Wilhem de Derde
(1710)–Lukas Rotgans–
Auteursrechtvrij
[pagina 128]
| |
Verklaring Van de Print voor 't VIII Boek.
Een koningsmoorder, of die toeleide om den Vorst
Te dooden, word op 't rad, door helschen gloed ontsteeken,
Gedraait. Gerechtigheid wil zulk een gruwel wreeken.
Een gier doorpikt de long en lever in zyn borst.
Een Moordharpye slaat haar klaauwen in zyn leden.
De Ryksraad treurt by 't graf van
Wilhems
Gemaalin,
En zwaait de lyktoorts voor die groote Koningin.
Een Arend voert haar ziel naar boven van beneden,
Om by 't Godinnendom te plaatsen in de lucht.
De Koning wandelt met de Vrede langs de wegen.
Hy toont haar Namen op de steenrots met zyn degen;
Een vesting door natuur en boukunst hoog berucht.
Wy moeten eerst die stad voor Karel weder winnen,
Zo zegt hy, eer ik u door 't aardryk voer ten toon.
Een Engel kroont den Vorst met eene zegekroon.
De Godsdienst en 't Gerecht geleiden, bly van zinnen,
De Vrede op haren togt, daar zy in 't witte kleed,
Gevolgt van Bachus, die den doffen geest kan streelen,
En Ceres, mild in graan en vruchten uit te deelen,
Met
Wilhem
hand aan hand voor Janus tempeltreed.
De krygsknecht vlucht van 't veld met slepende banieren:
Daar Moesel, Maas, en Rhyn, en Sambre zegevieren.
| |
[pagina t.o. 129]
| |
 | |
[pagina 129]
| |
Wilhem de III. Achtste boek.'t VErnielend krygsgeweld, dat woed in alle landen
Van 't uytgeteerde Euroop, daar d'oorlogsfakkels branden,
Vergunt den Vorst geen rust, maar wekt van tyd tot tyd
Zyn heldenarrebeid. hy wapent zich ten stryd.
Ga naar margenoot+Hy moet al weêr door zee met opgespanne doeken
Laveeren, om de magt van Vrankryk op te zoeken
In Karels Nederland, den krygsstoel van Belloon,
Daar hem zyn leger wacht. pas treed hy op den troon,
Of word gedwongen om naar 't heir der Bondgenooten
Te keeren met zyn Britsche en Nederduitsche Grooten,
Doorluchte mannen, die, van Mavors opgevoed,
Steets blyken gaven van hun oorlogskunde en moed.
Hoe menigmaal zal ik door Nereus watervelden
U volgen, en uw vloot, ô voorbeeld aller Helden,
Geleiden van de kust der Britten naar het strand
Der Batavieren, uw geboorte- en vaderland?
| |
[pagina 130]
| |
Myn Zangheldin, gewekt door schorre krygsbazuinen,
Begeeft zich weder 't scheep, daar 't krytgebergt zyn kruinen
Tot aan de wolken beurt, en steekt van d'oevers af
Met
Wilhems
zeebanier, en volgt zyn legerstaf.
Men licht een groot getal van mannen, die voor dezen
In 't Iersche koninkryk hun oorlogspligt beweezen,
En zendze naar de kust van Vlaandren, om de magt
Van 't Bondgenootschap, daar de Vorst zyn hulp van wacht,
Te sterken, en 't geweld der Fransche roofgedrogten,
Dat gansch Europe ontrust, te keeren op hun togten:
Want Karels erfland word gedreigt aan allen kant,
De dorpeling verwoest, en schuur en hut verbrand.
De Koning Lodewyk, door oorlogslust gedreven,
Had zich in 't leger met zyn hofgezin begeeven,
En Namen, lang vermaard door sterkte, wechgerooft.
Ga naar margenoot+De Britsche Troonmonarch, en Neêrlands Legerhoofd
Neemt afscheid van den Staat, daar duizend onderdaanen
Hem voorspoed wenschen, en begeeft zich by zyn vaanen
De dappre Beyervorst, tot Landvoogd aangestelt,
Bereid zich, als 't gerucht de komst des Konings meld,
Om hem naar waarde met zyn hofstoet op te wachten.
Zy treên in krygsgesprek, en scherpen hun gedachten,
Om 't heir van Lodewyk een voordeel af te zien,
En Luxenburg in 't veld kloekmoedig 't hoofd te biên.
De legers trekken door de landen hene en weder,
En slaan de tenten voor elkanders oogen neder.
| |
[pagina 131]
| |
Het Bondgenootschap vlamt op stryden. 't oorlogsvuur
Ontvonkt den legerknecht, en groeit van uur tot uur
In 't edelmoedig hert van ruitren en soldaaten.
Elk wil op 't bed van eer zyn dierbaar leven laaten,
Of zegepraalen van den vyand in den slag.
Zo word de moed van 't volk door
Wilhems
krygsgezag
Ontsteeken, en 't getal der strydbre hulpgenooten
Vermeerdert dagelyks in 't leger, om dien grooten
En onversaagden Held, die voor Europe waakt,
Te dienen in den nood, terwyl de tyd genaakt
Om 't heir van Lodewyk, zo groot en vol vermogen,
Met uitgetogen zwaard te trekken onder d'oogen.
Ga naar margenoot+De Britsche Veldheer spreekt zyn metgezellen aan:
't Is tyd, ô mannen, om den vyand op te slaan,
En over het verlies van Namen ons te wreeken.
Hoe Luxenburg 't gevecht steets weigerde, is gebleeken.
Nu moeten wy zyn heir verrassen, en, in spyt
Van zyn voorzigtigheid, hem dwingen tot den stryd.
Grypt moed myn helden, die, bekranst met laurebladen,
In 's vyands bloed geverft, door uw manhafte daaden
Uw naam onsterflyk maakt, en streeft hoe langs hoe meer
Door oorlogsdeugd ten top der ewigdurende eer.
Ik zag u menigmaal uw dierbaar leven waagen,
De dood braveeren, en op 's vyands nederlaagen
In 't bloedig veldgevecht of zwaar beleg der steên
Uw zege stichten en vermaarde krygstropeen.
| |
[pagina 132]
| |
Bewaart de glori door uw wapenen verkregen.
Zo blinke in ewigheid de luister van uw degen
Hier boven aan 't gesternt. zo roem' van eeuw tot eeuw
De nazaat uw bedryf. valt aan op 't veldgeschreeuw,
Op 't oorlogsteken, dat myn krygsgezag zal geeven,
En dient my als voorhene, ô helden, met uw leven.
Ik zal uw trouwen dienst erkennen, en uw moed
Beloonen naar waardy in voor- of tegenspoed.
't Is my genoeg, als elk zyn pligten zal betrachten:
Want van Gods gunst staat ons de zege alleen te wachten.
Zo spreekt de Koning voor zyn heir op 't oorlogspaard.
Daar elk hem bystant zweert, en zwaait het glimmend zwaard
Tot driemaal achter een. de magt der Batavieren
Treed naar den vyand toe met vliegende banieren,
Met wapentassen, ryk gevult met kruit en loot.
De Brittenlander, Spaansche en Duitsche bondgenoot
Bezet de posten, door den Veldheer aangewezen,
En yvert om zyn pligt te toonen als voordezen.
Ga naar margenoot+Daar valt de krygsknecht aan, en lost aan allen kant
De donderbussen, dat de lucht en 't vechtperk brand,
Dat aarde en hemel dreunt. de Fransche benden leggen,
Bebolwerkt van een berg, begroeit met dichte heggen,
En kreupelbossen, tot haar heirpost uitgezocht,
Om
Wilhems
krygsgevolg te stuiten op den togt;
En, van een schans gedient, bezet met bateryen,
Den fellen aanval af te keeren onder 't stryen.
| |
[pagina 133]
| |
Een diepe veldmoeras omringt de linke zy
Van Vrankryks heir, en zet den vyand voordeel by.
Doch 't werk, hoe zwaar in 't oog, valt licht om uit te voeren,
Als een stantvaste wil zich nimmer laat ontroeren
Door laffe vrees, maar vaart met lust in arbeid voort.
Dan treft de schutter, door zyn glorizucht bekoort,
Het voorgestelde wit. zo streeft men, nooit verlegen,
Noch voor gevaar beducht, langs ongebaande wegen
Ten top van eere, en blyft onsterflyk door 't bestaan.
Zo tast de Britsche Vorst zyn tegenstanders aan,
En wint den heuvel, dien de Franssen kloek beschermen,
Na dapper vechten, door beleid en kracht der armen.
De mannen storten van den bergtop naar beneên,
Door kogels, sabels en granaaten afgestreên,
Ontsielt of zwaar gewond. het laauwe bloed der helden
Druipt neder van de kruin des heuvels op de velden.
De Bondgenoot houd lang zyn aangewonne post
Door moedig stryden in, schoon 't werk veel mannen kost,
En maakt zich meester van kortouwen en mortieren,
Op Vrankryks legerplaats geplant. de Batavieren
Beschermen lang den buit, (terwyl de strydgenoot
Hun moedig bystant bied) en schieten schoot op schoot
Op d'aangedronge magt en vyandlyke benden,
Die zich op d'orders van den Veldheer derwaarts wenden,
Om 't noodig oorlogstuig, door moed en dapperheid
Verovert, hun geweld t'ontrukken. yder pleit
| |
[pagina 134]
| |
In 't harnas voor zyn Heer, voor 't recht en d'eer der landen.
Zo vliegt elks glori, daar de zwavelvuuren branden,
In 't midden van de vlam ten hemel. 't grof kanon
Verheft der helden deugd veel hooger dan de zon,
En galmt hun daaden uit met donderende toonen,
Dat dal en heuvel kraakt. zo stryden Mavors zoonen.
Zo staat de Bondgenoot in 't smookend vechtperk pal,
Maar 't heir van Lodewyk, veel grooter in getal,
Verpoost van tyd tot tyd zyne afgesloofde knechten,
En sterkt elk ogenblik zyn vaanen, onder 't vechten,
Met versche mannen, met kanon en krygsgevaart.
't Schynt of hier 't aartryk, weêr bevrucht, soldaaten baart;
Als Kolchis grond, wel eer bezaait met draketanden,
(Gelyk d'aaloudheid dicht) door koning Jazons handen.
Niet anders groeit op 't veld de magt van Lodewyk
Ga naar margenoot+Van alle kanten aan. de Vorst van 't Britsche ryk
Beveelt zyn krygsgevolg in orde en met geleden
Te rug te trekken, en den fellen stryd op heden
Te staaken. yder voert, op 't koninklyk gebod,
Zyn legerknechten af, en wenscht een beter lot:
Dewyl de krygskans gunt de zege aan geen van beiden.
Zo eindigt het gevecht, en bei de legers scheiden.
Maar 't vechtperk legt bezaait met lyken, in den slag
Van wederzyde ontsielt. ô dodelyke dag
Voor veelen, die hun bloed vergooten, en hun leven
Op 't yslyk krygstoneel, daar zo veel mannen bleeven,
| |
[pagina 135]
| |
Verruilden voor de dood! ô gruwelyk gezigt,
Gy toont ons klaar wat haat en vyantschap verricht!
God Febus zelf (wien zou dit schouspel niet verveelen?)
Besterst, en spoelt zyn as en smookende gareelen
In Nereus plassen af. de Vader staat verzet,
En dryft de rossen van zyn zonnekoets te wedt
Veel vroeger als voorheen. de Boschgodinnen klaagen,
En treuren op de doôn, door droefheid neêrgeslagen:
Zy mengen 't heldenbloed met traanen op den grond,
En kussen een voor een den bleekbesturven mond.
De Koning
Wilhem
kiest een heirpost voor zyn mannen,
En geeft bevel om straks de tenten op te spannen.
Hier dankt de legerknaap den hemel, die den Vorst
Beschermde, en 't doodlyk loot afkeerde van zyn borst:
Want zyne dapperheid ontzag geen krygsgevaaren
In 't midden van 't gedrang der vyandlyke schaaren.
