|
| |
| |
| |
III.
Wat meisjen, ô Liefde! weêrstond er uw magt!
Vrouwe Courtmans.
In de Baesstraet, ter regter zyde van het steegje, dat van gemelde straet naer O.L.V. kerk leidt, stond ten jare 1572 een huis, welks houten voorgevel trapsgewys overhelde, en zich spitsig in de hoogte verhief. De ramen waren door een arduinen kruis, in vier gelyke
| |
| |
afdeelingen geregeld; en de vensterglazen, met allerlei schitterende kleuren doortrokken, bevonden zich kunstig door looden regeltjes aen elkander gevoegd, en toonden door hun' netten onderhoud, den welstand der bewooners aen.
Dit huis was de schuilplaets van Bernardo Alvadoz, Spanjaert en meester schoenmaker; zoo als een uithangbord, dat boven de halfronde deur geplaetst was, het den voorbygangers aenduidde.
Bernardo, welke zich sedert twintig jaren te Audenaerde had neêrgezet, werd voor uitmuntend werkman gehouden, en schoeyde al de edellieden en voorname burgers der stad: hy bezat het talent zyne schoeying duer te doen betalen; dit middel, gepaerd aen zyne wat overdreven gespaerzaemheid, bezorgde den man een fortuintjen: zulks gaf hem eenig aenzien; hier by kwam nog, dat zyne uitnemende godsdienstigheid, hem tot het ambt van pedel in de Pamelkerk had doen opklimmen.
Alvadoz was ten opzichte zyner onderhoorigen, een streng en oploopend meester: altoos zuermuilde en knorde hy: eigenzinnig en onverzettelyk in zyne beslissingen, ontbrak het hem niet aen wraekzucht. Niemand ook kon beter veinzen dan hy; toen men hem met eenig werk belastte, kwam zyn aengezicht altyd vriendelyk en vrolyk voor: die hem naderde,
| |
| |
zeide tot zich-zelven: Bernardo is waerlyk een braef man.
De Spanjaert bezat eene eenige dochter, wier moeder de geboorte van haer kind, met den dood betaelde. Colomba (zoo heette 't meisje) had haren vader zeer lief, schoon hy haer altyd beknorde, en al wat zy deed afkeurde. Zy beproefde echter alles, om Alvadoz aengenaem te wezen; maer zeer dikwerf, toen zy eene onverdiende berisping ontving, klom een onverbergbare zucht uit hare borst op, en werd door tranen gevolgd, die uit hare blauwe oogen parelden. God! God! dacht zy dan, wat ben ik rampzalig! Niemand bemint my op aerde! ô lieve moeder! waert gy nog hier!...
Colomba was schoon; zoo schoon als een meisje, dat slechts hare achttiende lente bereikte, kon wezen.
Hare ongedwongene bevalligheid paerde zich aen vlaemsche opregtheid: zy trok de oogen en de zielen van allen jongeling naer zich. En misschien bragt de zachte bleekheid van hare lieve wezenstrekken, overzwierd van een' golf blonde hairlokken, veel toe, om haer als betooverend te maken.
Ook werd zy onder den bynaem van de schoone Colomba gekend.
Op zekeren morgen dat de schoenmaker in zynen winkel werkte, stak een man van ge- | |
| |
ringe gestalte, het hoofd boven de onderdeur, en terwyl hy den grendel open trok:
- Dag, meester, sprak hy; is 't werk nog altyd zoo drok?
De ondervrager was Bautissa Pizarro, ook bediende in O.L.V. kerk: door zyne vleiery had hy zich in de gunst van Alvas aenhangers ingedrongen. Deze huichelaer was de verklikker, en soms de geregtsdienaer van de Inquisitie: ook werd hy gevreesd door de bange, en innig veracht door de weldenkende stadsgenooten.
Bernardo hief de oogen op:
- Ga binnen, buerman Bautissa; ga binnen, riep hy lachend; groot genoegen verschaft het my u te zien:
En Pizarro zette zich op eenen stoel neder.
- Mag ik wel weten, myn goede Bautissa, wat u aenleiding geeft om my, zoo deftig uitgedoscht als ge zyt, een bezoek af te leggen? zyn er nog eenige Geuzen den Ketterregters over te brieven? By St. Crispyn! men zal nooyt met dit gespuis kunnen eindigen.
- Wel, wel; laten wy onder ons daer niet van spreken, meester: toen ik naer uwent kwam, had ik aen die muitelingen niet gedacht: gewigtiger gepeinzen houden mynen geest op.
- Zoo, Bautissa!... Wy zyn hier onder ons: spreek zonder achterhoudenheid.
