Logo DBNL
Arnold van Schoorisse, episode uit den opstand der Gentenaers (1382-1385). Deel 4 (1845)

Arnold van Schoorisse, episode uit den opstand der Gentenaers (1382-1385). Deel 4

(1845)–Joseph Ronsse–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XXI.
Fierheid.

 
Talibus Aeneadae donis, dictisque Latini
 
Sublimes in equis redeunt, pacemque reportant.
 
Aen. lib. vii.
 
Broed'ren, komt, de wraek geblust
 
In het boos gemoed;
 
Komt, elkaêr in vreê gekust,
 
En voor 't kwaed geboet.
 
 
 
Th. Van Ryswyck.

De lang gewenschte dag, waerop de Gentenaers zich hunne voorvaderlyke vryheden door den Graef van Vlaenderen moesten zien weêrschenken; vryheden, wier ondermyning de oorzaek was geweest van dien moedigen

opstand, waerdoor er meer dan twee honderd duizend slagtoffers Vlaenderens bodem met hun bloed bevochtigd hadden; die lang gewenschte dag was eindelyk aengebroken. De Gentenaers verbroederden met de Graefgezinden, en de straten van Doornyk leverden het levendigste uitzicht op, zoo door de vlaggen en praelbogen, welke overal wapperden en opgerigt waren, als door het onophoudelyk toestroomen van volk, dat zich van alle kanten stedewaerts wendde om er de luisterlyke inkomst van den Graef van Vlaenderen te zien.

By den stoet der Gentenaers, die aen de kerk van St-Brixius stand had genomen, voegden zich al de krygslieden, die Doornyk tegen de uitvallen der opstandelingen bewaekt hadden. Deze wapenbroeders werden versterkt door twee Bisschoppen en talryke prelaten, welke Philips van Valois verwelkomen, en het hunne bybrengen wilden om dien algemeen gewenschten vrede, ter voldoening van beide partyen, tot stand te zien brengen.

Na eene uer vertoevens aen de poort van

Ryssel, zag men de Doornyksche uitzendelingen met verdubbeld hoefgekletter weêrkomen. Het geroep: De Graef! de Graef! klonk schaterend door de lucht. Ackerman, die zich steeds aen de zyde van Arnold van Schoorisse gehouden had, drukte dezen vriendschappelyk de hand, en plaetste zich aen het hoofd der Gentenaers, terwyl de Vryheer zich met de voorstanders van den Prins vervoegde.

Nauw was alles ten beste geschikt, of Philips de Stoute vertoonde zich in het verschiet. De afgezanten en Graefgezinden plaetsten zich langs weêrkanten van de heerbaen, ten einde den Prins tusschen hunne ryen in te laten: de krygstrommen sloegen, en de muzyk, die met statigheid aengeheven werd, leverde de grootste tegenstelling op met het eentoonig en oorverdoovend gerucht der nieuwsgierigen.

Philips stapte uit zyne koets: vergezeld van Hertog Albert van Beijeren, Graef van Henegouw, drong hy in het midden van den Vlaemschen adeldom, die van hunne dravers afgestegen waren. Hy knikte lachend

den Vryheer van Schoorisse toe, welke zich aen de linker zyde van zynen Prins plaetste. Deze deed eenige vragen aen Arnold, wien jonker van Heyle middelerwyl toegenaderd was. Nu vestigde Schoorisse zyne blikken op Ackerman, die, even als de overige zendelingen in den zadel bleef, en zich op eenige stappen van den Graef hield. De Vryheer noodigde Ackerman met vriendelyke gebaerden uit opdat hy van zyn paerd springen zou, ten einde Philips de vereischte eer te bewyzen. Zulks werd niet gedaen; en de aenleider der Gentenaers bleef den Graef met opgespalkte oogen aenstaren.

Arnold beefde in al zyne ledematen. De Graef, die fiere houding der zendelingen van Vlaenderens hoofdstad bemerkende, mompelde iets binnensmonds, waerdoor de Vryheer meer en meer schrikte; iets dat van Heyle voor den goeden uitval zyner voetstappen deed vreezen.

Van Heyle bereidde zich om Arnolds uitnoodiging aen Ackerman te herhalen, doch Philips liet er hem de gelegenheid niet toe: hy wendde zich tot de hoofden der afgezan-

ten. Ackerman voelde zyne eigenliefde gevleid door deze toegevendheid van den Prins, die hen allen met eene geveinsde bevalligheid groette, en zich voor den aenleider plaetste, terwyl de zendelingen 's Graven groet met heuschheid beantwoordden.

- Styg van uw ros, Ackerman!’ sprak stilletjes de Vryheer van Schoorisse, die zonder door den Prins bemerkt te zyn geweest, nevens den jonker stond; - styg van uw ros, vriend!’

Ackerman bleef nogmaels doof voor deze vaderlyke vermaning. Nu eerst meende hy zynen aenspreker te antwoorden, doch deze had zich verwyderd, onder het mompelen der woorden: - Ongepaste fierheid!’

- Aenleider der Gentsche afgezanten!’ sprak Philips de Stoute, die lastige stilzwygendheid willende afbreken, - uwe onderwerping aen onze bevelen is...’