Hy waagde in 't veldgevecht zyn leven onversaagt:
Dat leven, zelf door God verdedigt, word belaagt
Ga naar margenoot+Van schelmen, omgekocht door Vrankryks goude schyven,
Verraders, die hun loon voor snoode moordbedryven
Verwachten van den Vorst, die 't Leliryk gebied.
Hoe zal myn Zangheldin het geen in 't heir geschied
Verhaalen zonder schrik? ik zie de zonneglanssen
Verbleeken aan 't gewelf en hun verheve transsen.
De waereld siddert op haar as. de hemel beeft.
En 't reedlyk schepsel, dat die gruwelen beleeft,
| |
[pagina 136]
| |
Staat doots. de tong verstyft, en weigert om te spreeken.
Hoe kan een menschenhert zo snood een opzet queeken,
En baaren, van de hel bezwangert, zulk een vrucht,
't Bederf van gansch Euroop, daar God en mensch om zucht?
Ga naar margenoot+Grandval, een edelman, maar van de deugd verbastert,
In Vrankryk voortgeteelt, met schelmen, waard gelastert,
In 't vloekverbond getreên, besluit Vorst
Wilhems
dood,
En maakt zich schuldig aan een gruwelstuk, zo groot
Als ooit wierde uitgedacht. men had een jaar te voren
Alrede 't moorduur in den veldtogt uitverkoren;
Maar 't werk wierd door 't vertrek des Konings toen gestoort.
Dien aanslag zal men nu hervatten. 't loon bekoort
Den meester; die zich vleit met rykdom, hooge staaten,
En titelen van eer. maar neen, de Grooten haaten
d'Uitvoerders van 't verraad, schoon 't schelmstuk word bemint.
En of de zaak gelukt, het loon, dat u verblind,
Verwoede monsters, zal niet volgen. uw verwachting
Zal u bedriegen, en vervloeking en verachting
De prys verstrekken van uw gruwelyk verraad:
Ja wroeging, die de ziel met geesselroeden slaat,
't Gewisse brandmerkt, en met scherpgewette tanden,
Tot wraak van 't lasterstuk, steets knaagt aan d'ingewanden,
U beulen nacht en dag. dan zult gy grooter smert,
Onlydelyker pyn gevoelen in uw hert,
Als eer Prometheus, om 't ontrooven van de vonken
Der zonne op Kaukasus met ketenen geklonken,
| |
[pagina 137]
| |
Most dulden, daar hy wierd door Jovis adelaar
In d'ope borst gepikt. maar gy, ô moordenaar,
Vervloekte koningsbeul, gy staat naar
Wilhems
leven,
Door zucht voor Lodewyk en Jakob aangedreven,
En schrikt niet voor de straf, die volgen zal. de tyd
Is reeds bestemt: wanneer de Vorst langs 't leger ryd,
Of zich op weg begeeft om Vrankryks magt t'ontdekken,
Dan zal men 't edel bloed vergieten; en voltrekken,
In een bedekten weg gelegen, 't gruwelstuk,
Door moordroers, op zyn borst gelost; en, zo 't geluk
't Vertrek begunstigt, naar de Fransche tenten vluchten
Te post in zegepraal, en deelen de geruchten
Van Koning
Wilhems
dood aan 't gansche leger uit,
Ja roemen in dien moord. dit 's 't oogwit. dit 's 't besluit.
Maar God, die lang den Held beschermde in lyfgevaaren,
Bevryd hem voor 't geweld der woedende barbaaren.
Ga naar margenoot+Het opzet word ontdekt; Grandval gevangen voor
Den rechterstoel gesleept: hy geeft den Raad gehoor,
Die naar de waarheid vorscht, en openbaart met schanden
De voorgenome zaak, zelf buiten pyn en banden.
Ga naar margenoot+Hy word ter dood gedoemt, en sneuvelt op 't schavot
Door handen van den beul. dit is der schelmen lot.
Verraders, spiegelt u, en laat zyn straf u leeren,
Nooit naar der Vorsten bloed te dorsten, noch te zweeren,
Op hoop van loon, 't bederf van 't koninklyk geslacht.
Tirannen worden zelfs met oneere omgebragt.
| |
[pagina 138]
| |
Het heir van Vrankryk zoekt terwyl door donderklooten'
Ga naar margenoot+Door bomben, voortgestuuwt van buskruit, en geschooten
Uit yzre buiken der mortieren; door geweld
Van zwaare stukken en kortouwen, op het veld
Voor Charleroy geplant, die vesting te bespringen,
En onder 't rookend puin met haar bezettelingen
Te smooren door dien gloed. twee werven word de zon
Gewekt door 't dreunen van 't verslindende kanon,
En door den dikken damp van zwavel, onder 't klimmen
Uit Nereus pekelbron, verduistert aan de kimmen.
Twee dagen word de stad beschoten, en geblaakt
Door bliksems van't metaal: maar Vrankryks Heirvoogdstaakt
Ga naar margenoot+Zyn opzet, en geeft last om aanstonds, onder 't roeren
Der trommen, 't leger van de wallen af te voeren:
Want Koning
Wilhem
houd een waakend oog in 't zeil:
Hy slaat zyn handel gade, en slaaft voor Neêrlands heil.
Ga naar margenoot+Het herfstsaizoen, gevolgt van ongestuime vlaagen,
En regenbuijen, die de legerknaapen plaagen,
En dwingen 't open veld te ruimen, naakt in 't end.
De legers trekken af. elk voert zyn regement
Naar d'aangeweze stad: daar rusten d'oorlogslieden
Zo lang tot eindelyk de noordsche stormen vlieden,
Ga naar margenoot+En aangenamer lucht de beemden voedsel geeft.
Dan prest de Britsche Vorst zyn heir te velde, en streeft
Den Franschen vyand met zyn Bondgenooten tegen.
Zyn krygsbeleid verkiest een heirpost, wel gelegen,
| |
[pagina 139]
| |
En veilig voor zyn volk. zo doet de Veldheer van
Den Lelikoning ook. hier draaft de legerman,
En slaat de tenten op. daar zweeten d'akkerlieden,
Die 't heir beschanssen en begraaven, door 't gebieden
Der hopliên aangezet tot werken. yder wroet
Met schuppen in den grond, en dekt den oorlogsstoet.
Elk woelt. elk toont zyn vlyt, en volgt de krygsgeboden.
Ga naar margenoot+De manke Mulciber brengt wapens om te dooden,
En deelt zyn moordgeweer aan beî de magten uit.
Hy word verwelkomt in de tenten door 't geluit
Der legertrommen, en de toonen der trompetten.
Ga naar margenoot+God Mavors, die wel eer, gevangen in zyn netten
Met Venus op de koets, een schouspel voor de Goôn
Verstrekte in 't hemelhof, denkt niet meer aan dien hoon;
Maar eert hem, als een vriend, en looft zyn bezigheden
In 't slypen van het staal en oorlogstuig te smeden.
Zy treden zy aan zy, als broeders, over 't land,
Daar elk zyn vaanen voor hun woedende oogen plant.
Ga naar margenoot+Bellone stapt'er by. de rode pluimen hangen
Van heuren blanken helm. de haarlok krielt van slangen.
Het lichhaam, grof van leest, versiert het krygsgewaad.
Zy laat een bloedvlak op den bodem, daarze gaat.
Ga naar margenoot+De Fransche Luxenburg, in oorlogskunst ervaren,
Had, om 't verovert land voor brandschat te bewaaren,
Het open veld beschanst, omgraaven en bemant,
Reduiten opgerecht, en, 't geen de tegenstant
| |
[pagina 140]
| |
Vereischte, door zyn vlyt bevordert naar behoren.
Ga naar margenoot+De Wirtenberger, door den Koning uitverkoren
Om die beschanssingen te dwingen, trekt vol moed
Te velde, en naakt de post van Vrankryk met zyn stoet.
De mannen zwemmen door de gracht, en overvallen
Den vyand, daar hy zich verweert in d'aarde wallen,
Of uit zyn sterkten vecht; doch vruchteloos: de kans
Ga naar margenoot+Begunstigt Wirtenberg, en d'opgeworpe schans
Moet buigen voor 't geweld met haar bezettelingen.
Het Fransche leger deist. men volgt met bloote klingen
De vluchtgenooten na. veel sneeven door 't geweer,
Of storten, zwaar gewond, op 't purper vechtperk neêr.
Ga naar margenoot+Deze overwinning zet de gansche landstreek open;
En yder moet voor geld zyn erf en vryheid koopen,
En schattingen aan 't heir betaalen, naar waardy
Van 't goed, dat hy bezit: doch zonder tiranny.
Men geeft de reden plaats in 't schatten en waardeeren.
Maar laat ons weêr naar 't heir der Bondgenooten keeren,
Daar Neêrlands Wapenhoofd met zyn gepaarde magt
Den Franschen Maarschalk en zyn ryksbanieren wacht:
Ga naar margenoot+Want Luxenburg trekt op met al zyn legerknechten,
Om koning
Wilhem
met zyn helden te bevechten,
En aan te grypen op de posten, daar hy leit.
Dien aanslag neemt hy voor. 't geschied, als 't is gezeit,
En door den Legerraad in 's Hertogs tent beslooten.
ô Zanggodinnen, die, als Febus speelgenooten,
| |
[pagina 141]
| |
Den godgewyden berg, Parnassus, door den toon
Van uwe gorgels streelt, daar yder naar de kroon
Der eedle zangkunst dingt, begunstigt my, ziet neder;
Ik heb uw bystant weêr van noden stuurt myn veder:
Op dat ik dezen stryd, daar elk, door d'eer bekoort,
Geen loot noch sabel schroomt, mag zingen als 't behoort.
Ga naar margenoot+De Britsche Veldheer, dien de tyding word gedraagen,
Dat Luxenburg genaakt, om 't leger te belaagen,
Stelt al zijn troepen in slagorde, en wacht aan 't hoofd
Van 't Bondgenootschap, dat zyn heirbyl trou belooft,
De Fransche benden af. de Legerhoofden ryden
Door 't heir, en moedigen hun knechten om te stryden.
Elk staat gelyk een rots. daar naakt de lelivaan.
Ga naar margenoot+Men steekt van wederzy de veldkortouwen aan,
En groet elkander met een stem uit koopre kaaken.
De Vlaamsche bodem beeft. de korenakkers blaaken.
De graanhalm druipt van bloed. vrou Ceres priester vlucht.
't Gespan van Febus raakt aan 't hollen in de lucht.
De voerman waggelt op den wagen onder 't mennen.
Merkuur daalt neder uit den hemel op zyn pennen,
Zo dra God Jupiter 't gedruis van 't klinkend staal
Gewaar word, en 't kanon hoort dondren in zyn zaal.
De bode keert, en meld aan 't Hoofd der hemelschaaren,
Hoe fel de legers woên. de Boschnimf rukt d'altaaren
Van Faunus uit den brand, en aarzelt voor 't geweld.
De groote
Wilhem
draaft langs 't leger over 't veld,
| |
[pagina 142]
| |
Daar duizend kogels en geslingerde granaaten
Door 't vechtperk snorren. daar zyn ruiters en soldaaten
Den aanval stuiten van den vyand in den stryd.
Elk toont zyn kracht en moed, daar zich de Veldheer quyt,
Gelyk een Oorlogsgod, en voorgaat zonder schrikken.
Men lost aan allen kant de vuurroers, onder 't mikken,
Wanneer de hopman schreeuwt: geeft vuur. hier dreunt de trom.
Gins klinkt de krygsbazuin: terwyl de legerdrom,
Gemoedigt door dien toon, slagorden en geleden
Der tegenstandren breekt. de paardevoeten treeden
Op manneschinkels, op den buik en 't ingewand,
En delven arm en been en bekkeneel in 't zand.
De koppen rollen langs den grond, door yzre klooten
Geslingert van den romp, vermorzelt en doorschooten.
