Novellen

[p. 27]

Mirko

[p. 29]

Ich höb in de zomer ooit einen tied lank gewoond in ein ònneuzel klein sjtedje, in ein van de lenjer van de vruiger Donau-monarchie. De taal van de luuj dao, höb ich doe waal neit kònne lere. Dat houfde dan auch sjus neit, want de awwer minsje sjprouke dao nog allenei Dutsj. Veur de joegend, vònje ze aevel, waar dat et richtige neit mee; die mooste zich doe mer lever op et Frans toelègge, naeve de landjstaal die Sjlavisj waar, Sloveensj mit name. Ich waar doe dao verzeild geraak door kennismaking mit eine jonge sjilder, dae ich in Wenen haw lere kènne, en dem zie' moder in dat sjtedje gewoond haw en dao sjus, pas geleeë, gesjtòrve waar. Miene vrundj waar nog veur enen tied huur sjöldig veur et hoes, dat zie' moder dao bewoond haw. ‘Trèk doe dao zolang in’, haw hae mich veurgesjlage. Dao sjtòng nog einen houp van zien sjildriejen opgebòrge, womit hae aangaons nog geine blief wòs. ‘Es doe drin woondes’, zag er, ‘weur ich gerös. Maak dich kis en kes aope, zovööl es doe wils, en rich dich dao in, mit alles waas doe dao vinjs en waat dich deine kan. Et sjtedje is sjilderechtig, en et landj dròm-haer zal dich zeker gevalle’.

En zo höb ich dao eine zomer lank gewoond, tösjen eine wirkelike riekdom van teikenwerk en sjilderieë. Ich haw mich plante daohaer gesjleip, haw alle muibele van de grote woonkamer sjots en sjeif doorein gezat volgens mien fantasie, haw hie e'

[p. 30]

floere kösse gelag en dao eine bòntje lap gehange, euveral vaze vol bloume aangebrach. Wae bènnekoum koos zich gedach höbbe, dat dao eine Pacha of eine Kalif van Bagdad zien tente opgesjlagen haw. Ich waar de keuning te riek.

Al gaw waar ich bevrundj gewore mit eine van de jòng sjoolmeistesj. Eine keer noe, dat veer same wanjelde, vroug ich 'm: ‘Doe meus mich toch ens get zègge; ich bèn hie get taengegekòmme, dat wie e' raodsel veur mich is. In et sjtröötje wo mien twee vinstere op oetkieke - ich woonde geliekvloers - lik, wieër op, ein ermelik huske, gekröök en òngerkòmme, klein wie ein hut, wo e' grootmeuderke in woont, mit e' zörgelik en druif gezich wie eine verdreugden appel. Ze haet dao eine jòng bie zich, van e' jaor of veerteen, viefteen, eine kleinzoon, veròngersjtèl ich. Waat is dat veur eine jòng?’

‘Dae is dich opgevalle?’

‘Sjus. Want dao is get, waat zich neit same rume leet’.

‘En wie meins doe dat?’

‘Dat kèndj is neit allein sjoon van gezich; dae jòng haet eine gank, e' veurkòmme, ein maneir van doon en e' benumme, dat ich mich aafgevraog höb: wie is dat minsjekèndj terech gekòmme in dat miserabel huske?’

Miene vrundj grinsjlachde: ‘Me zuut waal das doe get van kènjer aafwits; of mòt ich zègge: doe höbs ein gouw naas? Doe höbs dao get gewitterd. En, jao, dao is wirkelik auch get mit, mit die grootmoder en mit dae jòng.’

