Werken. Deel 2. Vanden gheesteliken tabernakel

Regelnummers proza verbergen

Vander sevender vlecken. C. LXXV.

23Die ·vij· ^de vlecke dat was te sleten te sine:dat sijn die ghenc 24dien hare binnenste ontsinken⁽²⁾. Hier mede verstectmen den

(2) Sur. quo morbo qui laborant, iis intestina dilabuntur.

[p. 8]

1torneghen mensche, ende den nideghen; want desen tween 2ontsinken here binnenste, dat es here evenkersten, dien si 3altoes sculdech waren te behoudene in bande harre min- 4nen⁽¹⁾. Ende hier omme, die heme eneghen mensche ontsin- 5ken laet ute sijnre minnen, hi heeft den bant sijnre minnen 6ghescoert; ende daer omme en mint hi niet, ende es tornech 7ochte nidech: want in onse binnenste moten alle menschen 8leven, gunde ende goede, want wi en weten niet wie verwor- 9pen es, ochte wie vercoren es. Ende hier omme sele wi alle 10menschen ghemeinlec draghen in dat binnenste onser min- 11nen; ende wi selen van hen allen begheren dat si vergadert 12ende verenecht werden in die binnenste ons Heren Jhesu 13Christi, ende in die binnenste der ontfaermhertecheit Goods. 14Ende dit leert ons Sente Pauwels. Maer ghi seit weten dat 15toren ende nidecheit deler karitaten contrarie sijn, in wesene 16ende in werken⁽²⁾. Want karitate dat es graciose ininne, die 17onsteken es overmids den heileghen Gheest. Si voeghet den 18mensche ordelec te Gode ende tote allen menschen⁽³⁾; si 19blijft ghefondeert in oetmoede, ende si verdrijft alle son- 20den, ende si es beghen ende inde alre ghebode, ende leven 21alre doghede, ende macht in allen gheesteleken stride. Ende 22si es ewech loco allen den ghenen die verwinnen, ende son- 23der hare en mach nieman Gode behaghen. Hier jeghen valt 24nidecheit ende toren, die beide wassen ute hoverden ende 25ute ongheordender verkeerder minnen, die de mensche tote 26heme selven heeft. Dese twe sonden ontsaten⁽⁴⁾ den mensche 27tusschen heme ende Gode, ende tusschen heme ende sinen

(1) Sur. cùm tamen eos suae charitatis vinculo semper debeant continere.

(2) Sur. habitu et actu.

(3) Sur. eademque hominem et ad Deum et cunctos homines oppositè et ordinatè accommodat et appticat.

(4) Sur. Perturbant enim hominem inter ipsum et Deum.

[p. 9]

1evenkersten; want die torneghe mensche es van binnen better, 2ende wreet van moede: ende hier omme lust heme alle dinc te 3wrekene ende niet te verdraghene. Toren ende abolghe doen 4den mensche scelden ende vloeken, ende Gode blasfemeren, 5onwerdecheit bieden sinen naesten met manieren, met waer- 6den, met werken, ende met tekenen: ende hier ave sele wi 7merken die sentencie ons Heren. Onse Here sprect aldus: 8‘Die heme belghet op sinen broeder, hi sal sculdech sijn den 9ordele’; dat es, dat hi heme selven hier ave berespen ende 10ordeelen sal, heimelec, tusschen heme ende Gode. Maer 11toent hi sinen broeder enech teken van abolghen, soe es hi 12sculdech den rade; dat es, dat hi heme reconsiliere met sinen 13broeder, ende suke sine hulde⁽¹⁾ in sachten moede, met goe- 14dertierenheiden. Maer eest alsoe dat die mensche sinen even- 15kersten versmaedt ochte scande doet, niet waerden ochte met 16werken (het en si omme sinen orbore ochte omme sine 17salecheit), dan es hi sculdech, sprect onse Here, des ewe- 18ghen viers⁽²⁾: want toren verdrijft den heileghen Gheest; 19want sine stat moet sijn in vreden⁽³⁾. Eest dat ghi desen torne 20wilt wederstaen, soe moetti leren te swighene in allen din- 21ghen die u jeghen sijn; ende altoes ghedinct der passien ons 22Heren; ende alse ghi antwert, soe sprect sachtmoedechlee: 23want soe wie toren ende abolghe ufenen wilt, daer ute soe 24wast haet ende nijt, dat es ene helsche sonde. Si doet den 25mensche den duvel slechten⁽⁴⁾, want hi benijt al dat ons goet 26es, ende hi verblijt van dien dat ons quaet es. Ende alsoe

(1) Sur. ejus captare amicitiam debebit. Het woord hulde of houde beteekende oudtyds gunst, vriendschap. Zie Huydecoper op Stoke, I, bl. 366.

