Het Nederlands in Noord-Frankrijk

Sociolinguïstische, dialectologische en contactlinguïstische aspecten

[p. 7]

Woord vooraf

Reeds vanaf mijn jeugd was ik geboeid door de nabijheid van een ander land, waar men tegen mijn verwachting in dezelfde taal sprak als in mijn eigen omgeving. Die verwondering heeft al tijdens mijn studententijd en nog vaak daarna geleid tot verkenningstochten naar Frans-Vlaanderen. De confrontaties hebben ertoe geleid dat ik dat stukje Nederlands dat daar in Frankrijk verloren ligt, steeds meer ben gaan liefhebben en bestuderen. Nadat ik vanaf 1972 verbonden was aan de redactie van het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten zijn dat vele tientallen taalkundige expedities geworden, waarbij ik in de eerste plaats de dialectvragenlijsten mondeling ging opvragen. Ondertussen heb ik - niet zonder pijn in het hart - moeten vaststellen hoe vlug het gesproken Nederlands dialect daar in de laatste decennia is achteruitgegaan, maar ook hoezeer de studie van het Nederlands taalpatrimonium in Noord-Frankrijk verwaarloosd is, niet alleen ter plaatse, maar ook vaak in de kring van Nederlandse en Vlaamse neerlandici. Des te meer ben ik ervan overtuigd geraakt, hoe belangrijk dat nationaal en cultureel geïsoleerde dialect is voor de geschiedenis van het Nederlands tout court en voor de studie van allerlei vormen van taal- en cultuurcontact. Vandaar dat ik menige gelegenheid heb aangegrepen om diverse aspecten van het Nederlands in Noord-Frankrijk wetenschappelijk te belichten. Een keuze van artikelen die deze materie behandelen, is hier gebundeld¹. Daar is een niet eerder gepubliceerde studie aan toegevoegd, waarin de neerslag van het contact met het Nederlands in het lexicon van de Noord-Franse dialecten wordt behandeld².

Bij het publiceren van deze bundel past het, dat ik diegenen dank die het mij mogelijk hebben gemaakt, om mij jarenlang op de studie van de taal en taaltoestand in Noord-Frankrijk toe te leggen. Met name wil ik hier wijlen prof. Willem Pée in herinnering brengen, die mij zijn wetenschappelijke belangstelling en liefde voor Frans-Vlaanderen heeft doorgegeven, en prof. em. V.F. Vanacker danken, die van W. Pée dezelfde belangstelling en zorg heeft overgenomen. Voorts dank ik prof. J. Taeldeman, die de totstandkoming van menige studie van nabij heeft gevolgd of heeft gestimuleerd en voorts mijn collega's dr. M. Devos,

1 Van de eerder verschenen artikelen is de oorspronkelijke spelling behouden; het laatste artikel is gespeld volgens de jongste Woordenlijst Nederlandse Taal (Den Haag 1995).

2 Een voorstudie daarvan verscheen in Erica en Jetske Klatter-Folmer (red.), Artikelen van de tweede sociolonguistenconferentie, Delft, Eburon, 1995, 507-521 (Ryckeboer 1995b)

[p. 8]

dr. J. Van Keymeulen, lic. V. De Tier en lic. K. Van der Sypt voor hun op- en aanmerkingen en ondersteuning. Mijn dank ook aan André Degroote voor het cartografisch tekenwerk. Dit boek wil ik graag opdragen aan de vele vrienden van en in Frans-Vlaanderen, die mijn belangstelling en zorg voor dit stukje Nederlands taal- en cultuurpatrimonium delen.

Gent, 20 februari 1997

Lijst van afkortingen

Fr.:	Frans
Mfr.:	Middelfrans
Mnl.:	Middelnederlands
Ndd.:	Nederduits
Ndl.:	Nederlands
Nfr.:	Nieuwfrans
Ofr.:	Oudfrans
Onfr.:	Oudnederfrankisch
Vl.:	Vlaams
Zndl.:	Zuid-Nederlands