Doe bleefs in mich

[p. 127]

Heimwee nao Limburg

De fabrik loug, mit haof en buim d' ròm-haer, in et Wiekervèldj, naeve de villa die den awwen heer bewoonde mit zien familie. Et gelök waar mit hööm gewaes en dat neit ònverdeind, want hae haw zien hènj sjtevig oet de moew gesjtaoke. Dit haw hae dan toch mer bereik in et lendje, wo zien awwesj in hunne jòngen tied in allen einvoud hun laeve begoos ware. Zien twee awdste zeuns haw er bie zich genòmme, degelik veur hun werk beraekend en opgeleid, en hun einversjtendnis leit niks te wunsje. De jònges ware, den eine nao den angere, getrouwd en hawwe zònger taengesjpoud hun eesjte kènjer gekrege. Den eine haw zich e' beheurlik hoes in de sjtad gehuurd, den tweede zich eine lap gròndj gekoch langs de Maas, wo er zich eine bungalow op gezat haw. En Lucie, dat nao deez twee jònges koum, waar in hoes zelf al eine betroewbare sjteun en oethulp veur de mevrouw. Doe, gans overwachs en vööls te jònk, zònger dat emes dao erg in gehad hèi, sjtorf ze, de moder.

De sjlaag waar sjrikkelik, want zie waar ein modelvrouw gewaes en ein perfekte hoesmoder. Sjwaorder waar et leid te drage, veur luuj die gein zörg gekènd hawwe in hun besjtaon. Den awwen heer waar knatsj gebraoke. Hae wòs neit mee wo in of oet. E' jaor doerde dit al, doe haw er zich toch nog neit terech gevònje. Dezelfde woort hae daonao auch neit mee. Hae klòmmelde en knooide dan nog waal get aan zie' geweun werk in de zaak, mer den awwen iever waar d'roet, et vruiger plezeier dao-aan waar weg en de energie laam gesjlage. En es de jònges noe sjprouke van oetbreijing van de zaak, van et aangaon van relasies boeten et landj, en zeker zovööl wieër es Limburg, en nog zo get mee, zag er: ‘wooròm zich dae soesa oppen hals gehaold; laot zeen waat is; veer höbbe vööl mee es oos dageliks brood, en dat is ruum genòg: laot ònverangerd waat tot nog toe gouwd geloupen is’.

Dao waren nog twee anger zeuns, nòmmer drie en veir. Die ware nog aan de sjtudie. Mer die dachte neit d'raan òm te doon wie de twee eesjte veur hun gedaon hawwe. Den eine zag dat hae d'roet wol en zich ziene waeg waal zou zuike; de jòngste, hunne Benjamin, wol nao Australië. Veur deez twee leste woort Lucie wie ein tweede moder, en Benjamin de leiveling.

Op ene keer zagte de twee awdste jònges, en dat bie aafsjpraok,

[p. 128]

dat ze toch waal gaer zouë weite, wie dat noe eigelik zout mit dae fameuze Sebaldus: ‘waar dat eigelik aan, of waar dat oet? Waat ware de planne?’

‘Ich blief bie pappa’, haw Lucie dao-op gezag.

Sebaldus waar einen artis oet Wenen. Lucie haw dem lere kenne bie de wèntjersjport in Eusterriek. Sebaldus haw dadelik serieus avanses gemaak, en dat waar Lucie (mama laefde doe nog) auch neit taenge ziene zin gewaes. Mer et waar doe nog waal erg jònk. Sebaldus zelf haw zich later auch weier bedach, en doe laote weite dat er Lucie zeker gaer haw, mer dat er eesj toch nog waal get van zien vrieheid wol profiteire, òm òngehinjerd nog get tied te besjtaeë aan zien verder ontwikkeling; dat 'r Lucie dus heilig en vas den trouw belaofde, mer dan nog neit veur agaons: of het dus wachte wol? Lucie dat zelf auch van meining waar, dat einen artis mesjins waal neit trouwe moos, en zeker neit te vruig, en niks daoveur vuilde òm zo mer hals euver kop oet Limburg weg te gaon, haw zich gemaekelik daobie neiergelag.