Hae vertèlde mich waat et geval waar. Die aw vrouw haw ein dochter, die et neeë geleerd haw en neesje waar gewoorde in de sjtad. Sjoonder maedje hèi me zich neit kònne dènke. 't Maedje wol veuroet in de welt en haw in de sjtad zie' gelök gezuik. Dat waar zien ongelök gewore. 't Haw dao eine groten heer lere kènne: dao woort zelfs gezag dat et einen hertog waar. En op ene gouwe keer koum et trök en brach et e' winjelkindje mit bie

[p. 31]

zie' moder, die doe mer zeen moos dat ze 't wich grootbrach. Van trouwe mit daen hertog waar natuurlik gein sjpraok, mer hae betaalde veur et kèndj en de jòng moder, die hae in de sjtad òngerhòlj. Dat is de historie van dae jòng: doe höbs dudelik genòg gezeen aan 'm, wo dae vandan kump: niks alledaags, dat zuut me.’ ‘Blaw bloud’, zag ich. Dat waar aan alles te mirke.

Van zelf sjpraekend haw de jòng mittertied waal in de gate gekrege, dat er mien aandach getrokken haw. Hae saluweirde mich dan mit e' lechske es er aan mien aope vinster verbiegòng en mich zoug. En zo wènkde ich hööm 'ne keer, wie ich dat allenei wòs, òm naoder-bie te kòmme. Mit 'm sjpraeke, koos ich neit. Mer ich wees 'm oppe vinsterlatèi. Hae bedach zich auch neit lang. Door de vinster die aope sjtòng, sjpròng hae naobènne. Verrasjd keek hae ròndj in mien kamer, esof hae bènne gekeke hèi in ein anger welt. Al die bòntje sjilderieë euveral, die planten en bloume, die muibele sjeif en sjuin.... Veer lachde taengen ein, omdat veer 't allebei sjpassig vònje, dao bie-ein te sjtaon, zònger dat me zich e' woord koos zègge. En dao zuut er op mien sjrieftaofel eine franse ‘dictionnaire’ ligge. Hae greep daonao, esof et eine sjat gewaes weur, keek mich sjtraolend aan en reip: ‘Parlez vous français?’ En daomit waar op ens eine basis gelag, wo-op veer vrundjsjap kooste boewe van doe aaf aan. Et waar sjus waal neit zo erg vööl waat hae zègge koos: mer veer hawwen ein brök gevònje om naoder bie-ein te kòmme en òs dit en dat dudelik te make. Daags daonao koum er dan auch bie mich trök - Mirko heisjde de jòng - deze keer door de hoesdeur haer, en mit 'm koum ziene vertroewde vrundj Vanja.

Van aanzeens kende ich Vanja auch al. Ze ware van dezelfde laeftied. Die twee waren ummer bie-ein. Mer waat e' versjil. Vanja waar kleinder, ein ech boere klööske; eine roë kop mit verkeshaor. Ich moos 'm daoveur dan auch waal vergelieke mit e'

[p. 32]

sjtekelverkske. Sjtief pinkes, gael wie veldjmore.... Mer e' dood-gouwd jungske, gouwd wie brood. En hae hòng wie klet aan ziene Mirko.

De twee koume noe al gaw geregeld nao mich, en dat waal saer veer oetgevònje hawwe, dat ich e' meulesjpeel d'rop naohòlj, wo ich mit vertroewd waar. Dat waar mich leif es aafleijing nao mien wirk-oere: drie veirkentjes, in ein gepas; twee die sjpeelde, en eder neuge sjtein, òm te sjuven en te sjprènge. Vanja verloor 't van mich, mer Mirko wòn, sjlaag op sjlaag.

Dat haet dao zo ettelikke maonje gedoerd, pès dat ich vertrèkke moos, wie de huur aafleip. De jònges hawwe sjpiet dat ich weggòng, zagte ze, en wolle mich sjrieve. Ich leit hun dan auch ein adres achter, wolangs ze mich ummer kooste bereike. Mer ich hoort natuurlik nooit mee get van hun; en zelf auch vergout ich hun mittertied gans en al.

