Brieven uit Zuid-Nederland

Calmpthout, 2 September 1869.

VII. Calmpthout. Benoit

Kent gij Calmpthout? Waarschijnlijk niet. Welnu, het tweede station over de Hollandsche grenzen, als men per spoor van den Moerdijk naar Antwerpen reist, draagt dien naam. Het is een der weinige plaatsen, waar men de heide nog ontmoeten kan. Elders hebben de ontginningen, de groote landbouwondernemingen dien grond doen verdwijnen, eens zoo lief aan onzen grootsten romanschrijver, waarvan hij ons zooveel beschreven en zooveel verteld heeft. Maar hier nog kan men ongestoord ronddwalen door velden zonder gebaande wegen, door goederen zonder eigenaar; hier kan men nog de groote barre heide komen zien met hare donker purperen bloemen, met haren witten, zandigen grond, met hare lage, klare vennen;

[p. 32]

hier nog ligt in den dampkring die grootsche, stille poëzij, die de wijde en ruwe natuur aan wie in haar midden leeft immer mededeelt, en hier ook vindt ziel en lichaam die heropbeuring van krachten, die zoo gemakkelijk verwelken en verstompen tusschen den rook der schoorsteenen en op de kasseien der groote steden.

Calmpthout bezit boven de andere dorpen uit dezelfde streek die aantrekkelijkheid, dat de grootschheid der heide er niet in eentonigheid vervalt. Achter de lange donkere vlakte verheft zich aan den gezichteinder eene heuvelketen, de duinen van eene zee uit de voortijden; op een paar honderd schreden van het Station stijgt de heuvelrei wat hooger en vormt eenen knoop van lage bergen met mastboomen overlommerd; achter die heuvelen en bergen strekken zich mijlen ver schilderachtige vennen uit, omgeven van dennebosschen.

Slenteren door bosch en berg en dal, rusten aan den boord van gracht en ven in de schaduwe der dichte speldeboomen; met eenen kunstvriend daar in onbezorgde ledigheid de smakelijke reine lucht inademen en kouten en dweepen over kunst en letteren, zonder verplicht te zijn, acht te geven op wat hij zegt, en gij antwoordt, ziedaar wat mij Calmpthout doet liefhebben.

Ziedaar waaraan het nederige heidedorp het te danken heeft, dat het sinds eenige jaren het geliefkoosd verblijf geworden is van zooveel schilders uit Noord en Zuid, als in eene onbebouwde natuur onderwerpen voor hunne landschappen kiezen, van zooveel letter- en toonkundigen, die het gewoel uit Antwerpen ontvluchten en zich gaarne eens weldoen aan kuieren en droomen en lediggaan; - voeg daarbij een zeker getal zieken en zwakken, en gij zult begrijpen, hoe dit dorp eene nederige succursaal van onze badsteden geworden is.

De held van onze kolonie is voor het oogenblik Benoit, die zich komt herstellen van de vermoeienissen, die hij in de laatste dagen in Antwerpen onderstaan heeft, en zich tevens onledig houdt met het plan van zijn toekomend oratorium op den Oorlog van Van Beers, nog een lid onzer kolonie.

Benoit heeft het in de laatste dagen al te druk gehad in Antwerpen, dan dat hij de behoefte niet zou gevoeld hebben, zich op den buiten wat te gaan verkwikken. Erg vermoeid als hij Zondag acht dagen geleden reeds was, heeft hij 's Maandagsmorgens nog in de blakende zonne de

[p. 33]

cantate bestuurd, die hij geschreven had voor het leggen van den eersten steen van den nieuwen Nederlandschen schouwburg; 's Dinsdags bestuurde hij op den grooten schouwburg 's middags eene algemeene en openbare repetitie en 's avonds de uitvoering zijner Schelde.

Ongehoord is de bijval, die den meester te beurt viel; dagen te voren reeds waren al de kaarten voor de twee uitvoeringen uitgedeeld, en niet zonder moeite gelukte het mij nog ergens een hoekje te vinden, waar ik staande het prachtige werk kon afluisteren. Benoit heeft een wonderwerk volbracht, waartoe er zooveel kunstzin en Vlaamsche overtuiging als hij bezit, noodig was om het aan te vangen; zooveel wilskracht, als hij heeft, om het door te drijven; zooveel talent, laat mij zeggen, genie, als hem ten deel viel, om het tot een goed einde te brengen.

Hij heeft alle moeilijkheden vlak in het aangezicht gezien en is ze allen te boven gekomen, en op dit oogenblik is de groote Nederlandsche muziek in onze groote Vlaamsche steden tot eenen luister gekomen, dien zij voorzeker nooit bereikt had, en wordt zij gehuldigd daar, waar vóor een drietal jaren er niemand stout genoeg zou geweest zijn om aan hare mogelijkheid te durven denken. De uitvoering van een van Benoits werken met de pracht en de zorg, die er de meester aan besteedde is eene kunstplechtigheid, een nationaal feest, waartoe ieder bereid is het zijne bij te dragen, waarop ieder gelukkig is te mogen aanwezig zijn.

Toen de Schelde voor de eerste maal uitgevoerd werd, was van alle zijden van Zuid-Nederland eene menigte toon- en letterkundigen opgedaagd; de geestdrift was op ieders aangezicht te lezen, en in menig oog parelde een traan van aandoening bij het hooren en zien, dat weder een kleinood te meer aan onze kunstkroon blonk.

Diezelfde geestdrift heerschte verleden week nog tusschen de massa der aanhoorders, diezelfde toejuichingen borsten nog ter eere van den grooten meester uit.

Moge het verblijf te Calmpthout, moge de versterkende heidelucht hem weldadig zijn, opdat hij met nieuwen moed nieuwe zegepralen te gemoet kunne gaan.