‘Ich höb allen tied en blief veurluipig nog hie’, zag et.

‘Gekkigheid’, zagte de jònges. ‘Sjaele wawwel!’

‘Oos twee sjtudente hèië geinen te-hoes mee, en gein moder, es ich noe al weg zou trèkke!’

‘Onzin!’ meinde de bruiësj. ‘Brazels kal’.

‘En auch bleef ich nog gaer get bie uch allemaol!’

‘Daoveur geis doe dan toch de welt neit oet! Dòm teun!’

‘Hie, in oos Limburg, in oos awd hoes, - en bie vader! Bèn ich uch dan te vööl gewoorde?’

‘Waat is dat dan veur bazel?’

‘Ich kan papa in zienen toesjtandj neit hie allein laote.’

En daomit waar dae keer dan alles gezag.

Wie nòmmer drie doe èntjelings vaerdig waar en Sebaldus in Wenen daonao auch dem zienen trouwbreif kreeg (nemes haw gedacht dat dát zo gaw zou gaon) sjreef hae aan Lucie, dat et noe mesjien dan toch auch zo lankzaam tied woort voor hun twee: et begreep waal dat hae zich boete Wenen neit koos neierpaote, auch al òmdat dao nog zien aw moder waar, die hae op höre laeftied neit in de sjteek koos laote; of et dus gedesideird waar? Dan wol hae beginne mit de boew van ein hoes veur hun, en kooste ze euver e' jaor trouwe. ‘Es veer langer wachte’, sjreef Sebaldus, ‘dan zeen ich aankòmme das doe sòkkertant wurs van al dien naefkes en nichskes, en de toevluch van dien sjweigesjes, die dich waal aan et werk weite te hawte mit hunne naosjleip. Wilt

[p. t.o. 128]

Felix onder de kerstboom (december 1962).

Huldigingsbijeenkomst in de Sittardse stadsschouwburg op 25 januari 1963 b.g.v. de 80e verjaardag van Felix Rutten; v.l.n.r. Burgemeester Dassen, Prof. J. Timmers en Godfried Bomans.

[p. t.o. 129]

Felix Rutten 89 jaar (13 juli 1971).

[p. 129]

die vader mitkòmme? Mich gouwd. Wils doe lever regelmaotig nao 'm toe gaon nao Limburg, om ein uigske in et zeil te hawte, wie et 'm dao geit? Auch gouwd. Mer ich zou dich noe dan toch waal gaer bie mich höbbe es mien vrouw.’

Den awwen heer keek esof hae et in Kölle hèi heure hòmmele, wie Lucie, mit traonen in de sjtöm, 'm dat zag. ‘Doe wils mich dus hie allein laote sjterve?’ Lucie wòs neit waat te doon. Alles opgaeve waat dit sjtök van Limburg veur 'm waar, familie, welt en wirtsjaf, en den awwe vader, dem zienen ougappel et waar? Van den angere kantj, wo zou et haer mòtte, es papa eimaol ens neit mee dao weur?...

‘Höbs doe 'm gaer?’

‘Jao, papa.’

‘Zuls doe dich in de nuuj òmgaeving terech kònne vènje?’

‘Eusterriek is mich ummer leif gewaes.’

‘Mer toch neit lever es oos Limburg?’

De jònges zagte: ‘Et geit hie òm Lucie zie' gelök en zie' laeve, en et is waal ein vrouw òm einen artis gelökkig te make. Et kèndj mòt neit achteròm-kieke, mer veuroet-zeen. Dit is noe eimaol et laeve. En doe, papa, kòns nao Wenen gaon zo dèks es doe dao zin in höbs. Veer zeen jao hie, en in de welt van allewiel is niks mee wied. Lucie, trouw 'm, es doe 'm gaer höbs.’

