de historie van Jephte wel t'onser proposte, hoort den Text. ‘Den Geest des Heeren is gedaelt op Jephte, &c. en hy heeft een belofte belooft aen den Heer, seggende: soo gy my levert de sonen van Ammon in myne

handen, wie dat hy sy, die my wederkeerende eerst uyt myn huys te gemoet sal komen, ick sal dien op-offeren aen den Heere.’ (Judic. Cap. II.) Nu dese belofte gemaeckt hebbende is hy naer den Leger getrocken, en hy heeft victorie behaelt, alles verslaende, en overwinnende 20. steden. Nu vol triumphe wederkeerende naer huys, sijn eenighe Dochter quam hem te gemoet al singende en spelende, wenschen haer Vader veel geluckx. Den Vader haer aensiende scheurde sijne kleederen van droefheyt en slaende sijn weenende oogen naer den Hemel dede sijn beklagh aen Godt, roepende met luyder stem, ‘ay my arm mensch! myn dochter gy hebt my bedrogen, want ick hebbe mynen mondt geopent tot den Heere, en anders en sal ick niet konnen doen: aen wie sy geantwoort heeft: mynen Vader is't saken dat gy uwen mont hebt geopent tot den Heere, doet met my 'tgen' dat ghy hebt belooft, aen u gegeven zynde vraeke, en victorie over uwe vyanden.’ (ibidem)

Door desen Vader kan wel verstaen worden de ziele, en door de Dochter het lichaem van een Religieus die om victorie te bekomen over de wereldt, den duyvel, het vleesch, de ziel in haer professie heeft belooft op te offeren aen Godt sijn alderliefste dochter, te weten den eygen wil: dat dan het lichaem, en sinnelyckheden, en eygen hooft aenspreken den Vader, te weten de ziele, en dat sy tot haer seggen op de selve maniere als aensprack de Dochter haer Vader Jephte.

‘Myne ziele, is't dat gy uwen mondt hebt ge

opent ende belooft my te geven voor een offerhande, dat 'tselve geschiede gelyck gy gesproken hebt, en al is't saken dat my moeyelyck valt alle daegh te sterven, en myn hooft oft eygen wille te laeten af-houwen, nochtans op dat gy victorie mooght bekomen over uwe vyanden, en eeuwigh welvaren, ick ben te vreden, op dat gy alsoo levende ô myne ziele mooght hebben Godt voor Heer van uw' Herte die hier naermaels myne heerschappye sal verdeelen aen u in het besitten van sijn eeuwige tabernaekelen.’

Laet ons hier by voegen, hoe dat aen Abraham, naer dat hy gehoorsaem hadde geweest om te dooden sijnen eenighen soon, Godt daer naer heeft geseyt, om dat gy dese sake hebt gedaen, ick sal u gebenedyden. (Genes. 22.)

Oleaster die schryft op dese woorden, en hy vraeght waerom dat den Heer seyde om dese sake, en waerom en noemde hy de selve niet? Hy antwoort op dese vrage, ende seght: a Ick en vinde geenen naem weerdigh aen dat werck.

Alsoo sullen gebenedydt worden alle Religieusen is't dat sy niet en spaeren hunnen eeningen soon, te weten den eygen wille: maer soo sy desen dooden, te niet doen, ende versterven, sy sullen hebben hier in het Religieuselyck leven Godt voor Heer van't herte, en dat Herte sal den Heer naer een glorieuse verryssenisse doen op-springen in het lichaem door onsprekelycke blyschap.


Vorige Volgende