Ackerman scheen verwonderd: de Graef bemerkte zyne misnoegdheid, en alsof hy zich versproken had: - Uwe onderwerping aen ons vaderlyk verzoek,’ hernam hy, - is ons ten uiterste aengenaem: vurig wenschen wy

de bewooners onzer goede stede van Gent als trouwe onderdanen van hun geregtigen Heer onze belangen te zien verdedigen. De onderhandelingen, die wy reeds over den te sluiten vrede gehad hebben, en de voetstappen door u aengewend om dien te bekomen, doen ons hopen dat wy u weêr onder onze Vorstelyke zorgen zullen kunnen nemen.

- Mynheer van Vlaenderen!’ antwoordde Ackerman, - de rust wordt door ons allen verlangd: onze voorwaerden van vrede zyn u ten meerderen deele gekend, en indien dezelve door uwen vorstelyken zegel werden bekrachtigd, beloof ik u, in naem myner stadgenooten, dat wy ons zonder morren onder uwe gehoorzaemheid zouden stellen. De voorregten onzer vaderen, die men ons heeft willen ontnemen, zyn oorzaek van onzen opstand. Trotsch, voor zoo verre men ze als slaven behandelen wil, zyn de Gentenaers: doch steeds waren zy getrouwe onderdanen der Vorsten, die met hun in vriendschappelyke betrekkingen wilden treden. Het bloed van allen, die voor vryheid sneuvelden, heeft sinds jaren onzen moedergrond be-

sproeid! Ieder Gentenaer is een tyger voor wien zyne regten miskennen of krenken wil; maer met Vorsten, welke die regten, de heiligste onzer wenschen, eerbiedigen, wordt elk bewooner van Vlaenderens hoofdstad een steunpilaer van den troon, en is hy bereid om zyn laetsten druppel bloeds aen den wil zyner Heeren op te offeren. Ik durf my vleijen, edele Graef, dat onze voorstellen niet verstooten zullen worden: vyftig duizend Gentenaers zullen dan den mond openen om u te zegenen, en tien duizend hunner de spierige vuist in beweging stellen om u, als Vorst en Vader, tegen vreemde overheersching te ondersteunen en te verdededigen!’

Deze woorden van Ackerman, waerin de Graef den hoogmoed der Gentenaers by voortduring bemerken kon, werden door een luidruchtig geroep van al de zendelingen goedgekeurd, die onophoudelyk den heilwensch: Lang leve onze bevelhebber! door de lucht deden vliegen, terwyl de tallooze omstanders de kreet van: Leve Philips de Stoute! met vreugde aenhieven.

Zonder een enkel woord op Ackermans

gezegde te antwoorden, verliet de Graef den fieren Gentenaer, ontving de hulde der geestelykheid en wetgevers der stede van Doornyk en steeg in zyne reiskoets, weigerende het paerd te bemannen, dat men hem tot zyne intrede aenbood. Ten uiterste misnoegd, zette hy zich aen de zyde zyner gemalin, vouwde de armen over elkander, en verborg zich voor het gezicht der nieuwsgierigen.

De stoet trok zonder hindernis voort tot voor de abdy van St-Marten, alwaer de byeenkomst vastgesteld was.

- O! die fiere opstandelingen!’ mompelde de Graef, - die hoogmoedige Gentenaers! Ik dacht dat zy over vrede kwamen handelen, en zy houden zich alsof ik my voor hunne voeten moest werpen om hun eene gunst af te vragen! Heeft men ooit iets hardnekkiger ontmoet? Bemerk, lieve Margaretha! dat geen enkele dier zendelingen, wier aenleider by den trots der Artevelden eene my hoogst beleedigende stoutheid voegt, uit den zadel gestapt is om hunnen Graef te ontvangen. Ofschoon zy aen hunne eigene magt overgelaten zyn, schynen zy, even als vroeger,

de legerbenden van onzen magtigen Koning te trotseren: maer, wee hun! willen zy van die onzinnige eischen niet afzien, willen zy den knie voor mynen troon niet buigen, ik zal ze als onwaerdigen verstooten, hunne stad op nieuw belegeren, en aen niemand hunner genade schenken! Myne wraek zal aen het nakomelingschap doen zien dat men zich niet ongestraft aen den wil van zynen Vorst mag onttrekken!

- Philips!’ hernam Margaretha van Dampierre, - sus uwen wrevel, ik bidde er u voor: gy kent den heimelyken wensch des Konings van Frankryk; ook willen onze persoonlyke belangen dat wy met die muiters een vredeverdrag sluiten. Gy weet dat door hunne gestadige vernielingen onze jaerlyksche inkomsten byna uitgeput zyn, en dat gy den voor handen zynden oorlog zonder hunne medehulp moeijelyk kunt voeren. Vroeger hebben zy hunne wetten geheel Vlaenderen door ingedrongen: by uwen doortogt naer Engeland, alwaer gy noodzakelyk al uwe krygsbenden zult moeten gebruiken, zouden zy zich nogmaels van onze steden meester

maken: Vlaenderen zou, uit vrees, aen Gent gehoorzamen, en het ware de Fransche benden moeijelyk u als beheerscher in dees Graefschap te behouden. De Vlamingen vinden behagen in het vergieten van hun bloed voor het behoud der vryheden hunner vaderen; ja de geschiedenis levert ons meer dan een voorbeeld op, waerdoor wy kunnen zien dat zy zich aen vreemde kluisters ontrukt hebben.