Sebaldus boewde zich zien hoes in Wenen, en Lucie trouwde mit 'm.

Zös maondj nao den trouw koum et den awwen heer opzuike, en alles waar gebleve wie et altied gewaes waar; allein hawwe de jònges in de fabrik get mee de vrie handj gekrege, en de zakes floreirde. Den awwen heer meinde waal nog ummer de baas dao te zeen, mer de oetbreijing van de zaak gòng gans achter 'm òm. Hae zelf waar in alles gerös, woort gouwd verzörg en opgepas, haw zien awd personeel nog ummer òm zich haer, en zien sjoondöchter leiten 'm neit in de sjteek. Alles esof Lucie gaar neit weggewaes waar. En kòntènt gòng et nao zien man trök. Noe moos papa nao Wenen kòmme, zo gaw es et eesjte kindje zou gebaore zeen.

Lucie en den awwen heer sjreve zich geregeld. Zo laefde Lucie mit hööm en mit de angere mit in Limburg. Dao waar zo hie en dao dan auch get te sjrieve: de Benjamin waar vertrokke nao Australië en gòng op in de nuuj welt. Dao koume nuuj kindjes. De jònges wolle boewe. Ein van de aw maeg haw gekundigd*,

[p. 130]

eine van de aw knechts waar gesjtòrve. Den awdste zoon waar in 't awwerlik hoes gaon wone, saer* de villa noe toch mer hauf laeg sjtòng. En zo waar dao dit, en waar dao dat: allemaol verangeringe. ‘Es ich weier trök-gaon, zal ich wie eine vraeme gewoorde zeen in oos awd hoes’, zag Lucie zich.

Lucie kreeg zien eesjte kèndj, e' jungske. Et heisjde Monny. ‘Veer höbben et Monulphus laote duipe.’

Ze lachde daomit in et Wiekerveldj. ‘Mer laote gewaerde’, zag den awwen heer. Dat zeen hun zakes. En es Sebaldus zelf daomit kòntent is! Mer et haw angesj kònne zeen. Dit deit mich erg aan André Gide dènke. Et zal Mastreich mòtte verbeelde!...’

Noe moos haezelf dan waal nao Wenen, nao zie' paetekèndj gaon kieke. En hae waar dan toch auch nuujsjerig òm te zeen, wie Sebaldus zich dao neirgezat haw. ‘Waat wils doe dat ich veur dich mitbrèng?’ sjreef hae bezörgd.

‘Niks van cadeaux’, waar et antjwoord van Lucie, ‘mer get oet et awd hoes van òs, waat mich aan uch herinnert. De servetterènk van Mama, en höör bae-bouk, en et nee-kisjke van höör’: dat kooste ze vènje in dae groten awwe kas oppe zölder, wo et ònaangeruird gebleve waar, mit alle naoljen en sjpange en garerölkes, wie zie dat achtergelaoten haw. En dao haw in de keuken ummer ene geblötsjde kopere kaffepot gesjtange; auch ein sòkkerdoos waar dao, van teen* of van nikkel, die al jaore boete gebroek waar gewaes. Of, baoven oppe gank, die aw sjildriekes nog hònge? Dan waar sjpraok van twee luchterkes van teen, en van e' zawtvaetje, dat nog van Bemele gekòmme waar, en van e' teske ('t eurke waar d'raaf) wo e' Modergöödske van Kaevelaer op gesjilderd sjtòng. En of me nog van dat papier zou kònnen kriege, womit zien sjlaopkamer getappeseird gewaes waar?...

‘Mariajozes’, zag den awwen heer taengen zien jònges, wie hae dat allemaol besjtudeird haw, ‘waat e' kröömke: geer zeet mich al nao Wenen trèkke, mit einen aafgedankde kaffepot van koper ònger den erm! Vööl noten op ziene zank!’ En hae sjöddelde de kop.