De Dood, geborsten van haar keten, voert een ry
Van moordtrouwanten aan, de Woede en Razerny,
De Wreetheid en 't Geweld. de bloedbanieren waaijen.
Men hoort den legerhaan moord, roof en onraad kraaijen.
De bruine zwaveldamp benevelt elks gezigt.
Het omgewroete stof verdooft het zonnelicht,
En schept een naaren nacht. de veldrivieren groeijen,
En zwellen van het bloed. al d'oorlogsstormen loeijen.
Een deel van 't voetvolk word geplaatst in struik, in heg,
En kreupelbossen, om te schieten op den weg,
Waar langs de vyand trekt, en naakt om door te dringen.
Veel stryden dapper in 't verweeren. veel bespringen
| |
[pagina 143]
| |
De postbeschermers, dat hun bloed en arbeid kost.
De moede krygsknecht word door verschen afgelost,
En elk moet op zyn beurt door vuur en kogel streeven.
De brave Beyervorst, door heldendeugd verheven,
Een ridder, welgemaakt van lichhaam, wiens gelaat
Naar Mavors wezen zweemt, munt uit in 't krygsgewaad
Aan 't hoofd van Karels heir, op 't brieschend ros gestegen.
De rechte vleugel word verdedigt door zyn degen,
De Fransche ruiterbende in 't naadren afgekeert,
En d'aanval reis op reis gestuit. hy triomfeert,
En houd zyn legerplaats voor Luxenburg geslooten.
En gy, ô Prinssen, die de magt der Bondgenooten,
Hanover, Brandenburg hier aanvoert, uw beleid
Versterkt den Britschen Vorst: uw moed en dapperheid
Staat Vrankryks leger dier: uw roem zal nimmer daalen,
Maar ewig ryzen met de dagtoorts en heur straalen.
En gy, ô Neêrlands volk, beroemde Batavier,
Myn Zangnimf zal u nooit verzwygen op 't papier;
Dat, door uw oorlogsgloed ontsteeken, raakt aan 't branden!
Gy, die hier 't leven laat, gy blyft in d'ingewanden
Van uwen landgenoot begraaven; en de tyd
Verewigt uwe deugd, in weêrwil van den nyd!
Athlone, en Suylesteyn, en Portlant, d'eer der braaven,
Obdam, en Sgravemoer (die eer zyn heldengaaven
In 't wederspannig ryk, door Stuarts dwang ontroert,
Op 't heerlykst heeft getoont, van Ginkel aangevoert:
| |
[pagina 144]
| |
Dat tuige ons Ierland, en zyn vrygevochte wallen)
Staan pal en onversaagd, daar duizend helden vallen.
Daar Zolms zyn been verliest, waar door hy 't leven liet.
De Vriesche Kazimier, die 't strydend volk gebied,
Als Maarschalk van den Staat, verliefd op krygslaurieren,
Besproeit de lelien van Lodewyks banieren
Met purper heldenbloed, vergooten door zyn zwaard.
Die Prins, een bloedverwant des Konings, hem zo waard,
Dringt dieper in de ziel van
Wilhem
door zyn daaden.
Zyn oorlogsklepper draaft langs ongebaande paden,
Met lyken opgehoopt, en drukt in 't bloedig stof
De tekens van zyn draf. de vyand zal uw lof,
O Vorstelyke Telg van Nassau, zelf verheffen,
En ewig melden hoe uw sabelslagen treffen.
Prins Nassau Saarburks arm, op stryden afgerecht,
Door sterkte alom vermaard, doet wondren in 't gevecht,
En drukt het lemmer, dat gebeente en ribben kraaken,
In 't hert der Franssen, die zyn legerpost genaaken.
Nojel, en Birkenfelt, en Weede, die den Staat
Steets dienden in den nood, en waakten vroeg en laat
Voor 't heil van 't vrye volk, staan moedig voor hun benden,
In 't midden van 't gevaar en d' oorelogs elenden.
De koning
Wilhem
ziet de krygsbedryven aan,
En moedigt overal zyn leger onder 't slaan.
Zyn byzyn kan den moed der bloden zelf ontsteken.
Zy stryden onvermoeid, die eerst in 't stryden weeken,
| |
[pagina 145]
| |
En aarzelden door vreeze of doodschrik aangevat.
O deugd! ô dapperheid! die al den aardschen schat
Door uwen glans verdooft, gy trotst de goude kroonen!
Een laffe Vorst onteert zyn koninklyke troonen;
Die, als een vrouw, gedost met purper hofsatyn,
By dartle maagden zich verlustigt in den wyn,
En 't ryk verwareloost door ongebonde lusten:
Maar zy, die op den grond in 't glimmend harnas rusten,
Door stryd op stryd vermoeit; en vliegen voor 't altaar,
Den Kruisgod toegewyd, door 't uiterste gevaar:
Die voor de rust van 't volk, de vryheid en de wetten,
Bezegelt door hun bloed, den voet in 't vechtperk zetten,
Verdienen eer op eer, en worden hier beneên
Geviert, verheerlykt, en, als Goden, aangebeên.
Die lof komt
Wilhem
toe. dat tuigt zyn gansche leven;
En zo veel wondren, door zyn strydbre vuist bedreven,
Verkonden overal de glori van zyn naam,
Door 't ront gedragen op de vlerken van de Faam.
Dat meld ons Landen, daar zyn felle bliksemschichten
Door 't harnas booren: daar de stoutste mannen zwichten
Voor 't woeden van zyn kling: daar grooter oorlogsmagt,
En d'eer van Vrankryks Huis, verheerlykt door 't geslacht
Der Lelikoningen, voor zyn geweld moet buigen.
En gy, ô Jakobs zoon, ô Berwyk, zult getuigen,
Dat u de braafste Prins ontwapende in den stryd,
En met zyne armen greep. maar hoe! gy zwelt van spyt,
| |
[pagina 146]
| |
Daar gy den sabel werpt voor zyne voeten neder.
Bedaar, en schroom geen leet; de Vorst bemint u teder,
Schoon gy zyn leven haat, en toelegt op zyn dood.
Zyn vrientschap kan die drift verschoonen, daar ze sproot
Uit kinderlyke min, door kracht van 't bloed bewogen.
Verban uw vyantschap, en zie met andere oogen
Den aangehuwden zoon, den vriend, en bloedverwant
Van uwen vader aan: hy bied u zelf de hand,
En zal u in zyn heir, gelyk een Prins, onthaalen.
De zonnekar verdwynt met haar vergulde straalen.
Ga naar margenoot+De vaale nacht klimt op. elk voert zyn troepen af,
Op d'orders, en 't bevel dat hem de Veldheer gaf.
Ga naar margenoot+De Krygsgod, in de lucht gezetelt op zyne assen,
Ziet met een vrolyk oog de leden in de plassen
Van 't uitgestorte bloed verdrinken op den grond;
Terwyl de ziel verhuist, en vliegt uit d'ope wond.
Ga naar margenoot+'t Gaat wel: (dus spreekt hy tot Bellone, in 't nederdaalen)
Zo word onze oorlogstroon gesticht. wy zegepraalen
Van gansch Europe, daar de Vrede, onteert, verdrukt,
Geboeit, mishandelt, voor myn zegewagen bukt;
En volgt schoorvoetende myn bloedige gareelen
Langs 't blakend veld, geschokt door felle landkrakkeelen.
Myn moordklank word alleen in Vlaandren niet gehoort:
O neen! die dondert vast van 't een aan 't ander oord.
Indien ik naar den Rhyn myne oogen slaa: ze aanschouwen
Verwoesting, moord en roof; en steden en gebouwen
| |
[pagina 147]
| |
Afweiden door de vlam, met assche en puin bedekt:
Daar Vrankryks Erfgenaam met zyn standaarden trekt,
Dien Prins van Baden, 't Hoofd der Duitsche krygsverwanten,
Met zyne volken wacht, en stuit aan alle kanten
Den aantogt van dien Vorst, den zoon van Lodewyk,
Die voor zyn vader stryd, en d'eer van 't Fransche ryk.
Gins trekt de Savojaard langs d'Alpen met zijn benden,
En valt in Pignerol den vyand op de lenden.
Hy bliksemt nacht en dag de vest: maar Katinat
Trekt voor zyn Koning op, en red de veege stad.
't Bestormend leger wykt met bomben en mortieren.
De Turksche Maan, geleid van Bassaas en Vizieren,
Bestookt den Adelaar. in 't kort, myn gezellin,
Bellone, elk ooreloogt, elk woed, en volgt myn zin.
O vrolyk schoutoneel! ô langgewenschte tyden!
Zo spreekt Gradivus tot de Krygsgodes na 't stryden.
De Veldheer Luxenburg herstelt zyn leger, dat
Veel schade door verlies van volk geleden had;
Waar van'er veel verstrooit omdwaalden langs de wegen;
Ga naar margenoot+En trekt voor Charleroy: een vesting, dicht gelegen
Aan 't Henegousch gewest; verheerlykt door den naam
Van Spanjes Troonmonarch: een wapenburg, bequaam
Om tegenstant te biên. men houd de stad beslooten,
Omsingelt en berent; om toevoer, hulpgenooten,
En 't geen verwering eischt, te stuiten voor den muur.
't Kanon, ontsteeken door den lontstok, braakt zyn vuur
| |
[pagina 148]
| |
Met schroot en kogels uit, en dondert op de wallen.
Men ziet de gevels door 't geweld der bomben vallen,
En storten op den hals van burger of soldaat.
Het bloed spoelt van de wal, en golft langs markt en straat,
Gelyk een ruime zee. de torenspitsen beeven.
De gansche vesting, op haar heuveltop verheven,
Bezwykt en waggelt door de slagen van 't metaal.
De bleeke weduw treurt op 't lyk van heur gemaal;
Terwyl de zuigeling de vaderlyke leden,
Door 't loot gerabraakt, en van boven tot beneden
Met bloedig stof beklad, in d'armen streelt, en kust.
De Spaansche Stedevoogd, op oorlogseer belust,
Bezigtigt over al de posten op de schanssen.
Hy slaat de stormen af, en valt op 't heir der Franssen
Door d'opgeslote poort met strydbre mannen uit.
Veel blyven in 't gevecht. veel keeren met den buit,
Noch rookende van 't bloed des vyands, op hun posten.
De versche wacht bezet de plaats der afgelosten;
En elk trekt beurt om beurt, daar hem zyn hopman prest,
Op bolwerk of reduit, en quyt zich voor de vest,
Gelyk een dapper held, uit schanssen en rondeelen,
En halvemaanen, daar de stormkortouwen speelen.
't Belegerend geweld vermeerdert dag op dag.
Men waagt 'er storm op storm, en wint door slag op slag
De buiteposten en bezette ravelynen.
Men slecht het horenwerk door 't springen van de mynen.
| |
[pagina 149]
| |
De Fransche Veldheer eischt de vesting op, en zweert,
Indien hy van de stad in 't stormen triomfeert,
En vechtende de wal verovert, alle zielen,
Zo oude als jonge, door zyn sabel te vernielen.
De Stadvoogd, geen ontzet verwachtende in dien staat,
Pleegt met de Hoofden der bezettelingen raad.
Zy stemmen een voor een, om grooter quaad te weeren,
De stad in Vrankryks hand te geeven, op 't begeeren.
Men slaat de vredetrom. men plant de witte vlag,
En vordert met geschrift een eerlyk krygsverdrag:
Ga naar margenoot+Dat tekent Luxenburg. men geeft de wal ten besten,
En trekt met vliegende banieren uit de vesten,
Op 't roeren van de trom, en 't steeken der trompet:
Daar Vrankryks magt de stad, met bloed gekocht, bezet.
De veldtogt eindigt, en de Legerhoofden leiden
Hun troepen uit het veld. de Bondegenooten scheiden;
Ga naar margenoot+En koning
Wilhem
zeilt naar d'Albionsche kust:
Daar 't lichhaam, afgemat door oorlogsarbeid, rust:
Gelief koost en gestreelt van d'eer der Koninginnen,
De schoone gemaalin, Maria, trou in 't minnen.
