Werken. Deel 4. Dat rike der ghelieven. Vanden vier becoringhen. Vanden seven sloten. Van seven trappen

Regelnummers proza verbergen

Van ‧iiij‧ wisen der ynnigher oefeninghen. C. IV.

14Die ierste wise verheft ons te Gode met ynnigher liefden, 15met ewigher minnen, met danke en̄ met love, en̄ met devoten 16ghebede, met begheerliken eyscene⁽³⁾ in vrien toeverlate⁽⁴⁾, 17met ghebrekene van gheeste en̄ al ons wercs, in dat anscijn 18sijnre minnen en̄ sijnre ewigher goetheit. En̄ dit is die ierste 19wise onser ynnigher oefeninghen, en̄ die opgaende hoecheit 20ons levens in Gode⁽⁵⁾.

21Die ander wise sent ons neder⁽⁶⁾ in een oetmoedich ver-

(3) K. alleen, met begheerliken eerenste en̄ eyschene.

(4) Sur. cum sitibundu strenuitate ac exactione libera cum fiducia conjuncta. Men ziet dat de vertaler de lezing van K. gevolgd heeft.

(5) Sur. et sursum tendens nostrae in Deo vitae celsitudo.

(6) K. alleen, zet ons neder. Sur. deorsum nos mittit.

[p. 72]

1smaden ons selfs, alsoe dat ons niemen verheffen en moghe 2met prise⁽¹⁾; want alle onse goede werke heeft God in ons 3ghewracht; dat ons oec niemen bedrucken noch bedrueven 4en̄ moghe met lachtere; want onse sonden en sal nieman 5ordelen dan God. En̄ omme dat wi sondaren sijn, en̄ ontbliven 6in allen doechden, soe selen wi ons oetmoedighen ende 7nederen onder Gode, en̄ onder onse prelate, ende onder die 8ghene die bi ons sijn ofte beneden ons sijn. Ende wi en selen 9ons niemene dorren gheliken, maer ons selven versmaden en̄ 10onwerdich achten onder alle menscen. En̄ wi selen ons laten 11onder alle creaturen, en̄ onder die duvele⁽²⁾, dat si ons gheeselen 12en̄ quellen, alsoe verre alst God ghestaden wilt: op dat 13de sonde in ons ghewroken werde, en̄ God die ere hebbe en̄ 14wi de confusie. Dit is die ander wise inden nederganghe ons 15selfs⁽³⁾ levens, daer wi ons versmaden ende vernieuten inden 16gronde der oetmoedicheit⁽⁴⁾.

17Die ‧iij‧ wise sendt ons ute met ynnigher oefeninghen in 18die breyde der caritaten⁽⁵⁾, dat is dat wi alle heylighen eeren, 19en̄ verbliden in haren verdienten en̄ in haren loene, en̄ dat 20wi hare hulpe en̄ hare ghebet begheren, op dat wi werdich 21werden met hem in verdienten en̄ in Gods ewighen love⁽⁶⁾. 22Wi selen ons met allen goeden menschen verenighen overmits 23doechde en̄ onderlinghe minne, op dat wi alle te gadere 24verwinnen moghen ende victorie vechten, en̄ seghe behouden

(1) suis laudibus, zegt Surius.

(2) Sur. et sub cunctas nos demittemus creaturas, etiam sub daemones ipsos, ut, enz.

(3) Dit woord selfs staet er in K. niet by.

(4) Sur. Hic alter est modus exercitationis internae, descensus videlicet vitae nostrae, quo nos, enz.

(5) Sur. Tertius porrò modus foràs nos mittit cum exercitatione interna in charitatis latitudine.

(6) Sur. ut et nos cum ipsis in meritis et aeterna Dei laude idonei ac digni efficiamur.

[p. 73]

1in onsen einde. Wi selen oec vore ons selven en̄ vore alle 2sonderen bidden, en̄ begheren dat God ons ontferme en̄ ons 3van sonden trecke, en̄ verenighe in dat ghetal der vercoerne. 4En̄ dit is die derde wise ynnichs levens, daer wi mede uutgaen 5tot onsen naesten in breetheit der minnen, die hemel en̄ erde 6vervult heeft met rijcheit van gracien en̄ van doechden.

7Die vierde wise ynnichs levens sedt onse redene tusschen 8tijt en̄ ewicheit. Inden nedersiene, toent si ons dese werelt 9alse ene ellende daer wi in ghekerkert sijn⁽¹⁾; inden opsiene⁽²⁾, 10dat rike der hemele, daer wi toe gheroepen en̄ vercoren 11sijn. Alsoe langhe alse onse redene hout⁽³⁾ tusschen 12beide, soe werden wi bedroeft; want wi sien boven ons die 13glorie Gods en̄ alle dinc in vreden, en̄ daer en connen wi niet 14comen: en̄ wi sien beneden ons onghestadicheit, sonde, en̄ 15scade, en̄ scande, en̄ alle dinc in confusien; en̄ daer moeten 16wi duren⁽⁴⁾. En̄ aldus wert ons die werelt een cruce en̄ een 17verdriet. En̄ hier omme moeten wi wenen, claghen en̄ carmen 18alsoe langhe alse wi leven in dit elende⁽⁵⁾; want wi 19spreken met den prophete: ‘Acharme! onse inwoenen hier 20is ons verlingt⁽⁶⁾! Wanneer selen wi comen en̄ openbaren 21ons vore dat anscijn ons Heren⁽⁷⁾?’

