Arnold van Schoorisse, episode uit den opstand der Gentenaers (1382-1385). Deel 4

[p. 151]

XXIII.
Vreugde en Rouw.

Multa gemens, largoque humectat flumine vultum.
Aen. lib. i.

De straten waren beplant met groene boomtjes, de vloer overdekt met strooisel en de huizen behangen met tapyten dat het een lust was; de klokken luidden om de lucht in te vliegen, en al de beijaerds van de stad speelden hunne vrolyke deuntjes.
J. David. Karel de Stoute te Gent.

Het was feest te Gent; alles stond in rep en roer, en de stoet, die den Graef moest te gemoet gaen, stelde zich eindelyk in beweging. Een kostelyke praelwagen, bespannen met zes witte paerden, en bezeten door

[p. 152]

een dertigtal jonge meisjes, wier kleedy, uit allerhande kleuren samengesteld, tegen de zon opblonk, opende den togt; hy werd door nog een tiental andere wagens opgevolgd. Alle met schitterende tapyten behangen, waerop de heldendaden van Philips met pracht waren afgemaeld, wemelden deze rytuigen van maegdekens, die lauweren en bloemen in de hand droegen, geschikt om voor de voeten der Vorsten gestrooid te worden.

Hierna kwamen de vrouwen en dochters der edelen, opgevolgd door het Magistraet van Gent; en de stoet werd gesloten door de geestelykheid en de neeringen, welke laetste met eene soort van fierheid, hunne banieren door den wind lieten wapperen.

Weldra was de stoet de Petercellepoort⁽¹⁾ genaderd, alwaer men de aenkomst van den Prins moest afwachten. Daer wilde men hem als Vlaenderens Heere verwelkomen; hem de sleutels der stad aenbieden.

(1) Naer den Latynschen naem der abdy van Sint-Pieters, Cella Petri genoemd.

[p. 153]

Het was negen uren in den voormiddag: een vyftigtal trompetten en klaroenen drong in het oor der wachtende menigte, voor welke de Vorsten, door talryke edelen vergezeld, zich eindelyk aenboden. Al wat de Prinsen voorging, rangschikte zich onder de Gentenaers, en nauw was Philips de Stoute, in rouwgewaed, stads poort ingerend, of allen bogen den knie om hem de verschuldigde eer te bewyzen.

Ackerman, die het woord in deze omstandigheid zoude voeren, deed, in eene welgepaste rede, gevoelen dat de Prins, als Heere van Vlaenderen, bezit van de hoofdstad zyner staten kwam nemen, en aen hare inwooners het zoo lang gemiste geluk weêrschenken.

Onmiddelyk daerna, werd Philips door het Magistraet op dezelfde wyze begroet. Hy verliet zyne gemalin, welke in hare draegkoets bleef zitten, en steeg op een zwarten draver. Opgevolgd door Ackerman, Arnold van Schoorisse en van Heyle, welke door de geestelykheid voorgegaen, en door honderde ridderen achterna gestapt werden, zette de Prins zynen weg voort.

[p. 154]

Achter deze ridderen volgde Margaretha van Dampierre in zwart zyden laken gekleed: zy knikte vrolyk de menigte toe, welke den grond met bloemen en kransen bezaeide, en haer onophoudelyk heilwenschen toezond. Twaelf witte hakkeneijen, met gouden deksels omhangen, en het hoofd met schitterende vederbossen versierd, volgden de koets der Gravin. Zy werden allen bereden door jonge vrouwen, wier kostbare hoofdsluijers in golvende wimpels neêrvielen.

Onder deze vrouwen bevonden zich de dochters van Schoorisse op de eerste ry; en de liefdebetuigingen der Gravin, gepaerd met den heilwensch van: Leve de Gentsche bevrediger! leve Ackerman! dien men soms ook aenhief, verwekten in Odas ziel eene zoo teedere gevoeligheid, dat zy zich de heldin van het feest droomde te zyn.

Nu stond de stoet voor de kerk van St-Pieters. De Graef stapte van zynen draver af, en werd door den abt tot voor den hoogen autaer geleid, alwaer twee zyden bidkussens ten gebruike der Vorsten beschikt waren. De vrouwen der ridders plaetsten zich op

[p. 155]

zetels, en het grootste deel der edelen rangschikte zich langs de wanden der kerk. Eindelyk bood Philips zich ter zegening; hy offerde een gulden laken, dat tot versiersel van gemelde kerk dienen moest. - Hierna gorde de abt hem eenen degen aen, en de Prins, de vingeren op het Evangelieboek gedrukt, riep den Hemel tot getuige, dat hy de vryheden, gebruiken en goederen van St-Pieters, eerbiedigen, beschermen en behouden zoude.

Deze plegtigheden geëindigd zynde, zette de stoet zyne stappen naer St-Janskerk⁽¹⁾ voort. Daer, voor den autaer, en op het hout van het ware kruis, vernieuwde de Graef de belofte van de H. Kerk te beschermen, en het land van Vlaenderen in vrede te houden. - Hy klepte twee of driemael aen de klok, nam door deze daed bezit van de stad, en begaf zich onmiddelyk naer het Hooghuis, om er aen het volk den eed te doen van de voorregten, keuren, wetten en gebruiken van Gent te onderhouden.

(1) Deze kerk werd naderhand Sint-Baefs genoemd.

[p. 156]

Zoo groot was de toeloop op de Vrydagmerkt, dat de stoet nauwelyks door de toestroomende menigte kon dringen; en ofschoon er talryke wapenlieden in 't geweer stonden, was het met moeite dat zy den troon, voor de Vorsten beschikt, en de stellagie waer de edelen en Magistraetspersoonen bezit moesten van nemen, ongeschonden konden behouden.

Juist op de middaguer stapte de Graef het Hooghuis op. Hy deed er de vereischte belofte. De vreugde had geene palen; ja het geroep der nieuwsgierigen was zoo groot, dat men slechts, na een kwaert uers, het geschal der trompetten kon hooren.