Ga naar margenoot+O gadelooze liefde! ô kuische minnebrand!
O onverbreekbre trou! bezegelt hand aan hand
Voor 't heilig echtaltaar, door Hymens toorts ontsteken,
Hoe zal de waereld steets van uw volmaaktheid spreeken!
O bruiloftsledekant! geen Venus, noch haar zoon
Versierde uw zwaanendons met bloemen, versch en schoon
| |
[pagina 150]
| |
Uit Ciprus hof geplukt; gestikt uit groene zoden
In 't oude Idalie door dartle Minnegoden:
O neen! de Godsdienst heeft u heerlyk opgespreid.
De waare Deugd alleen, die 't hert der vroomen vleit,
Verstrekt uw nachtsieraad, en schittert met heur straalen
Door 't huwelyks vertrek en d'opgepronkte zaalen
Van 't vorstelyk paleis. hier rust de Koning met
Het voorwerp van zyn min. hier stoort geen krygstrompet
Deze aangenaame rust. zo dra de morgenglanssen
Den nacht verdryven, en het licht aan d'oostertranssen
Ontsteeken door hun gloed; dan wekt Mariaas mond
Met lofgezangen, die den blyden morgenstond
Begroeten, en de gunst van God, den Schepper, looven,
Den Koning uit den slaap. ô pronkjuweel der hoven!
O herberg van de Deugd! door 't vorstelyke Paar
Ga naar margenoot+Zo vriendelyk onthaalt! ô tempel! daar 't altaar
Van Jesus ewig blaakt door heilige offervuuren,
Gy rust onwankelbaar, tot vreugd van uw gebuuren,
Op zulke zuilen, als uw Vorst en Koningin;
Door Gods voorzienigheid, ô landgenooten, in
Den allerhoogsten nood gezonden aan uw stranden,
Tot berging van 't geloof, uw recht en dierbre panden.
Dit hof, wel eer begroeit met dorenen, die pyn
Door 't steeken van hun punt verwekten; door 't venyn
Der hoofsche slangen gansch vergiftigt en bedurven,
Waar door de Britsche Roos, verslenst en bleek besturven,
| |
[pagina 151]
| |
Aan 't quynen sloeg, verbeeld (hoe vrolyk keert de tyd!)
Een Tempe, een lustpaleis, de Blyschap toegewyd.
Ga naar margenoot+Mariaas goetheid streelt de ziel der eedle vrouwen
En hoofsche Jufferen, die haar gezelschap houwen,
Verzekert van haar gunst door 't vriendelyk onthaal.
Haar liefelyk gesprek, haar ongeveinsde taal,
Haar redeneringen, vol schrandere gedachten,
En vredelessen, die de rust van 't ryk betrachten,
Verlustigen 't gemoed van yder, die haar hoort.
De Raad, de Ridderschap, de Burgery, bekoort
Door haar volmaaktheid, eert haar deugden boven maaten.
Elk toont haar in 't bewint der koninklyke staaten
Gehoorzaamheid, gelyk een vreedzaam onderdaan,
Uit liefde en niet uit dwang. elk ziet haar vroomheid aan,
En woekert van die deugd. haar voorbeeld sticht de zinnen
Der landgenooten, die Gods kerkbevel beminnen.
Gerechtigheid verstrekt haar speelgenoot in 't hof,
En wandelt aan haar zy. indien'er iemand stof
Tot klaagen vind, zy helpt den lyder in zyn quaalen.
Haar miltheid schept vermaak in d'armen wel t'onthaalen.
Voor al de vluchteling, die om den godsdienst lyd,
Van erf en huis en goed berooft, door haat en nyd
Der kerktirannen uit zyn vaderland verdreven,
Daar veel, om 't waar geloof gemartelt, deerlyk sneeven,
Word door de Koningin gekoestert en gevoed,
Geliefkoost en vertroost in al dien tegenspoed.
| |
[pagina 152]
| |
Haar hert en schatkist staan voor d'onderdrukten open.
Zy hoopen niet vergeefs, die op haar bystant hoopen.
Geen hovaardy beheerscht die schoone in 't ryksgebied:
Een hertstogt, dien haar ziel, zo needrig, haat en vlied.
Geen wulpsheid, overdaad, noch ongebonde zeden,
Onkuisheid, dronkenschap, die 't schepsel van de reden
Verbastert, worden in haar hofpaleis geleên.
Zo pronkt die groote ziel met zo veel waardigheên
In 't schoonste lichhaam, dat natuur op 't aartryk teelde.
Die deugd, die vroomheid, die 't gemoed van
Wilhem
streelde
Voor zo veel jaaren, voed zyn liefde meer en meer.
Hy mint zyn gemalin: en zy bemint hem weêr.
Zy wandlen hand aan hand voor 't oog der hovelingen,
Ga naar margenoot+En eedle maagden, die Mariaas wysheid zingen,
En
Wilhems
dapperheid verheffen door haar toon:
Twee zuilen van het ryk: twee paerlen aan de kroon.
Een ander stelt den lof van 't huwlyk op heur snaaren,
En zingt: hoe d'offervlam van
Wilhems
echtaltaaren
Den nacht van onheil in 't beledigd Albion
Verteerde door haar glans, gelyk een heldre zon.
Dan volgt, hoe 't vorstlyk Paar den gulden staf aanvaarde,
De troonjuweelen en de rykskroon, hoog van waarde,
Door 't smeeken van den Raad en Londens burgery.
Zo zingt de maagdeschaar, als
Wilhem
zy aan zy
Met zyn Maria treed. zo juicht men langs de straaten,
Ga naar margenoot+Daar 't volk, by een gevloeit, van blyschap uitgelaaten,
| |
[pagina 153]
| |
Ga naar margenoot+Al knielende om de koets, met een genegen zin
Den Ryksbeschermer groet met zyne Koningin.
Wanneer de Vorst, vermoeit van staat- en oorlogszaaken,
Ga naar margenoot+Wier bezigheden 't heil van gansch Europe raaken,
Zich naar 't paleis begeeft, na 't scheiden van den Raad,
Dan stapt de schoone vrou met een verlieft gelaat
Hem vrolyk in 't gemoet, en leid hem naar de zaalen,
Daar zilvre vaten, en vergulde nektarschaalen
Den koninklyken disch stoffeeren. daar 't banket,
Dat oog en tong bekoort, word sierlyk opgezet.
Men spreekt van 't ryksbelang, en 't nut der onderdaanen,
Van Vrankryks kerkgeweld, daar 't volk verdrinkt in traanen.
Men pryst de lydsaamheid van Gods vervolgde schaar.
Men handelt aan den disch van 't oorlog, dat zo zwaar
D'Euroopsche volken drukt. zo word de tyd gesleten
Met redeneringen vol wysheid, onder 't eeten.
Ga naar margenoot+Wanneer de Koning zich vervaardigt tot de jagt,
(Een oefening van outs by Vorsten hoog geacht;
Die voor een wyl verpoost hun hoofsche bezigheden)
Dan trekt de Ryksvorstin den jagtrok aan zyn leden,
En wenscht hem met een kus veel voorspoed in het woudt.
O teedre bruilofts-min! geen schat, noch dierbaar goudt,
Dat Midas keur beviel, kan by uw vruchten haalen!
Ik zie de Minnegoôn van boven nederdaalen,
En vliegen om de kruin van 't koninklyk gebou.
God Hymen zwaait zyn toorts ter eere van de trou,
| |
[pagina 154]
| |
Gezetelt op een wolk, voor 't oog der Londenaaren.
De zon, vervrolykt door 't gejuich der Hemelschaaren,
Beschynt de koningsstad met herelyker licht
Dan ooit, van dag tot dag, en schittert in 't gezigt
Van 't omgelegen land met ongemeene glanssen.
De bossen schateren. al d'eikeboomen danssen,
En gaan ten reije, als eer op Orfeus snaarespel.
De Nimfen dartlen op de golven, door 't bevel
Van Godt Neptunus uit zyn hof geprest naar boven,
Om
Wilhems
heerschappy door 't zeegezang te looven,
En 't ryk, gezegent door Mariaas troongezag,
Te groeten reis op reis in 't klimmen van den dag.
De baaren luisteren. de winden krygen ooren,
En zwygen om dien toon eerbiedig aan te hooren.
Zo waagt het al van vreugde in dien gewenschten staat.
Zo bloeit de voorspoed van den Britschen onderzaat
Ga naar margenoot+Van jaar tot jaar. maar, ach! hoe keeren d'aardsche zaaken!
O lot! den sterveling beschoren, waard te laaken,
Hoe snel verdraait gy 't rad van 't wankelbaar geluk!
De Blyschap vlucht, zo dra de Tegenspoed en Druk
Het waereltsche toneel beklimmen, en verschynen
In 't zwarte treurgewaad na 't oopnen der gordynen.
Ga naar margenoot+Een voorspook, dat veel ramps betekent, waart door 't hof.
De nachtuil kryt op 't dak. de zwarte ravens, grof
Van keelen, knarssen op de koninklyke transsen.
Een uitgeteerd geraamt, gehult met dorre kranssen
| |
[pagina 155]
| |
Van dodelyk cypres, vliegt met een naar geluit
In 't midden van den nacht de zaalen in en uit,
En stoort den zoeten slaap van
Wilhems
hoftrouwanten.
De huwlyksfakkel, die 't paleis aan alle kanten
Met heldre vlammen licht, brand flaau. de hofwacht ziet
De sterren aan de lucht verbleeken, door 't verdriet,
Dat koning
Wilhem
en zyn ryken dreigt, bewoogen.
Latonaas dochter houd een sluyer voor haare oogen,
En weigert aan de lucht haar aanzigt in den nacht.
De blonde Auroor verwerpt haar tabberd, ryk van pracht,
De roozen uit haar pruik, en bloozende sieraaden,
En klimt bedrukt uit zee, bedekt met rougewaaden.
Een dikke en zwarte wolk hangt over Engeland,
En spreit haar duisternis van 't een aan 't ander strand.
De rykstroon waggelt, en de marmre zuilen beeven.
Zo stort een donderbuy, door stormen voortgedreven,
Een zee van water neêr op 't schoonste van den dag;
Terwyl de donder loeit, en 't woudt door slag op slag
Van zyn sieraad berooft, en sloopt de veldgebouwen.
Dan treurt de dorpeling en bouwman, door 't aanschouwen
Van zo veel rampen, in dien fellen luchtorkaan:
Hy ziet zyn akkervrucht door bliksemvuur vergaan,
Of zwemmen in den stroom, door 't onweêr neêrgeslagen.
Zo schielyk baart de tyd in voorspoed druk en plaagen.
O Zangheldin! wie leert uw pen dit ongeval,
Dat gansch Europe, maar Britanje boven al
| |
[pagina 156]
| |
Zal treffen, naar den eisch beschryven op haar bladen?
O Nimf, Melpomené, die steets van rou beladen,
Het klaaglied uitgalmt op den top van Helikon,
En stort uw traanen in de kristallyne bron,
Terwylge uw snaaren roert voor vader Febus ooren,
En vier paar zustren, die uw treurgezangen hooren,
Daal neder van den berg, en voeg u aan myn zy:
Bedek uw luit met floers: kom, klaag en ween met my.
Nu is de stoffe en tyd geboren voor uw zangen.
Maar hoe! gy laat uw hoofd, bedroefde zuster, hangen,
Terwyl uw stem bezwykt, en in haar gorgel smoort.
Verstomt uw tong, Godin? noch vaart myn zangster voort.
Ga naar margenoot+De Britsche Koningin (maar ach! hoe beeft myn veder!)
Die goddelyke vrou stort op het krankbed neder.
Een heete koorts bekruipt haar teder ingewand.
Het quaad groeit uur op uur, en neemt vast d'overhand
In 't lichhaam, en braveert den arts en d'artsenyen.
