Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

[p. 87]

Vander daghelijkscher sacrificien. C. CIX.

1Nochtan seldi weten dat werken ende liden, ende al dat 2wi doen moghen, dat en mach ons heilich noch salich 3maken, het en si dat wi gheenicht sijn der heilegher Kerken, 4ende Gode een lam offeren van ghemeinre cost, dat onser 5alre es.

6Ende dat tuucht ons die figure die hier na volcht. Want die 7Joden moesten alle daghe Gode een lam offeren, des maer- 8ghens ende des avens, al te verberne in die eere Gods. Ende 9dit was van ghemeinre cost, ende hiet Sacrificium juge, 10omme dat ment eenpaerleec ende ghedaeds⁽¹⁾ alle daghe 11doen moeste sonder vergheten. Altoes te priemtide so namen 12die priestere een lam van ghemeinre cost, dat jarich was; 13ende dat doedden si ende storten dat bloet boven op den 14outaer der sacrificien. Ende dan leiden sijt daer op, met den 15offere alle des volcs van Israel, dat op dien dach gheoffert 16wart van der ghemeinten, ochte van sonderlinghen personen, 17in wat wisen dat sijt daden met ondersceede, gheliker wijs 18alse ic u hier vore gheseghet hebbe. Ende dit lam was eene 19volmaecte cierheit ende vrochtbaerheit van alle der sacri- 20ficien, daer men Gode in eerde⁽²⁾ ende des volcs orbore 21ende salicheit in sochte. Ende hier toe namen⁽³⁾ die priestere 22broet ende wijn, olie ende wieroec, ende sout: ende dit 23moeste men mede verberren op den outaer. Ende ute desen

(1) Dit adverbium beteekent altyd, geduriglyk, in 't Latyn jugiter, gelyk Surius het ook vertolkt. Het komt twee meel voor in het Leven van Jesus, door Meyer uitgegeven, bl. 162.

(2) Sur. Et hic agnus absolutus quidam decor et ornamentum erat atque fractus omnium eorum sacrificiorum, quibus Deus colebatur.

(3) Sur. Jungebant autem huic agno.

[p. 88]

1outare so namen si ·j· wieroecvat vol berrender colen, ende die 2droeghen si binnen in dat tabernakel op den guldenen outaer, 3ende op die colen verberreden si welriekende specie, dat 4was gumme, uutghelopen sap van ·iij· specibomen, dat ver- 5droecht ende verhart was ane die bome overmids hitte der 6sonnen⁽¹⁾; ende hier toe daden si cleine vessche die oesteren 7heeten ende wassen in die see. Ende dese ·iiij· dinghe te 8pulvere te gadere ghestoten ende ghewreven, elcs even 9vele⁽²⁾, die gheboet onse Here te verberne op den guldenen 10outaer vore sijn anschijn, ende en gheen ander dinc 11meer⁽³⁾. Hoe dese bome heeten, ende hare viertuut salic 12u namaels segghen. Ende des maerghens vroech, alse men 13dese specie verberren soude, so bluschte⁽⁴⁾ die priestere 14·iiij· lampten op den guldenen candelare. Ende dit was die 15ghemeine sacrificie, die men alle daghe van noede doen 16moeste te priemtide, wat men anders te doene hadde⁽⁵⁾.

17Voert te vespertide so doedden die priestere echter⁽⁶⁾ een 18jarich lam van ghemeinre cost; ende dan purgeerden si den 19outaer van asschen ende van colen, ende leidender op dit 20lam, broet ende wijn, olie, wieroec endesout; ende dit ber- 21nede al den nacht over, ende niet anders daer toe. Ende in 22der selver manieren so droeghen si berrende colen, ende 23van der selver specien daer ic hier vore ave seide, ende dit 24daden si berren al den nacht op den guldenen outaer; ende

(1) Sur. iisque thymiama adolebant, quod confectum erat ex gummi trium arborum aromaticarum, ad ipsas arbores solis ardore arefacto et indurato.

(2) Sur. hisce videlicet quatuor eadem quantitate simul in pulverem redactis el contritis. Surius heeft deze zinsnede aen de voorgaende gebonden, maer zy behoort eerder tot de volgende, gelyk zy er in C.duidelyk meé samenhangt.

(3) Sur. nec quicquam praetereà.

(4) Sur. extinguebat.

(5) Sur. aliis interim quibuscumque negociis postpositis.

(6) Dat is op nieuw, andermael, by Kiliaen iterum, denuo.

[p. 89]

1dan ontfuncten⁽¹⁾ si alle die lampten op den guldenen can- 2delare vore die jeghenwerdicheit Gods, ende die borren⁽²⁾ 3al den nacht over tote der priemtijt.

4Siet dit waren die sacrificien der Joden, die anders niet 5en sijn dan voergaende figuren der doet ons Heren Jhesu 6Christi, ende des diensts dies men nu pleghet in die heileghe 7Kerke. Want Moyses gaf die figure van Gods weghen, ende 8Christus volbrachte die figure, ende alle die sacramente 9diere inne verhorghen waren. Ende hier omme, alse sijn 10tijt quam dat bi onse ierste paesschen ende der Joden leste 11vereneghen woude, doe moeste men dat paeschlam der 12ouder wet ende der nuwer in enen tide doeden, offeren 13ende eten. Want doe Moyses dat volc ons Heren leiden 14soude ute Egipten in dat lant der gheloften, doe moeste 15ieghewelc huus met sijnre famielien doeden ende eten een 16ghebraden lam, op dat si behoedt, worden van der gadoet 17ende van alre siecheit. Ende hier omme aten si alle jare een 18paeschlam in der ghedinkenessen datse God ghevrijt ende 19gheloest hadde ute Egypten van haren vianden, ende van 20dienste der heidene. Ende alsoe gheliker wijs, doe Christus 21sijn volc leiden woude ute Egypten, dat es ute donkerheit 22der hellen, ende me alre qualen der sonden, in dat eweghe 23leven, doe ghinc hi op in Jherusalem⁽³⁾, ende at met sinen 24discipulen dat paeschlam der ouder wet. Ende omme dat hi 25·j· ewech priester was, alse ons die prophete leert, so be- 26gonste hi doe die ierste Messe die ye ghedaen was, ende nam 27broet, ende wijn ende ghebenediet⁽⁴⁾, ende consacreerde dat 28in sijn vleesch ende in sijn bloet, ende gaf sinen jongheren

(1) Sur. incendebant.

(2) C. berden, D. bernden.

(3) Sur. asscendens Hierosolymam.

(4) Versta gebenedydde, of zegende het.

[p. 90]

1·j· levende lam, dat hi selve was. Ende dit es onse paesch- 2lam, dat wi dageleex eten, dat ons ghebraden es ane den 3cruce, in dat vier der minnen ende der maertilien. Ende dit 4es eene spise al den huusghenoeten kerstens gheloefs; want 5die sijn alle een huus ende ene familie. Ende alle die dese 6spise met der sielen eten⁽¹⁾;, die ghesmaken ewechs levens; 7want si leven in Gode ende God in hen, ende si werden 8behoedt van qualen der sonden. Maer die⁽²⁾ met den tanden 9eten ende met der sielen niet, die woenen in die doet, ende 10si eten hare verdoemenesse.

(1) Sur. Et quotquot cibum hunc secundum animam percipiunt.

(2) C. diese.