Mer et kèndj kreeg ziene zin. Sebaldus leit 'm wirtsjafte in et kabinetje dat veur zie' vruike gereserveird bleef, en dat noe ein op-en-top, ech Limburgs kaemerke gòng waerde. Boerinne-duik, die ze vruiger ‘long shawls’ heisde, wie de grootmoder nog gedrage haw, koos Lucie bie einen antikair in Wenen kriege; en zie' sjoonmoder haw 'm e' pröllig glazere kèsjke aafgesjtange, dat bie höör in et keukske sjtòng, en woveur ze zelf gaer get

[p. 131]

moderns in de plaatsj gehad hèi; sjus zo e' muibelke wie me dat auch in e' Limburgs hoes koos vènje. Gouf et eigelik einen echte Limburgse sjtiel veur sjtuil en taofele? Lucie hèi auch nog zo gaer ein kis gehad, mit ornamente of besjilderd, womit vruiger de boeremaedjes verhoesden es ze trouwde. Noe leit et zich in zie' kabinètje eine roukvank make, oet hout en kartòng (dae houfde toch neit te deine, omdat ze euveral centraal verwerming hawwe), mer wo et bòntje teiëre* van de ‘Sphinx’ taengen-aan zou kònne zette, mit ònger-langs eine volang van bòntje katoen, wie dan auch gerdinkes veur de vinster koume van datzelfde tuug, waat me in Mastreich in edere volkswinkel koos kriege.

Den awwen heer lag de breif van zien dochter op zie mit eine zuch: ‘Waat eine bazels-kal’, zag er sjtillekes: ‘Vrouwluuj, vrouwluuj...’ Mer me zou et kèndj natuurlik ziene zin doon. En hae dach op èns: wie nog mee euver al die klòmmelerieë in dae breif sjtòng, es euver et bòksemenneke dat 'm veural interesseirde: de kleine Monny!

Hae gòng nao Wenen. Waat Lucie gaer gehad haw, woort gesjik. Hae vònj et kèndj waal get versjlak* nao zien kraom, mer versjtòng zich erg gouwd mit Sebaldus. Mit voldouning keek er zich alles aan. Hae wol zien dochter toch waal èns beheurlik aan den tandj vuile. ‘Kèndj’, zag er, ‘es ich mich dat sjtök van dienen haof aankiek, wo dien eige kamer op oetzuut, dan is et mich sjus, esof ich e’ sjtök zoug van mien awwerwets hööfke in 't Wiekerveldj.

Lucie sjmònkelde*.

‘Kèndj’, vraogde hae: ‘diene man is gouwd veur dich?’

‘Mee es gouwd. Hae leet mich in alles gewaerde.’

‘Geer höbt uch gaer?’

‘Dat zuus-doe dan toch waal, papa.’

‘Dus, doe bès gelökkig mit hööm?’

‘Dat koos neit baeter.’

‘En auch in dien òmgaeving?’

‘Alles papa. Maak dich gein zörg’.

‘En weur dao get waat 's doe nog gaer hes, waat ich dich versjaffe kan?’

Lucie sjloug de erm òm zienen hals: ‘Nei, papa’.

Einen angere keer zag hae auch nog èns: ‘Kèndj, doe meus mich toch èns zègge, woveur dat geer eur kèndj dae naam gegaeven höbt van Monny?’

‘Van Monulphus?’ lachde Lucie. ‘Omdat veer dae zo sjoon van

[p. 132]

klank vònje. Dao heur ich et loewen in van de klokke van Sint Servaos’.

‘Ao!’ zag den awwen heer. ‘En es et gei' jungske, mer e' maedje gewaes weur?’

‘Dan weur et Stella gewoorde.’

‘Auch geine naam oet oos familie, zo wied es ich weit!’

‘Stella’, zag Lucie en keek 'm druimerig aan: ‘omdat et de sjtar is oet et waope van de sjtad, en om de “Sterre der Zee”’.

‘Kèndj’, zag er bezörg, ‘doe zou's toch gouwd doon mit dich get mee te lere aanpassen aan et landj, wo's doe in laeve mòs’. En daobie bleef et.