De heeldrank, die tot haar genezing most gedyen,
Bestryd de quaalen, maar vergeefs. de dood, verhit
Op moorden, vliegt verwoed van 't een in 't ander lit.
De roozen van haar wang verbleeken door de pynen.
Het blanke vleesch verteert aan 't lichhaam onder 't quynen.
Het bloed, door koorts op koorts ontsteken, zied in 't lyf,
Verdwaalt, en houd geen streek in 't vloeijen, of word styf
In d'aderen. 't gezigt staat naar; en 't gansche wezen,
Wel eer zo levendig, zo schoon en uitgelezen,
| |
[pagina 157]
| |
Zo vriendelyk, zo bly, en minzaam voor elk een,
Waar in de Majesteit met al haar straalen scheen,
Verliest zyn eersten glans, door smert op smert ontluistert.
Zo legt die groote vrou, door doodsgeweld gekluistert,
Bevochten en gevelt op 't naare ledekant,
Waar voor de Dood alree haar zegestander plant.
Ga naar margenoot+Hoe klaagt de koningsstad! hoe schreien d'eedle vrouwen,
En hoofsche mannen, die dit routoneel aanschouwen!
Zy staan verslagen voor de bedsponde. yder scheurt
De vlecht en 't blanke vel. de gansche kamer treurt.
De traanen vloeijen langs de vloeren uit elks oogen.
De Koning boven al, geraakt van mededogen
Om 't leet der Koningin, ziet met een doodsch gelaat
Zyn waarde bedvriendin in dien bedroefden staat.
Hy valt haar om den hals. hy kust de bleeke kaaken,
Ga naar margenoot+En barst in klagten uit: ach! moet ik u genaaken
Op 't krankbed, daar gy word bestreden van de Dood,
Doorluchte Koningin, myn troon- en echtgenoot!
Zal 't nootlot, ons voorheen zo gunstig, nu gehengen
Dat ik myn lauren moet met lykcypressen mengen?
Ter quader uur heeft my het oorlogslot gespaart
In 't laatste veldgevecht voor Vrankryks loot of zwaard.
Zal ik de doodbus van myn lief ten tempel leiden,
Daar Karels Edelliên ons huwlyksfeest bereidden,
En stookten 't echtaltaar, naar onzer Vadren wet?
Daar ons de Britsche kroon wierde op het hoofd gezet,
| |
[pagina 158]
| |
Daar ik haar op den troon in 't ryksgewaad zag praalen,
Zal daar die schoone voor myne oogen nederdaalen,
En zinken in het graf? ai keer dit ongeval,
Ai stuit dien zwaaren slag, Beheerscher van 't Heelal.
Of is haar dooduur in uw hemelraad beschoren?
Gy had haar tot myn bruid in 't leven uitverkooren,
Vergun my dat ik haar in 't sterven ook verzel.
Dan vaare ik vrolyk heene, en zeg den troon, vaar wel.
Zo klaagt de droeve Vorst, en zygt, gelyk een ceder,
Getroffen van den storm in 't woudt, ter aarde neder.
Ga naar margenoot+Maria ziet haar Heer met stervende oogen aan.
Myn hert is meer met u, als met my zelf, belaân,
Zo spreektze, ô Koning, nu gy wenscht met my te sneeven.
O neen! gy moet voor 't ryk en voor Gods kindren leeven.
De waereld heeft uw hulp van noden. Jesus kerk
Ziet naar uw bystant om, en geeft uw sabel werk.
De vyand woed, en sloopt de tempels en altaaren.
De straaten slurpen 't bloed van duizend martelaaren,
Mishandelt om 't geloof. hou moed, en leef myn Held,
Om Neêrland en uw ryk te hoeden voor 't geweld,
En gansch Europe door uw wapens te beschermen.
Hoe zou de zuigeling door al de waereld kermen,
En schreien aan de borst in zyne onnozelheid,
Wanneer uw lykasch in de doodbus wierd geleit!
Hoe zou de Godsdienst, door uw vuist gehandhaaft, treuren!
Hoe zou uw dood den band der Bondgenooten scheuren,
| |
[pagina 159]
| |
En 't Christenryk, met u, door landkrakkeel vergaan!
Leef dan; om kerk, en recht, en wetten voor te staan.
Die vruchten van onze echt beveele ik in uw handen:
En sterf gerust, myn lief, nu gy die waarde panden
In uw bescherming houd. beween myne uitvaart niet.
De dood volmaakt myn vreugde, en eindigt myn verdriet.
Ik zal om hooger goed myn vorstelyke staaten,
De schatten van deze aarde, al ydelheid, verlaaten.
De rykstroon walgtme, met zyn schynsieraad en pracht.
Dit hof, daar ik wel eer myn jeugd heb doorgebragt,
Daar my, als Koningin, 't gebied wierd opgedraagen,
Toen vader 't ryk verliet, kan my niet meer behaagen.
Een herelyker hof, dat vloed noch vuur verteert,
Daar Jesus lieveling na 't sterven triomfeert,
Daar d'Englen juichen, voor Gods zetel neêrgebogen,
En zingen 't heilig lied, vertoont zich voor myne oogen.
Ik zie de poorten van Gods wooning opengaan.
Myn waarde Bruidegom, wat stort gy traan op traan?
Verheug u in myn lot. ik laat de waereld vaaren
Voor 't hemelsch Kanaän. niets kan myn hert bezwaaren
In 't scheiden, als alleen dat ik u derven moet.
Ik heb een zuivre min in myne borst gevoed,
Uw beeld gelief koost, sint ons 't nootlot t'zamen paarde.
Gy waart myn wellust, al myn hoop en vreugde op aarde.
Maar grooter Bruidegom verheerlykt nu myn lot,
En rukt my van u af. het is de Zoon van God,
| |
[pagina 160]
| |
Die naar myn huuwlyk staat. hy roept. wie zou niet hooren?
Hy reikt my d'armen toe. vaarwel myn uitverkoren.
De Godheid hoede uw ziel voor 's vyands moordgeweer.
Zyt vrolyk, waarde Prins. helaas! ik kan niet meer.
Ga naar margenoot+De koning
Wilhem
(ach! wiens boezem zou niet breeken,
Die zulk een afscheid ziet?) bereid zich om te spreeken;
Maar telkens smoort de rou de klagten in zyn keel.
Ten leste vaart hy voort: myn allerwaardste deel,
Van God my toegevoegt, ô Koningin der vrouwen,
Hoe wilt gy dat myn hert zyn zuchten in zal houwen,
Daar ik uw lyden zie? gy worstelt met de dood,
En vergt my blyschap af in 't uiterst van dien nood.
De quaalen woeden in uw jeugdige ingewanden.
De koorts verteert uw bloed, en al uwe aders branden.
De doodquaal eet uw vleesch, en knabbelt aan uw hert.
En zou myn droevig oog niet weenen om uw smert?
Die schoone leden, die zo lang myn ziel bekoorden....
Hier valt de Koningin den Koning in zyn woorden,
Ga naar margenoot+Maar met een flaauwe stem: myn waarde bedgenoot;
Bedaar, en staak uw klagt. 't is waar, myn leet is groot.
Maar word myn lichhaam hier gemartelt en bestreden:
Myn Heiland Jesus heeft noch meer voor my geleden
Op Golgotha, in 't oog van gansch Jerusalem:
Toen d'afgevalle schaar met een verwoede stem,
Men kruis', men kruis' hem, riep. hy droeg dat kruis geduldig
Voor Adam, aan die moord, met al zyn kindren schuldig.
| |
[pagina 161]
| |
Ik heb dien Heiland zelf verraaden. myne fout
En zonden hebben hem genagelt aan het hout.
Zyn lyden moedigt my dat kruisspoor na te treden.
Neem dan gedult met my, en voeg u naar de reden,
Myn lief, en heb ik u in 't leven ooit misdaan,
Vergeef het my. en gy, (zy ziet den Bisschop aan)
Eerwaarde Vader, die, als Kerkgezant, den drempel
Van 't heiligdom betreed, en leert in Londens tempel
Gods vrêverbonden naar ons kerkgebruik en wet,
Ga naar margenoot+Versterk myn ziel voor 't lest met Christus kruisbanket.
Schenk my den beker, om den brand van 't hert te laaven,
Dat naar Gods heilbron dorst. ô zegenryke gaaven!
O tekens van gena! gy stelt myn ziel gerust.
O kruiskelk! die de vlam van Vaders gramschap blust,
Ik groete u met een kus. ô wyn! die bloed betekent,
En Gods vergoten bloed, onze erfschult toegerekent,
Hoe word myn ingewand vervrolykt door uw kracht!
O brood! uw voetsel houd ons sterfelyk geslacht
In 't leven, nu verbeeld gy Gods verbroke leden,
En spyst de ziel met hoop, om, na veel zwarigheden
En aardsche rampen, als myn Kruisheld heeft gedaan,
Langs naauwe paden naar den hemeltroon te gaan.
Gy, die myn dood aanschouwt, leert naar myn voorbeelt sterven.
De vorst der helle tracht uw zielen te bederven,
En streelt uw zinnen door 't genot van 't aardsche goed,
Maar geeft hem geen gehoor. behoud een rein gemoed
| |
[pagina 162]
| |
In 't lichhaam, door Gods hand gevormt. gebruikt uw leden
Tot zyner eer. blyft steets in wederwaardigheden
Geduldig, en verheft uw herten niet te hoog
In voorspoed, die wel eer den sterveling bedroog.
Doet niemand ongelyk, ô rechters, laat uw oordeel
De reden volgen, vry van gunst of eigen voordeel:
Op dat gy, als de dag van Gods gerecht genaakt,
En elk door 't klinken van de luchttrompet ontwaakt,
Daar d'Opperrechter op zyn wolktroon zit verheven,
En rekening begeert van 't geen gy hebt bedreven,
Met een gerust gemoed moogt stygen uyt uw graf,
En stappen voor zyn stoel. schrikt rechters voor de straf.
Vooral bemint uw Vorst. erkent, o Britsche Heeren,
Zyn daaden, die uw recht en burgerheil verweeren.
Volherd in uwen plicht, en blyft den Held getrou.
Wanneer hy traanen stort, vertroost hem in den rou.
Ik ken zyn hert. hy zal myn dood noch lang betreuren.
Kom nu, myn Heiland, kom, ontsluit uw hemeldeuren.
Hy komt. ik voel dat my de levenskracht begeeft.
Vaarwel, beminde Prins. leef lang. ik heb geleeft.
Ga naar margenoot+Zo sterft de Koningin. Gods troonwacht daalt van boven,
En voert haar ziel door 't zwerk naar Koning Jesus hoven
In 't midden van de vreugd: terwyl de rou beneên
Met schreiende oogen staat by d'uitgeteerde leên.
De hofstoet treurt voor 't bed. de Britsche juffers klaagen.
Ga naar margenoot+De Koning, door 't geweld der droefheid neêrgeslagen,
| |
[pagina 163]
| |
Hangt roereloos aan 't lyk. die dappere Oorlogsheld,
Onwinbaar in den stryd, legt nu ter neêrgevelt.
Zyn moed en krachten, lang beproeft in 't ooreloogen,
Zyn met Mariaas geest, door liefdes magt, vervloogen.
De hovelingen, die den rou des Konings zien,
Zyn bezig om zyn leên in 't zwymen hulp te biên.
Men zet hem neder op een purpren stoel, ter zyden
De koets, waar op Mevrouw den doodsnik gaf. zyn lyden
Baart vreeze in yders herte. elk is voor hem beducht.
Men troost. men spreekt hem aan. hy antwoord met een zucht.
Een dubbeld voorwerp wekt den rou der Britsche Grooten.
Hier heeft de Dood alreê Mariaas oog geslooten.
Daar dreigt het zelve lot den Koning, dien dat leet
Zo diep de borst doorgrieft. ô nootlot, al te wreet!