22Hier onsprinct ute der gaven Gods in die minnende herte 23die hoechste doecht die ic weet, ende dat is ghedoechsame 24lancmoedicheit⁽⁸⁾, die sprect aldus: ‘Here, dijn wille, niet 25mijn wille moete ghescien; dine ere en̄ dijn lof, niet mijn 26gherief noch mine ghelost. Here ic gheve mi u, en̄ ic 27late my tote u⁽⁹⁾, in tijt ende in ewicheit.’

(1) Sur mundum hunc nobis ostendit ceu exilium quoddam, in quo velut in carcere detinemur.

(2) Versta er by, toent si ons.

(3) suspensa manet, zegt Surius.

(4) Sur. et hic demorandum nobis est.

(5) F. in dit alinde. Sur. dum in isto degendum exilio est.

(6) Vglk. Ps. 119. 5.

(7) Vglk. Ps. 41, 3.

(8) Sur. patiens longanimitas.

(9) K. alleen, en ic late mi u. Sur. et (me) permitto tibi.

[p. 74]

1Siet, dit is die lingde ynnigher oefeninghen, die ghedoechsam 2alles dincs verbeit⁽¹⁾. Hebdi dese ‧iiij‧ wisen, met den 3gronde der substancien daer si in ghewortelt sijn, soe 4moechdi scouwen boven redene in bloete ledicheit, en̄ merken 5in redenen alle doechde na besceydenheit⁽²⁾. En̄ dese 6oeſeninge is alse een penninc van finen goude, daermen ewich 7leven mede coept. Maer yeghewelc proeve en̄ merke sinen 8penninc, ofte hi fijn gulden is, goet van ghewichte, en̄ wel 9ghemunt in beyden siden.

10Nu verstaet. Alse wi Gode minnen omme hem selven, en̄ 11omme en ghene andere waer omme, soe is onse penninc van 12finen goude. En̄ alse wi alle andere dinc minnen, oefenen en̄ 13orboren te Gode, alsoe dat Gods minne verweghe alle dinc: 14soe is onse penninc goet en̄ zwaer ghenoech van ghewichte. 15En̄ alse wi Christumme navolghen en̄ onse cruce draghen, 16en̄ onse nature drucken en̄ doden in wederstane en̄ in penitencien, 17en̄ ghehoirsam sijn onsen oversten, en̄ der wet, en̄ 18den gheboden, en̄ onser redenen⁽³⁾ en̄ den levene ons Heren 19Jhesu Christi: soe leeft Christus in ons, en̄ wi in hem. En̄ 20hier mede is onse penninc gheciert, gheformt en̄ wel ghemunt 21in die cruusside⁽⁴⁾; en̄ altoes sclen wine chieren noch 22meer met doechden, in navolghene den levene Christi. Die 23blote side ons pennincs, dat is dat wesen onser sielen, daer 24God sijn beelde in ghedruct hevet. En̄ alse wi, overmits gheloeve, 25hope ende minne, inkeren⁽⁵⁾, ende alsoe minnen en̄ 26besitten Gode: soe onfaen wi sijn beelde overnatuerlijc in

(1) Sur. cuncta patienter ac longanimiter sustinens et expectans.

(2) Sur. itemque ratione virtutes omnes distinctè ac discriminatim considerare poteris.

(3) Sur. etrationi nostrae.

(4) Sur. à crucis latere. Versta op de keerzyde, waer nagenoeg alle de middelceuwsche munten een kruis vertoonden.

(5) Sur. cumque per fidem, spem et charitatem intrò nos recipimus.

[p. 75]

1die bloete side ons pennines. Want mit den beelde der 2heyligher Drivoldicheit, dat God selve is, soe is die bloete 3side ons pennincs (dat is onse ingekeerde leven) gheformt en̄ 4gheciert: want daer leeft God in ons en̄ wi in hem. En̄ alsoe 5is die blote side ons pennines gheciert met der inwoninghen 6Gods; en̄ de cruusside met onsen doechden, ende met den 7levene en̄ met der verdienten ons Heren Jhesu Christi. En̄ dit 8is die guldene penninc die⁽¹⁾ ewichs levens werdich is, want 9hi is selve ewich leven. Ende hier omme, yeghewelc si op 10sine hoede: die sinen pennine ongherecht en̄ valsch brinct 11ten ordele Gods, hi wert verwijst ten ewighen viere. Maer is 12u penninc nu quaet van loeyen⁽²⁾, en̄ ongherecht, en̄ valsch 13inder munten, bidt en̄ roept ane den heylighen Gheest, dat hi 14u gheve puer gout, alsoe dat ghi tusschen hem ende u moghet 15smeden en̄ munten enen penninc die alsoe ſijn si, dat hi Gode 16behaghe.

17Hier ave en willic nemmeer spreken⁽³⁾. Maer ic wille leren 18minc suster, hoe si dienen sal in oetmoede en̄ in reynicheiden, 19alsoe dat si Gods dochter si, en̄ de crone der meechden 20onfae met hondertvuldighen loene.

(1) D. kwalyk, des.

(2) F, G. van loeien, dat is, van gehalte Kiliaen, onder zyne Dictiones peregrinae, geeft alloy, waer het hier gebruikte loeye of, gelyk K. heeft, loode, uit verbasterd is, zynde het fransche aloi zelf, met klankverwisseling, afgeleid van allier, verbinden, vermengen, namelyk het een metael met het andere. Surius schynt de plaets niet begrepen te hebben, want hy vertaelt: Attamen si modò nummus tuus fortè plumbi admixtione vitiosus est, nec justum pondus ac debitam monetam habet. Het loode van K. zal hem bedrogen hebben; want dat het hier op geen lood aenkomt, blykt allenzins.

(3) Sur. Verùm de his jam dictum sit satìs.