Philips, alvorens den eed van het volk te ontvangen, aenzocht den Gentschen bevrediger, het huisgezin van Arnold van Schoorisse, alsook eenige ridders, welke best zyne belangen verdedigd hadden, dat zy zich by hem zouden vervoegen. Nu zette de Vorst zich op zynen troon aen de zyde zyner vrouw: Isabella werd achter de Gravin geplaetst, en Agar ter linker zyde van de ry der edele meisjes, welke aen Margaretha tot staetjuf-

[p. 157]

fers dienden. - Oda zat op den zetel, ten regter hoek van het praelschavot, en Ackerman, met den linker arm op den rug van haren stoel leunende, plaetste de regter hand op de balie der verhevene zitting. Hy stond op een zeer kleinen afstand van het volk.

Onophoudelyk fluisterde hy iets in het oor zyner verloofde, en deed onderscheidene opmerkingen, die Oda zeer bevallig, zeer aengenaem moesten wezen, vermits een glimp van vergenoegen van stond tot stond rondom hare lippen speelde, en men het geluk in hare oogen kon zien. Oda werd, hoe langs hoe meer, het voorwerp der algemeene bewondering: hare bevalligheid, hare schoonheid, wekten ieders oplettendheid op, en allen toonden zich ten uiterste tevreden over den keus, dien Ackerman gedaen had.

Ofschoon zy onophoudelyk het oor scheen te leenen aen de hoffelyke woorden van haren verloofden, luisterde de maegd van tyd tot tyd naer hetgeen men nevens haer zegde: weldra vestigde zy hare aendacht op eene stem, die haer niet vreemd was, en den naem heurs vaders en dien van Ackerman

[p. 158]

uitbragt. - Zy kon zich niet onthouden een schuinschen blik op den spreker te werpen, die haer met versmading bekeek, en ze noodzaekte hare eerste houding te hernemen. De trekken van den jongeling, even als de kleedy, waeraen Oda zynen adelstand kende, hielden hare aendacht gaende: nogmaels bekeek zy hem, en de woorden: - Neen! gy zult nooit de bruid van Ackerman wezen!’ maekten dat de maegd hevig verschrikte. Als zich zelve onbewust, stamelde zy met pynlyke uitdrukking: - 't Is hy, groote God! ja, 't is hy.’

Eene doodsche bleekheid maekte plaets voor de liefelyke roozenkleur, die Odas wangen zoo even bedekte.

Ackerman, die niets van de uitroeping zyner verloofde gehoord had, doch door hare schrikachtige beweging uit zyne liefdegedachten gerukt werd, ontwaerde die bleekheid. Het hoofd nederhellend, - Liefste! wat scheelt u?’ vroeg hy verwonderd.

Zoodanig werd Ackerman met hare gesteltenis bewogen, dat hy, zonder aen iets anders dan aen Oda te denken, de eene hand op

[p. 159]

haer voorhoofd legde, en met de andere den schouder der maegd drukte, welke het medelyden harer bewonderaers wegdroeg.

Een luidruchtig gelach, onder de omstanders aengeheven, maekte dat Ackerman zich naer den onbeschoften spotter wendde. - Deze, als om eene uitdaging tot een tweegevecht te doen, hief zynen handschoen in de hoogte, en bekeek op zyne beurt den Gentschen bevrediger van 't hoofd tot de voeten.

Ackerman voelde zich het bloed in de aderen zieden: de tegenwoordigheid van den Graef, de ongesteldheid van Oda, konden nauwelyks zyne woede beteugelen: echter trachtte hy zyn gelaet te herstellen, en zich weêr naer het oor der maegd hellende, herhaelde hy zyne vroeger gedane vraeg.

Als hadde zy de gedachte, die hem bedwelmde, willen doen verdwynen, poogde Oda te glimlachen; zy gaf de begeerte te kennen om van plaets te veranderen. Hierop werd Agar door Ackerman aenzocht dit verlangen in te stemmen, en Oda, door haren minnaer by de hand geleid, liet zich in Agars zetel zinken.

[p. 160]

Het geroep: Leve de Graef! leve Ackerman! dat op dezes verschyning ter linker zyde van het praelschavot werd aengeheven, verhelderde een weinig de duistere gedachte van Oda; en daer zy nu aen de spottende blikken en woorden haers vervolgers niet meer blootgesteld was, kwamen de roozen ongevoelig op hare wangen weêr.

Middelerwyl was alles tot het afleggen van den eed der Gentenaers beschikt: het Magistraet bood zich voor den troon, en beloofde, in naem der menigte, dat zy goede en trouwe onderdanen zouden zyn van hun geregtigen Heer, den Graef van Vlaenderen, en dat ze zynen eigendom en heerlykheid, alsook de grenzen van den lande zouden bewaren en verdedigen⁽¹⁾.

Dan stonden allen met ontdekten hoofde en riepen, het hart vervuld van vreugde, dat zy denzelfden eed zwoeren. De Graef ant-

(1) Ende corts daer naer so quam dye Hertoghe Phelips van Borgoengien, ende Margriete syn wyf, des Graven Lodewycx van Malen dochtere binnen der stede van Ghendt, daer si met groter eeren ende weerdicheden ontfanghen waren, ontrent den Dertiendach. Ende die Grave swoer met die van Ghendt, ende die van Ghendt met hem, den Prinche hemlieden een goet ghetrauwe Here te syne, ende si lieden hem te syne goede ende ghetrauwe ondersaten, behouden hare rechten, vryheden ende previlegien.
Die excell. Cronike.

[p. 161]

woordde: - Amen!’ Talryke vuermonden maekten de gelukkige verzoening der Gentenaers met hunnen Prins, in de verte bekend, en al de vaendels der neeringen, de vlaggen der kerken, de standaerts van Vlaenderen en Burgondie, werden onder het gewuif van hoeden en zakdoeken, en onder het uitbulderen van een oorverdoovend vreugdegeroep, in de hoogte geslingerd.

