De vlam in de pan

[p. 49]

[IV]

‘Zeg Karel, kun jij je dat monster nog voorstellen in lange, blonde pijpkrullen?’

Koen en Beumke staan op een rustig hoekje van een der bijgebouwen te schuilen voor den wind en kijken de zware figuur van Lanslot na.

‘Net een pantserwagen maar niet eens zo beweeglijk,’ gaat Beumke voort. ‘Kuiten als autobanden. We zouden eens moeten opnemen, in hoeveel tijd hij nu de kazernepoort haalt. Voorzichtig, Michel, kalm aan, jongen, loop je vooral geen breuk.’

‘Weet je, dat hij in October zonder training voor den vijfden keer het N.O.C. heeft gehaald?’

‘O, dat wist ik niet... Maar natuurlijk! Michel Lanslot doet altijd onverwachte dingen. Om de simpele reden, dat je nooit wat van hem verwacht. N.O.C. nog wel. Wat heeft hij gekozen als verdedigingssport? Boksen, worstelen?’

‘Dat verwacht iedereen en daarom is het schermen. Floret, omdat zo'n fijn instrument het meest bij zijn figuur vloekt. En sabel, omdat hij met den klewang bewapend is. Dat lopen is trouwens even bedrieglijk. Zo zwaar als lood, maar als je wat beter kijkt, zou je weer zeggen, dat hij geen grond raakt, dat hij op fluweel loopt. In werkelijkheid is die deinende vetzak één bonk harde spieren.’

‘En nog altijd even onderhoudend. Hij trekt een pruimenmondje en zegt “M - m” in alle toonaarden van halleluja tot marche-funèbre.’

[p. 50]

‘Toen ik in Bolrijk met hem samenwoonde, kon hij onder vier ogen wel lange verhalen doen en aardig vertellen. Maar als de majoor de compagniescommandanten verzamelt voor een bespreking, dan kan het uren duren, maar Michel geeft geen geluid.’

Beumke schiet in een lach. ‘Is er nog iemand, die iets ten voordele van dezen man heeft aan te voeren?’

‘Veel! Ik wou juist overschakelen, doctor Beumke, ik voelde, dat het tijd werd voor de gekleurde plaatjes... Wat bijvoorbeeld die spraakzaamheid betreft, kun je ook voor verrassingen komen te staan. Bij het honderd-en-zoveeljarig bestaan van de stam-regimenten was er voor de twee bataljons een diner in De Zwarte Arend. Op het eind werd het een vrolijke boel met nonsens-redevoeringen en opeens kreeg ik de dwaze bevlieging, dat Michel moest spreken. Daarom fluisterde ik heel clandestien aan m'n buurman: “Geef even naar rechts door, dat de kapitein Lanslot het woord vraagt.” Zoiets doe je alleen na den bourgogne. De tafelpraeses tikte dadelijk met veel nadruk tegen zijn glas, want dat was iets nieuws. Er viel een onpleizierige stilte en meteen had ik al spijt, want nu moest ik me voorbereiden op de bekende marteling, die voor de toehoorders misschien nog pijnlijker is dan voor den sprakelozen spreker. Ik schaamde me... Maar Michel kwam langzaam overeind en begon zowaar te spreken: “Mijne heren! Dat ik het woord zou gevraagd hebben is een mystificatie. En ik weet precies, wie het op zijn geweten heeft, want die meneer trekt op 't ogenblik een gezicht, of hij een pastoor in brand heeft gestoken”...’

‘Dat had ik willen meemaken.’

‘Ja, want zó is er geen idee van te geven. Hij stond daar onder een grote lampekap met zijn vroom, kaal hoofd te blinken en onwillekeurig dacht iedereen al dat witte, brandbare kantwerk erbij. 't Was een pracht van een beeld en

[p. 51]

we kwamen niet tot bedaren... En zo ging hij verder, volkomen zeker van zichzelf. Hij bouwde lange, ingewikkelde zinnen, waarin alle sprekers moeten vastlopen, behalve Michel Lanslot. Man-lieve, hij was de ster van den avond!’

‘Op de lagere school zeiden we al: Pas op voor Michel Lanslot!’

‘En je krijgt het gevaarte niet uit zijn evenwicht. Op dien Zondag, den derden September, waren we in Bolrijk en zouden samen koffiedrinken in De Kroon. Michel zat er al en juist toen ik de eetzaal binnenkwam, brak de kelner los uit de huiskamer, zwaaide met zijn servet en riep: “Kapitein, kapitein! Engeland heeft den oorlog verklaard!”... Michel zoemde zeer belangstellend “M - m” en bot er boven op: “Geef mij maar 'n halven uitsmijter”.’

