Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

Vander deilinghen der offeranden. C. LXXXVIII.

14Ende hier omme, alse wi aldus ghestorven sijn ons 15eighens willen, soe leert ons die figure voert hoe wi leven 16selen na den liefsten wille Goods, ende sprect aldus dat 17Moyses die offerande deilde, ende dat hi nam van den weder 18al dat binnenste vette, den steert, ende de nieren met den 19cleinen nierkenen, ende die rechte scoudere, ende ·iij· broede 20sonder hefsel; ende alle dese dinghe die gaf Moyses Aaronne 21ende sinen sonen. Ende boven al dit leide hi die borst van den 22weder, ende si verhievent op vore Gode, ende gavent Moy- 23sesse, ende hi verbernet al op den outaer Goeds, omme dat 24was ·j· offer der consecracien.

25In deser figuren moghen wi merken dat die selve 26poente⁽¹⁾, die ·j· gheestelec leven edel ende vri maken, die 27maken ·j· naturlec leven onedel ende onvri. Want ieghe-

(1) Sur. eadem ipsa quae, enz.

[p. 42]

1welc mensche, die een eighen dienst knecht es, gheboren 2van enen dienst wive⁽¹⁾, die en es sijns selfs niet, maer sijns 3heren; ende sijn here es sijns mechtech ende gheweldech⁽²⁾. 4Ende hier omme, overmids sine lijfleke gheborte, soe es hi 5ghevallen in onvriheit ende in onedelheit naturlecs levens. 6Maer ieghewele goet mensche, die overmids minne sijns selfs 7vertijt⁽³⁾, ende sinen eighenen wille overghevet in den vrien 8wille Goods ende in den wille sijnre prelaten, omme die ere 9Goods: hi wert eendrachtech met Gode ende met alle heile- 10ghen, ende sijn leven ende sine werke werden gheboren ute 11den gheeste Goods; ende daer omme es hi edel, ende vri, 12ende gheweldech alre dinc, ende sijn leven es ene eenvuldeghe 13gheheele offerande Goods⁽⁴⁾.

14Ende gheliker wijs dat Moyses dien weder, die Gode 15gheoffert was, deilde in drien partien, alsoe doet Christus 16die in den mensche leeft: hi deilt des edels menschen leven 17in ·iij· partien. Al dat binnenste vette, die nieren ende die 18steert, dat behoert Gode allene toe; die rechte scoudere ende 19die borst den prelaet, ende al dat ander vleesch blijft den 20goeden mensche, te sijns selfs noetdorst, die Gode een wil- 21lech offer worden es.

22Nu verstaet mi wel rechte. Die mensche, die worden es 23een offer der consecracien, dat es een offer der heilecheit, hi 24es Gode gheheilecht ende Christo gheenecht, ende sijn bin- 25nenste vette dat verberrent Christus met heme op den outaer 26der sacrificien, dat es in enecheit des selfs menschen herten⁽⁵⁾.

27Dat innechste ende dat verborghenste vette, dat enech

(1) Sur. Quisquis enim servus natus est ex foemina servituti obnoxia.

(2) Sur. is non sui juris est, sed Domini sui, qui illius pleno dominio politur.

(3) Sur. ex amore seipsum abnegans.

(4) Sur. vitaque ejus simplex et integrum sive perfectum est sacrificium Dei.

(5) Sur. in ipsius corde concremat.

[p. 43]

1mensche in heme ghevoelen mach nu ende ewelec, dat beghent 2ende wast daer⁽¹⁾ daer die mensche ontfeet ·j· ghewarech 3ghetughe van Gode⁽²⁾ dat God sine es ende dat hi Goods 4es⁽³⁾. Ende alsoe dieke alse dese mensche, overmids minne, 5sijns selfs ghesterven mach in die overweseleke vriheit 6Goods⁽⁴⁾, eest in welden eest in ellinden⁽⁵⁾, alsoe dicke 7vernuwet ende wast sine binnenste vetheit ende die viereghe 8brant sijnre minnen; want en verbernde Christus die vet- 9heit niet in den selven oeghenblicke, die mensche soude 10heme selven behaghen, ende verwanen van groeter heilec- 11heit: ende alsoe soude hi vallen in ene gheesteleke hoeverde, 12die boven alle dinc te ontsiene es.