Zoodra de rust een weinig hersteld was, riep de abt van St-Pieters den hemelzegen op de hoofden der Vorsten af, alsook op die zyner stedegenooten en van al de bewooners des lands. Het Vorstelyke paer, steeds vergezeld van den stoet, verliet de Vrydagmerkt: allen begaven zich naer 't Prinsenhof, alwaer een prachtig middagmael stond opgedischt.

Het feest duerde den ganschen dag, en

[p. 162]

Philips toonde zich zoo bevallig, zoo toegevend jegens zyne nieuwe onderdanen, dat niemand nalaten kon 's Graven hoffelykheid hemelhoog te verheffen.

Alvorens Arnold van Schoorisse met zyn huisgezin 't Prinsenhof verliet, alwaer elk hunner zich byzonder wel vermaekt had, gaf de Graef aen Arnold en Ackerman eene nieuwe proef van zyne genegenheid: lang sprak hy over de vereeniging van dezen laetsten met de erfdochter van zynen boezemvriend, en beloofde den bevrediger van Gent tot den hoogsten eerepost te doen klimmen, wilde deze zynen Heer in den veldtogt tegen Engeland ondersteunen. Ackerman verschoonde zich: hy maekte Philips bekend met het besluit dat hy genomen had van zyne dagen kommerloos op zyn slot van Gavere door te brengen; en op 's Graven aenhoudendheid vond hy zich genoodzaekt deszelfs verzoek stellig af te slaen⁽¹⁾. Hy deed het echter met

(1) François Ackerman was dikwils gevraegt geweest van Philips om eenig ampt in het veldt te bedienen, en hadde hem altydt geweygert de legers by te woonen onder den standaert der Vlaemsche Graven; het welk hy nogtans geerne gedaen had in het vervolgen van synen Prince en Heer, Lodewyk van Maele, en Philips den Stouten.
Chron. van Vlaenderen.

[p. 163]

zooveel kieschheid, dat hy eer een glimlach, dan een trek van misnoegen by den Vorst te voorschyn deed komen, welke meer dan eens Oda verlegen maekte door onophoudelyke zinspelingen nopens Ackermans liefde. Hy voegde er by dat niemand anders dan de bevallige erfdochter van Schoorisse magt genoeg op den heldhaftigen Ackerman had, om hem dit besluit te doen nemen.

's Anderendaegs, wanneer onze verloofden over het gegevene feest redekavelden, viel het gesprek op den jongeling, welke het harte van Oda zoo zeer had ontsteld: haer scheen dat zy in diens makker, den vertrouweling van Walter van Herzeele herkend had; en nauw had zy deze gedachte medegedeeld, of Ackerman kon zyne woede niet verbergen. Die woede vergrootte nog by het vernemen dat de persoon, waerdoor hy ten stryde was uitgedaegd, ook diezelfde was,

[p. 164]

welke, 's avonds voor het feest, zulke bitsige woorden tegen hem had uitgebraekt.

- Kent gy dien onbeschoften jonker?’ sprak Oda tot Ackerman, welke diepdenkend voor haer stond, als hadde hy middelen bedacht om de achtervolging zyns vyands niet langer te moeten duchten.

- Hy heeft my tot een tweegevecht uitgedaegd,’ was het antwoord.

De maegd verschrikte, plaetste zich voor haren minnaer, en hem door eene streelende beweging noodzakende zyne blikken op haer te slaen, vroeg zy biddend: - Vriend! zult gy die uitnoodiging beantwoorden?

- Ja, liefste!’ hernam Ackerman.

- Neen!’ snikte Oda; - neen, Frans! gy zult uw leven tegen datgene van een slecht mensch niet wagen: myn bestaen is aen het uwe gehecht als dit eens zuigelings aen zyne moeder. Reeds heeft uwe onverschilligheid my op den boord van het graf gesteld, en nu zoudt ge weêr myn onheil willen bewerken!...

- Zwyg, Oda! dit verwyt kan uwen

[p. 165]

vriend niet toegepast worden,’ sprak Ackerman.

- Waerom wilt ge dan eene grilligheid volgen, en de vurigste begeerte eener u beminnende vrouw afslaen?’ vroeg het meisje op een twyfelvollen toon.

- En myne eer, Oda! en die beleediging jegens u; acht gy dit alles voor niets?

- O! die beleediging was zoodra vergeven als ontvangen, Frans! Wat uwe eer raekt, het vergieten van het bloed eens vyands zou ze toch niet herstellen, ook wanneer die eer door een onwaerdigen gekrenkt kon worden. Frans! gy weigert uwen arm tot 's Vorsten verdediging; gy kunt slechts in de omhelzingen uwer gade het geluk vinden, zegt gy; en nu zoudt ge dit geluk, het heil uwer verloofde, in eens ten gronde slaen! denk er aen, vriend! en zeg dat gy die beleediging uit liefde tot my zult vergeten.’

Zoo sprekende, drukte Oda Ackermans hand tegen haer voorhoofd, en bad hem voort opdat hy van zyn voornemen zou afzien.

[p. 166]

- Oda! gy wilt met my als met een kind handelen,’ sprak Ackerman; - kendet gy dien Gallodin van Herzeele, welke steeds als eene schaduw my achtervolgt en my als den moorder van zynen oom uitscheldt, gy zoudt zeker myn zwaerd niet trachten te wederhouden.

- Ik begryp dat die beschuldiging u pynlyk moet vallen, Ackerman! maer wat vermag de aentyging van een enkelen mensch tegen de overtuiging van allen; kan één schandelyke daed, ten onregte u opgeleid, opgewogen worden tegen den eervollen levensloop van eenen held, die, als gy, het heil zyner stadgenooten bewerkt heeft?

- Gy vleit myne eigenliefde, Oda!