Dao ware zo get e' jaor of drie euver haer gegange, wie ich op èns eine breif kreeg mit eine vraemde poszegel, dae mich mien awd, leif sjtedje weier in de herinnering brach. Van miene vrundj, de sjilder? Mer dae woonde dao jao neit. Ich reet nusjerig de envelop aope: eine breif van Vanja, - aevel in zien eige taal: eine breif dae ichzelf neit koos laeze. Ich vònj emes dae 'm veur mich vertale koos, en.... et gòng mich wirkelik aan et hart waat ich doe heure moos.

‘Geer höbt wie 't geer bie òs waart’, sjreef Vanja, ‘waal et geheim gewòs van Mirko zien gebaorte. Dat is veur 'm verbòrge gebleve, pès kort naodat geer weggegange zeet. Doe höbbe veer op ene keer ruzing gehad mit anger jònges, die de pik op Mirko hawwe: die höbben 'm doe “blaw bloud” naogesjreef en 'm dae naam gegaeve. Wie Mirko dan geweite haet waat dat te beteikene haw, haet er hie neit mee nao de sjool wille gaon, en mit nemes mee wille sjpele van al de vruiger kameraote. Ze höbben 'm doe

[p. 33]

irges angesj oppe sjool gezat, ein kloostersjool wied van òs aaf. Die haet er aafgeloupe. En noe haet er mich laote weite, dat er dao veur gouwd wilt blieve en pater waerde. Dat haet zie' grootmoder opgesjteuk en 'm in de kop gezat: ein gouw maneier van die aw kwezel òm den erme jòng kwiet te waerde. Mer dat maag neit gebeure! Dat is Mirko zien rouping gaar neit, dat wit geer zelf auch waal. Mer hae haet zich saer noe eimaol sjtòm-weg gezag, dat veur hööm gein plaatsj is in de welt en dat hae dit offer brènge mòt veur de sjanj, die röst op zie' moder. Ich höb 'm gebaed en gesjmeek: mer niks haet kònne helpe. Ich weit geine raod mee. Help geer mich noe. Geer höbt Mirko jao gaer gehad. Hae maag neit verlaore gaon. Sjrif geer 'm, dat 'r zich toch niks wies leet make en trökkump op zien dòm idee. Hae maag zich dan toch neit ònneudig òngelökkig make....’

Ich waar geruird. Daen erme jòng! Dae gansen daag höb ich doe gei' gouwd gedaon. Mer waat koos ich beginne? Mit eine breif waar hie niks te bereike: dae zou 'r naeve zich neir lègge en ligge laote. En op eimaol wòs ich noe, dat ich dae jòng toch wirkelik gaer gehad haw. Ich keek mie' sjpaorbuikske in. De verbènjinge ware gunstig. Woveur neit? Ich koos veur e' paar daag gans gemaekelik d'r tösjen-oet. 't Waar sjus vakansietied. En zònger mich wieër nog lang te bedènke, gòng ich - gòng ich nao Mirko.

De Broeder porteier waar neit erg toesjeitelik, wie ich nao hunne sjtudent vroug. Daonao koum eine pater, dae weite wol woveur ich gekòmme waar, waat ich dem aevel neit vertèlde. Mer eindelik, nao lang wachte, sjtòng Mirko dan toch wirkelik veur mich. Waat waar er verangerd. Hae waar bleik en mager gewoorde. Zien wange waren ingevalle, zien sjoon blaw ouge hawwen hunne vruigere glans verlaore. Hae keek mich verwònjerd aan, zònger e' woord, verbawwereird; hae wòs neit waat te dènke van dit bezuik, waat te zègge. ‘Geer?’ koum 't entjelings euver zien bleike

[p. 34]

luppe. Hae noum de handj aan, die ich nao 'm oetsjtouk, mer mit get waat mich eder tröksjtoodde es dat 't mich hei naoder getrokke. ‘Mirko’, zag ich getròffe, en bleef doe zelf auch aeve sjtòm. Ich haw mich van te veure waal presies bedach waat ich 'm zègge zou; mer wie ich daen erme sjelm dao veur mich zoug, wòs ich van alles niks mee. ‘Doe bès toch neit veur gouwd in dit vies kleusterke verzeild geraak?’ mòt ich gezag höbbe, ‘doe wils dan toch zeker hie neit blieve?’ Eer ich 't wòs, mòt 't mich zo oet de mòndj gevalle zeen.

