Werken. Deel 5. Vanden twaelf beghinen

Homo loquitur ad Deum, extollens mirifice gratiam Eucharistiae. C. V.

‘O Here! ghi seghet⁽⁴⁾ den wille mijn.

Ghebenedijt soe moeti sijn.
Ic onfa gherne dat heylighe Sacrament,
Dat is my een weerdich present⁽⁵⁾.
Ic onfa daer inne uwen heylighen lichame⁽⁶⁾,
Die is my soete en̄ wel bequame;
Want hi is mijn hemelsche broot
Diene niet en eten, die sijn doot.
Hi is oec der inghelen spise:
Die sijns ghesmaken, dat sijn die wise.
Die werelt en machs niet ghesmaken,
Want si verblijt en̄ bedroeft in anderen saken⁽⁷⁾.
O Here! ghi hadt u vermeten⁽⁸⁾

(4) F.G. Ghi segt. Versta, gy zegt 't geen ik verlang. Het is eene bybelsche wending. Surius vertaelt, doch niet letterlyk, qui meo satisfacis desiderio.

(5) Sur. quippe quod mihi dignissimum munus est.

(6) Dit woord was oudtyds mannelyk.

(7) Sur. Mundus eam (escam) gustare non potest, eò quòd ex rebus extraneis et à Deo alienis modò hilarescit, modò moerore afficitur.

(8) Sur. Jam paulò antè, Domine mi, promittere dignatus es, quòd una ederemus. Het werkwoord hem (zich) vermeten werd oudtyds zoo wel in goeden als in kwaden zin gebruikt. Hier geldt het voor zeggen, met het bykomend denkbeeld van inschikkelykheid. Versta alsof er stond, Heer, gy hebt uwe goedheid zoo verre gedreven, dat gy my gezegd hebt. Zie het Glossarium op Karel den Grooten.

[p. 15]

 

Dat wi te gadere souden eten.

 

Here, ic ghiere⁽¹⁾, ic gape, ic beghere⁽²⁾,

 

Ende ic en can u niet verteren⁽³⁾.

 

Soe ic meer ete, soe my meer lust;

5

Soe ic meer drinke, soe my meer dorst:

 

Altoes blijſt my meere over,

 

Dan alle die leven verteren moghen⁽⁴⁾.

 

Here, ghi sijt een milde weert⁽⁵⁾;

 

Ghi betaelt al datmen verteert⁽⁶⁾.

10

Here, ic drinke soe gherne u levende bloet,

 

Dat uut uwer siden woet⁽⁷⁾,

 

Ende uut uwen heylighen live,

 

Dat edele is, van groten prise.

 

Het is soe soete mijnre kelen.

15

Ic bin half dronken, en mach niet helen⁽⁸⁾.

 

Here, u bloet is edelre dan garnate⁽⁹⁾;

 

Ic wil vollen alle mine vate:

 

Soe bin ic stolt⁽¹⁰⁾ ende harde coene.

(1) By Kiliaen avidè petere, inhiare.

(2) Sur. Et ego multùm aveo, multùm inhio, magnoque flagro desiderio.

(3) Sur. Nec tamen te consumere possum.

(4) Sur. Et semper multò amplius reliquum mihi manet, quàm possint mortales omnes absumere. Deze vier verzen rymen niet. Waerschynlyk heeft in het eerste lost gestaen, of in het tweede durst; doch wat er aen het volgende ontbreekt om op moghen te slaen, is niet ligt te raden.

(5) F. alleen. een blide weert. Kwalyk. Sur. Et tu, Domine, multùm liberalis es hospes.

(6) Sur. solvis enim quicquid consumitur.

(7) 't Is het imperf. van waden, zoo veel als vloeijen. Zie Kiliaen, en Huydecoper op Stoke, III, bl. 126-27.

(8) Sur. qui (sanguis) me jam semi-ebrium reddidit, nec celare possum. Het werkwoord helen beteekent inderdaed verbergen of verzwygen, maer het is een verbum activum: derhalve zal er oorspronkelyk wel gestaen hebben (ic) en macht niet helen.

(9) Versta, dan het sap, of den wijn, of zelfs het bloed des granaetappels. Sur. Reverà, Domine, sanguis tuus musto malorum granatorum sive Punicorum preciosior atque praestantior est.

(10) F, G. stout.

[p. 16]

 

Ic en hebbe buten niet te doene⁽¹⁾.

 

Ic bin al vol, ende ic beghere;

 

Dat ic hebbe, ic en cant verteren⁽²⁾.

 

Al dat ic hebbe en acht ic niet;

5

Ic volghe dien na, dat⁽³⁾ my ontvliet⁽⁴⁾.

 

Mijn begheren moet volghen, wetie wale;

 

Mer wise en mach onwise niet verhalen⁽⁵⁾.

 

Wise en̄ onwise dat sijn si tween⁽⁶⁾,

 

Die nimmermeer en werden een⁽⁷⁾;

10

Want si moeten onderlinghe gheseeden⁽⁸⁾ bliven:

 

Dat een en mach dat ander niet verdriven⁽⁹⁾.

 

Ghelove, ordene en̄ goede wisen⁽¹⁰⁾,

 

Die machmen wel met rechte prisen;

 

Want oefeninghe der heyligher Kerken

15

Bestaet in ordine⁽¹¹⁾ in wisen en̄ in goeden werken⁽¹²⁾.

 

Want sonder wise en mach niemen leven

(1) Sur. nec quiequam mihi forìs negocii est.

(2) Sur. Plenus sum totus, et tamen desidero et appeto, quamvis id quod habeo, consumere non possum.

(3) F. alleen, die my. Kwalyk. De afschryver heeft den dativus dien in sensu neutro niet begrepen.

(4) Sur. Sed quicquid id est quod habeo, non magnipendo: id potiùs quod mihi elabitur ac praeter fluit, insequor.

(5) Dat is, inhalen, het latynsche assequi. Surius vertaelt: Verùm tametsi desiderio sequor et persequor, non tamen potest id quod modum habet, illud quod modi est expers, assequi. Men ziet, het eerste lid van dezen volzin verschilt zeer veel van den nederduitschen tekst; maer toch is het moeijelyk dezen anders weêr te geven.

(6) F. dat sijn si twee. G. dat sijn twe.

(7) Sur. Quod enim cum modo conjunctum est, et quod modo caret, duo quaedam sunt, quae nunquam possunt prorsùs unum effiei.

(8) F, G. versceden.

(9) Sur. sed semper diversa distinetaque maneant necesse est, nec alterum potest alterum depellere.

(10) Sur. Fides quidem, ordo et boni modi seu bona instituta.

(11) F. ordenen. G. oerdenen.

(12) Sur. Etenim sanctae Ecclesiae exercitia et instituta in ordine, modis et bonis aetionibus consistunt.

[p. 17]

 

Noch inden hemel, noch inder erden.

 

In ordinen, in wisen, in ghewichte en̄ in maten

 

Heeft God alle dine ghescapen.

 

Aldus selen wi leven in redeliken wisen,

5

Op dat wi, boven redene, een scouwende leven vererighen⁽¹⁾.

(1) Sur. quo supra rationem contemplativam obtineamus vitam.