- 't Is mogelyk, vriend! doch wat ik zeg, is waer. Gallodin, dien ik niet persoonlyk ken, maer wiens schandelyke daden, - want de jongeling volgt ongelukkiglyk de stappen van Walter op, - my ter oor zyn gekomen, kan uwe faem niet krenken. Laet zyne uitdagingen onbeantwoord: uwe Gentsche vrienden moeten het gerucht van dien schreeuwer eerlang doen ophouden: niet

[p. 167]

langer uwen roem benydend, zullen allen uwe daden verhemelen, en uw beschuldiger, wiens aentyging geenen weêrgalm onder het volk meer kan vinden, zal er schaemrood over worden. Er is groot- en edelmoedigheid noodig om den hoon, ons aengedaen, te vergeven, Frans! en die grootheid, die edelmoedigheid durf ik van u afwachten!’

Hier maekten Odas tranen zooveel indruk op Ackerman; hare vrees voor zyn behoud was zoo diep gevoeld, dat de Gentenaer er door getroffen werd. Het meisje, de magt gewaer wordende, die zy op zynen geest verkregen had, zette hare bede nu met meer klem voort, en Ackerman, voelde zich slechts de kracht om uit te roepen: - O! men moet u beminnen, Oda! gelyk ik u bemin, om zóó zyne driften te kunnen beteugelen. In uwe tegenwoordigheid vergeet men zelfs eenen hoon te wreken.’

Met deze woorden wierp hy den degen, omgord om zynen vyand te bevechten, verre van zich wreg. Oda lachte stil: het besluit dat zy haren verloofden had doen nemen, stelde hare ziel een weinig gerust, en daer

[p. 168]

er haer voor het oogenblik niets meer te wenschen overbleef, bragt zy den jonker by hare ouders, welke de noodige toebereidselen maekten om naer Audenaerde terug te keeren.

Ackerman, die des anderendaegs, in gezelschap van het Magistraet van Gent, zich tot den Graef wenden moest, gaf zyn spyt te kennen dat hy zyne vrienden niet kon vergezellen, doch beloofde aen Oda, haer, zoodra mogelyk, een bezoek af te leggen, om ze dan slechts nog éénmael te verlaten, alvorens met haer het slot van Gavere te gaen bewoonen.

Reeds waren onze Audenaerdsche vrienden de straten van Gent doorgereden, alwaer de steeds vernieuwde vreugdekreten hun belet hadden in een onafgebroken gesprek te treden, wanneer de Vryheer van Schoorisse al de byzonderheden van het feest met nadruk aenhaelde. Agar verlustigde zoodanig het hart harer ouders, dat Isabella, die geene de minste treurigheid in Oda kon veronderstellen, de stilzwygendheid dezer laetste nog niet eens bemerkt had. Nu maekte Oda de

[p. 169]

oplettendheid harer moeder gaende, en deze vroeg wat er het meisje scheelde.

Oda, die in eenen hoek der koets aen eene diepe mymering overgelaten was, had deze vraeg niet gehoord: hierop vatte Agar hare zuster, welke van schrik opsprong, in eens by de kin. Als uit eenen droom gerukt, keek Oda bedwelmd rond zich, en sloeg weêr de oogen op den grond.

- Oda! gy schynt treurig, alsof er u iets kwaeds moest overkomen,’ sprak Isabella.

- Gy hebt maer al te juist geraden, lieve moeder! Die ongelukkige Gallodin van Herzeele hield myne gedachte geboeid.

- Hoe!’ riep Arnold, - heeft die waeghals u ook reeds ontrust, kind?’

Oda aerzelde te antwoorden; Arnold herhaelde zyne vraeg, en het meisje vervolgde: - Ja, vader! wist gy met hoeveel verachting hy van ons spreekt, en hoe hy Ackermans gedrag schandvlekt! Ik zelve heb hem hooren zeggen dat hy eenen aenslag op diens leven zal doen.

- En hebt gy dit aen jonker Frans niet

[p. 170]

bekend gemaekt, kind?’ vroeg Isabella verschrikt.

- Hy weet alles, moeder! Zelfs heeft Gallodin hem tot een tweegevecht uitgedaegd, waeraen Frans niet heeft willen beantwoorden. Zoodra men te Gent zyne tegenwoordigheid niet meer hoeft, zal hy de achtervolging van dien aertsvyand ontwyken, om met my het geluk op zyn slot te zoeken.

- O! die Herzeeles! die Herzeeles!’ morde Arnold, welke eenige oogenblikken in wraekgedachten had doorgebragt; - neen: ik wil niet langer gedoogen dat Ackerman dien hatelyken bastaertzoon spare! Hoe kan een meisje magt genoeg op eenen held hebben, om hem van eene regtvaerdige wraek te doen afzien? Ackerman moet zyne eer, die myns huizes wreken: ja, ik eisch die voldoening van hem, kind! en indien hy lafhartig genoeg ware om zich met zynen vyand niet te meten, zou ik my de moeite getroosten den laetsten der Herzeeles op leven en dood uit te dagen!... Misschien ware myne opoffering u min schrikverwekkend dan die uws minnaers....’

[p. 171]

Dees verwyt werd met zoo eene ongewoone bevigheid gedaen, dat Oda in zilte tranen losborst, en het hoofd op de knien van Arnold liet zinken, terwyl zy uitriep: - Vader! vader! gy twyfelt aen myne liefde tot u!...

- Neen, kind!’ hernam de Vryheer spoedig, - neen! in myne verontwaerdiging jegens Gallodin heb ik u durven beleedigen; doch myn toorn kan u niet treffen. Uwe kinderliefde is my te zeer bekend, dan dat ik ooit de gedachte zou opvatten u het minste pligtverwyt te doen. Vergeef my dit gezegde, Oda!

- Goede vader!’ weende de maegd; en zy sloeg hare oogen zoo bevallig, zoo biddend op Arnold, dat de man niet nalaten kon zyne lippen op 's meisjes voorhoofd te drukken.