O Ryk! ô Albion! hoe gaat uw heilzon onder!
Dat elk treft in 't gemeen, dat raakt u in 't byzonder.
De gansche waereld trekt met u het roukleed aan.
De lucht bedaut uw veld met traanen. d'Oceaan
Beschreit uw ongeval, en Nereus dochters weenen.
Die heldre Flonkerster, ô Londen, is verdweenen
Die uw hervormde kerk bestraalde met haar licht.
Ga naar margenoot+De Vorst bekomt, en ziet met een verbaast gezigt
Zyn rampgenooten aan, terwylze traanen storten.
Ga naar margenoot+Ach! klaagt hy, most de dood den draad uws levens korten,
O koninklyke telg! ô luister van uw stam!
En eenig voorwerp van myn kuische minnevlam!
| |
[pagina 164]
| |
Beroemde Kruisheldin, hoe zullen onze altaaren
Uw dood betreuren, met Gods uitverkore schaaren!
Gy hebt voor 't heiligdom gewoelt, gewaakt, geslooft,
In 't opgaan van uw jeugd, en met de kroon op 't hoofd.
Gy hebt in 't ryksgebied den kerkdienst waargenomen,
En yder voorgegaan, ô spiegel aller vroomen!
Betreur, ô burgery! de dood van uw Vorstin:
Beklaag myn leet. ik mis myn grootste zielsvriendin.
Maria leeft niet meer, de wellust van myn dagen:
Gods lyfwacht voert haar ziel, op Jesus zegewagen,
Bepurpert met zyn bloed, naar 't heilig vaderland,
Terwyl ik hier om laag beween myn waardste pand.
O Teems! die voor 't gezigt van Londens onderzaaten,
De steene boorden schuurt van myn beboude straaten,
En, ruischende langs 't veld, met klaare golven vliet,
Tot daarge in 't ruime zout uw waterkruiken giet,
Gy zaagt die Morgenzon verryzen aan uw zoomen:
Stof ewig op dat lot, braveer alle andre stroomen:
Maar leg een korten tyd, ô Teems! uw hoogmoed neêr:
Dat licht, waar op gy roemt, verdwynt, en schynt niet meer
Op d'aarde, maar om hoog in Gods gewyde zaalen.
O zalige Vorstin! bekleed met hemelstraalen,
O ziel! die nu by God en d'Englen gaat ten rei,
Gy juicht en zegeviert, terwyl ik zuchte en schrei.
O Londen! daar wel eer myn bruiloftsfakkel brandde:
O Londen! voor wiens heil myn vloot in Torbay landde:
| |
[pagina 165]
| |
O Londen! daar myn lief het eerste levenslicht
Aanschoude, stort een zee van traanen, toon uw plicht
Aan 't lyk der Koningin. en gy, myn troonsieraaden
Verwisselt al uw pracht voor zwarte treurgewaaden.
O zetel, zwaar van goud! ô koninklyke staf!
O schitterende kroon! legt al uw luister af.
Britanje smoore in rou met al zyne onderdaanen.
En gy, ô Ierland! vrygevochten door myn vaanen,
Verdedigt door myn zwaard voor 't woeden van 't geweld,
Uw Harpsnaar, die wel eer myn daaden loofde in 't veld,
Speel' nu een andren toon, en klaag' met rou behangen.
Ga naar margenoot+Elk hoort den Koning aan met traanen op de wangen.
Men leid hem uit de zaal. hy struikelt onder 't gaan.
Men schiet, na zyn vertrek, Mevrouw het doodkleed aan,
En tooit naar 't ryksgebruik met alle plegtigheden
(O dodelyke plicht!) de verschontzielde leden.
Ga naar margenoot+De tyding van haar dood verspreid zich door de stad.
De vroome burgery, van droefheid aangevat,
Vliegt zinneloos langs straat met opgehevene armen.
De maagden scheuren 't haar. de bleeke voedsters kermen:
Terwyl haar zuigend wicht in zyne onnozelheid
Het ryksverlies beseft, daar zelf natuur om schreit.
's Lands Adel, door de dood der Koningin bewogen,
Valt straks aan 't jammeren met roodbekretene oogen.
Gods Priesters schrikken op die dodelyke maar,
En schreeuwen overluit: de kruiskerk loopt gevaar,
| |
[pagina 166]
| |
Nu zulk een Hoofdzuil valt. wie kan den rou verhaalen?
De ramp ontroert elks brein, en alle zinnen dwaalen.
Bedrukte Zangheldin, breek, breek uw treurstof af:
Verhoog uw laagen toon, Maria daalt in 't graf.
Westmunsters tempel houd haar kout gebeent' beslooten.
Zy rust. verlaat den zerk, myn Klio, volg den grooten
Verwinnaar, die vol rou naar 't krytgebergte streeft,
En door den Oceaan zich weêr naar 't heir begeeft:
Want Mars ontsluit alreê zyn bloedige toneelen,
En nood de Vorsten om hunne oorlogsrol te speelen.
Ga naar margenoot+In 't Spaansche Neêrland beurt een wapenburg zyn kruin
Om hoog, gegrontvest op een rots van blaauw arduin.
Beneden legt een stad, onwinbaar door haar muuren,
Bebolwerkt, en gesticht om stormen te verduuren,
't Vermaarde Namen, door zyn sterkte alom bekent.
De Fransche Koning had wel eer die plaats berent,
Ga naar margenoot+Belegert, en door magt in zyn geweld gekregen.
Die vesting, voor zyn heir zo dienstig en gelegen
In aantogt of vertrek, wierd hoog geacht aan 't hof
En in zyn raadvertrek. hy spaarde geld noch stof,
Noch kunst, noch arbeid, om, tot voorspoed zyner zaaken,
De stad onwinbaar voor den Bontgenoot te maaken.
Hier zwol zyn hovaardy veel hooger dan voorheen:
Dat tuigde 'tGa naar voetnoot* poortschrift, zo verwaant gewrocht in steen.
Een talryk leger, en veel Edelliên en Grooten,
En Ridders, uit het Huis van Vrankryk voortgesprooten,
| |
[pagina 167]
| |
Ga naar margenoot+Bezetten Namens wal en 't hooge rotsgevaart.
Bouflers, een Maarschalk, door zyn dapperheid vermaard,
Verwittigt dat de Vorst der Britten, met zyn mannen
In aantogt, voor den muur zyn tenten zoekt te spannen,
Werpt zich behendig, van zes duizend oorlogsliên
Verzelschapt, in de stad, om tegenstant te biên.
Die groote Krygsheld zweert het alles op te zetten,
Om d'ondernemingen van
Wilhem
te beletten;
En moedig tot de dood zyn benden voor te gaan,
Ga naar margenoot+Om 't naakend leger van de vesten af te slaan.
Hy deelt de posten uit, beveelt aan elk te waaken,
En paait de diensten met belofte en groote zaaken,
Die menigmaal in wind verdwynen met het woord.
Hy zend zyn troepen af naar bolwerk, wal en poort.
Men ziet'er die de deur van 't wapenhuis ontsluiten,
En haalen kruit en lont en schroot en kogels buiten.
Een ander sleept zyn vracht naar wal of batery.
Elk arbeid onvermoeit. de nood zet krachten by.
De stad en vesting krielt van woelende oorlogsknaapen,
Door hopliên aangeport, en door gekruinde paapen
Gemoedigt in den dienst: want zelf de Geestlykheid
Begunstigt het gebied der Fransche Majesteit.
De voorzorg van Bouflers, in oorlogsstoffe ervaren,
Zyn wakkerheid, zyn moed en krygsbeleid, veel jaaren
Geoefent in den dienst van Vrankryk, geeven stof
Aan al de waereld om te spreeken tot zyn lof.
| |
[pagina 168]
| |
Ga naar margenoot+De groote
Wilhem
zend zyn voortogt naar de wallen,
Het heir van Brandenburg door 't lot te beurt gevallen:
Een volk, dat Heide, als Hoofd, te veld voerde uit zyn land.
Athlone nadert met zyn ruiterschaare, en plant
De Leeuwestanders in 't gezigt der Lelivaanen,
Die in de stad, tot spyt van Karels onderdaanen,
Van kerk- en torentrans afwaaijen, en zo trots
Het hoofdpunt van 't kasteel versieren op de rots.
De Beyervorst, bereid voor Spanjes kroon te vechten,
Genaakt de Sambre, en trekt met al zyn legerknechten
Den veldstroom over recht voor Namen, daar 't getal
Van 't volk elk ogenblik vermeerdert, en 't geschal
Van 't vrolyk krygsmuziek den vyand klinkt in d'ooren.
De Batavier, van ouds tot krygsbedryf geboren,
Geloutert door de vlam des oorlogs, voert zyn magt
Van voetsoldaaten aan naar d'opgezwolle gracht,
Die 't buitenwerk beschermt, en schanssen en reduiten bloed
En halve maanen, die den eersten aanval stuiten,
Versterkt, wanneer men stormt. elk wenscht in 't Fransche
(Een bloed, door moord en roof gemest) zyn heldenmoed
Te koelen voor de stad. de Britsche Legerhoofden,
Die met gestaafden eedt hun Koning trou beloofden
Op 't Albionsche strand, (dat tuigen God Neptuin,
En 't witte krytgebergt met zyn verheve kruin)
Geleiden naar 't beleg hunne uytgekeurde benden:
Die torssen 't zwaar geweer kloekmoedig op de lenden,
| |
[pagina 169]
| |
Met rykslievreien, als hun landaart voegt, gedost,
En stappen in 't gelit, als leeuwen, op hun post.
Men hoortze reis op reis, lang leef de Koning, roepen.
Ga naar margenoot+De Vorst beveelt terwyl Prins Vaudemont zyn troepen,
Om 't heir van Villeroy, zo talryk, gâ te slaan.
Hy neemt den legerstaf in
Wilhems
afzyn aan,
En zweert de Fransche magt, in Vlaanderen gelegen,
Ruim honderdduizend sterk, te stuiten met den degen,
En tegens oorlogslist in 't wigtig hoofdgezag,
Daar 't eer en leven geld, te waaken nacht en dag.
Ga naar margenoot+De groote
Wilhem
met zyn stoet der lyftrouwanten
Vertrekt te post, en naakt de stad, aan alle kanten
Omsingelt van zyn volk. hy rent te paarde in 't rond,
Bezigtigt overal de werken, en den grond,
Met wallen opgehoogt, om 't strydend volk te dekken.
Ga naar margenoot+Men zweet, men arbeid om de loopgraaf te voltrekken.
Men sticht de batery, daar 't zwangere kanon
Een gloed van zwavel braakt in d'oogen van de zon.
De boeren hygen op hun spaden onder 't graaven.
Men queekt den yver aan door heene en weêr te draaven,
En elk te moedigen. men woekert van den tyd.
Men maakt een end van 't werk, en reikhalst naar den stryd.
Ga naar margenoot+De Hopliên treeden met hun mannen naar de vesten;
En geeven 't dierbaar bloed voor 't vaderland ten besten.
Zy keeren vrolyk weêr, of sneeven aan de wond.
Die gistren 't licht aanschoude, en in de wapens stond,
| |
[pagina 170]
| |
Legt heden op den grond met toegeslootene oogen,
En uitgerekte leên. de geest, door 't loot vervloogen,
Verlaat zyn vleeschlyk deel, het sterflot toegewyd.
De stormtrom wekt den moed der helden en hun vlyt.
Men vliegt de schanssen op, maar dompelt in de grachten,
Met spiessen van den top gestooten door de wachten,
Die toren of reduit bewaaken in 't beleg.
Een ander vecht om laag, en graaft in d'aarde een weg,
Om, schuilende in de klay, te schieten op de muuren.