- Men zou zeggen dat gy dien ongegronden hoogmoed goedkeurt, edele vrouw!’ hervatte Philips met een weinig bitschheid: - wilde ik hun heden al die terug gevraegde voorregten goedjonstig toestaen, morgen deden zy nieuwe eischen, en ik zou my genoodzaekt zien te gehoorzamen, dáér, waer ik als Graef moet heerschen.

- 't Is juist om die beheersching op de Gentenaers te verkrygen, dat gy hun verleenen moet hetgeen zy zonder uwe toestemming zich aenmatigen zouden. Ik herhael het, schenk hunne vryheden weêr; zoo niet zullen zy, in spyt van u, in spyt van onzen

goeden Koning, dezelve wel weten te verdedigen!’

Philips van Valois antwoordde niet: hy overwoog het gezegde zyner vrouw, en hernam zyne eerste houding. Margaretha deed hem het gedurige vreugdegeroep der menigte opmerken, welke, hoogst nieuwsgierig om den Graef te zien, zich geen denkbeeld kon vormen van de rede waerom deze zich zoo zorgvuldig aen aller oogen onttrok. - Dan stak Philips eerst het hoofd aen het venster zyner reiskoets. Met dien glimlach, dien men zoo vaek op de lippen der Monarchen kan zien spelen, en die de heimelyke gedachte hunner harten verduikt, groette hy de toestroomende menigte. Hunne liefdeteekenen, hunne vreugdegebaerden bragten een weinig verzachting aen zyn gemoed, en de vriendelyke raedgevingen zyner vrouw, maekten dat hy eindelyk de fierheid der Gentenaers scheen te vergeten, om slechts aen de weldaden te denken, die er uit deze bevrediging moesten spruiten.

Arnold van Schoorisse integendeel, gebelgd over Ackermans gedrag, reed diepden-

kend achter de koets van den Prins, en was van gevoelen dat de Graef, zonder zyne eer te kort te doen, de eischen der Gentenaers niet kon inwilligen. Hy ging zoo verre dat hy besloot Philips van 't voornemen te doen afzien, waerby deze zich iets van zyne eigene voorregten zou laten ontnemen.

Hoe meer Arnold deze gedachte koesterde, hoe meer zyn gelaet vervrolykte: al de diensten, hem door Ackerman bewezen, gingen nogmaels uit zyn geheugen: zyne erkentelykheid jegens den held, verdween voor de opoffering door hem aen den Graef verschuldigd, en hy zwoer den Gentschen aenleider nimmermeer in vriendschap aen te nemen, byaldien deze het vredeverbond, gelyk de Prins het zou voorstellen, niet aenvaerden wilde.

Terwyl de ridder al deze plannen maekte, verkeerde de Graef in eene geheel andere gedachte.

Hy betrok het hem beschikte vertrek, ontbood de vertegenwoordigers des Konings, en vergezeld door Albert van Beijeren, Margaretha van Dampierre, de Hertogin van Bra-

bant, de Gravin van Nevers, en onderscheidene andere Prinsen en Prinsessen, alsook door Arnold van Schoorisse en Johan van Heyle, zyne byzonderste raedslieden, begon Philips de Stoute hen allen met zyne gevoelens bekend te maken, terwyl de Gentenaers op hunne beurt, Ackermans voorwaerden aenhoorden, en daerover beraemden.

De Vryheer van Schoorisse had zoodra 's Prinsen toegevendheid, alsook de vurige wenschen der Gravin, om met hare onderdanen in vriendschappelyke onderhandelingen te treden, niet vernomen, of hy zag van zyne wraekontwerpen af. Om 's Graven gezegde meer en meer te staven, maekte hy zyne gesprekken met Ackerman bekend, drukte op het belang door dezen aen de voorregten zyner moederstad gesteld, en eindigde met te verklaren dat de gevolmagtigden van Gent hunne toestemming aen den vrede weigeren zouden, wilde de Prins deze voorregten niet eerbiedigen.

In zynen geestdrift stelde hy al de opofferingen van Ackerman in het licht, en geheel tegenstrydig handelend met zyn eerst

genomen besluit, begon hy de zaek der opstandelingen te pleiten; zoo verre dat de Graef, ware hy van de verkleefdheid des ridders aen zynen persoon niet ten volle overtuigd geweest, zich gemakkelyk hadde kunnen inbeelden dat Arnold een verdrag wilde doen instemmen, 'twelk de regten van den Prins en die des Konings van Frankryk zou benadeeligen.

Van Heyle, die tydens den doortogt van de Gentenaers in vertrouwelyke onderhandelingen met eenigen hunner getreden was, ondersteunde krachtdadiglyk het gezegde van Schoorisse. Om de fierheid der opstandelingen nog meer te doen kennen, bragt hy iets van hun besluit te berde, en sprak breedvoerig over de te doene bewilligingen, zonder welke de Prins onmogelyk zyn gezag in zyne staten zou zien herstellen. Al de edelen deelden in de gedachte van de ridders, en de Graef voelde zich gelukkig te mogen aenkondigen, dat hy aen den wensch van zoovele hem dierbare persoonen wilde voldoen.