- Gy zyt my uit er harten lief!’ sprak hy, en wischte zich eene traen uit het oog, die hy vruchteloos voor zyne vrouw wilde verbergen.

- Steeds treurig!’ stamelde Isabella, - steeds treurig, en niets ontbreekt meer aen ons geluk. Kunnen de zotte bedreigin-

[p. 172]

gen van eenen losbol onze dagen verontrusten; kunnen zy uwe wraek of die van Ackerman verregtvaerdigen? - Gy hebt Odas raedgevingen aen haren minnaer afgekeurd, Arnold! en niets schynt billyker dan de beslissing door Ackerman genomen. Vermoeid van zyne dagen in wulpschheid door te brengen, schynt Gallodin geenen prys aen het leven te hechten: hy wil het met Ackerman in de weegschael leggen, of met u, vriend! wiens behoud ons allen zoo dierbaer is! Doe even als Odas minnaer: veracht de vyandschap van een verachtelyk mensch; en allen zullen uw besluit goedkeuren. Wie zal zich immer veroorloven te zeggen: - De Vryheer van Schoorisse, of de bevrediger van Gent, is te laf om zyn leven met den bastaertzoon van Herzeele te wagen!’

Arnold, die bewegeloos de oogen voor zich hield, scheen de woorden van Isabella goed te keuren; en Agar, de besluiteloosheid haers vaders bemerkende, moedigde Isabella aen, om de begonnen redevoering voort te zetten. Nu bragt de vrouw alles te berde, wat zy maer uitdenken kon, om van Arnold eene

[p. 173]

beslissing, gelyk aen die van Ackerman, te bekomen.

- Uwe woorden zyn overtuigend, melieve!’ sprak Arnold eindelyk; - ja, uwe woorden zyn overtuigend,’ herhaelde hy, - en het beste middel, dat ik denken kan, in wel dat van Gallodins uitdagingen te verachten.’

Agar, die aen Arnolds gezegde van zoo even dacht, waerdoor de man het besluit van Odas minnaer afkeurde, stiet met den elleboog tegen den arm harer zuster, en vroeg stilletjes: - Hoe is het mogelyk, dat eene vrouw magt genoeg op eenen held hebbe, om hem van eene regtvaerdige wraek te doen afzien?’

Oda, reeds tot zachtere gewaerwordingen gestemd, poogde te glimlachen; en de moeder, die deze opwerping verstaen had, deed een teeken aen Agar, om ze tot stilzwygen aen te manen. Deze borst echter in een geschater uit, waerdoor Arnolds oplettendheid opgewekt werd. - Heim?’ deed hy, bezag de maegd, die zich verlegen vond om te herhalen wat zy aen hare zuster had gezegd; en

[p. 174]

daer Arnold de juistheid van Agars opwerping raedde, vond hy goed er niet op terug te keeren.

Nog lang hield men zich met Gallodin van Herzeele op: eindelyk nam de redekaveling eene geestigere wending; men sprak van verschillige zaken, en wanneer de koets van den Audenaerdschen bevelhebber door de Bergstraet henen reed, en aen zyne wooning stilstond, kon men slechts nog de vreugde des harten op ieders gelaet lezen. Die vreugde bleef ongehinderd voortduren, en Odas minnaer, vergrootte, twee dagen later, den kring onzer vrienden.

Tot aller genoegen naderde de dag der vereeniging van Oda en Ackerman: Gallodin baerde hun geene onrust meer, en alles werd in Arnolds moederstad werkstellig gemaekt om het huwelyk der erfdochter van Schoorisse luisterlyk te vieren.

's Morgens voor het gestelde tydstip nam Ackerman afscheid van zyne beminde, ten einde zyne moeder tot het te geven feest uit te noodigen. Ofschoon een weinig treurig van zich nogmaels van het voorwerp harer

[p. 175]

wenschen verwyderd te zien, getroostte Oda zich by de gedachte dat die afwezigheid van korten duer zou wezen; want er werd vastgesteld dat het huisgezin van Arnold, in den namiddag, den bruidegom tot in het slot van Gavere te gemoet zou ryden, langs waer deze besloten had naer Audenaerde terug te keeren.

Onmiddelyk na den noen stapte men het rytuig in. De vreugde onzer vrienden kende geene palen, en de boertigheid, waermede Agar het eenvoudigste gezegde in scherts draeide, scheen den weg zoodanig te verkorten, dat het geroep van Oda: - Zie! zie! daer is de burgt van Ackerman!’ eenieder verwondering baerde. Als hadde de maegd iets aengetoond dat de nieuwsgierigheid opwekken moest, kon niemand zich het genoegen ontzeggen de oogen op de aengeduide plaets te laten vallen.

- Wy zullen te vroegtydig aenkomen,’ sprak Arnold: - volgens myne berekening zal Ackerman voor vier uren in zyn slot niet kunnen wezen.’

Nu stak de ridder het hoofd uit de koets

[p. 176]

en meende het bevel te geven om de paerden op stap te stellen, wanneer Oda in eens uitriep: - Vader! vader! laet ze maer aenryden: beter zullen wy in Ackermans slot zyn dan in dit rytuig. Ik zou graeg voor de eerste mael de eer des huizes doen, en er Frans met zyne moeder als te mynent ontvangen.

- Haest en spoed is zelden goed, Mevrouw Ackerman!’ zei Agar: - het schynt dat gy op de regten eener burgvrouw inbreuk zoekt te maken: heden wilt gy reeds als zulkdanige aen het hoofd van Ackermans slot staen, en slechts morgen zult gy zyne gade wezen. Vreest gy niet, zustertje! dat de dienstboden den wil uwer edelheid zullen miskennen?

- Oda zal er met de grootste liefde ontvangen worden!’ antwoordde Isabella; - hare vereeniging met Ackerman is de wensch van het geheele dorp, en hare aenkomst op het slot moet de dienstboden des te aengenamer wezen, omdat onze koets van vele bruidstukken voorzien is.’