‘Pater waerde neit’, zag er druif en duuster, ‘mit de vlek die op miene naam likt en mich neit kan toelaote tot die waerdigheid; mer dan broeder, wirkbroeder in hoes en haof. Dat is alles waat veur mich euverblif’.

‘Mirko, nei!’

‘'t Is mien plich die mich dat oplèk. Geer kènt mien historie. Ich mòt boete doon, òm vergiffenis te verkriege’.

‘Mer op dich, Mirko, lik gein sjowd en gein kwestie van sjtraof. Doe höbs dan toch niks misdreve. Laot dich dit klaor waerde! Dit is dien rouping jao neit!’

‘Ich bèn e' kèndj van zunj en misdrief, en höb dus gouwd te make’.

‘Onzin, Mirko! Ederein mòt dich zègge, dat dit waanzin is’.

Dit waar et thema van oos òngerhawd, waal ein oer lank. ‘Ich höb ingezeen waat mien plich is: miene waeg lik klaor veur mich oet: ich mòt, ich mòt....’

‘Mer Mirko dan toch, miene leive, leive jòng. Nei! Doe neit! In der ewigheid nei, en nog èns nei!’

Niks hòlp. Zelfs nao ein oer ware veer niks wieër gekòmme. Doe loewde e' mager middigsklökske. Mirko sjpròng op wo veer zoute, en zien bedoeling daobie waar dudelik. Hae keek mich aan. Ziene blik woort zachter. ‘Zeet geer daoveur mesjins hiehaer gekòmme?’

[p. 35]

‘Daoveur allein. Om dich de ouge te öpene, dich te waarsjuwe, es eine vrundj dae mit dich begaon is, dich te redde van dichzelf, es dat muigelik is; òmdat ich 't neit kan laote gebeure das doe dich in et òngelök wurps, verblèndj.’

‘Danke’, zag er, en zien sjtöm beefde. ‘Mer ich weit waat mich te doon sjteit; mien plich. Niks angesj. Ich bèn daotoe.... veroordeild’. En mit dat 'r dat zag, drede hae zich òm nao de deur van 't sjpraekkaemerke.

‘Mirko’, reip ich wie vertwiefeld, mit al de wermte van mien hart. Doe drede hae zich òm. Zien ouge hawwe ein gans anger oetdrökking es pès noe toe. Ze ware kawd en sjtreng gewaes. Noe ware ze weier op èns wie vruiger. Wie in eine wilje sjtòrm sjloug hae op èns zien erm òm mien sjouwer haer, trok mich nao zich toe; en ich vuilde zien wang, die de mien raakde. Einen ougeblik. En hae reet zich van mich los, en sjpròng weg door de deur die aope-sjtòng.

Waar dat 't aafsjeid veur oos laeve? Ich wol 'm achternao: ‘Mirko!’ Mer hae waar gevlaoge, weg in den duustere gank.

Alles waar vergaefs gewaes. Ich sjtòng nog en treuzelde. Doe lous ich, sjwart op wit, baove de deur van 't kloosterinterieur, dat dreigend en alles-zèggend woord: Clausura.

Ich höb geine sjpiet gehad euver mien vergaefse reis, mer waal verdreit euver waat ich belaef haw, euver de ònverzèttelikheid van daen erme jòng. E' paar jaor later is doe nog èns eine breif gekòmme van Varja: Mirko waar gebleve wo ich aafsjeid van 'm genòmme haw en waar, neit lang daonao, krank gewoorde: hae waar gesjtòrve aan ein aafnummendheid, aan taering wie Varja dach. Aan taering, mienen troewe Varja? En neit aan heimwee nao ei' verlaore, ein ònbereikbaar gelök?