Schetsen en typen uit Suriname

[p. 83]

Casripopot.

Uit doorns komen rozen, zegt het spreekwoord. En dit gezegde kan ook van toepassing zijn op de heerlijke saus, welke bereid wordt uit het zoo giftige sap van de bittere cassave. Iedereen in Suriname kent de ‘bita casaba’ en ook iedereen weet, dat deze wortel heel veel blauwzuur bevat, dat zeer giftig is, maar ook dat het casavebrood van den casavewortel wordt bereid, en dat dit niet giftig, maar zelfs smakelijk en zeer voedzaam is.

Met een enkel woordje iets over de bereiding: de casavewortel wordt geraspt, komt dan in een cylindervormige van riet gevlochten buis - matapie geheeten - en door zware gewichten wordt het giftwater uitgeperst, en in de buis blijft, het giftvrije meel, dat dan op een ijzeren plaat tot platte koeken wordt verbakken.

Het giftwater wordt opgevangen en gekookt. Door het lang koken, gaan al de giftdeelen eruit, en het eerst witachtige vocht wordt een zwartachtig, veel overeenkomsthebbende met boerenstroop. Deze stroop welke even als Worchester - en andere soort sausen bij vleesch of visch wordt gebruikt, is de beroemde casripo, die men nog van tijd tot tijd in enkele huizen in een azijnstel op tafel ziet verschijnen.

De casripo wordt hoe langer hoe zeldzamer. De tijden zijn voorbij toen slaven werden belast met het koken hiervan, of toen de goede oude nené's vrijwillig op zich namen om wel 24 uur de wacht te houden bij de kokende casripo, en zich ruim beloond achtten als ‘meneer’ zijne tevredenheid te kennen gaf over de goed gekookte saus.

Er wordt wel nog van tijd tot tijd uit de Bovenlanden wat casripo aangevoerd, door deze of gene Boschnegersvrouw bereid, maar uit den aard der zaak, wordt hiervan geen rium gebruik gemaakt, en zoo is deze vroeger zoo algemeen gebruikte saus veroordeeld, om hoe langer hoe meer op den achtergrond te geraken of zelfs gedoemd, om tot vergetelheid te geraken.

[p. 84]

In enkele huizen in de stad werd een miniatuur casripopot aangetroffen, maar de plantage was de aangewezen plaats er voor. In den goeden ouden tijd was elke plantage een lustoord, waarheen de stadbewoners trokken om zich te vermaken; was elke plantage de plaats waar gastvrijheid werd betracht in den ruimsten zin des woords. Het spreekt vanzelf dat er vooral in den drogen tijd bezoekers kwamen en gingen en de Directeur stelde er een eer in, den gasten een tafel voor te zetten, zooals zij in de stad niet hadden. De Directeur had jagers en visschers ter zijner beschikking, en de gasten konden er staat op maken dat zij hun hart konden ophalen aan overvloedig visch en wild van de fijnste soorten. Op tafel ontbrak ook nooit de casripopot: een verglaasde steenen schaal soms 30 cM wijd bij eene diepte van 10 tot 20 cM, waarin de casripo plus de restanten vleesch, visch of wild van elken maaltijd en een redelijke hoeveelheid tuinpepers. Elken dag werd de casripopot opgewarmd en verscheen warm op tafel, nadat de hoofdmaaltijd was afgeloopen - als een soort nagerecht dus.

Iedere nam uit de schaal een stuk, dat hem het best aanstond en een weinig van de saus, en dit werd dan meestal om niet te zeggen ‘altijd’ verorberd met geroosterde bananen.

Die casripopot stelde dus voor een soort eb en vloed: Als er te veel saus was gebruik, werd er versche casripo bijgedaan; - was er te weinig vleesch voor de saus, men zorgde dat door eene extra bijvoeging van een of ander de casripopot een respectabel aanzien bleef behouden. De grootte van de casripopot was op de plantages een soort aanwijzing van de gastvrijheid van den Directeur en eene uitgemaakte zaak is het, dat de afwezigheid hiervan niet denkbaar was, want men moet niet uit het oog verliezen, dat de deuren voor gasten altijd openstonden, en dat altijd de casripopot dienst kon doen bij gebrek aan iets anders op bezette tijden of bij onmacht om dadelijk voor de gasten te kunnen zorgen.

Helaas! Door het verval der plantages is het glanspunt van de plantagetafel, de casripopot, verdwenen, maar ik heb uit den mond van een stadsbewoner bij een bezoek op plantage opgeteekend:

Casripo, ho
Fa joe switi só!
Sensi mi dee
Mi lobi joe toe^*)

*) Casripo, ho wat smakelijk zijt gij. Ik heb altijd veel van je gehouden.