Nu keerde het rytuig de dreef in, en nauw had men hetzelve ontwaerd, of een hoop

[p. 177]

knechts stelde zich te been, om de toekomende burgvrouw te verwelkomen. - Het yzeren hekken werd opgehaeld; en Ackermans bruid, door een honderdtal toegestroomde nieuwsgierigen omringd, nam bezit van het slot van Gavere.

Zeggen met welke voldoening onze lieve Oda er de kleinste plaetsen van bezocht, ware vervelend voor onze lezers: echter dienen wy hun te doen opmerken dat, gelyk er moeijelyk iets aen een vrouwenöog ontsnapt. Oda nog eenige kleine opwerpingen aen hare zuster deed, welke eindigde met te besluiten dat Ackerman eene gade nemen moest, om over het geheele een wakend oog te doen houden.

Beide maegden vervoegden zich weêr by hare ouders. Oda plaetste zich in eenen leuningstoel, en sloeg de oogen op eenen zandlooper.

- Vier uren!’ sprak zy blygeestig; - Ackerman zal zich niet lang meer laten wachten.’ Dit zeggende, liep zy aen een der vensters van de zael, en liet hare blikken

[p. 178]

over de meerschen in de rigting van Gent weiden.

- Ziet gy zyne koets nog niet, Oda?’ vroeg Arnold.

- Neen, vader! maer het zou mogelyk zyn dat zy reeds in het bosch ware: ofschoon de boomen van hunne bladeren beroofd zyn, kan ik er echter niets in ontwaren.

- In het bosch kan Ackerman nog niet wezen,’ zei Isabella; - ik ben byna gestadig aen het venster gebleven, en heb nog niemand zien aenkomen.

- Ha! ha! daer zyn zy juist!’ riep Oda in verrukking uit: - zie, Agar! daer op de hoogte. Eene koets; twee koetsen... drie koetsen... en een aental ruiters!... O! Ackerman wil ons verrassen: slechts zegde hy met zyne moeder te komen, en meer dan honderd persoonen volgen hem. Men zou waerlyk meenen dat het de lyfwacht van den Graef is. O! ja; dit zal het ook wezen, vader! De Prins, in plaets van regtstreeks uit Brugge op Audenaerde te gaen, alwaer hy gezegd had slechts morgen voor den middag aen te komen, zal het geradig gevonden heb-

[p. 179]

ben jonker Frans te Gent met een bezoek te vereeren! 't Is jammer dat de avond reeds begint te dalen: gauw! gauw! laten wy alles in orde brengen; Ackerman zal er ten uiterste tevreden over zyn. Welnu, Agar! zult gy nog zeggen: - Haest en spoed is zelden goed?’ Waren wy niet hier, wie zou de noodige toebereidselen tot de ontvangst van Mynheer van Vlaenderen maken?

- Wat blyft er ons te doen?’ vroeg Arnold, uitzinnig van vreugde.

- Wat er ons te doen blyft?’ sprak Isabella, - wel men dient aenstonds al de dienstboden aen te wakkeren, om den Graef eene aengename verblyfplaets te beschikken: de avond zal geheel gedaeld zyn alvorens de stoet hier is: wy zullen maken alsof wy niets van 's Prinsen aenkomst wisten.’

Nauw had Isabella deze woorden ter goedkeuring van hare dochteren geuit, of het bevel werd gegeven van de brug op te trekken en geen enkelen knecht het slot te laten ruimen. Allen stelden zich aen het werk: Isabella, Arnold zelfs waren in bezigheid, en Oda huppelde van stond tot stond naer

[p. 180]

het venster. In de overtuiging dat de stoet reeds in het bosch was, en zy dien, voor zyne aenkomst in het slot, niet meer zien zou, begon zy nu eerst hare aendacht op de te doene ontvangst te vestigen. Om Ackerman op hunne beurt te verrassen, en niettegenstaende de onophoudelyke opwerping van Arnold, dat men den Graef op de valbrug moest afwachten, besloten onze vrienden dat eenieder zich schuil zou houden. De bruggen werden opgetrokken, met oorlof van ze slechts op het tweede hoorngeschal neêr te laten.

Eindelyk was alles kant en klaer. Vier wassen keersen stonden ter linker zyde van den ingang der poort, op eene zwarthouten tafel, en verlichtten door hare schitterende stralen een kunstig gesneden Madonabeeld, dat in eene nis boven het middelpunt der tafel pronkte, op welker hoeken men guldene vazen ten toon had gesteld.

Het geschal eens zilveren hoorns deed Arnolds gade in een luidruchtig gelach schieten. De ridder, steeds bevreesd van 's Graven goedkeuring niet weg te dragen, wachtte

[p. 181]

gedwee, totdat een tweede sein, met meer hevigheid dan te voren, in zyne ooren klonk. Hy meende den Graef te gemoet te loopen, wanneer eene afkeurende beweging van zyne vrouw hem als aen zyne plaets hechtte.

De stoet stapte met deftig stilzwygen het slot binnen.

- Zoudt gy gelooven, lieve Isabella!’ sprak Arnold, - dat wy in onze gissingen slecht geslagen hebben, en de Graef zich by Ackerman niet bevindt? O! wat zal deze lachen met al den spoed, door ons tot het ontvangen van onzen Heer gesteld. Men stygt reeds de trappen op, en geen enkel vreugdegeroep laet zich hooren. Oda! Oda! ik betrouwde my op uwe valkenöogen, kind!... zy zyn jonger dan de myne; maer, wees zeker dat ik zoo onnoozel niet zou zyn eenige vrienden van Ackerman voor de lyfwacht van den Graef te nemen. Waerachtig! meisjes die verliefd zyn, zyn half zinneloos. Haren minnaer zien zy van verre; maer eens dat dit gezicht hare oogen heeft bedwelmd, zouden zy een lompen boer van Schoorisse voor den Graef van Vlaenderen nemen.’