- Meester, reeds een' ruimen tyd geleden,
| |
| |
heb ik my uwer weerdig gemaekt, niet waer? straks zyn er twintig jaren voorby, sedert wy deze stad bewoonen; beiden zyn wy door vriendschap aen elkander gekleefd; gy kent myne gevoelens en myn karakter; en ik durf my vleien een man te zyn, wiens gedrag onberispelyk is.
- Vast, myn goede buerman; maer zeg my wat er.....
- Hoor, Alvadoz! viel Bautissa hem in de rede: de kwaedaerdigheid der Ketters, aen welken wy, goede Roomschen, dagelyks zyn blootgesteld, maken my het leven zonder vreugde: immer ben ik nadenkend, en stilzwygend: ja, ik gevoel dat ermy iets ontbreekt om myne dagen te verhelderen. Ik geloof, Bernardo, dat ge, als vriend, in myn lot deel neemt, en dat gy 't met Godes hulp, welhaest zult verbeteren: gy kunt het, beste buerman!
By deze laetste woorden ontlook een vrienden lachje op 's sprekers aengezicht, en hy bleef Bernardo Alvadoz met strakke oogen aenkyken.
- Per los santos! Bautissa; spreek! uw geheim.. haest u... verklaer het my?
- Nu, nu, myn vriend Bernardo, hernam Bautissa op een' verlegen toon; myn geheim... ik min uwe dochter; ik aenbid ze... ik kom ze u tot vrouw vragen.
Alvadooz rimpelig gelaet verbleekte; een lach van misachting sprak duidelyk: en de
| |
| |
armen over elkander geslagen, bleef hy Pizarro aenstaren.
Deze ziende dat zyn liefde in 's vaders smaek niet viel, wist, als een slimme Spanjaert, de zaek op eene andere wyze aen te vatten.
- Waerom zou myne vereeniging met uwe dochter u zoo ongunstig voorkomen? vervolgde hy. Kent gy wel myn' stand, meester? Weet, dat er my geen geld ontbreekt, en dat myn ambt my eene onbekende winst verschaft, welke my in staet stelt, u eene som van duizend Carolus-guldens te behandigen. Ik denk, vriend Alvadoz, dat die aenbieding... gy verstaet my...
Deze woorden kwamen den ouden vrek niet onaengenaem voor; en daer hy van geld, en veel geld, hoorde, vermeende hy zonder aerzelen te mogen toetreden.
- Bautissa, gy vergist u, als gy denkt, dat uw persoon my niet bevalt: alleen myne verwondering over uw onverwacht verzoek gaf ik u te kennen..... Gy bemint Colomba..... Geld ontbreekt u niet, zegt gy? Nu, ik stem in uw verzoek toe, en ga er myne dochter kennis van geven.
Nauwelyks had de schoenmaker tweemael op een ruitje geklopt, dat in de deur stond, of het meisje was toegesneld, om de bevelen haers vaders te vernemen: hy ontving haer vriendelyk, en innerlyke vergenoeging zweefde op haer aengezicht.
| |
| |
- Me lieve, hael ons eene kan bruin bier, en... Het meisje was reeds aen het loopen, toen Alvadoz haer nariep: en drie bekers: drie, hoordy, myn kind?
Zy kwam bly terug, houdende in de eene hand een witte steenen kruik, en in de andere drie tinnen drinkbekers: vulde er twee, die zy haren vader en Bautissa in handen gaf.
- Vader, voor wien de derde?
- Voor u-zelve, me lieve.
- Gy weet immers wel, vader, dat ik nooyt bier drinke.
- Heden toch zult gy ons bescheid doen; want deze dag is voor u en my een dag van vreugde.
Colomba goot een teugje in haren beker, en dronk op beider gezondheid.
- Hoor, myne beminde, sprak Alvadoz zachtjes: reeds zyt gy in uw negentiende jaer getreden; gy zyt altyd een braef en lief meisje geweest, en ongetwyfeld zult gy ook eene goede huisvrouw wezen. Aen uw geluk heb ik van over lang gedacht; ik wil dit verzekeren: - ik heb u myn' vriend Bautissa ten huwelyk beloofd.
Eene plotselyke huivering liep Colomba over al de ledematen: de drinkbeker viel haer uit de hand.
Bautissa, die, by 's mans gezegde, de oogen op het meisje had geslagen, en hare aendoening als een goed voorteeken aenzag, leunde
| |
| |
met den arm op de linker schouder van zyn' ouden ambtgenoot, en:
- Consummatum est, fluisterde hy hem zachtjes in het oor.
