Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

Vanden onreinen voghelen. C. CXXV.

15Maer nu vent men selke menschen, die edel ende teeder 16sijn van naturen: al hebben si dese vessche, si begheren 17noch vleesch ende voghele. Ende daer mede versteet men 18scouwende ufeninghe⁽²⁾; want niemen en mach scouwen 19overnatuerleec, dan alleene inneghe, devote menschen.

20Ende hier omme noemt onse Here in der figuren vele 21voghele, die den Joden onreine sijn, ende diere si niet eten 22en moghen na hare wet. Ende dese figure leert ons dat alle 23scouwende ufeninghe, dier men pleecht in natuerleken lichte 24sonder ghenade, die es onreine, want si en voedt niet toe 25den eweghen levene. Ende hier omme gheliker wijs dat onse

(2) Sur. exercitia vitae contemplativae.

[p. 198]

1Here vore ghesproken heeft, so salic u noemen ieghewelken 2voghel, met der wisen die hi beteekent; ende also alse alle 3die voghele onreine waren den Joden in lijfleker spisen, 4alsoe sijn ons alle die wisen die hen gheliken onreine, ende 5van Gode verboden in gheesteleker spisen. Ende hier omme 6die comen wilt tote enen rechten scouwene, sonder dolin- 7ghe, hi merke de voghele ende hare nature. Ic salse u 8bedieden na die wise dat si ghenatuert sijn.

9Die ierste voghel, die onse Here den Joden verhoet in 10spisen, dat was de Aer⁽¹⁾. Hi es coninc alre voghele, want 11hi vliecht alre hoechst, ende staert in claerheit der sonnen 12sonder wiken. Hi maect sinen nest alre hoechst, ende hi 13verwint den drake, ende alle voghele ontsien den aer. Ende 14hier omme, de hoechste heileghen die in hemelrike ende in 15eerterike sijn, die gheliken den aer in someghen poenten; 16maer so wat mensche heme ghelijct in allen poenten, hi es 17bedroghen, ende sijn leven es onreine, want hi es contrarie 18der ghenaden Gods ende allen doechden.

19Nu seldi merken wat nature vermach; ende wat ghenade 20vermach boven nature, dat willic u toenen. So wat mensche 21die in sinen inkeere heme gheledeghen can alre beelden ende 22formen, ende alles ghemercs⁽²⁾, ende sijn ghemoede ver- 23heffen in ene bloete ledicheit: hi es een coninc in der na- 24turen boven andere menschen; want hi vliecht in dat hoechste 25dat nature vermach, ende hi maect sinen nest ende sine raste 26in sijs wesen; ende hi staert in die eenvoldeghe waerheit, 27die altoes in lichtende es in sijn wesen ende in alle wesene;

(1) Cfr. Deuteron. 14.

(2) Sur. Quisquis in suî introversione ab omnibus formis et simulaeris, ab omnique animadversione vel consideratione sese expedire... novit.

[p. 199]

1ende sijn ghesichte es eenvoldich ende sonder ghemerc: 2ende daer omme scout hi die waerheit sonder wederslach 3ende sonder wiken⁽¹⁾. Ende dit es der naturen so ghenoe- 4cheleec, dat hi versmaedt ende onedel acht ghemerc ende 5ondersceet, ende alle redeleke ufeninghe die hendert ochte 6verbeelt sijn bloet ghesichte⁽²⁾, also alse de aer doedt sine 7jonghe die der claerheit der sonnen wiken⁽³⁾. Ende hi ver- 8wint den drake, want in der onghebeeltheit⁽⁴⁾ en mach de 9viant niemene becoren. Maer in den nedercormene⁽⁵⁾ es 10hi hoeverdich ende scale, onghedoechsam⁽⁶⁾ ende van welden 11waerden⁽⁷⁾. Ende alle menschen die sijns gheests niet en 12ghevoelen, die acht hi cleine ende alse⁽⁸⁾ ontblivende haren 13besten⁽⁹⁾. Ende hier omme es hi gheeert ende ontsien van 14dien menschen die noch vlieghen in der naturen⁽¹⁰⁾, ende 15gherne goede menschen worden⁽¹¹⁾: nochtan es hi bedro- 16ghen; want hi wilt weten ende niet gheloeven, hebben sonder 17hopen, besitten sonder minnen. Ende hieromme al vliecht 18de aer hoghe, hi en vliecht boven heme selven niet: ende

(1) Sur. veritatem ipsam immota et irreverberata acie contuetur.

(2) Sur. et cuncta rationalia exercitia ipsius nudum adspectum sive impedientia, sive depingentia ac formis adspergentia, contemnat, enz.

(3) Sur. perindè ut aquila pullos suos ad solis splendorem conniventes. Zie wat Plinius er van wist, Hist. nat. Lib. X, cap. 3, num. 5. en Lib. XXIX, (dat is doodt) uit lezen kan; maer C. heeft doet, hetwelk versmaden en onedel achten vervangt, en daerom van eenen aaccusativus gevolgd is, gelyk de eigendom onzer tael meêbrengt.

(4) Sur. in hujusmodi à formis et imaginibus nuditate.

(5) Sur. At in descensu suo superbus, vafer,

(6) Sur. et nequam ac impatiens est,

(7) Sur. et peregrinis utitur verbis. C. van wilden woerden. D. van wilden worden.

(8) C.D. alsoe.

(9) Sur. censetque eos à summa perfectione abesse plurimùm.

(10) Sur. Quo fit, ut qui etiamnum naturae feruntur alis.

(11) De dry handschriften hebben worden, in stede van werden.

[p. 200]

1also en doet oec gheen mensche in lichte der naturen; maer 2ghenade ende caritate voert den mensche boven hem selven 3in Gode, ende daer maect hi sinen nest, want God selve es 4sine woeninghe ende sine raste. Ende daer omme wert hi 5meer verclaert ende meer Gods smakende, dan alle menschen 6in bloeter naturen vercrighen mochten. Alle redeleke werke, 7die den gheloeve wiken ende der ierster waerheit⁽¹⁾, die mint 8elc goet mensche alse sine edele vrocht, daer hi mede ghe- 9ciert wert ende gheordent ghelijc den heileghen in der heile- 10gher Kerken. Ende in sinen opganghe onthoecht hi hemselven 11ende allen becoringhen⁽²⁾; ende sijn nederganc es so gra- 12cioes met waerden, ende met werken, ende met goeden exem- 13plen, dat heme alle sine viande moeten wiken ochte van 14heme vlien; ende hi es so saechte ende so oetmoedich van 15herten, dat alle goede menschen verbliden die heme ghenaken.

16Siet dit es de ierste voghel die ons verboden es in sijnre 17naturen, ende boven alle voghele gheprijst in der ghenaden.

(1) Sur. Istiusmodi homo actus omnes rationales, fidei ac primae veritati conformes, perindè ut praeclaros fructus suos amat amplectitur.

(2) Sur. In asscensu autem suo et seipsum et tentationes omnes excedit.