(2) Cfr. Matth. 5, 22.

(3) Sur. utpotè cujus in pace locus est.

(4) B. slachten. Sur. hominem daemonibus similcm facit.

[p. 10]

1doet die scalke nideghe mensche⁽¹⁾: hi benijt dicwile die 2gaven ons Heren in anderen menschen, ende dat goet es 3ordeelt hi quaet, ende dat quaet es ordeelt hi noch quadere 4dant es; want hi es vol venijns ende en gheloeft niemene 5goeds⁽²⁾, noch hi en ghean niemene goeds; want menechs 6menschen felheit es soe groet, dat heme dunct dat sijn herte 7ende sine nature mendert, ende hi verswijnt⁽³⁾, alse sijn 8evenkersten eere ende voerspoet heeft, ende hijs heme niet 9benemen en kan. Dese mensche es Gode contrarie ende alre 10doecht; want daer hi verbliden sonde daer bedroeft hi, ende 11daer hi wel varen soude daer bederft hi⁽⁴⁾, ende daer hi leven 12soude daer sterft hi: ende omme dat hi niet en mint, soe 13comen heme alle dinc tongherive⁽⁵⁾ ende ten quaetsten. Ute 14deser nidecheit comt achtersprake⁽⁶⁾, verraetnesse, valsch 15ghetughe, ende valsch ordeel, ende manslacht⁽⁷⁾, ende me- 16neghe sware sonde. Die nideghe mensche es lichte vertoe- 17rent, ende die torneghe mensche, alse hi verbolghen es, soe 18ghevoelt hi altoes nijts; want toren ende nijt en werden nim- 19mer ghesceden, want si porren beide ute enen hoverdeghen 20gronde⁽⁸⁾.

21Siet dit es die sevende vlecke, die den heileghen Gheest

(1) Sur. ita etiam qui nequiter invidus est. Het woord schalk had oudtyds eerder de beteekenis van boos, kwaed, dan die van loos, slim. Zie de Aanteekeningen van Halbertsma op Maerlant, bl. 379.

(2) Surius vertaelt kwalyk nec ullius bono delectatur. De schryver wil zeggen: hy gelooft van niemand iets goeds, gebruikende hei verbum met den genitivus partitivus. Zie Bormans op Christina, bl. 66.

(3) Verswijnen, zoo veel als verdwijnen, wordt by Kiliaen vertaeld door perire, tabescere.

(4) Sur. undè, benè habere (deberent) indè pereunt.

(5) Sur. omnia illis in detrimentum atque in pejus vertuntar.

(6) Sur. detractio.

(7) Sur. homicidia.

(8) Sur. ex uno eodemque superbiae fundo prorumpunt.

[p. 11]

1verdrijft, ende den mensche onwerdech maect priesterscaeps 2ende alre eeren. Ende dese vlecke es dobbel, ende si en mach 3niet verdreven werden, het en si met contrarien. Dat es, dat 4wi in ons selven ende in allen menschen haten moten alle 5sonden, ende alle neighinghe toe den sonden; ende wi moten 6alle menschen ende ons selven minnen, Gode ewelec te lovene 7ende te dienne⁽¹⁾. Ende hier mede wert minne ghefundeert, 8ende haet ende nijt verwonnen; ende hier ave wast in ons 9·j· heilech toren, die ons altoes claghen doet dat wi der 10doecht ontbliven⁽²⁾, ende dat God soe onbekent ende soe 11onghemint es van ons ende van allen creaturen. Dit mach 12ons wel van herten tornen; ende dese toren es heilech, 13ende wast ute minnen, ende minne ute beme; ende ieghewelc 14es des anders voetsel ende toenemen, want het es ene 15dobbele doecht die die dobbele vlecke verdrijft.

(1) Sur. itemque tum nosipsos, tum homines omnes ad aeternam Die laudem, cultum ac famulatum, diligamus.

(2) Sur. quae nos semper piè conqueri facit quod a virtute deficimus.