- Laten wy hunne voorstellen aenhooren,’ sprak de Prins; en hy beklom den

voor hem beschikten zetel. Aen zyne regter zyde zaten zyne geliefde gemalin, Joanna van Brabant en Margaretha van Nevers; aen zyne linker, de afgezanten van Frankryk: Arnold van Schoorisse, van Heyle en Albert van Henegouw, plaetsten zich, benevens een aental andere ridders, aen den voet van den troon.

Alles tot de ontvangst der Gentenaers gereed zynde, werd hun het oortof gegeven om zich voor den Vorst aen te bieden. Ackerman, gevolgd door de dekens en het Magistraet van Gent, trad eerst in de zael. Hy bleef op een tiental stappen afstands van den troon staen: beurtelings kwamen zyne overige stedegenooten binnen, welke, na den vereischten groet, zich tegen de wanden schaerden.

Er heerschte eene diepe stilzwygendheid: nauwkeurig had de Graef al de intredende afgezanten aenschouwd; hy vestigde zyne blikken op diegenen, welke met Ackerman op de eerste ry stonden, en eene uitdrukking van misnoegen teekende zich weêr op zyn gelaet. Margaretha van Dampierre, aen

wie dit misnoegen niet ontsnapt was, fluisterde Philips iets in het oor; zy glimlachte, om het slecht uitwerksel te doen verdwynen, dat de donkere blikken van den Prins op de Gentenaers schenen te maken.

Nu aenzocht Philips van Valois den Vryheer van Schoorisse, dat deze het opperhoofd van Arteveldes stad tot by den voet des troons zou geleiden. De Vryheer nam Ackerman by de hand, en alvorens hem te verlaten, sprak by zachtjes: - Vriend! Oda is het loon uwer onderwerping!...’

- Edele afgezanten onzer goede stede van Gent,’ ving de Graef aen, eerst de oogen op Ackerman vestigende, om ze daerna rond het vertrek te laten weiden, als had hy op de gezichtstrekken van elk hunner in het byzonder, de gevoelens hunner harten willen lezen; - wy zien met innerlyke vreugd de voetstappen door u, in naem uwer stadgenooten aengewend, om van onze genade een vredeverdrag te bekomen, en hebben, met rypen rade, de voordeelen overwogen, die het eindigen van allen inlandschen twist, in onze staten tewege moet

brengen. Gelyk wy steeds den welstand onzer onderdanen ter harte hebben genomen, willen wy de onderwerping van eene verdwaelde stede met welgevallen aenvaerden, u vergiffenis over uwen onwettigen opstand schenken, en uwe verzoeken, voor zoo verre die echter met de eer van onzen troon in verband staen, niet verstooten.’

Ackerman, schoon ontroerd by den hoogmoed, dien hy by den Prins meende op te merken, deed eene diepe buiging: al de Gentsche afgezanten volgden zyn voorbeeld, doch de woorden: - Onwettigen opstand!’ die door eenen zyner stadgenooten herhaeld werden, prikkelden de ziel des bevelhebbers. Hy kon zich niet onthouden er eene zinspeling op te maken.

De oorzaek des opstands willende aenhalen, trachtte Ackerman zooveel mogelyk zyne moederstad over 's Prinsen verwyt te verschoonen; hy antwoordde in der voege: - Edele Graef! niets ware ons aengenamer dan den gevraegden vrede te bekomen, en de er aengehechte voordeelen te genieten. Wat onzen opstand raekt, dien men als on-

wettig wil doen doorgaen, het krenken der vryheden onzer vaderen, misschien ook de gestrengheid van uwen edelen voorzaet, heeft er oorzaek toe gegeven.’

Philips de Stoute deed eene onwillige beweging by deze vrymoedige uitdrukking: een stil gebrom verhief zich onder de Graefgezinden, en meer dan een Gentenaer juichte, door zyne gebaerden, het gezegde van Ackerman toe.

- Gy weet, edele Graef!’ hervatte de aenleider, - dat Philips V zyne dochter ten huwelyk schonk aen Lodewyk van Crecy, Graef van Vlaenderen, welk grondgebied zich aen Frankryks beheersching trachtte te onttrekken. Philips VI van Valois beklom den troon in 1328, krachtens de Salische wet. Eduard III, Koning van Engeland, betwistte hem deze regten, hem diegene opwerpende, welke hy beweerde te houden van zyne moeder Isabella, dochter van Philips den Schoonen, zuster, en, volgens hem, erfgename der drie laetste Koningen, zonder mannelyke afstammelingen overleden. Vlaenderen kon dus geroepen worden om zich tusschen het op-

perleenhouderschap van Philips, en datgene van Eduard te verklaren.

‘Jacob van Artevelde, afstammeling van een magtig huis, dat sinds lang de beheersching van Frankryk had afgekeurd, kon zich ligtelyk voor den keus van eene party beslissen. Boven de wraek, die hy over zyn moederlyken grootvader, Segher van Kortryk(1) moest trekken, meende hy den eisch van Eduard op den troon van Frankryk te mogen ondersteunen. Groote beweegrede-

nen deden den volklievenden Artevelde de party der Engelschen omhelzen; zy was min drukkend, meer beschermend voor ons, en voordeeliger voor 't algemeen welzyn; gunstiger voor het behoud der Vlaemsche inrigtingen. Hy begon ook de mogelykheid te overwegen van Vlaenderen en Brabant, onder de waerborg van eene vreemde verbindtenis te vereenigen.

