|
| |
| |
| |
I.
Wil de herbergzaemheid niet vergeten: door deze hebben sommigen aen de engelen behaegd die zy in hun huis ontvangen hadden.
Hebr. xiii.
Audenaerde zuchtte onder de overmeestering der boschgeuzen.
Op zekeren avond der maend september 1572, terwyl de regen in overvloed nederstortte, en men hier en daer slechts eene
| |
| |
bleeke star tusschen de dryvende wolken zag uitstralen, zat een jong meisje in eenen zwaren leuningstoel te rusten. Hare beide handen omklemden onachtzaem de armen van den zetel, en het afgematte hoofd hing haer over den regter schouder. De zuchten die hare borst ontvlogen, de bittere tranen die uit hare schoone bruine oogen rolden, lieten genoegzaem de grievende smarten zien waeraen zy was overgelaten.
Ter linker zyde van het meisje zat een oude vrouw, met de armen over elkander geslagen, die treurige houding met natte oogen aen te staren. Reeds meermalen had zy de teederste mededeeling, in de smarten der maegd getoond, doch daer die zoo grievend schenen, besloot zy de lyderes er nog eenigen tyd aen over te laten, in hoop dat ze weldra zouden verminderen.
Na eene wyl tyds, brak zy de stilzwygendheid af, die in het vertrek heerschte, en zich tot de maegd wendende: - Kom, Blondina, zuchtte zy, verlaten wy deze wooning: die verbryzelde meubelen, die afgerukte tapyten, die bloedvlekken welke den muer bemorsen, en dit portret waerop gy uwe oogen gestadig vestigt, dit alles verlevendigt in ons de gepleegde gruwelen der boschgeuzen te sterk.
- Waerom die woede tegen de beeldtenis van myn afgestorven vader? hy was hunne zaek aengekleefd; had de dood hem niet verrast, zeker stond hy aen hun hoofd, om de
| |
| |
Spaensche dwingelandy te vergruizen. ô! Indien myn Henrik zich in hun midden bevond, de deugdzame heer Mahieu, die eerweerdige priester, ware ongetwyfeld van ons niet weggerukt, om in de boeijen den dood te verwachten.
- Henrik, melieve?
- Hy was immers altyd de hevigste voorstander der Godsdienst onzer vaderen, Jacoba; en schoon hy onophoudelyk werkte om Oranjes party te doen gelukken, deelde hy, nopens de nieuwe leering, in 's Prinsen gevoelen niet.
- Weet gy niet dat sedert de opknooping van zyn broeder Machiavel, Henrik de roomsche priesters in haet heeft genomen, en de wraek der nieuwgezinden ophitst, tegen al wat onze heilige Godsdienst blyft aenhangen; dat hy, by de opligting van uw oom Mahieu, zich gelastte de overige Audenaerdsche priesters in de boeijen te klinken; dat hy aen het hoofd der kerkontheiligers de beelden van hunne standpilaren rukte, en met zyne byl den eersten houwslag gaf in het schoon tafereel, verbeeldende den lydenden Christus, hetwelk op het hoogaltaer van O.L.V. kerk pronkte!’
By het verhael dezer gruwelen, voelde de maegd eene siddering trapswyze hate ledematen bevangen, en met een zucht, die uit het diepste harer ziel opklom: - Hemel! Jacoba, Jacoba! weende zy; en Henrik heeft myn hart overwonnen!
| |
| |
- Hy was zuiver, Blondina; maer nu, dat hy zyne handen met het bloed der priesters heeft bevlekt, en zich aen euveldaden overlevert, waervoor een Spanjaert zelf sidderen zou, is hy uwer niet meer waerdig: gy moet hem begeven.’
Eene lange stilzwygendheid volgde op deze woorden. De oude zag met smarte Blondinas inwendigen stryd tusschen liefde en pligt, en: - Kom, zuchtte zy nogmaels; wy moeten deze woon verlaten.’
Blondina rigtte zich van haren zitstoel op, en alsof zy in de beeldtenis haers vaders troost en raed zoeken wilde, wierp zy er zich op beide knien voor, en drukte er hare bevende lippen tegen.
Jacoba, ziende dat het hart der maegd meer en meer door zielangst beklemd werd, ligtte ze van den grond op, en bereidde zich om haer den mogelyken troost by te zetten, als in eens het afgrysselykste geroep ter ooren van beide vrouwen kwam. De vervloekingen tegen allen die zich aen Spanje verknocht hadden, dreunden door de lucht, en de bleeke maegd die de woorden: dood! dood! met de vervaerlykste godslasteringen hoorde uitbraken, beeldde zich in, dat de stem van Henrik haer boven al de anderen in de ooren schaterde.