Maer de schoenmaker zag weldra aen Colombas hartkloppingen, dat de beschikking die hy ten haren opzichte genomen had, geen' byval vond: doch daer hy dacht dat zy hem niets weigeren kon, drukte hy nogmaels den wensch uit, haer lot aen dit zyns vriends vereenigd te zien, en - een diepe zucht was Colombas eenigst antwoord.
Het ongeduld van den schoenmaker werd zigtbaer: hy vatte het meisje by den arm, en op een' norschen toon:
- Colomba!.... spreek; zult gy uws vaders belofte niet eerbiedigen?
De bevende maegd veegde met den vinger een' traen af, en zich smeekend tot Alvadoz keerende:
- Ach vader! vader! weende zy; in alles wil ik u gehoorzamen: maer Bautissa.....
- Wel nu, Bautissa?....
- Is de man niet, dien ik kan beminnen.
De oude Spanjaert borst in woede uit: bitsige woorden ontvlogen hem, en dreigend stond hy reeds voor zyne dochter, toen een onverhoedsch treurspel zyn vaderhart kwam schokken. Alsof de ongelukkige Colomba door het bliksemvuer getroffen was, stortte zy op den grond. De verbaesde Spanjaerden tilden haer
| |
| |
op, en legden ze, bleek en beweegloos als een lyk, in eenen leuningstoel.
- Slaet dood! slaet dood, den ketter! schreeuwde men eensklaps op de straet! en een jongeling werd door het grauw aengetast, en wreed behandeld. Zeker had hy den dood gevonden, ware hy, door een laetste geweld, aen zyne aenranders niet ontsnapt, om zich in de wooning van Bernardo Alvadoz te verschuilen.
Afgemat en geheel bebloed viel hy aen hunne knien, en smeekte om medelyden.
Zy verwyderden zich van hem met verachting.
Bautissa Pizarro vergat zelfs Colomba, en verliet met haest het huis zyns buermans, om over de ontdekking van den jongen Boschgeus verslag te doen. Toen het volk, dat by hoopen in de Baesstraet stond, de overlevering des bondgenoots eischte, riep hy hun met bitsheid toe:
- Neen! neen! onze genadige heeren regters zullen den schelm eerst op de pynbank stellen, om hem zyne geheimen te ontwringen. De dood zonder tortuer ware te zacht voor een' ketter.
De bloedhonden bedaerden zich, in hoop dat hunne wraekzucht eerlang verzadigd zou worden.....
Onderwylen hadde 't volksgeschreeuw Colomba uit hare bedwelming getrokken: zy ont- | |
| |
luikt de oogen, en ziet den vreemdeling, met doodsche wangen, voor hare voeten liggen: stof bedekte zyne bruinzwarte hairlokken: bloed lekte hem uit neus en mond.
Dit tooneel verscheurde hare ziele.
Zy bemerkte tevens de onverschilligheid, met welke haer vader den armen Boschgeus aenzag, en stortte eenen vloed van tranen. Zich niet kunnende inbeelden waerom men dezen jongeling had verminkt, op wiens aengezicht men de goedheid, teederheid en zachtmoedigheid lezen kon, besloot zy den lyder de zorgen toe te brengen, die zyne gesteltenis vereischte.
Deszelfs gelaetstrekken verlevendigden allengskens door 's meisjes hulp: zyne krachten kwamen ongevoelig terug; zyne schoone oogappelen werden op die van de minnelyke Colomba gevestigd: hy verbeeldde zich een' engel te zien uit de hemelkooren neêrgedaeld, om zyne wonden te heelen, en hem van den dood terug te roepen.
- Wees gegroet, zuchtte hy, want zonder u ware ik..... Een verdoofde gil ging uit zyne borst, en hy liet zich, bezwymend, in den stoel nederzinken, welken het rampspoedige meisje eenige oogenblikken vroeger verlaten had.
Colomba wilde hare zorgen voortzetten; maer de vader, verbitterd over deze menschlievendheid, riep haer barsch toe:
| |
| |
- Laet dien vermaledyden ketter aen zyn lotgeval over: uwe handen zyn reeds met zyn bloed besmeurd: wie weet, of wy 's Hemels wraek over ons niet zullen halen, met hem hier zoo lang te laten verblyven: onze gedoogzaemheid heeft hem aen de regtvaerdige woede des volks onttrokken!
- Vader, de liefde tot den evenmensch, kent geen onderscheid in godsdienst; en het is een heilige plicht voor allen, den rampzaligen behulpzaem te wezen.
Daer Colomba deze grondstelling op de gehoorzaemheid, die zy haren vader verschuldigd was, den voorrang durfde geven, stelde zy zich nogmaels aen het werk, om den bondgenoot tot zich-zelven te roepen: maer de wreede hand des Spanjaerts stiet haer langs den anderen kant des vertreks, van waer zy ylings terug snelde.
