Het huis in de hitte: drie jaar Deli

[p. 111]

XXII.

De stappen van het paard verklonken over het asfalt, en net was ik op 't punt nog even te verzinken in den lichten ochtendsluimer, het beste half uur van den heelen nacht, toen in de bijgebouwen een hartstochtelijke kibbel losbarstte. De stem van de baboe, luid en nadrukkelijk, keef op tegen het donkere, gedempte geluid van het jongetje; ik hoefde me geen illuzies te maken; het zou niet mogelijk zijn me er langer buiten te houden; ze forceerde een inmenging, want dat ze zóó schreeuwend en in het Maleisch tegen hem uitvoer, terwijl ze beiden Javanen waren, was ontegenzeggelijk ‘pour la galerie’, in casu voor de arme mevrouw, die met bonzend hart den dag begon, waarin ze als haar plicht voelde, dingen te volbrengen, die ze eigenlijk niet kon. Waarom kònden de menschen toch ook geen vrede houden met elkaar?

Toen de heer des huizes thuis kwam, uitbundig gezond en warm en fleurig, na zijn prettigen ochtendrit, zei ik het benepen: ‘Ik zal het toch niet op zijn beloop kunnen laten met Sainan; ze hebben weer zóó gekeven’.

‘Nou, dan zal ik er wel eens even achter aan gaan. Maak jij maar rustig toilet. Als “Madame” straks aan het ontbijt komt, is de zaak in orde’.

‘Madame’, die een hazehart is, nam zielsdankbaar haar peignoir bij elkaar en verdween in de badkamer; en als er nog ooit iets aan haar respect voor den man ontbroken had, dan werd dat in het kwartier, dat volgde,

[p. 112]

rijkelijk gecompenseerd, want beter dan bij eenige andere gelegenheid begreep ze, dat, zooals de mooiste kleeren niet door een naaister maar door een kleermaker worden gemaakt, en zooals de fijnste diners niet door een keukenmeid maar door een kok worden bereid, zoo ook in het huishouden, als het er werkelijk op aan kwam, de man moest ingrijpen, omdat ook hierin zijn superioriteit onmiskenbaar was. Hoe gauw verliep een standje van een mevrouw aan haar dienstbode in een verwarring van détails, en een tegen-elkaar-opstrijden, omdat ze er in elk geval zeker van waren, dat ze het nooit, waarover dan ook, met elkaar eens moesten zijn, - totdat ze elkaar ineens allebei weifelend aankeken, omdat ze nauwelijks meer wisten, waarom het begonnen was......

Hier werd geen enkel oogenblik afgeweken van de groote lijn, die eigenlijk deze was: wat er ook gebeurd mag zijn en wie er ook gelijk heeft, in elk geval mag er nooit lawaai zijn, als mevrouw nog wil slapen......

‘Dat is zoo’, zei Sainan, ‘de baboe heeft te veel leven gemaakt’.

‘Maar kijven doe je nooit alleen, jonge man; wie was de tweede?’

‘Dat is zoo’, zei 't jongetje weer, ‘dezen keer had ze het toevallig tegen mij’.

En de baboe, neerhurkende in de houding der dienstbaarheid, barstte los in bittere grieven over het stelen van haar kameraad; haar stem was krijschend van verontwaardiging, en toen ik de beheerschte stem van het jongetje er tegen in hoorde, wist ik 't al: ze had geen kans; waarschijnlijk sprak zij de waarheid en had de kleine oplichter heel wat op zijn kerfstok; maar haar waarheid was zoo larmoyant, zoo pharizeesch van zelfverheffing, en haar tegenstander was zoo pienter, zoo correct in zijn grif bekennen.

‘Natuurlijk wasch ik mijn handen wel 's met meneer z'n zeep; ik ben toch bij meneer in dienst’.