Artevelde wilde zyn vermogen noch door geweld, noch door onregelmatige bezitting staven: hy deed zich onder een der ambachten inschryven. Het volk ondersteunde zyne inzichten, en Artevelde, na zich aen 't hoofd der brouwers gesteld te hebben, werd door de een en vyftig bestaende neeringen als opperdeken uitgeroepen. 't Was hy, die aen elk eene der twee honderd vyftig buerten van Gent eenen deken stelde, en zyne moederstad, even als Brugge en Ypre, een vrede- en koophandelverbond met Engeland deed aengaen. Hierdoor voorzag hy in de dringendste behoeften van Vlaenderen.

Gedurende zeven achtereen volgende jaren, regeerde van Artevelde als opperheer.

Hy beoogde, even als wy, het behoud van eenen Graef; doch poogde slechts ons aen het gebied van Frankryk te onttrekken(1).

Maer gelyk deze verandering in de inzichten van den Prins niet viel, moest deze het werk van den Ruwaert tegenkanten. Artevelde wilde zyn besluit volvoeren, en gevoelde eindelyk dat er hem geen ander middel overbleef dan de afzetting van den Graef zelven te bewerken. Dien ten gevolge stelde hy den Prins van Galles als onzen bestuerder voor. Zoo verre echter ging de liefde der Vlamingen tot hun wettigen Heer, dat zy de inzichten van Artevelde stellig tegenstreefden, ofschoon zy allen onze verbindtenis met Engeland wilden behouden. De Ruwaert volhardde nog, en helaes! - eene verdwaelde party bragt hem ongenadiglyk om 't leven...

Uit erkentelykheid der diensten door Jacob van Artevelde bewezen, en om eischen te keer te gaen, die men moeijelyk instemmen kon, koos het Gentsche volk Philips,

zoon van zyn vorigen Ruwaert, tot aenleider, welke, na slechts het welzyn zyner moederstad betracht te hebben, in de velden van Roosebeke met zoovele onzer dapperen sneuvelde! Als had men den geest der Gentenaers willen verzwakken, gebood de Koning van Frankryk het lyk van onzen moedigen aenleider onder de dooden op te zoeken, en Philips van Artevelde werd, Gent tot schande, als een verrader, aen de galg geknoopt!

Moeijelyk kunt gy u inbeelden, edele Graef! hoe zielsmartend deze handelwyze voor elken waren vaderlander geweest is, en hoe zeer zy ons de Fransche heerschappy in haet heeft doen nemen. Toen hebben myne medeburgers my tot bestuerder verkoren. Aen hunne eigene krachten overgelaten, en steeds bedreigd door de yzeren hand des Franschen Konings, vonden wy ons genoodzaekt de poorten onzer stede te openen, en vry geleide te verleenen aen alwie zich, met ons, tegen overweldiging wilde verzetten.

Op nieuw werd de hulp van Engeland ingeroepen en beloofd: voorstellen van vrede door den Bisschop van Doornyk gedaen, wer-

den door Gent met welgevallen aengenomen; en andermael zagen wy onze hoop door onbillyke eischen verydeld.

Hier klom de woede der Gentenaers ten top: Brugge werd belegerd, en een deel der stad aen de vlammen overgelaten. De opstand won, hoe langer hoe meer, veld, totdat de Bisschop van Norwich, gezant van Paus Urbanus, die de aenspraek van zynen tegenstrever op den H. Stoel wilde vernietigen, met eene aenzienlyke magt te Calais aenlandde. Alsdan hebben wy Grevelinge bestormd en ons van Burburg, Duinkerke en Mardyk meester gemaekt. Met twintig duizend Gentenaers trokken wy op Ypre; en gewis zou die stad ook in onze magt gevallen zyn, ware de Koning van Frankryk in Vlaenderen niet gekomen. De gruwelen, overal door zyne benden gepleegd, versterkten onzen haet jegens hun, en Audenaerde, de geliefkoosde stad van Lodewyk van Male, viel onder het bewind der Gentenaers!

Eindelyk werd er te Lelingen over vrede gehandeld. De wraek van den Graef jegens ons deed zich nogmaels gevoelen; en om ons

geduld uit te putten, zegde hy nimmer de Gentenaers in dezen vrede te zullen begrypen, ten ware wy misschien, even als de Prins het vroeger vereischte, met bloote voeten en ontdekten hoofde, als slaven met het strop aen den hals, zyne Gravelyke gunsten hadden willen afbidden! Vernederende voorwaerden, waeraen een volk, in welks aderen vry bloed stroomt, zich onmogelyk kan onderwerpen!...

't Is slechts op de aendringende bede van den Hertog van Berry, dat de Graef het oor aen onze gegronde eischen leende, en de wapenschorsing voor een jaer getroffen werd. Onmiddelyk daerna strekte de onverbiddelyke dood hare kille hand over den edelen Lodewyk van Male! Alvorens hy den hemelschen Regter rekening moest doen over eene acht en dertigjarige beheersching, trof het lot der Gentenaers, door hem zoo lang vervolgd en verdrukt, zyn geweten; hy smeekte vergiffenis van al zyne onderdanen af, en bad u, edele Graef, u zynen schoonzoon en opvolger, u, in wien wy al onze hoop en

trouw stellen, opdat gy ons in genade zoudt ontvangen!’

