Brieven uit Zuid-Nederland

Gent, 22 Juni 1870.

XVII. Ministerieële crisis.

Sedert volle acht dagen moet natuurlijk ieder, die, uit de landen van herwaarts over den Moerdijk, aan eene Noord-Nederlandsche krant schrijft, met het nieuws beginnen, dat wij hier laboreeren aan pijn in ons ministerie, en dan voortgaan met het recept te schrijven, dat ons van die kwaal zou verlossen. Ook voor binnenlandsche courantenschrijvers zijn de dagen, die op den veertiendenvolgen, geene rustdagen. Ik ken er, die hun publiek sedert zes maanden onthaalden op brieven uit de ‘Augsburgsche,’ die deze brieven nu eens flink en dan weer ferm, en dan weer wat anders noemden en hun postje van hoofdopsteller bij die aanbeveling bepaalden, en die sedert de kiezingen vier, vijf hoofdartikels per dag opdisschen.

Bij ons heeft de afschaffing van het ministerie hetzelfde gevolg gehad als bij u die van het zegelrecht, de dagbladen hebben er veel in degelijkheid bij gewonnen.

Het zou mij spijten, zoo gij van mij wildet weten, wat recept tegen de ministeriekwaal ik voor te schrijven heb, of wat ik over die kwaal en hare ontknooping denk: ik zou u ten hoogste kunnen verwijzen

[p. 74]

naar onze verdegelijkte pers, waar gij tien antwoorden voor één vinden kunt.

Als Zuid-Nederlander heeft er geen vezeltje bij mij van smarte getrild bij het vallen onzer oude bazen, en trilt er ook geen van blijde hoop of klemmenden angst bij het overwegen, wie hunne opvolgers wel zouden kunnen zijn.

De minimis non curat praetor: Belgische ministers geven niets om de Zuid-Nederlanders noch om hunne belangen, en de praetoribus non curant minimi en de Vlamingen vragen er dus bitter weinig naar wie over hen heerscht.

Frère-Orban staat veel te hoog dan dat hij zich gewaardigen zou ons nog te noemen; Bara met ijveriger en doordrijvender karakter komt er voor uit, dat de Vlaamsche steden het voorbeeld van het verfranschte Brussel kunnen en zullen volgen; Pirmez, de anders zoo slimme pleiter, geeft zich de moeite niet de plooi van misprijzen te verbergen, die rond zijnen mond speelt, wanneer hem van onze taal wordt gesproken, en verzoet zelfs niet in schijn de karige hoonende woorden, die hij er over spreekt, wanneer hij antwoorden moet.

Wie ijveren wil voor die liberalen, geen Vlaamschgezinde kan het.

Maar nu de katholieken? als één man hebben zij in de laatste tijden gestemd voor al wat Vlaamsch was, maar niemand is door dit oppositie-middeltje beet genomen. Moesten zij het bewind in handen krijgen, zij zouden doen wat zij altijd in vroeger tijd gedaan hebben, ons met een kluitje in 't riet wandelen zenden. En dan al wilden en al konden zij nog, onze zaak is de hunne niet en mag ze niet worden. Zij weten het zoo goed als wij, en in hunne gedeeltelijke of algemeene programma's vóór of na de kiezing, wordt er van ons dan ook geen woord gesproken.

Gij voelt van uit den Haag wat edele geestdrift er in onze boezems moet blaken voor beide volkjes en hoe wij genegen zijn ons rapier aan te gorden, om vóór of tegen hen te strijden.

Onze onverschilligheid in wat ons middenbestuur aangaat, onze wanhoop om redding uit den hooge te verwachten is nogtans geene moedeloosheid, de overtuiging begint meer en meer veld bij ons te winnen. dat wij op ons zelven moeten betrouwen en op ons eigen volk werken, willen wij iets duurzaams te weeg brengen.