Bènne dat jaor koum ein tweede kèndj. Weier eine jòng. ‘Gonny’ deze keer. ‘Veer höbben 'm Gondulphus laote duipe’. De jònges in de fabrik keken den awwen heer in sjpanning aan. ‘Ich hèi toch lever gezeen, dat et dan mer eine Franz-Jozef gewaes weur. Mer...’ Hae zuchde. ‘Alla dan mer!’

Lucie koum neit. Wie hèi et dat dan auch kènne doon mit twee platte* kènjer? Papa koos dan toch gaon! Mer den awwen heer zoug op taenge den tied van et jaor. Et reize waar 'm toch waal lestig. Auch waar hae sjus neit zo erg gouwd gewaes, rematiek in de bein. En hae waar zo gewènd aan alles waat 'r òm zich haer haw, en neit mee opgewasse taenge kènjergesjreefs. Later, es de jungskes get groter zouë zeen. - Waar dao get waat et kèndj nog gaer gehad hèi?

Sjus. Dao waar irges nog e' kopere Leveneerke, e' boere krutske dat in et Wiekervèldj in de achterkeuke haw gesjtange, en eine kopere bèdwermer. En Lucie hèi zo sjrikkelik gaer 'n aw sjpoul gehad. En dan de lèste foto's van de sjtad, van de aw moere en òmwalling mit de Hèlpaort. Teiëre mit de waopes van Mastreich en van Limburg...

‘Ich geluif toch dat et heimwee haet’ zag zich den awwen heer noe. En doe heisjde 't dan, dat hunne Benjamin trök zou kòmme oet Australië, aevel* mer veur korten tied. Hae wol hun toch allemaol weier ens zeen en auch Sebaldus lere kènne. En vader woort mit den daag awwer. En al de verangeringe die de bruiësj hawwen aangedurf! Hae wol zich eesj Athene bekieke, koum dan per boot nao Triëst en Wenen, en zou trök reize via Holland en Londen. Grote voldouning in de familie. Hunne Benjamin! Lucie gelökkig. Hae koum, groot en sjlank, sjportief, broen gewoorde, mer de haore ummer nog blòndj en de ouge blaw. Hae waar op zien maneir elegant gekleid, mer veur Wenen toch waal

[p. 133]

get opzichtig, te vööl kleurigheid, en get al te los in zien maneir van doon. Me zoug dudelik de boetelenjer aan 'm, zien hummes, zien zökke, zien sjoon. En wie er zich mit Sebaldus in de ouge gekeken haw, en ròndj gekeke in zien atelje, wòste ze allebei dat ze same euver waeg kooste. Sebaldus waar geinen dreuge zökkezuimer*, en auch geine proleet mit lang haore, dae meinde dat er et waal wòs. Ze kooste zich gaer höbbe. De gas leit de klein menkes lachen en kriesje, verbaasde zie' zöster mit zien vertèlsels oet de wie welt, en waat ze òngerwiel van et awd Australië gemaak hawwe, en gòng mit zie sjwaoger oppen ‘heurigen’ oet.

Van trouwe gein sjpraoke.

‘Verlangs doe erg nao oos Limburg trök?’

‘Waal nao uch’, waar zien antjwoord. ‘Angesj neit. Ich bèn dao gouwd en gaer. Mer ich bèn auch benuujd nao de veuroetgank dae Europa gemaak haet in de later jaore. Ich verwach neit vööl daovan’. En ummer heisjde et: ‘Bie òs in Australië, bie òs in Sydney’. Me hèi gezag, me koos nirges baeter zeen.

‘Noe höb ich aevel ummer diene “privé” neit èns mage bezuike’, lachde hae.

‘Dat is dan auch allein mer veur ingewiede’, lachde Sebaldus mit.

‘Dan kòmt.’ Dit deig hun sjwiege. En zo riskeirde Benjamin zich euver den dörpel, get waat Sebaldus zelf mer zelje doug.

