Vijftig meesterwerken van Antoon van Dijck

[p. *67]

[p. 83]

Graaf Albrecht van Arenberg, prins van Barbançon.

Graaf Albrecht van Arenberg is van ter zijde gezien, over den linkerschouder blikkende. Hij draagt lang haar, dat in een zwaar pak op zijne schouders valt, een opgestreken knevel en een kinnebaard, een witten slappen halskraag. Het hoofd is sterk verlicht, zoo ook het harnas, waarover een dofroode sjerp loopt, de achtergrond is grijs. Het is een gezond, krachtig portret, met hooghartige uitdrukking, met een koel blanke gelaatstint en een blos op de kaaksbeenderen, in breede heldere schildering.

Albrecht de Ligne, prins van Barbançon en van Arenberg, is in de geschiedenis gekend onder den naam van prins van Barbançon; hij was zoon van Robert de Ligne, graaf van Arenberg, die den titel van prins van Barbançon bekomen had in 1614. Albrecht werd geboren in 1600. Hij diende eerst in het leger, dat Philips III, koning van Spanje, naar Bohemen gezonden had onder het bevel van Bucquoy om keizer Ferdinand II ter hulp te komen tegen de hervormden. Toen hij in 1622 in zijn vaderland teruggekeerd was, diende hij onder Ambroos Spinola. In 1625 werd hij generaal benoemd van al de troepen gekend onder den naam van Ordonnantiebenden. Toen Frederik-Hendrik in 1629 's Hertogenbosch belegerde werd hij door de infante Isabella met een regiment, dat hij op eigen kosten gelicht had, ter hulp dier vesting gezonden. Het bevelhebberschap werd hem korts daarna ontnomen. Hij sloot zich dan aan bij de ontevreden edellieden, die onder de leiding van graaf Hendrik van Bergh in 1632 een samenzwering smeedden ten einde onze gewesten te verlossen van de Spaansche overheersching en hen met de hulp van de Vereenigde provinciën uit het Noorden en van Frankrijk tot een vrijen staat te maken.

Hendrik van Bergh, die den vreemdeling wilde verjagen met de hulp van de Hollandsche troepen, liep over naar het kamp van den prins van Oranje; de samenzwering brandde uit en Barbançon zwoer trouw aan de infante. Met de twee regimenten, aan wier hoofd hij stond, nam hij opnieuw dienst, onder den bevelhebber harer troepen Markies van Aytona. Maar de pogingen tot opstand der edellieden werden

[p. 84]

verklikt en in 1634 werd Barbançon te Hal aangehouden en gevangen naar het kasteel van Antwerpen gevoed. Hij hield staande, dat hij wel geklaagd had over zijne afzetting in 1629, maar nooit den koning ontrouw was geworden. Zijn proces werd opgemaakt in Juli en Augustus 1634; geen bewijzen van schuld werden tegen hem bevonden, maar erge verdenkingen bleven op hem rusten. Hij werd niet veroordeeld, maar ook niet vrijgesproken en eerst den 24^en December 1642 werd hij losgelaten. In de volgende jaren wendde hij zich herhaaldelijk tot den koning en tot zijne landvoogden in onze gewesten om zijne onschuld te doen erkennen en de bewijzen te bekomen, dat de vorst hem zijn vertrouwen en zijne gunst had teruggeschonken; niets baatte: hij bleef beroofd van zijn bevelhebberschap en jarenlang leefde hij in halve ongenade. Eerst in 1658 werd hij als bevelhebber van het garnizoen van Ieperen aangesteld en verkreeg hij den titel van kapitein-generaal der artillerie. Later ging hij naar Spanje, waar hij het ambt van raadsheer van den hoogen krijgsraad vervulde. Hij stierf in April 1674 te Madrid en werd aldaar in het klooster der Capucienen begraven.

Het portret, dat wij hooger beschreven, moet, te oordeelen naar den ouderdom van het model, geschilderd zijn tijdens de laatste jaren, die van Dijck in Antwerpen doorbracht, dus in 1630 of 1631. Het werd gegraveerd met aanzienlijke wijzigingen en naar een grauwschildering door Schelte a Bolswert. In de gravuur houdt de prins de linkerhand op een bevelhebberstaf, de rechter op de borst; hij draagt een afhangenden kanten kraag, de orde van het Gulden Vlies om den hals, een sluier om het middel. Petrus de Jode graveerde een kopij van Bolswert's plaat.

In de van Dijck-Tentoonstelling te Antwerpen bevond zich een ander portret van den prins van Barbançon te paard, toehoorende aan den graaf van Spencer, en een waterverfschildering van dit ruiterbeeld toehoorende aan den heer Heseltine van Londen.

Dode. m. 0.70. B. m. 0.53.
Hertog van Arenberg, Brussel.