D'een wil alleen 't geweld door tegenstant verduuren,
Verweert zyn legerpost kloekmoedig door zyn hand;
En die den aanval doet, vecht om 't bezette land,
Rondeel of halve maan, den vyand af te dwingen:
Maar vliegt in rook en vlam, terwyl de mynen springen,
Gezengt, geblaakt, gekneust, gerabraakt naar de lucht;
En stort, van stof begruist, na zulk een hooge vlucht,
Onkenbaar op den grond. de magazynen blaaken,
Wanneer de vuurbomb stort van boven op de daken,
En boort door zolders en gebinten met gedruis.
Het zwavelvuur verteert in 't kruit- of wapenhuis
Al 't krygsgereetschap, spys en nootdruft der soldaaten.
De kogels hagelen van boven op de straaten.
Het vrouwelyk geslacht, onweerbaar in den nood,
Verbergt zich onder d'aarde, angstvallig voor de dood,
In kelder of spelonk, en vecht met brakke traanen.
De naare jammerkreet der kermende onderdaanen,
| |
[pagina 171]
| |
Word door den dondertoon van 't grof metaal gesmoort.
Zy schreeuwen, door de vreze ontroert, maar niemand hoort.
De dappre Vorst, bestuuwt van trouwe lyfstaffieren,
Woont zelf de stormen by, daar duizend kogels gieren,
En snorren om zyn kruin. hy wyst de muurbresse aan:
Terwyl de stormeling door d'opgeschote baan
Met sabels in de vuist de vesten tracht te winnen;
Ga naar margenoot+Maar Vrankryks Stedevoogd geeft dapper vuur van binnen,
Staat pal, gelyk een rots, en keert het stormgeweld
Kloekmoedig reis op reis. de diepe muurgracht zwelt
Van 't uitgegoten bloed, en spoelt de purpre plassen
Van 't bleeke lichhaam, dat, tot krygsramp opgewassen,
Zich wentelt in het bloed, en smoort de ziel in 't nat.
Een ander keert te rug, na 't stormen op de stad,
Door 't lot begunstigt, van de muuren naar zyn tenten.
Geen nederlaag kan schrik in groote zielen prenten.
Ga naar margenoot+De Dapperheid, in 't hart geherbergt, en gevoed
Door eedle driften, vreest geen dood, hoe fel ze woed,
Hoe naar ze spookt in 't veld met kogels en granaaten:
De Glorizucht bemint haar dochter boven maaten!
Zy prikkelt haar met loon, met titelen van eer,
Verhoogingen van staat, en wet haar krygsgeweer.
Geen tegenspoed noch ramp in 't stryden stompt haar degen.
Zy grypt vaak niewen moed, steets vaardig, nooit verlegen
Om middelen van wraak, en treft in 't end haar wit.
Hy, die most deizen, stelt zyn volk weêr in 't gelit.
| |
[pagina 172]
| |
Hervat met grooten ernst den storm, en wint de posten,
Die door den tegenstant hem bloed en arbeid kosten.
Terwyl het oorlogsvuur voor Namens wallen blaakt,
Daar 't zwangere metaal zyn donderklooten braakt,
Die hof en kerkgebou en torentranssen schenden,
Ga naar margenoot+Dreigt Hertog Villeroy met zyne Fransche benden
Den Prins van Vaudemont. hy zoekt hem onverwacht
Te vallen op den hals, en met zyn gansche magt,
Eer hy zyn vaanen in slagorde stel', t'omringen;
Om na dien zegepraal den landsaat by te springen,
Die in den muur zyn hulp met ongeduld verbeid:
Ga naar margenoot+Maar Vaudemont verkloekt den dreiger door beleid.
Hy pakt zyn oorlogstuig en al zyn legertenten,
En trekt behendig met geschaarde regementen
Voor Vrankryks oogen af. 't getal was ongelyk,
Drie mannen tegens een, ten dienst van Lodewyk,
Bragt Villeroy te velde. ô roem van Karels hoven!
Doorluchte Vaudemont! men zal uw aftogt looven:
Een aftogt, die zelf d'eer van 't stryden overtreft.
De Koning
Wilhem
hoort dit voorval, en verheft
Ga naar margenoot+Zyn Veldheers krygsbedryf. hy vreest geweld noch listen,
Nu d'aanslag is mislukt. hy wil geen tyd verquisten,
Maar zet van uur tot uur door vlyt de zaaken voort.
Men sloopt het buitenwerk van sint Niklaüs poort
Door donderslagen der mortieren. halve maanen,
Rondeelen, ravelyns, bezet met Fransche vaanen,
| |
[pagina 173]
| |
Reduiten, bastions verdrinken, door de kracht
Der bomben neêrgeploft, in 't midden van de gracht.
Men heeft van outs gedicht, dat Hektors toorssen brandden
De koninklyke vloot der Grieken aan de stranden
Van 't magtig Ilium: hier gaat de zaak verkeert.
Bouflers benyd den buit zyn vyand, en verteert
Door vlammen op de Maas zyn Konings legerschepen.
De voorstad Jambe, steets door wapens aangegreepen,
Smoort onder 't rookend puin, door 't eigen vuur gesloopt.
De braave Stadvoogd, die 't ontset verwacht, en hoopt
Op 't heir van Villeroy, verduurt de Bondgenooten;
Maar word van dag tot dag in enger kring beslooten,
En ziet door storm op storm de posten afgesneên,
De werken voor den muur, de schanssen groot en kleen,
Verovert door 't geweld van
Wilhems
legerknaapen;
Die zelf de Vorst gebied in 't glimmend oorlogswapen.
Hier vliegt de Batavier, verhit op oorlogslof,
In 't midden van den brand, en schryft met bloed in 't stof
Zyn heldendaaden, door geen eewen uit te veegen.
Het veld zal spreeken, schoon de tongen ewig zweegen.
Daar blyft het Britsche volk hartnekkig, en hervat
Den aanval reis op reis. de kogel baant het pad,
En slecht de wallen voor den troep der stormelingen.
Gins ziet men Brandenburg naar d'ope bressen dringen.
De bruine Spanjaard vecht voor Koning Karels eer.
Het Beyersch leger woed voor d'oogen van zyn Heer.
| |
[pagina 174]
| |
Hoe zal myn Zangheldin, uw daân, ô helden looven,
Uw wondren gaan de faam der ouden ver te boven.
Uw vyands tegenweer verheft uw' oorlogsroem.
Bouflers, en graaf Guiscar, en Megringi, de bloem
Der Fransche mannen, en veel duizend strydbre helden
Zyn ooggetuigen van uw werken, nooit te melden
Door dichterstongen, schoon 't myn Zangnimf zich verstout.
Ik maale u op 't papier, een ander drukke in goud
(Uw deugd verdient deze eer) de trekken van uw wezen,
Den bliksem van uw oog, dien uw bestryders vreezen.
En gy, o Britsche Vorst! men prente in diamant
De vruchten van uw brein, de krachten van uw hand.
Gy baant den weg, waar langs uw Legerhoofden draaven,
Naar bolwerk, schans, of poort, bezet met Fransche braaven.
Hier voert prins Holsteyn Pleun uw krygsbevelen uit,
En volgt, terwyl uw kling den fellen uitval stuit,
Als eerste Maarschalk van den Staat: hy ziet uw daaden,
En vliegt op 't bloedig spoor, langs omgewroete paden,
Gebroken door 't kanon, den vyand in 't gezicht;
Die, aangegreepen in zyn sterkte, beeft en zwicht,
En ruimt de post, hem door den Stadvoogd aanbevolen.
Hier ziet men Koehorn, die wel eer in Mavors schoolen
De vestingboukunst met haar aanhang heeft geleert,
(Een krygsgeheim, waar door men aantast of verweert)
Zyn zinnen scherpen, om door kracht van aarde werken
De stad te dwingen en 't bestrydend heir te sterken.
| |
[pagina 175]
| |
Doorluchte Kolonels en Hopliên, gy verstrekt
Alle oorlogsbliksems daar gy met uw vaanen trekt:
Schoon u myn Zangeres verzwygt op haar papieren,
Men zal met uwen naam ons landkronyk versieren.
Ga naar margenoot+De Maarschalk Villeroy, die d'opgerechte vaan
Der Bondgenooten van de steenrots zoekt te slaan,
Of
Wilhems
zegepraal door oorlogslist te stuiten,
Vervloekt het nydig lot, na 't vruchteloos besluiten
Der zaaken, die zyn hoop bedriegen, als de tyd
Door ondervinding leert. hy raast. hy zwelt van spyt,
En wil zyn leet op 't bloed der weereloozen wreeken,
En Brussel, Brabands hof, door zwavelgloed ontsteeken.
Hy had voor dezen togt (gelyk 't gerucht ons meld,
Ik onderzoek niet meer) Dixmuyden door zyn geld
Vermeestert, en de stad met goud kanon beschooten.
Het goud ontgrendelt poort en venster, breekt de sloten,
En maakt de wachters blind, wanneer Jupyn, belust
Op snoepen, Danaé, gekerkert, streelt en kust.
Ga naar margenoot+De Fransche Legervoogd trekt raazende en verbolgen
Met zyn standaarden op. de vlammestichters volgen
Met wagens, opgevult met kogel, bomb, karkas,
En brandgereetschap, dat de steden smoort in d'asch.
Zo randen wolven, door den boschleeuw afgebeeten,
Een heir van schaapen aan, door drift van wraak bezeten:
Ze ontvluchten sterker klaauw, maar koelen hunnen moed,
Het vuur van vyandschap in 't weerelooze bloed.
| |
[pagina 176]
| |
Ga naar margenoot+Het leger naakt de stad. men plant de brandbanieren,
En bliksemt Karels erf door bomben en mortieren,
En kogels, die de vlam ontsteeken door hun gloed.
De bleeke burger treurt, terwyl de vyand woed.
Men schokt kasteel en hof door donders der kortouwen.
Men spaart geen kloostertrans, kapel, noch kerkgebouwen,
Mary, Sint Jan, Niklaas, of Magdaleen gewyd.
De werkman ziet zyn huis, zyn rykdom, voor den vlyt
Des arbeids en om zweet gekocht, door 't vuur verslinden,
En smeekt om herberg voor zyn huisgezin by vrinden,
Die 't woedende element verschoonde by geval.
De winkels staan in brand ruim duizend in getal.
De stoffen t'zaamgevoegt van goude en zilvre draaden,
Door kunstenaars gewrocht tot feest- en praalgewaaden
Ten dienst der hovaardy, verdwynen in de lucht,
Terwyl de koopman om zyn winkelschade zucht,
En weent op 't smookend puin van zyn vernielde daken.
Zo zag men Sinons toorts paleis en tempel blaaken;
En Agamemnons heir de huizen overal
Vernielen door de vlam in Koning Priams wal.
Ga naar margenoot+De Bondgenoot vaart voort met stormen op de schanssen
Van 't rotskasteel, en breekt den tegenstant der Franssen
Door d'aangevoerde magt. de stad was overmand,
De poort ontgrendelt door Vorst
Wilhems
sterke hand:
Nu word de rots bestreên, en dag op dag beschooten.
Men blaakt. men wond. men moord. wat word'er bloed vergooten
| |
[pagina 177]
| |
Van legerhoofden, en soldaaten, die vol vuur
Den hoogverheven trans beklimmen, en den muur
Bespringen, of de ziel uitbraaken onder 't vechten!
De dappre Landgraaf naakt uit Hessen met zyn knechten,
Ruim vyftien duizend sterk, al strydbaar volk, vermaard
Door kracht en dapperheid, geschapen om het zwaard
Te voeren, en God Mars te volgen op zyn togten.
Zy vinden 't werk alreê begonnen dat ze zochten,
En haalen het verzuim, veroorzaakt door de reis,
Met stryden dubbeld in. elk quyt zich naar den eisch
Der zaaken, en vergroot zyn glori door den degen:
Zo word de prys door moed en dapperheid verkregen.
Wie prest myn Zangnimf hier te weiden in zyn lof?
Ga naar margenoot+'t Is Keppel, 't pronkjuweel van Koning
Wilhems
hof,
En door zyn deugd zo diep in 't vorstlyk hert geschreeven.