‘Goodness’, reip er verbawwereird, ‘waat e' kröömke. Waat höbs doe dich hie allenei bie-ein gesjleip! Wat ein touverlantaer, kèndj!’

Dao richde Lucie zich op. ‘Dit is oos awd Limburg’, en et zag dat wie Electra dat taenge Orestes gezag koos höbbe.

‘Jao mer, zo get! Loeter aw fòddele!’

‘Doe meins...’

‘Wae plek zich dan noe nog papier oppe wandj! En al die versjaote duik! Dat zeen jao sjtaofnester van belang! En dien sjtuil zeen allesbehalve kommood. Onpraktisj. Veer, in Australië, höbbe niks angesj mee es witte moere en sjtaole muibele. En waat höbs doe dich dao, baove de verwerming, veur einen troonhemel ineingezat? Mit al die bòntje teiëre? Hes doe dich nog ein sjoon sjilderie van diene man hie opgehange. Ich höb gezeen dat er zelfs eine Picasso haet! Mer al die ordinair klòmmelerieë. In Australië höbbe veer dao al lang mit aafgedaon. Efficiency!’

Lucie wees: et bae-bouk en et nee-kisjke van mama.

[p. 134]

‘Eine moderne minsj mòt zich nirges aan bènje, aan niks...’

Doe keek hae zich et glazere kesjke van de sjoonmoder naoder aan: ‘Kèndj, de wòrm zit dich in dat antiek hout! Is dit dien ganse lektuur? Niks Engelsj?

“Allein mer waat ich euver oos Limburg höb kònne verzamele. Engelsje romans vinjs doe bie miene man genòg.”

“Veldeke”, lous hae, “Limburgse Sagen, Legende van Sint Servaos”. Niks veur mich. Of course, ich laes allein mer euver mie' vak, en dan ozen awwe “Punch” of get van daen aard. Dan kan me nog èns lache, zuus-doe?’

‘Mien heiligdòm bevilt dich dus neit?’

‘Ich vènj das doe dich hie eine pòppekas bie-ein gefisternöld* höbs, mòt ich zègge. Bie diene man gevilt et mich baeter. Dat is eine moderne minsj, wie veer ze in Australië gaer zeen.

‘Wils doe 'm dich neit mitnumme nao die nuuj welt van uch?’ De brour keek op, van den toon wo-op Lucie dat zag. Et zag 'm noe mer neit dat ònger in dat kesjke, in ein doos ingepak, de broedskrans loug van hun moder; hae houfde dat neit te weite. ‘Hae haet gein hart mee; of hae haet et in Australië achtergelaote, wae wit bie wae?’

Dao koum eine breif van den awwen heer. Ze verwachde hunne Benjamin mit sjpanning. Et zou nog waal get doere, òmdat et hun haw laote weite dat er zich Italië eesj nog get wol aanzeen. Of ze dan neit same wolle kòmme, zöster en brouer? Mer dan meus hae Lucie eesj toch oppe heugte brènge van den toesjtandj van et ougeblik. Ze hawwe dao mer neit eder euver gesjreve, òmdat alles zo lang ònzeker waar gewaes. Mer saer dat de sjtad de gouwdkeuring gekregen haw veur höör oetbreijingsplan, waar alles op èns aan et rolle gegange. De jònges ware direk begoos mit de boew van eine nuje vleugel, in de fruitwei naeven et awd geboew. De buim doa - jaomer, want die ware in hun volle krach - woorte de veurige wèntjer al òmgehouwe. De kannedasse daolangs moosten auch verdwiene; want dao koum ein van de twee nuuj sjtraote, die et Wiekerveldj in sjtökker gònge sjnieë. De anger nuuj sjtraot sjnee hun ein deil van den haof weg. En mit dat alles ware ze dao noe tegelieker tied begoos en volop aan de gang. ‘Einen drek van geweld!’ De jònges hawwe gemeind dat et baeter waar dao ei' geboew te höbbe sjtaon, es hun geldj te beware in papiere, die de motte opvraete en de regeiringe kònne devalueire. In de ònröstige tieë van allewiel! Wae wòs waat nog gebeure gòng? Es Lucie noe kòmme wol - hae

[p. 135]

wòs waal dat et muielik zou zeen mit de kènjer - weure ze nog weier èns allemaol bie-ein wie vruiger. Wie sjoon veur einen awwe man, wie hae noe waar, òm de boew nog te kònne mitmake van ein nuuj welt, en...