Deze laetste aenhalingen troffen zoo sterk de ziel van Margaretha van Dampierre, - die de ongelukkige moord van haren vader nog versch in 't geheugen had, - dat eene traen hare wangen afdroop. Philips van Valois, ook ontroerd, poogde de gevoelens zyner ziel voor de afgezanten te verbergen: hy keerde zich tot zyne gemalin, welke eenige woorden van: Genade! en Vrede! liet hooren. De Graef sloeg weêr zyne oogen op Ackerman, en bad hem het verzoek der Gentenaers voor den troon neder te leggen.

Ackerman voldeed aen 's Prinsen vraeg: er heerschte een lang stilzwygen, en Philips hetzelve afbrekende: - Edele afgezanten onzer goede stede van Gent,’ sprak hy, - uwe voorstellen zyn onteerend voor de kroon, onteerend voor de beheerschers van Vlaenderen!

- Nogtans willen onze stadgenooten dat wy er ons aen houden, edele Graef!’ antwoordde Ackerman met fierheid.

Nu liep een gemor van afkeuring onder de

omstanders van Philips van Valois, terwyl de Gentenaers nogmaels het stoutmoedig antwoord van Ackerman goedkeurden.

De afgezanten van Frankryk, die de schandelykheden, aen hunne natie ten laste geleid, niet dulden, en den hoogmoed der opstandelingen niet verzwelgen konden, hadden, onder de redevoering van Ackerman, meer dan eens de gedachte opgevat den Prins te aenzoeken, dat hy een einde aen die hoonende tael stellen zou.

Nu zagen zy den Gentschen gevolmagtigden met verachtelyke blikken aen, en maekten eenige opwerpingen aen Philips, waerdoor zyn gelaet eene zeer misnoegde uitdrukking nam. De Prins riep jonker van Heyle en Schoorisse tot zich. Na eene stille, doch lange redekaveling, plaetste Arnold zich de hand voor het voorhoofd, en scheen in diepe gedachten verloren. - Van Heyle, integendeel, die de beraedslagingen van de Fransche afgezanten aenhoord, en hunne eischen ten grooten deele verworpen had, ging by de Gentenaers, om ze met 's Graven laetsten wil bekend te maken, namelyk dat

hy hen in genade ontvangen zou en hunne voorstellen aenvaerden, wilden zy als smeekers en onderdanige dienaren den knie voor den troon buigen.

Dit voorstel werd met wrevel verstooten, en van Heyle, die geen verslag van de weigering der Gentenaers durfde doen, maekte, door zyn stilzwygen, hun besluit aen Philips en de Fransche afgezanten bekend.

De Prins stond van zynen zetel op, ging twee stappen voorwaerts, en de Gentenaers schikten zich in orde, terwyl Ackerman zyne verlatene plaets weêr innam.

- Mannen van Gent,’ sprak de Graef met eene half bewogene en half vergramde stem, - de prys, dien wy aen uwe vriendschap, even als aen die onzer overige onderdanen, stellen, heeft ons een floers over uwe voorledene ongehoorzaemheid en opstand doen werpen, en den wensch van uwen Graef, onzen schoonvader zaliger, doen instemmen. De vragen, door u voor onzen troon nedergelegd, worden, ten einde u allen met onze vaderlyke zorg bekend te maken, vriendschappelyk toegestaen; echter dient gy

u eerst, op den behoorlyken vorm, en als ootmoedige onderdanen te onderwerpen!’

Even alsof de zendelingen 's Graven voorstel niet verstaen hadden, bleven zy steeds in dezelfde houding; en, ofschoon vrede verzoekend, waren zy te zeer gewoon aen een al te trotschen weêrstand, dan dat zy, als pligtigen aen den wensch van Philips den Stouten voldoen zouden, welke, ingezien hy niets van hunne eischen kon afslaen, grooten prys aen hunne ootmoedige onderwerping hechtte.

Het gelaet van Philips veranderde uitermate: zyne lippen trokken zich te samen, en eene bleeke kleur weêrkaetste de aendoening zyner ziel op zyne wezenstrekken. Eene ligte siddering doorliep zyne aderen, en hy werd genoodzaekt zich op zynen zetel te plaetsen.

Alles was weêr stil in de zael, en die stilte werd slechts door twee of drie Vorstelyke zuchten afgebroken. Margaretha van Dampierre, die, door de styfhoofdigheid der Gentenaers, alle hoop op overeenkomst verydeld zag, en wist dat de afgevaerdigden van Frankryk zich meer genegen toonden om de

fierheid der opstandelingen neder te slaen, dan wel om derzelver eischen in te stemmen, aenzocht Arnold van Schoorisse, dat hy de zendelingen uitdrukkelyk met den wil des Graven bekend zou maken. De man, bewogen met de zielemarteling van Philips, kon zich niet onthouden Ackermans slecht geplaetsten hoogmoed af te keuren: het stond hem tegen den bevelhebber op nieuw tot onderwerping aen te manen; doch aen de bede zyner Gravinne, die hare laetste hoop in hem scheen te stellen, volgaern voldoende, zegde hy met luider stem dat de Gentenaers eene kniebuiging voor den troon doen moesten! Ackerman keerde zich om tot zyne makkers, ten einde hunne gedachte stellig te kennen, wanneer een der achter hem staenden uitriep, dat zy van hunne stadgenooten niet gemagtigd waren om zich aen dit vernederend verzoek te onderwerpen(1).