Een pynelyke gil schoot uit hare borst: zy zakte weêr voor de beeldtenis heurs vaders ten gronde, en stamelde: Henrik! Henrik!
| |
| |
Het gehuil vermindert; en de uitzinnige benden tot in het koninklyke slot gerukt, verslaen er de krygstroepen, brengen den bevelhebber om het leven, en noodzaken zyn lyfjonker het heil in de vlugt te zoeken.
Blondina was van hare verslagenheid nog niet weêrgekomen, wanneer Jacoba, haer by den arm vattende, uitriep: - Deze woon is voor ons geene veilige plaets meer: de huizen der priesters worden verbrand, de geuzen sparen niemand van de roomschgezinden.’
Nu verlaten onze twee vrouwen de wooning van pater Mahieu, en wenden zich, op Gods genade, langs de Bergstraet, in hoop van zich in 't klooster van Maegdendale, waer de moeije van Blondina abdis was, te verbergen.
In deze straet, doorgaens zoo levend door het getiktak der tapytgetouwen, die tot diep in den avond de voorbygangers als het ware baloorig maekten, heerschte plegtige stilte, en 't was er alsof de dood over de huizen zweefde. De lucht, nu geheel van starren beroofd, was duister als het graf, en slechts een fyne regen viel nog uit den hemel.
Onze beide vrouwen bleven op den hoek der straet staen; zy sloegen hare oogen op het O.L.V. beeldtje, dat er in eene nis pronkte, en door een byna uitgebrande lamp van tyd tot tyd met nog eenige blikkeringen verlicht werd; zy wisten niet, of zy in veiligheid haren weg langs die straet voortzetten konden, keken
| |
| |
met omzichtigheid rond zich, en meenden iets te ontdekken.
De lamp had haer laetste vlammetje geschoten.
- Nergens ziet men eenig licht, sprak eindelyk Blondina by eene pynelyke beweging: geen het minste gerucht dat de tegenwoordigheid van levende wezens aenduidt; 't is of er alles door het zwaerd der opstandelingen vernield ware.’
Nauwelyks had zy deze weinige woorden geuit, of zy klemde zich aen hare geleidster vast: het gehuil en geroep, waervan wy zoo even spraken, liet zich op nieuw hooren.
- 't Zyn onze geuzen, Jacoba! zuchtte zy, en trok hare dienstmeid tot in de ingangdeur van het Kapelleken ten Walle. Zy school in een hoek, en stopte de ooren, uit vrees dat de stem van haren verloofde tot haer zou dringen.
Het geroep en de vervloekingen verdubbelden; de naem des Gouverneurs van het slot, weêrgalmde door de lucht; en de opstandelingen, wier woedekreten de harten der burgers met angst vervulden, zwaeiden boven hunne hoofden de toortsen, die zy in de kerk opgezocht hadden, en deden een regen van vuer in de verte heen- en weêrvliegen. De vlam, die op hunne aengezichten weêrstraelde, liet gemakkelyk de vernielzucht zien, welke hunne ziel beheerde.
Een hunner opende den togt; regtover
| |
| |
de ingangdeur der schuilplaets onzer twee vrouwen gekomen, schreeuwde de voorganger op een doordringenden toon: - Geuzen! aen my!’
Een bang geroep werd aengeheven: Blondina, die de stem haers minnaers verstond, verschrikte tot in het binnenste harer ziel, en nogmaels ontvloog de naem van Henrik! haren mond.
Hy was 't inderdaed, die zich aen het hoofd der bende had gesteld.
Nauwelyks was het seinwoord gegeven, of Henriks makkers schaerden zich rond hem, wierpen zich met helsche vreugde op het hun aengewezen huis, en donderden de deur, by herhaelde bylslagen, ten gronde. Al de vertrekken worden overweldigd; en eenigen der opstandelingen, de kleederen van den herder die het huis bewoonde, aengetrokken hebbende, vertoonen zich aen de vensters, en hun getier wordt door de ter straet geblevenen, met vreugd beantwoord.
Alles wat zich in deze wooning bevond, was eerlang ten vensteren uitgeworpen, en in het midden der straet op hoopen getast, om verbrand te worden, toen het geroep: de paep! de paep! by honderde stemmen werd uitgegalmd. De herder, die zich een ruimen tyd tegen de opzoekingen kon beveiligen, werd eindelyk ontdekt. Na men hem de strengste behandelingen had doen ondergaen, sleurde
| |
| |
men hem naer buiten, en hy werd voor het vuer op eenen zitstoel gebonden, ten einde hem ooggetuige te doen wezen der vernieling van al hetgeen hy op aerde bezat.
De misdaed, die men aen hem valschelyk oplegde, was den schildknaep des Gouverneurs eene schuilplaets verleend te hebben.
