Terugblik 1880-1930

[p. 24]

[p. 25]

Woord vooraf

Laat ik de welwillende lezer verzoeken om in dit geschrift van een ongeveer vijfentachtigjarige vooral geen bedoeling te willen zien van een verkapte autobiografie. Dat zou niet stroken met zijn bescheiden aard en wezen. Het lag alleen maar in zijn voornemen om reeds min of meer verblekende Limburgse herinneringen op te halen, wel te verstaan van een tijdperk liggend tussen 1880 en 1930, tijd vooral der eigen jeugd, antwoordend op een piëteitvol zichzelf gestelde vraag: hoe men in die dagen van romantiek en schuldeloze achterstand in ons zuiden geleefd heeft? Zelf te Sittard in 1882 geboren en getogen, kon ik wel niet anders dan het boek beginnen met episoden uit eigen omgeving, met de kleur dus van een haast zuiver Sittards gedenkboek, en dit wel uit een tijd dat de gegoeden van die dagen er zich nog als bij voorkeur bedienden van de Franse taal.¹ Typische figuren, portretten worden voor de geest geroepen als in een voorbijflitsende film: bont tafereel van een nú alreeds vergeten wereldje binnen de benepenheid van provinciale grenzen, toneeltjes en krakeeltjes, hoe men er dacht en deed, tot gaandeweg de vertelling, boven alle vroegere grappigheid uit, een terugblik wordt ook op de ontwikkeling van cultuur en kunst in onze Maasgouw vóór 1930.

Intussen is het typische Sittard van vroeger, het meest Limburgse van alle, tot een belangrijk handelscentrum uitgegroeid, en de laatste van onze elf provincies neemt gaandeweg nu zelf dan ook aandeel in 's lands bestuur en baat en bloei.²

1 ‘(...) kon ik wel niet anders dan het boek beginnen met (...)’: In het typoscript mist deze zin het correcte onderwerp (‘ik’) en luidt: ‘(...) kon het wel niet anders of het boek begint met (...)’.

2 ‘het meest Limburgse van alle’: Waarop stoelt deze uitspraak? Felix Rutten kende het boek van Fred van Leeuwen en Frans Lahaye, Limburg in woord en beeld (Amsterdam z.j. [1962]), waarin op pagina 17 gesproken wordt over Sittard als ‘de ovale, oude stad, die zonder enige twijfel de meest Limburgse van alle steden is’. Ter verklaring deelde Fred van Leeuwen ons mee, dat Sittard voor hem in diverse opzichten (omvang, woningbouw, taal) ‘le juste milieu’ is van wat Limburgs heet. Men zou evenwel ook kunnen wijzen op de ligging van Sittard in de navel van Limburg, op het feit dat Sittard de enige stad van het huidige Nederlands-Limburg is die deel uitmaakte van het vroegere hertogdom Limburg, op het in Zuid- en Noord-Limburg goed verstaanbare dialect, zelfs op de concentratie van Limburgs geheten karaktertrekken in de Sittardse mens. Van dat laatste was Felix Rutten zonder twijfel overtuigd. Vgl. ook: P.B.N. van Luyn, Stadt Sittardt, een grensoverschrijdend verleden (Sittard 1993) 50; Paul Prikken, De taal van de Maas. Woordenboek Nederlands-Limburgs (Sittard 1994) 23-33.