Hy ziet den stormeling, ten stormtrans afgedreeven,
Verstrooit, verbaast, den stryd ontvluchten over 't land.
Hy grypt, op dat gezigt, een stander met zyn hand,
En plant hem op den grond, en schreeuwt: houd moed myn vrienden.
Staat mannen, die weleer zo trou den Koning dienden;
Herroept uw ouden plicht, ai, nadert deze vaan.
Ik biede u, keert weêrom, myn hulp en leven aan.
Hervat met my den storm. wy zullen zegepraalen,
Of stervende onze schuld den Legervoogd betaalen.
Zy heffen, op dat woord, de wapens van den grond,
En vliegen naar de plaats daar 't oorlogsteken stond.
| |
[pagina 178]
| |
En spreeken: legt ons Hoofd Rivéra doodgeschooten,
Wy volgen uw banier, als trouwe hulpgenooten.
Gebied ons in zyn plaats: wy trekken daarge ons leid,
En schrikken voor geen dood, tot
Wilhems
dienst bereid.
Held Keppel stelt zyn volk in ryen en geleden,
En moedigt door zyn stem de mannen, daar ze treeden
Gewapent naar de vest. gelyk een boschleeuwin,
Geplondert van haar buit, met een vergramden zin,
En oogen, die in 't hoofd als heete koolen branden,
Den rover najaagt, vind, en aangrypt met haar tanden
En scherpen klaauw, tot wraak van 't leet en ongelyk:
Zo geeft heer Keppel met zyn benden blyk op blyk
Van onverschrokken moed, en wreekt de nederlaagen,
En 't bloed der helden, in den fellen storm verslaagen.
Hy wint de sterkte, die 't belegerd volk verweert.
Hy steekt zyn stander in den grond, en triomfeert.
O groote gunsteling van zulk een grooten Koning!
O jonge Mars! ô roem der helden! geen beloning
Van goud of diamant, noch hoogverheven staat
(Een gift die herten streelt) voldoet uw heldendaad.
Leef lang tot
Wilhems
vreugde, en eer van uwe maagen,
Die roem in 't vaderland op uw geboorte draagen.
Ga naar margenoot+De rots word dagelyks met grooter ernst bestreên.
Men ziet van tyd tot tyd de werken afgesneên,
En den bezetteling de posten uytgedreeven.
De Maarschalk moet de vest gedwongen overgeeven;
| |
[pagina 179]
| |
En Hertog Villeroy, die Vrankryks grootste magt,
De bloem van 't volk, alom vergaârt, te velde bragt,
Slechts ooggetuige van Vorst
Wilhems
roem verstrekken,
En hoopeloos met al zyn krygsgevolg vertrekken.
Nu juicht de Bondgenoot. nu siddert Lodewyk.
Ga naar margenoot+De Rotsverwinnaar zeilt in zege naar zyn ryk:
Terwyl de Watergoôn, opborlende uit de baaren,
De lauren vlechten om zyn koninklyke haaren.
Hy land, en trekt te post naar Londen met zyn stoet,
Daar 't volk op markt en straat den Zegepraler groet.
Hier waakt hy als voorheen voor 't recht der onderzaaten.
Hier slaaft hy in 't bewint der vorstelyke staaten
Voor Gods verkore kerk, zyn allerwaardste pand.
Maar, ach! hoe klopt myn hert van schrik! hoe beeft myn hand!
Wat droevig voorwerp dwingt myn Zangeres tot klaagen!
O gruwelyk besluit! ô nooitgehoorde laagen!
Ga naar margenoot+Die groote Vorst, die roem, dat voorbeeld van zyn tyd;
Die Nestor in den raad, Alcides in den stryd,
En zo veel helden als d'aaloutheid heeft beschreeven,
Beschaamt en overtreft door zyn doorluchtig leven,
Die zuil van Jesus kerk, Europes toeverlaat,
Dat wonder, word gedreigt door laagen en verraad.
Ga naar margenoot+Beneden gaapt een poel, versmoort in diepe kolken,
Daar Plutoos yzre staf een heir van helsche volken,
Verdoemde zielen, dwingt: een ryk, daar nooit de nacht
Voor 't helder daglicht ruimt: daar Charons bleeke vracht
| |
[pagina 180]
| |
De zwarte poort bestormt, geprest door geesselslagen:
Daar Jammer en Elend, verzwakt door eeuwig knaagen,
Met waggelende schreên in dien vervloekten staat
Den helschen Vorst, als wacht, geleiden waar hy gaat;
Of, als hy slempt op 't feest, daar duizend naare reien
Zyn oor verlustigen door schor gekerm en schreien,
Den zwarten nektarkelk toereiken aan den disch,
Waar op zyn wiltbraadt rookt: die Prins der duisternis,
Verheven op zyn stoel, bestuuwt van vloekgedrogten,
Die lang den ondergang der vroome zielen zochten,
Wenkt driemaal met zyn staf. elk zwygt, en hoort zyn reên:
Getrouwe knechten, die ons aanbid hier beneên,
En viert de monarchy, door 't lot ons opgedraagen;
De Deugd, een hertstogt, die my nimmer kon behaagen,
Wiens aanhang door myn magt en listen wierd bestormt,
Zo dra de waerelt uit den bajert was gevormt,
Zag na dien tyd het vuur steets van myn gramschap branden,
Wanneer ze vluchtte voor gekroonde dwingelanden,
Myn vrienden, tot myn dienst door vleiery bekoort.
Ik heb heur vaak vervolgt van 't een aan 't ander oord,
En haar gevolgen in den sterveling bestreden.
Nu voertze, tot myn spyt, met al heur waardigheden
De kroon in 't hert van hem, die 't ryk van Engeland
Beheerscht. hy streelt haar met zyn zinnen en verstand.
Hy heeft het Kerkgeweld, myn gunsteling, verdreven,
En Vryheid, die ik haat, weêr in zyn plaats verheven.
| |
[pagina 181]
| |
Hy stut Gods tempel, daar hy wankelt, met zyn hand.
Zo snood een werk eischt wraak. de Koning moet van kant.
't Is meer als eens mislukt. men zal de zaak hervatten,
En ik met vreugde 't bloed zien uit zyne aadren spatten.
Myn lyfwacht, vlieg terstont naar boven met een ry
Gedrogten, zoonen van myn wreedste Moordharpy.
Verbreek hun banden. maak hen wakker, daarze, dronken
Van bloed te zwelgen, in myn zwarte kerkers ronken.
Ga sleep hen voor den dag. myn trouwe Stokebrand,
Myn hofraad, dien ik min, gy zult, als hoofdgezant,
Myn Razernyen op de reis naar d'aard geleiden.
Britanje, een eiland, door den Oceaan gescheiden
Van andre stranden, moet gy zoeken op den togt:
Daar heb ik vrienden, die, door schyven omgekocht,
Of door een eige drift van vyantschap bewoogen,
In 't heimelyk den Vorst belaagen. uit hunne oogen
Zult gyze kennen, en in 't veinzende gelaat
Gemaakte vrientschap, die den dodelyken haat
Verbergt, bespeuren. let met aandacht op hun wezen:
Gy zult'er 't moordgeheim, in 't hert gedrukt, uit leezen.
Blaas dan dat vuur, daar 't smeult van binnen, wakker aan.
Beloof hun rykdom, staat en ampten na 't bestaan
Van 't heerlyk opzet, dat myn jammerkolk zal roemen,
Schoon het myn vyanden, Gods hemelgeesten, doemen.
Voor al verblind hen door beloften van de zaak
Geheim te houden, en hun lichhaam voor de wraak
| |
[pagina 182]
| |
Te hoeden. maar als 't werk volbragt is naar myn wenschen,
Dan groei ik in de straf, en lach om 't leet der menschen.
Zo spreekt de helsche Vorst: terwyl zyn lyfwacht keert
Met monsters, in de kunst van moorden uitgeleert.
Zy stygen uit den poel met toortsen in hun handen,
Die, aan den helschen gloed ontsteken, yslyk branden.
De leidsman baant den weg, en voert hen naar de stad,
Wel eer door Olivier met Karels bloed beklad,
Nu zwanger van verraad en koningsmoordenaaren,
Die 't leven van hun Heer belaagen, als barbaaren,
Om Stuart weêr in 't ryk te kroonen door zyn dood.
De troonverlater wacht, vast zeilreede op zyn vloot,
Den uitslag van 't verraad met al zyn kerktirannen
En gunstelingen, die met schelmen t'zamenspannen,
Door Plutoos nachtgespuis tot woeden aangezet.
Het moorduur is bestemt, de dolk alrê gewet.
De helsche Stokebrand, het hoofd der vloekgezanten,
Werkt op 't verbastert hert der Britsche moordverwanten,
En blaast de vlammen aan in 't smeulende gemoed,
Niet uit te blusschen als door Koning
Wilhems
bloed.
Ga naar margenoot+Maar een van 't eedtgespan, door naberou gedreeven,
Ontdekt de zaak ten dienst van 't vorstelyke leven,
En brengt het moordgeheim omzigtig aan den dag.
De Hofraad schrikt. zo word die dodelyke slag
Zelf door Gods hand gestuit, en gansch Euroop behouden.
Men tast de huizen aan van jongen en van ouden,
| |
[pagina 183]
| |
Van burgers, edelliên, en die men houd verdacht.
Men sleept de schelmen wech, gekluistert door de wacht,
Gevleugelt arm aan arm, en sluit de kerkers open.
Ga naar margenoot+Men sticht de galgen om de monsters op te knoopen,
Die in de vierschaar 't stuk bekennen voor den Raad.
Men vierendeelt de leên, ten spiegel van het quaad,
En zetze op staak of rad, met touwen vastgebonden,
In duurzaam teer gekookt, ten toon voor 't oog van Londen.
Terwyl die donkre wolk de lucht van Albion
Bedekte, brak allenks de heldre vredezon
Met gulde straalen door. de krygstroon, hoogverheven
In alle landen van Euroop, begon te beeven;
De zuilen waggelden. de Vrede daalde neêr
In 't witte feestgewaad, en greep de scherpe speer
Uit vrou Bellones vuist, en brak God Mavors degen.
Zy reisde door Euroop, en strooide langs de wegen
Vergulde palmen en olyven, waarze trad.
Zy zag de velden aan, met heldenbloed beklad,
En weende op dat gezigt. de lonken van haare oogen,
De trekken van 't gelaat, zo vriendelyk, bewoogen
Het hert der Koningen en Duitsche Vorsten om
De vredevlammen op 't altaar in 't heiligdom
Ga naar margenoot+t'Ontsteeken, en Belloon met al haar moordtrouwanten
Te kluisteren in haar hol. de plaats der afgezanten
Word eindlyk naar den zin van yder uytgekeurt:
En u, ô Ryswyk! valt dat heerlyk lot te beurt.
| |
[pagina 184]
| |
Ga naar margenoot+Hier word die groote zaak met yver voortgedreeven:
Het heilzaam vreêverbond getroffen en beschreeven
Op 't huis te Nieuwburg, daar 't muziek van 't pluimgediert,
Dien zegenryken dag op groene telgen viert.
Grootmagtigste Monarch! ô Zuil van Gods altaaren!
Ga naar margenoot+O Vryburg van uw volk! die met uw lyfgevaaren
Op zo veel togten voor de vryheid hebt gestreên,
Het Christenryk beschermt, en 't recht van 't Algemeên:
O wonder van uw eeuw, tot heil van 't volk geboren!
De Vorsten komen, om uw wysheid aan te hooren,
Uit vreemde landen u begroeten in uw hof:
Der Russen Kaizer zelf, gekittelt door uw lof,
Bezoekt uw Majesteit: ô
Wilhem
, groot van daaden!
Men vlechte olyven om uw groene laurebladen:
Gy schenkt de Vrede aan ons, legt Mavors aan den band,
En sluit de tempelpoort van Janus met uw hand.
Einde van het Tweede Deel. |
|