Na men den priester, die deze daedzaek stellig ontkende, de handen had zamengeknoopt, leidde men hem naer het koninklyke slot, van waer hy, eenigen tyd later, met de overige Audenaerdsche herders, het einde van zyne smarten in de Schelde zou vinden.
Alles was weêr in de grootste stilzwygendheid gedompeld.
Blondina voelde koud zweet hare wangen afbiggelen, en de vloed van hare tranen bevochtigde de handen heurer dienstmeid, die zy in de hare gesloten hield.
Zy zuchtte: ontaerden! vernam een anderen zucht, en zag in de kapel zich iets bewegen, dat haer toenaderde.
't Was een oud wyf, welke wankelend voorttrad, en eer aen een wonderverschynsel, dan aen een mensch geleek. De ter kerk zynde vrouwen niet erkennende, had zy, toen deze daer aenkwamen, zich sprakeloos voor een afgerukt Madonabeeldtje geplaetst, en was er in de grootste vrees blyven knielen, tot het woord dat Blondinas mond ontglipte, haer verzekerde dat ze zich in de tegenwoordigheid van per- | |
| |
soonen bevond, die de snoode handelwys der opstandelingen afkeurden.
Eindelyk waegde zy het de beide vrouwen aen te spreken, en by de klaerheid van het ter straet aengestoken vuer, dat door de kruisramen de kapel verlichtte, de gelaetstrekken der onbekenden kunnende bemerken, sprak zy tot Blondina: - Vrees niet, ô edele maegd, 'k ben een oude vrouw, die dagelyks myne avondbede in het Kapelleken ten Walle kom uitstorten. Vandaeg heb ik langer dan naer gewoonte gebeden: wie weet of wy morgen hetzelfde lot niet zullen ondergaen, dat onzen hoogballui ten deele is gevallen, en onze deugdzame herders afwacht! ô Jonkvrouw! er zyn oogenblikken in 's menschen leven, waerop men dees aerdsch verblyf gaern zou verlaten! Hoe gelukkig ware ik niet, in het graf myner vaderen te rusten! Dan toch, zou ik geene ooggetuige moeten wezen van de gruwelen die onze stad bezoedelen, en het hartscheurend verdriet niet hebben dit beeld, dat my steeds troost in myne rampen bybragt, en voor 'twelk ik sints vyftig jaren elken avond bidde, door de byl der bloedhonden vermorzeld te zien.’
Deze laetste woorden werden met zulke spyt uitgedrukt, dat de aenhoordsters der oude de grootste deelneming in derzelver smarten namen.
- Edelmoedige vrouwen, zuchtte zy voort,
| |
| |
uw lot is zeker ook betreurenswaerdig: misschien is uwe woon, benevens die van andere getrouwe koningsdienaren, door de onroomschen overrompeld.
- Gy hebt het gezeid, myne beste, stamelde Blondina.
- Welnu, ging de onbekende voort, God gaf, God nam: stel uwe trouw in hem, die loutere liefde is, en zyne kinderen nooit ongetroost laet. Hy heeft u tot my gezonden, opdat ik uwe smarten zou lenigen, en u eene schuilplaets aenbieden, die gy misschien elders vruchteloos zoeken zoudt.’
Beide vrouwen aengedaen door de vermaningen, alsook door het dienstwillige aenbod der oude, vonden eerst geene woorden om haer al den dank te betoonen, dien zy gevoelden; doch het meisje stamelde weldra: - Goede vrouw, uw hart heeft het onze verstaen: de woon waerin wy ons ophielden is niet langer veilig, de opstandelingen hebben er alles vernield, en myn ouden oom in de boeijen gesleept. Wy denken ons in Maegdendale te verschuilen.
- Jonkvrouw, de doortogt tot het klooster is te gevaerlyk in dit oogenblik. 't Is nacht: de schelmen sparen de onschuld niet, en welligt kon er u eenig onheil overkomen. Ga tot, in myne wooning, en by het krieken van den dageraed zal myn broeder Beernaert u naer Maegdendale begeleiden.’
| |
| |
Het meisje aerzelde eerst dit aenbod te aenvaerden; doch door de onbekende aengepord, willigde zy het in.
Margaretha, want zoo heette de oude, geleidde Blondina en de dienstmeid tot aen de ingangdeur van het Kapelleken ten Walle, en, der vrouwen hare woon willende aenduiden: - Zet uwe stappen langs daer voort: wanneer gy aen het voorlaetste huis, ter linker zyde van de Bergstraet, gekomen zyt, klopt driemael op het venster; op de vraeg: wie is daer? zult gy antwoorden: laet ons binnen, uit naem van uwe zuster Margaretha en O.L.V. ten Walle. De deur zal aenstonds voor u geopend worden. Gaet spoedig; myne bede is nog niet geëindigd: gy zyt nat en hebt koude; een lang verblyf alhier, zou u nadeelig worden. Dat de hemel u voor de handen der bloedhonden behoede!’