[p. 113]

Ach, domme baboe, nu moet je zeggen: het gaat niet over het wasschen van je handen, maar over je hemd, en de hemden van je heele familie...... Maar ze overzag 't ‘niet en antwoordde: En als m'n zeep zoo gauw op is, krijg ik de schuld; dan is mevrouw boos’.

Nu was ze verloren. ‘Wat?’ zei de rechter, in nobele woede ontstoken, ‘is er iemand op dit heele erf, die mevrouw ooit boos heeft gezien?’ en Sainan, die de gelegenheid zag een goede beurt te maken, getuigde mee: ‘Twee jaar lang heb ik haar gediend, en nooit heeft ze een hard woord gesproken...... Altijd is ze zacht tegen iedereen......’

Nee, van dezen verdachten lof zou ik niet hoogmoedig worden; maar waar moest die arme baboe nu met haar zak vol grieven naar toe? Moest ik me niet eigenlijk er in mengen, en als vrouw de vrouw assistentie verleenen? Maar ik was hier zoo heerlijk veilig achter de gesloten deur en ik twijfelde toch geen oogenblik aan den rechtvaardigheidszin van den baas......

Het bleef even stil; en ik wist, alsof ik het zien kon, dat de blanke, uit zijn diepen stoel, op dat oogenblik naar het mooie schepseltje op den grond keek, met dat onoverwinnelijke dédain, dat een man voelt voor een klikspaan.

‘Kijk eens, Nausikaä’, zei hij toen verzoenend, ‘ik ben nu al negen jaar in Indië, en ik weet heel goed, dat alle bedienden, als ze iets te kort hebben, dat leenen bij hun meneer: suiker, melk, petroleum, boter...... Dat is ook niet zoo erg; ze geven het wel weer terug...... Maak het je niet zoo moeilijk...... Ik weet wel, dat je 't goed bedoelt, en mevrouw is tevreden over je......’

‘Saja toean’, antwoordde ze een beetje getroost, en het jongetje viel weer bij: natuurlijk leende hij wel eens boter of suiker; maar hij had zijn eigen rekening bij den kruidenier, denzelfden, dien meneer had...... Meneer mocht hem zien, als hij wou. Maar dat zou meneer natuurlijk niet willen.

[p. 114]

‘In elk geval’, zei toen de stem, die er een eind aan moest maken, ‘onthoud dit nu allebei: als er strubbelingen zijn, wacht ermee, totdat ik thuis ben. Wie herrie maakt, als mevrouw wil slapen, of terwijl mevrouw werkt, ligt er onherroepelijk uit, al zou hij verder ook het grootste gelijk hebben’.

‘Dat is rechtvaardig’, prees Sainan. En ik waagde me weer naar buiten.

‘Wat heb je het prachtig gedaan’, zei ik bewonderend, ‘zoo beheerscht, zoo rustig, zoo objectief......’

Hij schudde lachend het hoofd. ‘Als je maar niet denkt, dat ik als overwinnaar uit den slag ben gekomen. Dat knaapje is veel te loos; hij kent mij beter dan ik hem en hij weet precies, hoe hij me moet aanpakken. Bovendien zit er waarschijnlijk iets heel anders achter. Hij zal de baboe wel avances hebben gemaakt en zij zal van z'n attenties niet gediend zijn’.

‘O, maar dàn moest je veel meer aan háár kant staan en als een leeuw voor háár eer vechten’.

‘Dank je wel. Ik heb óók nog een reputatie te verliezen’.

‘Maar de deugd moet toch beloond worden’.

‘Hiernamaals’, zei hij schijnheilig.

Dien ochtend was het zóó geruischloos stil op het erf, dat je je nauwelijks voorstellen kon, dat veertien menschen en kinderen er hun woonplaats hadden; zelfs de zuigeling schreeuwde niet, en 't scheen, of zelfs de kippen begrepen, dat ze er ‘onherroepelijk uit lagen’, als ze maar even kakelden. 'n Idylle van Inlandsche samenleving; of zou het de stilte vóór den storm zijn?