Gedenkboekje ter gelegenheid van de opening van het Suriname stadion

[p. 7]

De ontwikkeling van het voetbalspel in Suriname tot 1923.

Het is geen gemakkelijke taak om een overzicht samen te stellen van de ontwikkeling van de voetbalsport in Suriname; de bronnen die hiervoor kunnen worden geraadpleegd zijn niet volledig te vinden en liggen verspreid; uit de raadpleging van kranten en een onderzoek in het Centraal Archief kon een en ander worden vastgelegd.

De eerste aanwijzing van het bestaan van een voetbalvereniging in Suriname vond ik in de Surinaamsche Almanak van 1896, waarin is vermeld:

15 Augustus 1895. J.M. TAYTELBAUM en enige andere jongelui richten een voetbalclub op onder de naam van WILHELMINA.

Tevergeefs heb ik getracht iets naders te weten te komen van deze vereniging, jaren geleden sprak ik Taytelbaum hierover, doch hij kon zich niet veel van de vereniging herinneren en wist alleen mede te delen dat er op Oldenburg een voetbalveld was.

Waarschijnlijk is deze vereniging bij gebrek aan tegenstanders spoedig doodgebloed.

Het duurt eerst tot 1909 eer er weer van voetballen sprake is.

Een der eerste voetbalelftallen in Suriname

Op 6 September 1909 schreef de Commandant der Troepen Kapitein HIRSCHMAN een nota aan de Gouverneur, waarin hij het voorstel deed om een deel van het Gouvernementsplein aan de militairen af te staan tot het houden van voetbaloefeningen.

[p. 8]

Hij wees er op dat hij in navolging van hetgeen in de laatste jaren in Nederlandsch-Indië was geschied, bij de Troepen een aanvang had gemaakt met het beoefenen van het voetbalspel, naar zijn oordeel leende dit spel zich bij uitstek voor sport door militairen aangezien het een grote mate van behendigheid, vlugheid en doorzicht vereist, terwijl het in het bijzonder door het op de voorgrond tredend aanvallend karakter een goede militaire oefening is.

Gouverneur Fock ging met dit voorstel accoord, en het terrein werd afgestaan onder, voorwaarde dat op Zondag niet mocht worden gevoetbald, aan het gras geen schade mocht worden gedaan en de wandelaars geen overlast mochten ondervinden.

Kapitein Hirschman drong er verder op aan dat het Gouvernement een behoorlijk sportveld zou inrichten, aangezien hij dit voor de Troepen van groot belang achtte, zijn voorstellen konden echter wegens geldgebrek niet worden uitgevoerd.

De militairen richtten een vereniging op M.V.C.J. (Militaire Voetbal Club Juliana).

De burgers bleven niet achter; in Januari 1910 werd door een 50-tal jongelui, meest studenten, een vereniging opgericht S.V.V. (Surinaamsche Voetbal Vereniging), in het Bestuur zat de heer F.P. Schuitenmaker.

Deze vereniging kreeg vergunning op Combé, naast de schietbaan te oefenen. Aanvankelijk kon S.V.V. alleen tegen het tweede elftal van Juliana uitkomen; het eerste verslag dat ik van een voetbalwedstrijd in Suriname tegenkwam vond ik in ‘De West’ van 5 Maart 1910, S.V.V. won van het tweede elftal van Juliana met 5 - 2.

Curiositeitshalve vermeld ik hier het elftal waarmede de eerste Surinaamse burgervereniging uitkwam.

		Ten Houte	de Lange.
	Payens			van Reyendam.
	Wildeboer	Da Costa		Nassy.
Bakker,	Huetinck	Schuitenmaker	Coen	Daan Fernandes.

S.V.V. bestond niet lang en ging over in H.B.S., dat een terrein huurde op Ma Retraite, hetwelk op 31 Juli 1910 werd ingewijd.

Volgens een bericht in het nieuwsblad ‘Suriname’ van 25 Februari 1910 bestonden er in dat jaar behalve Juliana en S.V.V. de verenigingen Quick en S.S.S.

Een van de eerste scheidsrechters was Luitenant van BENNEKOM.

Voor de ontwikkeling van de voetbalsport heeft luitenant

[p. 9]

J. VAN DER UPWICH veel gedaan, in woord en geschrift propageerde hij het spel en ijverde voor de totstandkoming van een afgesloten sportveld.

Op 22 Juni 1915 organiseerde hij een wedstrijd tussen de militairen en een elftal van de BALANTIA, die door de militairen met 3 - 0 werd gewonnen.

Toen deze overwinning in de nieuwsbladen van Georgetown werd bekend gemaakt, werd in Demerara het verlangen uitgesproken om een elftal naar Suriname te zenden.

Het was in Suriname bekend dat onze zusterkolonie ons op voetbalgebied vooruit was, men beschikte daar over goede terreinen en geoefende voetballers.

In Suriname voelde men er wel voor de strijd te wagen, omdat men veel van een vreemd elftal verwachtte te leren.