- Neen! neen!’ morden allen te gelyk; - liever den oorlog met Frankryk, dan de schande van Vlaenderens hoofdstad!... Liever de dood, dan aen onteerende eischen toe te stemmen!...’

Hevig voelden de Graef en zyne aenhangers zich door dees besluit ontsteld: zelfs aen den Prins was het onmogelyk zynen toorn te verkroppen. Arnold van Schoorisse stond als verplet, en Philips de Stoute zwoer, even als de afgevaerdigden van Frankryk, dat hy den laetsten der muiters aen zynen wrok zou opofferen.

De zael, waerin zoo even nog eene eerbiedige stilte geheerscht had, weêrgalmde nu door het gebrom van honderde stemmen: vervloekingen tegen de Gentenaers, vervloekingen tegen den Koning, vervloekingen tegen Philips van Valois, werden morrend aengeheven, en de Graef bereidde zich om met zynen stoet de Gentenaers te verlaten, wanneer Albert van Henegouw, nu meer dan ooit de gevolgen van een hardnekkigen oorlog vreezende, de hand van Joanna van Brabant en Margaretha van Nivers vastnam, en haer ootmoedig aenzocht eene kniebuiging voor den Prins te doen. Dees voorstel werd door de Gravinne van Vlaenderen goedgekeurd, welke, benevens de andere Prinsessen, zich met tranende oogen en gebukten sche-

del op den grond wierp, ja, Philips, in naem der Gentenaers, vergiffenis en vrede afbad.

De Graef kon den wensch dier edele vrouwen moeijelyk weêrstaen: hy voelde zich bewogen door de snikken zyner gade, die, uit naem haers overledenen vaders, de vergetelheid over de misdaden der oproerigen inriep; en, met eene stem, die de aendoening van zyne ziel verraedde, stamelde hy het woord: - Verigffenis!...’

Met de snelheid waerop eene bliksemstrael verschynt en verdwenen is, werd de haet in ieders boezem door vreugde vervangen. Uit erkentenis, doch niet als smeeker, boog Ackerman nu den regter knie voor den troon des Graven: zyn voorbeeld werd door de twee honderd negen en veertig overige Gentenaers gevolgd, en slechts hoorde men nog onder hunne ryen het heilgeroep van: Leve onze Graef! leve Philips de Stoute!

Tevreden met dit late, doch ootmoedig eerbewys, aenzocht Philips de afgezanten zyner goede stede van Gent, dat zy weêr regt staen zouden; en nauw had Ackerman aen dit verzoek ingewilligd, of de Prins stapte

van zynen troon. Als hadde hy aller vreugde ten top willen doen stygen, sprak hy met luide en verstaenbare stem, dat, wilden de opstandelingen van hun verbond met Engeland afzien, hy hun al de voorregten, wetten en gebruiken hunner vaderen zou toestaen(1)!

De Gentenaers bogen zich nogmaels. Verrukt over de handelwyze van den Prins, nam

Ackerman het woord op(1), en beloofde dat zy tot er dood toe, getrouwe en onderdanige dienaren van hunne wettige Vorsten blyven zouden. Dees gezegde werd door al de afgezanten bevestigd, welke, de eene na den anderen, vóór de voeten van Philips hunne belofte by eede staefden(2).

Na de vrede bekrachtigd was met de zegels der afgezanten van Frankryk, met die van Hertog Philips en Margaretha; van Arnold, Heere van Gavere en Schoorisse; van een aental Vlaemsche ridders(1) en van Frans

Ackerman, aen wien er, benevens Graef Philips en de stad der Artevelden, een afschrift van overhandigd werd, baden de Gentenaers den Prins dat hy zich, vergezeld van zyne echtgenoote, Gentwaerts wenden zou; dees verzoek werd met dankbaerheid aenvaerd en toegestaen(1).

Onder het gestadige geroep en de heilwenschen der menigte, verliet de Graef de zael der byeenkomst, en de Gentenaers, vergenoegd en gelukkig, drukten Ackerman beurtelings in de armen. Zy begroetten hem met den naem van Verlosser en Beschermer; en reeds lang waren zy de abdy van St-Marten uitgestapt, wanneer het geroep: Leve de Graef van Vlaenderen! nog altyd in de ooren van Philips den Stouten dreunende, hem een weinig schadeloos stelde van het hartzeer, dat de hoogmoed der opstandelingen hem gekost had.

Zoodra Arnold van Schoorisse, welke den Graeflyken stoet had verlaten om zich in Ackermans armen te werpen, door dezen bemerkt werd, vloog de aenleider der Gentenaers hem te gemoet. Hy kuste met eerbied diens hand, noemde hem zyn dierbaren vader, en verliet zyne stadgenooten, ten einde eenige uren in het gezelschap van den Vryheer door te brengen. Deze stuerde aenstonds eenen zyner dienaren naer Audenaerde, om zyn huisgezin met den gesloten vrede bekend te maken, en aen te melden dat hy, des anderen-

daegs, met Odas verloofden zich in gemelde stad zou begeven.