Nauwelyks hadden onze vrouwen Margaretha verlaten, of zy stonden stil voor het huis, waer de priester was uitgesleurd. Blondina, overdenkende dat haer minnaer de opstoker was van de gruwelen, die men er zoo even gepleegd had, voelde haer bloed in de aderen verstyven, en bleef in de diepste smart de verbryzelde meubelen aenschouwen, die nog hier en daer de prooi der vlammen waren.
Zachtere denkbeelden vielen haer eerlang te binnen; en schoon zy duidelyk Henriks stem gehoord had, kon zy echter niet gelooven dat
| |
| |
haer minnaer, wiens gevoeligheid zy altyd had bewonderd, de gepleegde gruwelen begaen zou hebben; meer en meer koesterde zy deze inbeelding, en eindigde met Henrik al de goede hoedanigheden toe te kennen, welke een meisje in het voorwerp harer liefde steeds meent te ontdekken. Zy wendde zich in eens tot hare dienstmeid: - Jacoba, stamelde zy, ware ik verzekerd, dat Henrik aen het hoofd dezer plunderaren staet, ik zou hem trachten te vergeten, om hem met al myne verachting te beladen: maer Henrik..... neen; 'k heb een zeker voorgevoel dat hy zich aen dergelyke schelmeryen niet kan overgeven.’
De oude, die in 's meisjes droefheid deelde, wilde die niet verzwaren, door haer nogmaels de ongebondenheden heurs minnaers aen te halen; doch zy stelde zich voor, die te berde te brengen, wanneer Blondina aen zachtere gewaerwordingen overgelaten zou zyn. - Een verloofd meisje, sprak zy, mag in haren minnaer geene hatelyke voornemens veronderstellen: niets, zoo ge zegt, heeft u tot hier toe overtuigd dat Henrik zich aen baldadigheden pligtig gemaekt hebbe. Welnu, 't is billyk dat gy hem niet beoordeelt: de waerheid zal eerlang doorstralen, en dan zult gy u op alles kunnen beraden.
- Gy spreekt als een beschermengel, beste Jacoba! Morgen zal ik weten of hy myne liefde behouden, dan wel myne verachting ondergaen
| |
| |
zal. Houden wy ons nu met onze veiligheid op: hy heeft my, voor dat Audenaerde door de opstandelingen ingenomen werd, aengeraden in de Bergstraet eene schuilplaets te zoeken tegen de gruwelen der ontaerden, die zich by hem moesten voegen, en verklaerde dat, ter uitzondering van een enkel huis (onbegrepen dit des herders), geheel deze straet door zyne aenhangers bewoond is; verders, dat hy er my heden avond zal komen opzoeken, om ons in eene plaets van veiligheid te geleiden. Hy zal myn verblyf erkennen aen het houten schotelken, dat ik hier heb, en 'twelk ik boven de deur vastmaken moet.
- Waerom zouden wy onze stappen tot in Maegdendale niet voortzetten?
- Om dat de nacht te duister en de reis niet veilig is: schoon Henrik my het seinwoord der opstandelingen gegeven hebbe, vermeen ik dat wy door de eene of andere nachtwacht zouden aengerand worden.
- Uwe vrees is niet ongegrond, jonkvrouw; maer durft gy trouw stellen in de woorden eener onbekende, en zyt ge zeker dat er ons in haer huis geene onheilen zullen overkomen?
- Dit denk ik niet: Margaretha is te godvreezend om ons te verleiden, sprak het meisje, niet wetende wat by te brengen om hare dienstmeid Henriks verzoek, zonder morren, te doen inwilligen.
- Hebt gy niet verstaen, Blondina, dat die
| |
| |
vrouw de opstandelingen niet is toegenegen? Indien hare woon eens dezelfde ware, welke Henrik u als vyandig aen onze zaek heeft aengeduid?’
Het meisje aerzelde weder; echter waegde zy 't weldra te antwoorden:
- Maer de onzen zyn meester van der stede, Jacoba: de vyanden zyn verslagen of gekerkerd. Wilde men eenen aenslag op Margarethas huis doen, dit schotelken, erkenningsteeken der opstandelingen, zou hunne voornemens verydelen, en my het genoegen verschaffen Henrik, indien hy pligtig is, tot menschelykere gedachten te stemmen.
- Uw wil is myne wet, antwoordde de trouwe dienstmeid. En Blondina, het aengeduide huis toegenaderd zynde, maekte het houten schotelken boven de halfronde deur vast.
|
|
Auteursrechtvrij