‘Met dat al moet hij op vreemden wel een allerdroevigsten indruk maken. Zo te zien is hij toch je reinste karikatuur van een officier.’

‘Zeker. De vorige bataljonscommandant moet eens gezegd hebben, dat hij niet wist, wat hij met zo'n suffert moest aanvangen... Maar nu moet je horen. Bij de voormobilisatie werd hij onverwachts gebombardeerd tot stationscommandant van Hagenburg voor de troepen-concentraties. Het burgerverkeer stond stil en er waren enorme transporten infanterie en artillerie. Michel was oud genoeg om te weten, dat de zaak niet zou kloppen, en hij kwam dan ook dadelijk tot de ontdekking, dat hij acht-en-veertig platte wagens te kort kwam voor artillerie-materieel. Hij sleepte zich voetje-voor-voetje naar de telefoon en belde Den Haag op. Daar kreeg hij verschillende geleerden van den groten staf aan de lijn, maar wat hij natuurlijk niet kon krijgen, was een afdoend bevel. Stel je voor, dat zo'n meneer van De Witte zou doortasten en de verantwoordelijkheid nemen. Dat zou schrikkelijk onhollands zijn. 't Enige wat Michel kon losmaken, was de raad om zich in verbin-

[p. 52]

ding te stellen met de hoofddirectie van de Speurwegen. Nietwaar, en dan leggen we gauw de telefoon neer en laten dien reserve-knul daar in Hagenburg maar aantobben met zijn platte wagens... Nou, in Utrecht waren ze vlotter: “Neemt u maar alle maatregelen, die u nodig acht; wij wensen, dat de treinen op tijd vertrekken”.’

‘Dat klinkt inderdaad vlot, maar zo had hij nog steeds geen platte wagens.’

‘Michel ging naar de werkplaats en vroeg, hoeveel branders er waren... Stomme verbazing. Bràn-ders?! Branders waren er... 'ns kijken: twaalf! Hij keek op zijn horloge en vond het nogal weinig. Weer ging hij telefoneren, ditmaal met de Machinefabriek Vulcanus. Daar hadden ze vijf-en-twintig branders en die werden door Michel meteen gevorderd.’

‘Wat was hij in hemelsnaam met die branders van plan?’

‘Heel eenvoudig, maar je moet op 't idee komen. Hij ging naar buiten, wees op een eindeloze rij hoge wagens, die daar op een zijspoor stonden, en zei: “Zoekt er maar vijftig uit en brandt ze plat”. Met dezelfde overtuiging, of hij zou zeggen: Breng dien brief even naar de post... Je begrijpt, dat hij de eerste ogenblikken voor gevaarlijk waanzinnig werd aangezien. Michel zei niets meer en hield zich onledig met op zijn horloge te kijken. De autoriteiten staken de poppen bijeen, waarschijnlijk zullen ze Utrecht nog hebben opgebeld, maar het resultaat was toch, dat de wagens werden platgebrand en dat Hagenburg het enige station was, waar de treinen op tijd zijn vertrokken. Hij heeft zelfs nog een complimentje gekregen van het Algemeen Hoofdkwartier... Als ons zoiets gelukt was, zouden we toch een beetje de klok geluid hebben, is 't niet, Leo?’

‘Ja, eerlijk gezegd wel. En dan in goed-gehuichelde bescheidenheid. Als je zelf niet in 't zonnetje gaat staan, zal niemand je erin zetten.’

[p. 53]

‘En dat is het verschil. Na de troepenconcentraties kreeg hij ontslag als stationscommandant en kwam hier bij het bataljon terecht, waar de baas zich liet ontvallen, dat hij niet wist, wat hij met zo'n sukkel moest beginnen... Het verhaal van de branders heb ik toevallig in den trein gehoord van een mijnheer-bij-de-spoorwegen, die een praatje maakte en terloops vroeg, of ik een zekeren kapitein Lanslot kende. En hij scheen het nogal geestig te vinden, nu het zonder onheil was afgelopen. Maar toen ik Michel erover aansprak, zei hij: “Och ja, dat is waar ook. Ze hadden veel te weinig platte wagens in Hagenburg”.’

‘Zeg! Jij zult er waarschijnlijk meer van weten. Ik heb vage berichten gehad over Michel bij dat schandaaltje van de Bolrijkse studenten.’

‘Ja, daar ben ik tot m'n spijt bij geweest. Maar loop een eind mee den Balschen weg op. Ik krijg kouwe voeten van deze roddelpartij.’