De in 1914 opgerichte S.V.B. zorgde voor de organisatie en op 17 Augustus 1915 werd onder leiding van Van der Upwich de eerste internationale wedstrijd tussen Suriname en B.G. op het Gouvernementsplein gespeeld.

Suriname kwam met het volgend elftal uit:

	Heeres (Juliana)
Flu (Unitas)		Schermacher (Unitas)
Cramer (Concordia)	Levy		Smit (Unitas)
Van Amson	Van Duren (J.)	Wolf (J.)	Rellem (P.) Van Leeuwarden (U)

Juliana en Concordia waren militaire verenigingen, Unitas, een burgervereniging; Willy Levie, die in een der lagere elftallen van de Nederlandse Eersteklasser H.F.C. (Haarlem) speelde en met verlof in Suriname was, speelde centerhalf.

Suriname verloor met 5 - 0; de volgende middag verloor een militair elftal met 6 - 0 van de Engelsen.

Na het vertrek van de Engelsen begreep men dat er flink geoefend moest worden, wilde men enige kans op revanche hebben, van een geregelde competitie was evenwel geen sprake, elke Zondag werden op het Gouvernementsplein vriendschappelijke wedstrijd gespeeld.

Juliana was vele jaren de leidende vereniging, de militaire clubs hadden het nadeel dat vaak spelers naar de districten werden gedetacheerd. In 1916 wordt naast de militaire vereniging Zeelandia (die Juliana vervangt) een andere militaire club opgericht U.D.I.

In dat jaar speelden de burgerverenigingen S.V.V., en Valour.

Tegen elftallen van oorlogschepen die in Suriname kwa-

[p. 10]

men werd vaak gespeeld, reeds in 1910 speelden Juliana en H.B.S. tegen een elftal van de UTRECHT, in begin 1916 behaalden een militair elftal en S.V.V. overwinningen op een elftal van de KORTENAER.

In December 1916 ontstaat er bij een wedstrijd op het plein een kloppartij tussen burgers en militairen, het gevolg hiervan is dat er relletjes in de stad ontstonden, hetgeen voor de Procureur-Generaal en de Commandant der Troepen aanleiding is om op te treden, hierna daalt de belangstelling voor het voetbalspel en in 1917 worden weinig wedstrijden gespeeld.

In 1918 wordt een nieuwe voetbalclub opgericht GO AHAED, deze vereniging maakt al dadelijk de kinderziekten mede en wordt door U.D.I. met 13 - 0 geklopt, een unieke uitslag in de annalen van de voetbalsport.

In dit jaar herleeft de belangstelling en men denkt over een tweede ontmoeting met B.G.. H.E. ALETRINO bespreekt bij een bezoek aan Demerara de overkomst van een elftal in November, er wordt een comité gevormd dat gelden inzamelt en een sportavond in Thalia geeft ter stijving van de kas.

De Engelsen stellen ons echter teleur en komen niet.

Inmiddels was er een nieuwe ster aan de voetbalhemel verschenen. De Visiteur E. DE VRIES, die in Nederland in een eerste klasse vereniging had gevoetbald stelt zich als spelleider beschikbaar, een nieuwe vereniging PARAMARIBO wordt opgericht, de spelers verschijnen in zwarte trui, als gevolg waarvan de jeugd ze ‘tiengieforoe’ noemt.

Begin 1919 wordt een sportbond opgericht, die een competitie uitschrijft, waaraan U.D.I., Go-ahaed, Excelsior en Paramaribo deelnemen, deze wordt met veel animo begonnen, doch niet uitgespeeld.

Op 27 Juli 1919 wordt het terrein achter de Kathedraal ingewijd met een openingsmatch Olympia - U.D. I door laatstgenoemde met 3 - 2 gewonnen.

Weer verslapt de belangstelling, in plaats van wedstrijd verslagen verschijnen er in de nieuwsbladen ingezonden stukken van de Secretaris van Blauw Wit, Anijs en zijn collega van Olympia, Tjon Pian Gi.

Gelukkig duurde deze periode niet lang, in ‘Suriname’ van 13 Januari 1920 plaatst een enthousiast supporter een ode aan Blauw Wit, met het volgende slot:

Bewaart, het pand van smetten vrij,

Behaalt het jaar verleden

Nooit twisten, maar blijft zij aan zij

O, Blauw Wit hoort mijn bede.

[p. 11]

In 1920 speelden de verenigingen Blauw Wit, Excelsior, U.D.I. Zwaluw en Voorwaarts tegen elkaar, een evenement was het medespelen van de dokter van de ‘Fredrik Hendrik’, Tekelenburg, een internationale speler, op 25 April in een wedstrijd tussen U.D.I. en een combinatie officieren van de F.H. en de Achilles, die door de militairen met 7 - 1 werd gewonnen.

In October 1920 wordt een nieuwe S.V.B. opgericht, waarvan de Statuten eerst in het G.A.B. van 21 Juni 1927 werden gepubliceerd.

Kort daarop wordt het Surinaamsche Sport Comité in het leven geroepen, als gevolg van een bespreking met Gouverneur Staal gevoerd. De oprichters waren R.D. Simons, C.J. Booms, E.H. Aletrino, J. Chabot, W. Heshusius en E. de Vries.