Wat de uitslag daarvan was tijdens de laatste kiezingen, en wat hij

[p. 75]

voor de aanstaande kiezingen zou kunnen worden, moge uit een paar feiten blijken, feiten, die ons in eene wereld en in eene politiek brengen, waar ons hart wat warmer voor klopt.

Te Gent moesten zeven afgevaardigden gekozen worden; onder de aftredenden telden wij eenen vriend, den heer De Maere, die ons altijd trouw en moedig ter zijde stond; twee nieuwe kandidaten werden door ons in de liberale associatie voorgedragen; de heeren Rolin-Jacquemyns en Vuylsteke.

Beiden bekwamen in de onder-komiteiten een aanzienlijk getal stemmen, zoodat de eerste op de lijst der negen voorloopige kandidaten gebracht werd en de andere, de derde, kwam na diegenen, welke op die lijst stonden.

Met eene afvaardiging, waarin drie mannen als deze zouden zetelen, zou zeker de stoutste wensch der Gentsche Vlaamschgezinden voldaan geweest zijn en zou geen Zuid-Nederlandsche stad eene zoo degelijke Ylaamscligezinde vertegenwoordiging bezeten hebben.

De heer De Maere kwam als definitieve kandidaat op de lijst der liberalen voor, de heer Rolin-Jacquemyns had gemeend de voorloopige kandidatuur niet te mogen aannemen, omdat zijn schoonvader, de heer Jacquemyns, een aftredende afgevaardigde, op diezelfde lijst stond; de heer Vuylsteke stond niet op de lijst en had er niet willen opgebracht worden, gelijk de statuten der associatie het toelaten, door twintig zijner vrienden.

Wat eene groote beteekenis heeft is de bijval, waarmede de kandidatuur van de heeren Rolin en Vuylsteke bij het kiezerskorps ontvangen werd; wat van niet minder belang was, is de staatkundige geloofsbelijdenis door den heer Rolin in den schoot der associatie uitgesproken.

Nooit werd radikaler gehechtheid aan de Vlaamsche beginsels uitgesproken, nooit werd het vaandel der Vlaamsch-en volksgezinde partij moediger ontplooid.

Een derde feit, dat nog als gewichtiger mag aangezien worden en aangezien werd, was het inzenden van een vertoogschrift, geteekend door honderd en vijf kiezers, niet tot de associatie behoorende, waarbij het bestuur dezer vereeniging verzocht werd de heeren Rolin en Vuylsteke tot hare kandidaten uit te roepen.

De onderteekenaars behooren tot de kleine burgerij, zij vertegenwoordigen dit gedeelte onzer bevolking, waarin het gevoel der

[p. 76]

Vlaamsche nationaliteit aan het ontwaken is gegaan, en die hunne taalrechten als hun goed recht aanzien, dat hun ontvreemd is.

Honderd hunner hebben deze maal geteekend, ofschoon zij zich tegen alle heerschende partijen aankantten; deze honderd belijders hunner overtuiging vertegenwoordigen ten minste het driedubbele van de vrienden dier overtuiging. Kome eens de dag, dat het nog immer in de ziel Vlaamsch gebleven volk in grooten getalle tot de stembus geroepen worde, en gij zult het kaartenhuis onzer verfransching onder de machtige uitspraak van de volksstem als de muren van Jericho in duigen zien storten, en gij zult de korst van verbastering, die uiterlijk onze streken omknelt, zien losspringen gelijk de schil der kastanje, die uiteenspat bij de aanraking met het vuur.

Zoo het dus niet heel wonder is, dat wij ons weinig om het ministerie bekreunen en er geene ministerieëlen onder ons te vinden zijn, is het evenmin te verwonderen, dat er zooveel te meer onder ons zijn, die strijden voor de belangen en de ontwikkeling van het volk, in de overtuiging dat zij eenen goeden strijd strijden, en dat de zegepraal van het volk de zegepraal der volkstaal moet na zich slepen.