Vijftig meesterwerken van Antoon van Dijck

[p. 108]

James Hay graaf van Carlisle.

Hij staat ten voeten uit tegen een kolom, die links oprijst en scherp afsnijdt tegen den helderlichten hemel. Beneden rechts welft zich een grauwgroene lucht boven het landschap. Hij kan vijftig jaar oud zijn; hij is geheel in het zwart behalve de kousen, die grijsgroen en de handschoenen, die lichtgrijs van kleur zijn. Hij is blootshoofds, zijn lang lichtbruin haar valt hem op de schouders, een lange kanten kraag stijgt hem hoog in den hals, zijn wambuis is gespleten op den arm en laat het witte linnen doorkomen. De rechterarm hangt neer, de linker is verborgen onder den mantel. Op zijn bruingetint gelaat leest men geene aandoening, hij is stil tot koelheid toe; de houding is waardig en stijf, ook in de kleur ligt iets koels, in het licht iets scherps. Het is de kernachtige weergeving van een ernstig mensch, heel deftig, maar terughoudend.

James Hay werd geboren te Pitscorthy in Schotland, ontving zijne opvoeding in Frankrijk en was een zijner landgenoten, die Jacobus I naar het hof van Engeland riep toen hij in 1603 de kroon van dit land met die van Schotland op zijn hoofd vereenigde. De koning overlaadde James Hay met gunsten en vertrouwde hem de belangrijkste zendingen toe. Hij werd achtervolgens baron benoemd, ridder der Badorde, lord Hay van Sawley, viscount Doncaster en eindelijk den 30^en September 1622, werd hij tot graaf van Carlisle verheven. In 1616 werd hij gelast de hand van prinses Christina, dochter van Hendrik IV, voor den prins van Wallis te vragen; in 1619 werd hij naar Duitschland gezonden om Frederik van den Paltz, schoonzoon van Jacobus I, die korts daarna tot koning van Bohemen werd gekozen, te steunen; in 1621 en 1622 naar Frankrijk om Lodewijk XIII over te halen vrede te sluiten met zijne Hugenootsche onderdanen. In 1623 werd hem de zorg opgedragen te voorkomen, dat de prins van Wales op zijne reis door Frankrijk naar Madrid, geen letsel bekwame. In 1628 werd hij nogmaals naar Frankrijk afgevaardigd om Richelieu te beletten zijne plannen tegen de Hervormden door te drijven.

In 1629, in den loop zijner diplomatische zending, ontmoette Rubens Carlisle aan het hof van Karel I en vond in hem den grootsten

[p. *95]

[p. 109]

steun tot het volvoeren zijner zending, het sluiten van den vrede tusschen Engeland en Spanje en het bestrijden van Frankrijk, dat tegen de Hervormden een verdelgingsoorlog voerde. Tegenover de partij, aan wier hoofd hij stond, bevond er zich eene andere, die den vrede met alle landen, ook met Frankrijk verlangde. Toen deze de overhand kreeg hield hij op een werkelijk aandeel in de staatkunde te nemen. Hij stierf in Maart 1636.

Hij was gekend te Londen om zijn kwistig leven en zijn milddadige gastvrijheid. Hij verteerde meer dan 400,000 pond sterlings, die hij van het Hof ontvangen had en liet meer dan 80,000 pond schulden, zoo vertelde men van hem. Maar hij liet ook den naam achter van een zeer beschaafd man, een volmaakten hoveling, met zeer veel gezond oordeel, maar zonder de hooge gaven van een groot staatsman.

Van Dijck schilderde het portret van den graaf van Carlisle toen deze reeds in gevorderden ouderdom was, dus korts vóór 1636, zijn stervensjaar.

James Hay huwde in 1617, in tweede huwelijk, Lucy Percy, tweede dochter van den graaf van Northumberland, een der meest beroemde vrouwen van haren tijd om hare schoonheid, om haren geest en om de gewichtige rol, die zij speelde in de staatkunde. Van Dijck schilderde haar herhaaldelijk. Een harer portretten bevindt zich in de koninklijke verzameling te Windsor-Castle; een ander, dat toebehoord heeft aan lord Wharton, werd gegraveerd door Gunst; een derde, dat Colonel Egremont Wyndham bezeten heeft, werd in plaat gebracht door Lombart in zijne reeks van Engelsche gravinnen.

Doek. H. m. 2.05. B. m. 1.27.
Viscount Cobham, Hagley.