13Siet, alse dese vetheit smeltende wert overmids hitte 14der minnen, soe es si alse ene doregaende zalve⁽⁶⁾, die 15ganst ende gheneest alle quetsuren van sonden; ende si 16es alse een condimentum, dat es een consele⁽⁷⁾, dat wel 17smaken doet al dat men omme die ere Goods doeghen 18ende liden mach⁽⁸⁾, nu ende ewelec. Maer alse dese 19vetheit te male berrende wert in den edelen mensche⁽⁹⁾, 20soe es hitte ende storm van minnen soe groet, dat hi ver- 21ghet sijns selfs, ende Goods, en alre dinc, ende en weet

(1) Sur. illic initium capit et crescit.

(2) Sur. ubi verum alicui praestatur testimonium à Deo.

(3) Sur. quod et ipse sit Dei, et ipsius sit Deus.

(4) Sur. in superessentialem Dei libertatem seu liberam voluntatem.

(5) Sur. sive id in internis deliciis sit, sive in miseria el desolatione.

(6) Sur. instar penetrantis est unguenti.

(7) C. cunsel. E. heeft ook consele, en voegt er op den kant by ene sause of soulinghe. Het woord is eigentlyk condsel of cundsel, maer de d wordt er hier zachtheidshalve uitgelaten, gelyk het by de middeleeuwsche schryvers gewoonte was. Kundsei beteekent by Kiliaen condimentum, en is een verbale van kunden, kundselen, dat zelf uit condire ontstaen is. Zie Bormans, Aenteekk. op Christina, bl. 204.

(8) Sur. quae... perferri ac tolerari queant.

(9) Sur. Ubi verò adeps hic lotus in hoc praeclaro homine conflagrat et ardet.

[p. 44]

1niet dan minne allene, daer hi mede gheenecht es ende 2doergaen⁽¹⁾. Na desen storme comt die mensche weder tote 3heme selven, in ene ghesaette stilheit, ende die oeghen sijnre 4redelecheit werden verclaert ende op ghedaen⁽²⁾, alsoe dat 5hi bekinnen mach alle die volcomene weghe inwendechs 6levens: dat sijn die vrie opganghe met eweghen love toe der 7hoecheit Goods, ende die octmoedeghe nederganghe met 8vertiene eighens willen onder die moghentecheit Goods, ende 9die doechtsame uutganghe tote allen menschen met ghe- 10meinre trouwen ende minnen, ute der rijcker meltheit 11Goods; ende hi bekint oec die eenvuldeghe inganghe, met 12verghetene alre dinc, in een omhelsen der enecheit Goods. 13In desen ·iiij· weghen ghevoelt hi volheit ende rijcheit alre 14gheesteleker ufeninghen; maer die grondeloese rijcheit, daer 15dese ·iiij· weghe inden ende beghinnen, die en mach ghene 16creature ghespreken, begripen, noch vergronden⁽³⁾ Ende 17hier omme, die des ghevoelt, heme ghelust alre gheesteleker 18ufeninghen ende alre doechde; ende noch vele meer lust 19heme sijns selfs te stervene ende alre doechde, in die over- 20weseleke rijcheit Goods die hi ghevoelt.

21Siet, dese dobble gelost te Gode ende tote allen doechden, 22si es doregaende siele ende lijf, ende si es noturlee ende over- 23naturlee. Ende sijn sijn die inwendeghe nieren die God ghe- 24biedt al te verberne in den viere sijnre minnen, met den clei- 25nen nierkenen⁽⁴⁾, dat sijn die sinne ende die lijfleke crachte 26met haren werken, die sijn altoes onehanghende den gheeste 27ende sinen werken⁽⁵⁾. Ende dese nieren sijn al bewonden

(1) Sur. quodque totum eum penetravit.

(2) Sur. aperiuntur.

(3) Sur. nulla creatura neque verbis assequi, neque compraehendere, neque satis pervetigare potest.

(4) Sur. unà cum renunculis. Zoo heeten zy ook in de Vulgaet.

(5) Sur. quae semper spiritui et illius actibus adhaerent.

[p. 45]

1ende bedect met inwindegher vetheit, dat es met troeste, 2ende met vrouden, ende met overvloedeghen smake ghees- 3teleker soetecheit. Ende hier omme es die mensche van 4binnen heet ende onghedurech; want die nieren en sijn 5anders niet dan ene vicreghe ghelost, ende al bewonden in 6vetheit. Alse nu Christus die viereghe ghelost gherijnt, ende 7stoect met sijnre gracien, ende vet ende vier te gadere comt, 8soe wert die hitte der minnen soe groet, dat si al verslint 9ende verteert dat te voren met onderscede was ghemint ende 10beghert; ende die mensche wert alsoe eenvuldech in min- 11nen, dat hi anders niet en weet noch en can dan minne 12liden ende ghevoelen.