Dit comité kreeg vergunning om een geldloterij te houden, waarvan de netto opbrengst van f 4.000 voor een nieuw sportterrein bestemd zou worden.

Alvorens de ontwikkeling van de voetbalsport na 1920 te behandelen moet er op worden gewezen dat de Vereniging voor Nationale Feesten veel voor de bevordering van het voetbalspel heeft gedaan.

Met Koninginnejaardag werden knockoutcompetities uitgeschreven, in 1911 namen daaraan deel Juliana, H.B.S. en S.S.S. De strijd werd door eerstgenoemde gewonnen.

Het volgend jaar meldden zich alleen Juliana en S.S.S. aan, Juliana won met 9 - 1.

In 1919 werd tussen de eersteklassers U.D.I., Excelsior, Blauw-Wit en Olympia gekampt, in de eindstrijd won Bl. W. van U.D. I na verlenging met 1 - 0. In de tweede klasse won Goahaed de prijs, aan deze wedstrijden namen deel Ajax, D.O.S. en Vitesse.

In Augustus 1920 zien wij Olympia de eerste prijs in de 1e klasse in de wacht slepen, terwijl Voorwaarts (in 1919 opgericht) de prijs in de 2de klasse wint.

Op 3 April 1921 werd het R.K.-sportterrein tegenover het Ziekenhuis ingewijd, Olympia won met 1 - 0 van U.D.I.

Er werd een competitie uitgeschreven waaraan ook de niet-katholieke verenigingen deelnamen; spoedig rezen er echter geschillen over de bedragen aan deze verenigingen uit te keren.

Dit conflict werd voorlopig opgelost door te bepalen dat de overwinnaar van een wedstrijd f 25 - en de verliezer f 15. - zou ontvangen en bij gelijk spel ieder f 20.-.

In 1921 kon worden onderhandeld over de overkomst van een elftal uit B.G. In het Surinaams nationaal elftal speelden leden van Olympia, U.D.I., Blauw Wit en Excelsior, de eerste

[p. 12]

wedstrijd wonnen de Engelsen met 2 - 1, de clubwedstrijden en de wedstrijd tegen het Zwaluw elftal verloor Suriname ook.

Na het vertrek van de Engelsen werden de clubwedstrijden voortgezet, in Mei 1922 speelde een combinatie van U.D. I en Olympia tegen 'n elftal van het Engels oorlogsschip WISTARIS, de wedstrijd eindigde 2 - 2.

In September 1922 verschijnt in de locale bladen het heugelijke nieuws dat het S.S.C. een overeenkomst met het Gouvernement heeft gesloten omtrent het afstaan van een terrein in de Cultuurtuin, hierbij was veel medewerking ondervonden van de directeur van Landbouw E. SNELLEN en de landbouwleraar W. HEWITT.

In ‘Suriname’ van 26 Juni 1923 schrijft de sportverslager S.

‘Het is voor het voetbalspel in de stad onzer inwoning een verblijdend teken, dat er hoe langer hoe meer in de Pers aandacht aan dit spel wordt gewijd.’

In dat jaar stelde de luitenant A.J. DAHLER zich beschikbaar als scheidsrechter. In een interview dat genoemde sportverslaggever met hem in Mrt. 1923 heeft, geeft hij als zijn oordeel te kennen dat het voetbalspel in Suriname op gelijke peil staat als het tweedeklassespel in Holland.

29 Juli 1923 is met gouden letters opgetekend in de analen van de voetbalsport in Suriname.

Op die dag opende Gouverneur VAN HEEMSTRA in tegenwoordigheid van 2400 toeschouwers het terrein in de Cultuurtuin.

De Voorzitter van het S.S.C., R.D. SIMONS, voerde het woord, waarna de Gouverneur de vlag op de tribune hees.

Een foto van Snellen werd voor het clubgebouw ter beschikking gesteld.

De eerste ontmoeting met een vreemd elftal op het nieuwe terrein vond op Zondag 27 Augustus 1923 plaats. De S.V.B. won met 2 - 1 van G.F.C. (Georgetown).

Het elftal waarmede Suriname uitkwam zag er als volgt uit:

		Bijlhout
Conrad			Gerard
M. Chehin		De Noten		Bosnie
Petersen	Van Aalst	Slijngard	J. Chehin	Budel

De opening van het terrein in de Cultuurtuin was een vervulling van de sedert de aanvang van het voetbalspel bestaan-

[p. 13]

verlangen en opende nieuwe aspecten voor de ontwikkelling van deze sport.

De hoop door Gouverneur VAN HEEMSTRA bij de opening uitgesproken, dat de sport zich in Suriname zo zou ontwikkelen dat het nieuwe terrein te klein zou blijken, ging in vervulling.

Het zou echter tot 1953 duren, eer het ideaal van het bezitten van een goed ingericht STADION zou worden vervuld.

‘Casuals’ het eerste team uit Trin., dat Sur. een bezoek bracht.