De Gentenaers zonden ook eenigen hunner met de voorwaerden van overeenkomst naer hunne moederstad, en bragten het overige van dien gelukkigen dag in vreugde door, zich voorbehoudende in den volgenden ochtend Doornyk te verlaten, met welks inwooners zy zich nu geheel en al verbroederd hadden.

By de aenkomst van Arnolds zendeling in Audenaerdes muren, was de nacht reeds lang gedaeld. De maen, die helder in den hemel blonk, maekte dat er nog talryke burgers en bezettingtroepen, nieuwsgierig om den uitslag der byeenkomst van Doornyk te vernemen, de straten doorkruisten, en 't geroep: Vrede! vrede! dat de zendeling aen Audenaerdes poorten had aengeheven, klonk weldra in Odas ooren, welke, als uitzinnig van vreugde, uit haer bed sprong, en hare moeder en zuster met kussen en streelingen overlaedde.

Nu had de stoet der Gentenaers Doornyk verlaten. De Vryheer van Schoorisse, by

wien al het voorgevallene in de vergetelheid gedompeld lag, reed tusschen Ackerman en van Heyle, welke beide 's mans geest door hunne gesprekken verrukten, en maekten dat Arnold meer dan eens zyne lange onverschilligheid jegens Ackerman beklaegde. Al wat sinds dezes ter dood veroordeeling voorgevallen was, werd opgehaeld; de reis liep, zy kon niet aengenamer, af, en vyf uren na 't vertrek der zendelingen uit Doornyk, hief de spitsige toren van Audenaerde zich voor hun gezicht op. Eenigen tyd later stapten zy in het voorgeborgte, en stegen uit den zadel, om er, even als by hun eersten doortogt, het noodige voedsel aen hunne paerden te geven.

De inwooners van Audenaerde, welks poorten sinds den aenvang des oorlogs gesloten waren geweest, liepen in menigte hunne Gentsche broeders te gemoet; en nauw hadden de eerst toegesnelden hunnen bevelhebber verwelkomt, of deze, na afscheid van de Gentenaers genomen te hebben, draefde, vergezeld van Ackerman, Audenaerdes straten door, en bood den jonker zyne vrouw en kinderen aen.

Alvorens wy de bevallige Oda met haren lang gemisten minnaer in onderhandeling kunnen zien, moeten wy de Gentenaers naer hunne stad vergezellen, en zeggen hoe zy er ontvangen werden.

Nauwelyks was hunne aenkomst gekend, of meer dan dertig duizend menschen, - waeronder een aental vryheidverdedigers, in verschillige uitloopen tegen de benden van den Graef verminkt, op de schouderen hunner vrienden gedragen werden, - wilden het hunne bybrengen om die heerlyke terugkomst nog te verheerlyken. Hier en daer zag men eene kroon in het midden der straten hangen, bestemd om ze op de hoofden der zendelingen te laten dalen. De vlag van Vlaenderen en Burgondie wapperde op al de kerken en stadsgebouwen: de klokken waren in beweging, en Roelant(1), die zoo dikwerf

door zyn statig gebom de burgers in de wapenen had geroepen, lokte ze nu tot vreugde uit: hy mengelde zyne heldere toonen met het gebulder der vuermonden, die, vóór de poorten der stede gesteld, ter eer van dienzelfden Graef, wiens verdelging zy vroeger bewerken moesten, van stond tot stond ontploften.

Reeds was er een ruime tyd verloopen sinds de menigte de straten vervulde: - zy wachtte met ongeduld, en de dag begon ten einde te gaen, wanneer men in de verte het geroep: Zy zyn daer! aenhief. Dit geroep werd van mond te monde voortgezet: aller oogen wendden zich langs den kant der Heuvelpoort, en de priesters en prelaten stelden zich in orde, om de aenkomenden eene heerlyke ontvangst te doen. Eindelyk trok de stoet stadspoort binnen: het vreugdegejuich hield op by het gezicht der vlaggen en kruisen van de geestelykheid, en de abt van St-Pieters, na hemelzegen over zyne stedegenooten ingeroepen te hebben, gaf hun, in eene krachtige redevoering, zyne dankbaerheid te kennen over hetgene zy, ter

eer en rust van Vlaenderens hoofdstad gedaen hadden. Hy moedigde hen aen, opdat zy zich zouden gedragen als trouwe onderdanen van eenen Graef, die hunne dierbaerste wenschen met zooveel goedheid had willen aenhooren en instemmen.

Niemand in Gent, die het zyne niet bybragt, om dit gelukkige feest te vieren: de burgers deden afstand van allen vorigen haet, en de stad der Artevelden scheen door de verstandhouding der menigte, slechts een enkel huisgezin uit te maken!

Geheel de nacht werd in vreugde doorgebragt: de hoop van den Graef en zyne gemalin eerlang te ontvangen, streelde de gedachte van elken Gentenaer, en de toebereidselen, die men voor dit bezoek maekte, overtroffen in pracht alles wat men tot dan toe in het vervaerdigen van feesten had uitgedacht.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen


datums