Lucie keek wie verwaeze en de breif veil 'm oet de handj.

‘Nog èns - wie vruiger.’

Sebaldus lous de breif. ‘Zou 's doe gaer gaon?’ vraogde hae hartelik wie ummer, ‘dan gaot same. Veur de kènjer hie wurd gezörg. Mama is auch nog dao. Es te neit al te lang wegblifs. Mer dan mòs doe mich ein zaak belaove, das doe auch weier gaer trök zuls kòmme.’

Koos et Sebaldus dan alleen laote, esof et neit van 'm holj?

‘Vruike’, zag er, ‘versjwieg et mich neit langer. Doe höbs heimwee’. Hae weur geinen artis gewaes, es er dat neit begrepen hèi. Of waar et bang òm trök te gaon, noe ze zelf zagte, dat...

Dat waar et. Zich de verwoestingen en ‘den drek’ aan te zeen, en neit mee trök te vènje waat gewaes waar; zich neit mee mit de luuj zelf te kònne versjtaon, die in ein gans anger welt van gedachte laefden: waar et dan neit baeter den awwen droum vas te hawte en te blieve laeve in de sjoon illusie, es zich dat allemaol zelf kapot te sjlaon? ‘En es ich nog weier èns dao weur en ich koos mich dan neit losriete van waat nog gebleven is?’

‘Nei, ich blief bie dich en de kènjer. Laot papa kòmme, es ozen Australiër weier weg zal zeen: dat hae òs dan alles zelf kump vertèlle. Ich gaon neit’.

Lucie sjreef in deze zin. Ein N.B. vraogde papa òm get aerd oet hun awd hööfke, en auch get van et graaf van mama, in ein envelop tösje twee kartungskes. Zo hawwe de Pole, wie Chopin vertrok, hööm ja auch eine zilvere bokaal gegaeve, mit aerd van et landj dat hae veur gouwd verleit.

De Benjamin vertrok. Lucie leit 'm vertrèkke zònger vööl traone. Et waar de intimiteit van vruiger neit mee gewaes.

Papa koum daonao neit nao Wenen. Hae voolt zich neit mee in sjtaot tot ein grote reis. De welt wachde in angs en sjpanning op waat gebeure gòng. Den oorlog sjtòng op oetbraeke, wie den awwen heer sjtorf. Doe woort Sebaldus opgeroupe, en moos ònger deins veur zie' landj. Lucie zien hart brouk. Euveral leid en zörg; de elenj waar groot in Eusterriek. E' jaor van òndrageliken angs en sjpanning: doe sjtòng auch de naam van Sebaldus op de lies, van degein die neit mee trök zouë kòmme. Dan gouf Lucie zien vrieheid op, òm same te gaon wone mit zien sjoonmoder,

[p. 136]

òm sjpaarzaam te kònne laeve. Et wòs noe waal zeker, dat et nooit mee trök zou kònne gaon nao hoes. Zie' Limburgs kaemerke besjtòng neit mee. Zien jònges die nao de sjool gònge, gouven 'm gein antjwoord, es et noe nog weier èns probeirde om Limburgs plat mit hun te sjpraeke, wie in 't begin dat ze klein ware, Monny en Gonny; of ze lachden 'm oet in zie' gezich. Ze zònge et Horst Wessel leid. -

Lucie haw, pès in de zeel van zien kènjer, zie' Limburg verlaore.