Een tot dan onbekend gevoel, had al de snaren van haer hart in beweging gesteld!...
De jonge Boschgeus rigtte zich langzaem op, en daer 's meisjes laetste woorden hem nog zoo zoet in het oor trilden, wierp hy zich voor hare voeten, en stamelde met dankbare stem zyne erkentenis in dezer voege uit:
- Dat Godes zegen over u dale, ô myn beschermengel! uwe zorgen kan ik, zelfs met myn bloed voor u te verpanden, toch niet beloonen!
| |
| |
Deze zegening maekte den diepsten indruk op Colomba; en reeds vatte zy 's bondgenoots hand vast, om hem van den grond op te ligten, toen de vader op nieuw toesprong en met verbolgenheid uitriep:
- Geus, uw treurzang verveelt my: gy maekt misbruik van de gastvryheid, welke ik u al te lang wilde verleenen. Verlaet spoedig myne wooning: de tegenwoordigheid van een' ketter, is my onverdragelyk.
De jongeling knarstande by deze onmenschelykheid: doch het bywezen van het goddelyk meisje, dat haren vader altyd tot zachter gevoel stemmen wilde, deed hem van alle tegenkanting afzien, tot dat de Spanjaert hem ter kamer uitstiet:
- Wreedaert! morde slechts de bondgenoot, is uwe woon geene schuilplaets tegen moordenaren, en wilt gy my nogmaels aen hunne bloedzucht overleveren? O!.. dat al de verantwoordelykheid hunner euveldaden op u valle - op u; doch niet op uwe dochter; want zy, - ach! zy is een engel, en gy... zyt een... Spanjaert!
De Boschgeus wendde zich naer den winkel, en wierp een' smeekenden blik op Colomba, uit wier oogen tranen van medelyden vloeyden. Deze verstond 's jongelings inzicht, en, toen Alvadoz de deur openen wilde, om hem aen de woede des volks bloot te stellen, plaetste zy er zich tegen en weenende:
| |
| |
- Neen, edele vaderlandsvriend, gy zult niet vertrekken; ik zal uwe verlossing bewerken, al moest ik my-zelve slagtofferen.
Colomba bleef in eene biddende houding, haers vaders vergiffenis afsmeeken, tot dat de hellebaerdiers, welke van de Bergpoort, langs de Sleutelstraet, hunne dagronde voortzetten, in de Baesstraet aenklotsten. Het verzamelde gespuis werd weggestooten, en Alvadoz, wiens woede hem voor een oogenblik alle krachten had benomen, zette den jongeling eindelyk buiten de deur, en sloot ze met hevig geweld op hem toe.
Het meisje, ziende dat het gevaer voorby was, 'twelk haer gunsteling geloopen had, vertrok in hare kamer, en volgde met een tevreden oog den vreemdeling op, die langs de gevangenis voortsloop.
- Henrik, sprak zy tot den oudste der schoenmakersgasten, welke het voorgevallene had bespied, en in wiens woorden zy menigmael troost had gevonden: Henrik, zie daer genen jongeling, die zich voorby des wykmeesters huis voortsleept: loop hem achterna, bidde ik u; en zeg hem, uit myn' naem, dat hy u volge; gy zult hem het noodige bezorgen, want hy is sterk gewond en lydend. Tracht te weten, myn vriend, wie hy is, en voor welke reden hy zich hier ter stede heeft begeven. Morgen zult gy my van alles verslag doen, en uwe diensten zullen niet onbeloond blyven.
| |
| |
- Goed, Colomba, vrees voor niets, was het antwoord.
En de gast ontsnapte stilletjes langs den trap, terwyl het afgematte meisje zich op hare bedstede wierp, alwaer zy welhaest was ingesluimerd.
Nu keerde Bautissa Pizarro, verzeld door een tiental wapenbroeders, die den jongen vryheidsminnaer als staetsgevangene in de boeyen moesten slaen, terug, en stapte Alvadoz wooning binnen. Zyne helsche ziel verheugde zich by de gedachte dat de Boschgeus weldra der Spaensche Inquisitie overgeleverd zou zyn, en de pynigingen, aen welke hy zich inbeeldde hem reeds overgelaten te zien, deden een' vergenoegingslach op zyn aengezicht ontluiken.
Maer gelukkig voor Colombas gunsteling, werd Pizarros meening te leur gesteld, en ondanks alle navorschingen, kon men den bondgenoot niet ontdekken, welke zich reeds heimelyk in de woon van den schoenmakersgast ophield.
|
|
Auteursrechtvrij