[p. 182]

Oda bukte het hoofd by dees verwyt, en Agar stond op om door eene streeling het knorrige gemoed haers vaders te doen verdwynen, wanneer in eens zware voetstappen van mannen, die eene lastige vracht droegen, hare beweging weêrhielden. Allen luisterden. De woorden: - Hier, op deze tafel!’ drongen tot hen, en een hartscheurend gekerm maekte dat zy van hunne stoelen opsprongen. Bleek als de dood liep Oda het vertrek uit; kracht en moed begaven haer; een gil ontvloog hare borst, met den naem van Ackerman!...

Helaes! zy was levenloos op het lyk haers minnaers gevallen!!...

Isabella en Agar, die nu ook, by het geroep van het meisje, het vertrek verlaten hadden, voelden het bloed in hare aderen verstyven: geen enkel woord, geene enkele klagte bragten zy uit; ja, zoo groot was hare droefheid, zoo grievend haer lyden, dat zy een oogenblik bewegeloos voor de tafel bleven staen, waerop het ziellooze lichaem van den Gentschen bevrediger uitgestrekt lag. Als marmeren standbeelden schenen zy ge-

[p. 183]

schikt te zyn om deze grafstede te bewaken. Eindelyk zeeg Agar in de armen van eenen der omstaende mannen, en Isabella begon zoo hevig te weenen, dat zy het medelyden van allen wegdroeg.

Niemand vond de kracht om Oda van den zielloozen af te rukken: als hadden de omstanders de gedachte opgevat dat de maegd er troost by vinden kon, scheen men hare terugkomst tot het leven te duchten; eenigen zelfs vormden den wensch om beider lyken in hetzelfde graf te mogen metselen!...

Arnold van Schoorisse, die nog altyd in zynen zetel was blyven zitten, en eene siddering, waerdoor hy als verlamd werd, in zyn binnenste had voelen ontstaen, vond nu eerst de kracht om zyn rampzalig huisgezin te vervoegen. Bedrukt bezag hy het vale gelaet des slagtoffers, wiens bewegelooze oogen en openstaenden mond, al het afschuwelyke, dat een lyk opleveren kan, voor zyn gezicht ten toon stelde.

Het uitbrullen des naems van Gallodin van Herzeele, deed hem van schrik en woede achteruit deinzen.

[p. 184]

- O!...’ steende de Vryheer. Hy look de oogen toe, als had hy zich aen dit hartscheurend tooneel willen onttrekken.

Na een kort stilzwygen, dat slechts door snikken onderbroken werd, vatte hy de hand des dooden, en met eene stem, die al de omstanders huiveren deed: - Ackerman!...’ stamelde hy, - Ackerman!... slagtoffer uwer medeburgers, gy ook hebt het lot van den volklievenden Jacob van Artevelde ondergaen! Gy ook, zyt als de ongelukkige Galterus van Herzeele, onder het oog uwer stedegenooten gesneuveld!... Gy alleen hebt gedaen wat anderen slechts poogden, en tot belooning van al die diensten, heeft het zwaerd van den hatelyken Gallodin u den schedel gekloven!... Gent! Gent! hoe ondankbaer zyn uwe kinderen niet!’

Nu kuste Arnold de hand van Ackerman, welke hy nog steeds in de zyne hield: hy sloeg zyne blikken ten Hemel, als had hy den Almogenden eene bede willen toesturen, en zyne lippen stamelden: - Ondankbaren!...

- Het bloed, dat hier, in myne tegen-

[p. 185]

woordigheid, uit uwen schedel druipt, Ackerman!’ vervolgde hy op eenen beslisten toon, - zal toch niet ongewroken blyven: die lach van vergenoegen op het hatelyke aengezicht van uwen moorder, moet eerlang voor schrikverwekkende stuiptrekkingen plaets maken; en myn zwaerd, ja, myn zwaerd, zal den Gentenaren doen zien dat een vreemdeling tot wreker dienen kan over den bevrediger hunner moederstad!’

Zoo sprak Arnold.

Om gestadig het bloed van zynen hartsvriend voor oogen te hebben, ten einde zich aen de te nemen wraek des te beter te herinneren, nam hy een witten zakdoek dien hy aen Ackermans aengezicht rood verwde: hy sloot het lyk eene laetste mael in de armen. Zyne lippen op de kille wang des slagtoffers latende rusten, bevochtigde hy dezelve met zyne tranen, onder het uitboezemen van een zieltreffend: - Vaerwel!’

Als hadde Odas bleek gezicht, en de rampspoed van geheel het ongelukkige huisgezin van Arnold, de reeds bedaerde woede van Ackermans vrienden weêr verbitterd; als

[p. 186]

hadden deze zich willen verschoonen over de beleedigende woorden hun door den Vryheer toegestuerd, stapten eenigen tot voor het lyk; zy riepen met eene bewogene stem: - Ackerman! Ackerman! gy laet meer dan eenen vriend op aerde, welke zyn zwaerd in het bloed uws moorders zou willen doopen!

- Ja! ja!’ was aller uitroeping: - Ackerman! wy zullen uwe wrekers wezen, en nooit gedoogen dat een vreemdeling zich met deze taek gelaste!’

Een vyftigtal Gentenaers naderden de overblyfsels van den held, welke hen zoo dikwerf tot de overwinning had geleid: beurtelings kusten zy hem de hand, en verlieten dien hun zoo heiligen schat, om denzelfden avond nog, door Gent, de overlevering van Gallodin van Herzeele aen den Graef te doen vragen.

Arnold, die nu zyne steeds bezwymde dochter van op het lyk haers minnaers had doen wegnemen, trachtte ze tot het leven weêr te roepen: hierin gelukte de rampzalige vaden: maer, o wee! - Ackerman! vriend! vrouw!’ waren de eenigste woor-

[p. 187]

den die Odas lippen ontrolden, en tot overmaet van onheil, bemerkte de man dat de ongelukkige aller tranen en zuchten met vreugdeteekenen beantwoordde.

Te hevig geschokt door dees voorval, was Oda zinneloos geworden!...

Deze slag was te sterk dan dat hy de laetste krachten van den Vryheer niet uitputten zou: hy drukte zyne lippen tegen Odas gloeijende voorhoofd, weende onophoudelyk: - Myn kind! myn rampzalig kind!’ en elke zyner tranen, iedere zyner liefkozingen, vergrootte nog de vreugde der zinnelooze!

Isabella, gevoelende dat het tyd was om een einde aen dit treurige tooneel te stellen, aenzocht de dienstboden beide maegden in de rykoets te dragen. Zy ondersteunde haren diepbedroefden echtgenoot; en diezelfde persoonen, welke eenige uren vroeger zoo vrolyk eene speelreis hadden gedaen, keerden, door de schrikkelykste rampen overvallen, in Audenaerdes vestingen terug.

's Anderendaegs zag men al de vreugdeteekenen, die Arnolds wooning versierden, door zwarte behangsels vervangen; en de

[p. 188]

Graef, by tyde van de onheilen zyns vriends verwittigd, besloot zich naer Audenaerde niet te begeven.

Dit langgewenschte feest was in eenen treurdag verkeerd!

De nieuwmaer dat het lyk van Ackerman ten toon was gesteld, bragt tewege dat menigeen het slot van Gavere bezocht, om eene laetste hulde aen Vlaenderens bevrediger te bewyzen. De abt van St-Pieters, bygestaen door de geestelykheid, en al wat Gent groots en edels bevatte, belastte zich met de lykdienstplegtigheden, en men bestelde de overblyfselen van onzen held ten grave in de kerk van Gavere. Een witte zarksteen, waerop men in koperen letteren den naem van: ‘Agricola⁽¹⁾!...’ las, met de woorden: ‘Sic transit gloria mundi!’ verborg Ackermans asch voor eeuwig aen aller oogen!...

Philips van Valois, de onlusten vreezende welke moesten voorvallen tusschen de wre-

(1) Agricola is de naem, dien de Latynsche kronykschryvers aen Ackerman geven: eene vertaling van het Vlaemsche woord: akkerman of landbouwer.

[p. 189]

kers van het slagtoffer en de verdedigers van deszelfs moordenaer, vestigde zich in zyn kasteel te Gent. Door de voorsprekers van Gallodin van Herzeele, werd de moord op Ackerman, - wiens invloed de Prins niet meer te duchten had, en aen wien hy de oorzaek toeschreef van al zyne vernederende toegevingen aen 't Gentsche volk, - in het boek der vergetelheid geschreven!...

De moordenaer bekwam vergiffenis; en al wat men van den Prins verkrygen kon, was dat Mattheus, voor het deel dat hy aen Ackermans dood genomen had, den Gentenaren werd overgeleverd. De booswicht eindigde zyn schanddadigen levensloop onder het vreugdegeroep van allen!

Gelukkig voor Vlaenderens Heer, die zoo eene helsche daed aen Gallodin van Herzeele vergeven durfde, dat de Gentenaers geene Artevelden, geene Ackermans, geene Van den Bosschen tot aenleiders meer vonden!... Niettemin verweekte 's Graven besluit een algemeen gemor onder het volk: de naem van onzen held, die zoo lang de regten zyner medeburgers tegen de onbillyke eischen van

[p. 190]

Vlaenderens beheerschers en den edeldom verdedigd had; die tot den laetsten steen toe den troon van Lodewyk van Male en dien van zyne opvolgers had durven ondermynen, klonk door al de straten zyner moederstad. Onder het geleide van eenige zyner bloed- en boezemvrienden, verzamelde eindelyk een aental volks, dat, niettegenstaende de bedreigingen van Philips den Stouten, en onder zyne oogen, wraek over Ackermans moord nam.

De gebelgde Graef deed zich omringen van al wat hy onder de wapenen roepen kon. Byna geheel Gent, dat met Ackerman zyne kracht, zynen moed verloren had, beantwoordde 's Prinsen bevel: de wrekers van Ackerman werden in de boeijen geslagen, tot de ballingschap veroordeeld⁽¹⁾; en de hoofdstad van Vlaenderen, die zoo lang wetten aen het land had voorgeschreven, verloor

(1) De vrienden van Ackerman, dese moordt ghehoort hebbende, besloten dese vreedelycke daed te vreken, maer wierden aenstonds in ballingschap ghesouden.
Chron. van Vlaanderen.

[p. 191]

met een deel harer vryheden de erkentenis, die zy Ackerman verschuldigd was!

De straffeloosheid van Gallodin, en de onmogelykheid waerin de Vryheer van Schoorisse zich bevond, om er wraek over te nemen, maekte dat zyne aengekleefdheid aen den Graef in onverschilligheid overging. Hy moest nu beproeven dat de grooten der wereld steeds vleijers zyn van diegenen, welke hunne belangen kunnen bevoordeeligen, doch vaek ongevoelig blyven aen de vraeg, aen de klagte hunner vroegere vrienden, voor zoo verre de dienst dezer laetsten hun tot geen nut meer kan strekken!

Meer dan eens beklaegde Arnold zich bitter over de onverschilligheid van den Graef ten zynen opzichte: deze klagte maekte plaets voor haet; die haet voor woede, en de Vryheer, die steeds bereid was geweest om zyn bloed voor den Prins te wagen, vormde slechts nog éénen wensch, en 't was die van zyn zwaerd tegen de belangen van dienzelfden Vorst te mogen trekken!

Vermoeid van de ondankbaerheid der menschen, waerover Ackerman hem zoo dikwerf

[p. 192]

had gesproken, besloot Arnold zyn slot van Schoorisse onwederroepelyk te betrekken: dáér verwyderde hy zich van al wat vroeger met hem over de belangen van Vlaenderens beheerschers handelde, zoo verre dat hy aen Agars minnaer de belofte afvergde van nimmermeer den naem van Philips van Valois in zyne tegenwoordigheid te noemen.